Rynek Instalacyjny 6/2015

Transkrypt

odzysk ciepła na potrzeby c.w.u.
inteligentne systemy
pomiarowe
wydajność
rekuperatorów
6/2015
rok XXIII
Cena 15,50 zł (5% VAT)
ISSN 1230-9540
SKANUJ KOD
APLIKACJĄ
Indeks 344079
I ZOBACZ WIĘCEJ!
Nakład 10 tys. egz.
pompy obiegowe
i cyrkulacyjne
GRUPA
WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL
REKLAMA
We care
about Air
SPIS TREŚCI
AKTUALNOŚCI
VIII Forum Energetyki Prosumenckiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Ochrona ppoż. w obiektach budowlanych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Instalacje wod-kan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Systemy ociepleń ogniwem zrównoważonego rozwoju. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Trwają Instalacje on Tour. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Niepewny los EPBD w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Wod-Kan 2015. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Osiemnasty Gazterm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
IV Kongres PORT PC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Geotermia i OZE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Centrum szkoleniowe Mitsubishi Electric . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Roadshow firmy Viega. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Vesbo szkoli i nagradza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Zapraszamy na targi i konferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
ENERGIA
Wykorzystanie ciepła ze spalin promienników do przygotowania ciepłej wody
Edyta Dudkiewicz, Natalia Fidorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pompy obiegowe i cyrkulacyjne w nowym wydaniu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pompy – zestawienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przykłady wykorzystania potencjału solarnego w gminie Choroszcz
Dorota Anna Krawczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Izolacje techniczne – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza danych pomiarowych oraz prognozy produkcji energii cieplnej
przez kolektory słoneczne – część 1
Paweł Piotrowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niezawodne reduktory ciśnienia
Grzegorz Ojczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
RECIR – innowacyjna technologia wysokosprawnego przygotowania c.w.u.
w kotłowniach niskotemperaturowych
Paweł Kurzawski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Armatura usprawniająca pracę instalacji ��
18
23
24
28
30
34
39
40
42
POWIETRZE
Określanie średniego strumienia powietrza wentylacyjnego na potrzeby obliczania
wskaźnika EPH+W
Marcin Gasiński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ErP 2015 – zgodność pełna pozornych niezgodności
Bartosz Pijawski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zamarzanie rekuperacyjnych wymienników ciepła – cz. 1
Andrzej Jedlikowski, Demis Pandelidis, Michał Karpuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rekuperatory – zestawienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obliczenia energetyczne gruntowych rurowych wymienników ciepła
Maria Kostka, Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza CFD wydajności rurowego gruntowego wymiennika ciepła
Piotr Tarnawski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
50
52
59
64
70
WODA
Inteligentne sieci i systemy pomiarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Systemy zdalnego odczytu urządzeń pomiarowych – zestawienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Wybrane zagadnienia projektowania i budowy sieci wodociągowej.
Cz. 1. Budowa i rodzaje rur
Marek Kalenik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
INFORMATOR
Katalog firm �� 82
Gdzie nas znaleźć �� 84
Indeks firm �� 86
4
czerwiec 2015
rynekinstalacyjny.pl
Produkty HVAC, jakich oczekujesz.
Szeroka oferta dla branży HVAC
16:30
2500 m�/h
3100 m�/h
Przepływ powietrza
EKONOMICZNY 1
Centrale wentylacyjne
i rekuperacyjne
Wentylatory
Wentylatory
Kurtyny powietrzne
zne
Produkty do wentylacji
Ventia Sp z o.o.
Produkty akustyczne
Elementy automatyki
ul. Działkowa 121 A,
02-234 Warszawa
TEL. (+48 22) 841 11 65,
FAX (+48 22) 841 10 98
Kurtyny powietrzne
Produkty do klimatyzacji
[email protected]
www.ventia.pl
MIESIĘCZNIK
INFORMACYJNO-TECHNICZNY
ISSN 1230-9540, nakład 10 000
GRUPA
Wydawca
Grupa MEDIUM
www.medium.media.pl
Adres redakcji
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel./faks 22 512 60 75 do 77
e-mail: [email protected]
www.rynekinstalacyjny.pl
Redaktor naczelny
Waldemar Joniec, tel. 502 042 518
[email protected]
Sekretarz redakcji
Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378
[email protected]
Redaktor portalu internetowego
Katarzyna Rybka
[email protected]
Redakcja
Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny),
Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy),
Agata Kendziorek-Skolimowska
(red. statystyczny), Jacek Sawicki
(red. tematyczny), Bogusława
Wiewiórowska‑Paradowska (red. tematyczny)
Reklama i marketing
tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70
Dyrektor biura reklamy i marketingu
Joanna Grabek, [email protected]
Specjalista ds. reklamy w RI
Ewa Zgutka, [email protected]
Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży
Michał Grodzki, [email protected]
Kierownik ds. promocji
Marta Lesner-Wirkus, [email protected]
Kolportaż i prenumerata
tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24
Specjalista ds. prenumeraty
Jerzy Lachowski, [email protected]
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.
Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej
i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy
kierować na adres e-mail: [email protected]
lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta
pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Administracja
Danuta Ciecierska (HR), Maria Królak (księgowość)
Skład, łamanie
[email protected]
Druk
Zakłady Graficzne TAURUS
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji
tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
reklam i ogłoszeń, ma też prawo odmówić publikacji
bez podania przyczyn.
Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM.
Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów
bez zgody wydawcy jest zabronione.
Wersja pierwotna czasopisma – papierowa.
Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW
przyznaje jednostkom naukowym 5 punktów
Wskazówki dla autorów, procedura
recenzowania i lista recenzentów artykułów
na www.rynekinstalacyjny.pl/redakcja
Grupa MEDIUM
jest członkiem Izby Wydawców Prasy
C
zy powietrze do oddychania kosztuje?
Absurdalne pytanie? Otóż nie – kosztuje,
i to sporo. Ale nie czyste, a zanieczyszczone.
W Europie podatnicy wydają rocznie na takie złe
powietrze 1,6 bln dol. – są to koszty leczenia,
absencji i przedwczesnych śmierci. Polska ma
najwyższe koszty po Rosji. Skutki zdrowotne zanieczyszczonego powietrza kosztują nas
rocznie ponad 100 mld dol. Warto dodać, że Narodowy Fundusz Zdrowia dysponuje w tym
roku kwotą 67,5 mld zł. Co roku z powodu zanieczyszczonego powietrza umiera
przedwcześnie ponad 0,5 mln Europejczyków, w tym blisko 50 tys. Polaków.
Dane te opublikowała w kwietniu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), a w końcu maja br.
wydała pierwszą w historii rezolucję dotyczącą wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie
ludzi. WHO wskazywała dotychczas przede wszystkim na głód i choroby zakaźne, a okazuje
się, że dla wielu ludzi zagrożeniem są zanieczyszczenia powietrza powodujące „problemy
z oddychaniem, zaburzenia neurologiczne czy nowotwory”. Organizacja wzywa do podjęcia
zdecydowanych działań na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblach krajowych oraz do
współpracy międzynarodowej w celu wypracowania skutecznych mechanizmów walki
z zanieczyszczeniami w skali globalnej. Brudne powietrze stanowi bowiem główne
środowiskowe zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Polska należy do liderów w UE pod względem zanieczyszczeń powietrza. Przodujemy
zwłaszcza w ilości pyłów ze spalania paliw. Czy te informacje o kosztach i ofiarach przebiją się
wśród innych i dotrą do polityków i decydentów? Czy problem jakości powietrza zostanie
potraktowany poważnie przez rządzących, a nie formalnie, jak np. kwestie OZE, przyszłości
energetyki, ochrony środowiska, zagospodarowania śmieci, jakości wody? Rozwiązania
wymagają właśnie te podstawowe problemy społeczeństwa, a nie kwestie światopoglądowe.
Te przyziemne sprawy potrzebują konkretnych regulacji i nie obejdzie się bez naruszenia
interesów różnych grup, ale powinien przeważyć interes ogółu – jego zdrowie i jakość życia.
W czasie gdy powstawała rezolucja WHO, Komisja Europejska upomniała nas w sprawie
prawidłowego wprowadzania w życie postanowień dyrektywy dotyczącej odnawialnych
źródeł energii oraz dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej budynków. Jeśli tego nie
zrobimy, Polskę czekają pozwy do Trybunału Sprawiedliwości. Podobne ostrzeżenie dostaliśmy
też w sprawie dyrektywy o ochronie wód podziemnych.
Ta nieuchronność zmian zaczyna być dostrzegana i akceptowana przez naszą energetykę.
Dla przyszłości firm wykonawczych modernizacje i inwestycje w ochronę środowiska będą
miały większe znaczenie niż budowa nowych mocy – prognozuje kierownictwo firmy będącej
liderem w produkcji dużych kotłów dla energetyki. W ostatnich kilku latach duże europejskie
koncerny energetyczne straciły blisko połowę swojej kapitalizacji giełdowej i trend ten nie
ominie Polski.
Obserwując wydarzenia, można dostrzec też pozytywy. Społeczeństwo reaguje na odwlekanie
decyzji oddolnymi inicjatywami i rośnie aktywność organizacji i stowarzyszeń promujących
czyste powietrze, OZE, ekologię i zrównoważony rozwój. Powstają też inicjatywy nieformalne,
jak np. strona na Facebooku Chcemy czystego powietrza w Rybniku. Jej założyciele piszą:
Strona powstała, by informować mieszkańców Rybnika, jakim oddychają powietrzem i co
mogą zrobić dla jego poprawy.
Istnieją też programy ograniczenia emisji, jak KAWKA, ale ile trzeba lat, by zrekompensowały
one środki wydane przez NFOŚiGW na wspieranie zawodowej energetyki, np. poprzez
dotowanie współspalania biomasy.
Z każdym dniem, miesiącem i rokiem jest jednak coraz lepiej. Rosną też nasze oczekiwania
i zniecierpliwienie, że to, co można było zrobić wczoraj, dałoby nam korzyść dzisiaj, a tak
musimy czekać do jutra.
W tym wydaniu „Rynku” szczególną uwagę zwracamy na technologie przygotowania ciepłej
wody, także z ciepła odpadowego i źródeł odnawialnych.
AKTUALNOŚCI
VIII Forum Energetyki Prosumenckiej
Czy Polacy chcą korzystać z OZE, zostać prosumentami i żyć w lepszym środowisku? Przebieg uchwalania
przez Sejm tzw. poprawki prosumenckiej i taryf gwarantowanych wskazuje, że tak i społeczeństwo obywatelskie
jest w stanie osiągać swoje cele w zakresie ochrony środowiska. Jednak do pełnego sukcesu jeszcze daleka
droga i konieczna jest stała aktywność obywateli i organizacji pozarządowych.
P
odczas otwarcia VIII Forum Energetyki Prosumenckiej (12–13 maja w Warszawie)
Grzegorz Wiśniewski, prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej, podkreślał, że konieczna
jest dalsza aktywność społeczeństwa obywatelskiego we wdrażaniu przez rząd uchwalonych przepisów prosumenckich ustawy o OZE.
Przepisy te po to wspierają budowane instalacje, by upowszechniły się technologie i spadły koszty inwestycji – efektem ma być duży
przyrost produkcji energii odnawialnej. Jednak
nie wszystko będzie proste i prosumentów może czekać wiele niespodzianek – prawnik Robert Rybski (Uniwersytet Warszawski) wskazywał m.in. na niejasne interpretacje kwestii
podatkowych i ograniczenia w zakresie pomocy publicznej.
W sesji poświęconej rynkowi mikro i małych instalacji OZE udział wzięli eksperci Instytutu Energetyki Odnawialnej i Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła:
Joanna Bolesta, Andrzej Curkowski, Piotr
Dziamski, Sebastian Kaletka, Grzegorz Kunikowski, Anna Santorska i Aneta Więcka. Rynek urządzeń do budowy instalacji korzystających ze źródeł odnawialnych nie jest stabilny.
W ujęciu krótkoterminowym cechują go duże
wzrosty i spadki, co wynika m.in. z okresowego dostępu do różnych form wsparcia dla danych instalacji. Jednak w dłuższych okresach
stale rośnie. W 2014 r. wg IEO energetyka
prosumencka zainstalowała ponad 1 GW mocy, w tym 970 MW w instalacjach cieplnych,
a obroty sięgnęły 2 mld zł. Główny segment
tego rynku to pompy ciepła i kolektory słoneczne (po ok. 650 mln zł obrotów). Pompy
ciepła odnotowują stały i stabilny wzrost, rośnie jakość wykonywanych instalacji. Rynek kolektorów słonecznych odnotował spadek o ok.
5%, który w tym roku będzie jeszcze większy. Zmniejsza się udział kolektorów próżniowych i spadają ceny transakcyjne. 40% sprzedaży to produkty polskie. Na rynku jest ciasno i widać na nim silne przetasowania. Rynek
ten jest mocno powiązany z krótkoterminowymi programami dotacji.
W Polsce działa 88 producentów oferujących kotły na biomasę różnego typu i przeznaczenia, w szerokim zakresie mocy. Obroty na
tym rynku wyniosły w 2014 r. ok. 300 mln zł.
Wiele z tych kotłów to jednak urządzenia wielopaliwowe, których stosowanie będzie ograniczane, a na rynek wchodzić będą kotły na
biomasę o wyśrubowanych parametrach emisji. Jest to już dziś wielkie wyzwanie dla producentów.
Paweł Lachman, prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT
PC), poinformował, że branża ciepła prosumenckiego z odnawialnych źródeł energii pracuje nad technologiczną mapą drogową rozwoju produkcji ciepła z OZE do 2030 r., która umożliwi ukierunkowanie całego sektora
na jakość i efektywność oraz pozwoli znacznie szerzej wykorzystać potencjał krajowego
przemysłu.
Najdynamiczniej rozwija się rynek urządzeń dla fotowoltaiki. Na rynku działa 261
przedsiębiorstw oferujących często pełen zakres usług dla budowy instalacji fotowoltaicznych. W 2014 r. przybyło 16 MW (obrót ponad 120 mln zł), a łączna moc wszystkich
instalacji sięgnęła 40 MW. Firmy przewidują dalszy wzrost sprzedaży paneli fotowoltaicznych w bieżącym roku, na poziomie ponad
100 MW, przeszło 90% będą stanowić instalacje przyłączone do sieci, na co wpływ mają
taryfy gwarantowane z ustawy o OZE.
Rynek małej energetyki wiatrowej nie wykazuje wzrostu. Nie rozwija się też ze względów ekonomicznych sektor mikrobiogazowni.
Duże biogazownie odnotowują straty z powodu
zapaści cen na rynku świadectw pochodzenia.
Szeroki rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce nie jest możliwy bez wykorzystania potencjału, jakim dysponują w tym zakresie obszary wiejskie – wskazywała Katarzyna Michałowska-Knap (IEO), prezentując
wyniki projektu OZERISE – Odnawialne źródła energii w gospodarstwach rolnych i mikrosieciach – realizowanego przez IEO w ramach
instrumentu współfinansowanego z Life+
i NFOŚiGW.
Polska wieś stanowi naturalne zaplecze
budowy mikro i małych instalacji odnawialnych źródeł energii, a pomiary w gospodarstwach biorących udział w projekcie i symulacje wskazują, że najskuteczniejsze w rolnictwie są instalacje hybrydowe wzajemnie się
uzupełniające, o zmiennym profilu produkcji,
adekwatnym do zmiennego zapotrzebowania
na energię.
O spółdzielniach energetycznych i mikrosieciach na wsi mówił Lutz Ribe z niemieckiej
Fundacji Euronatur. Według niego kluczowe
czynniki aktywnego włączenia obywateli w system produkcji energii z OZE to: stabilność polityki, proste i przejrzyste procedury administracyjne, a także system wsparcia dostosowany
do potrzeb rozwoju energetyki obywatelskiej.
O tym, jak Niemcy dokonują transformacji
energetyki, mówił ekspert Ambasady Republiki Federalnej Niemiec – Matthias Rehm. Podkreślił, że transformacja sektora energetycznego to decyzja podjęta przez polityków, ale
pod presją społeczną. Prawnie usunięto przeszkody biurokratyczne i zwiększono dostęp do
rynku mniejszym podmiotom, którym zapewniono odpowiedni poziom bezpieczeństwa inwestycji.
W dyskusjach panelowych zwracano uwagę na różne możliwości wsparcia inwestycji.
Maria Milewska (NFOŚiGW) omówiła program Prosument. Wskazywano, że np. opolski Prosument ma wiele modyfikacji i możliwość sfinansowania instalacji do produkcji
ciepła i/lub energii elektrycznej. Krzysztof Kołodziejak (ARiMR) zaprezentował nowy program rozwoju obszarów wiejskich na lata
2014–2020.
Odbył się też panel poświęcony przyszłości energetyki prosumenckiej. Prelegenci przyznali, że jest to nieodwracalny trend rozwoju współczesnej energetyki. Przeobrażenia
strukturalne, technologiczne, a także społeczne w tym obszarze będą się dokonywać
w najbliższych latach również w Polsce. Poseł Artur Bramora, autor poprawki prosumenckiej, zaapelował, by obywatele wywierali presję obywatelską na swoich posłów w procesie
podejmowania decyzji politycznych. W posumowaniu Forum zwracano uwagę na konieczność kształtowania strategii OZE w otwartej
i przejrzystej debacie z udziałem obywateli.
W trakcie Forum wręczono pierwsze „Laury prosumenta” – otrzymali je poseł Artur Bramora (w kategorii Polityk), prof. Maciej Nowicki (w kategorii Całokształt dokonań) i red.
Ewa Podolska (kategoria Dziennikarz).
Waldemar Joniec
czerwiec 2015
7
AKTUALNOŚCI
Ochrona ppoż.
w obiektach budowlanych
21
maja w warszawskiej Szkole Głównej
Służby Pożarniczej odbyła się V Konferencja Szkoleniowa „Ochrona przeciwpożarowa w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja” zorganizowana
przez redakcje „Rynku Instalacyjnego” i „elektro.info” we współpracy z SGSP i Mazowiecką Okręgową Izbą Inżynierów Budownictwa.
Udział w konferencji wzięło ponad 300 projektantów i specjalistów od eksploatacji obiektów.
Wzorem ubiegłych lat odbyły się dwie
równolegle sesje – elektryczna i sanitarnoinstalacyjna. W ramach tej drugiej dużo uwagi poświęcono projektowaniu instalacji ppoż.,
a zwłaszcza wentylacji pożarowej. Wspólnym
mianownikiem wielu wystąpień było stwierdzenie, że każdy budynek i każdy projekt instalacji ppoż. wymaga indywidualnego podejścia. Podkreślano, że od projektanta zależy optymalny wybór systemu ppoż., adekwatny do
rodzaju i roli budynku, a zadaniem nadrzędnym jest bezpieczeństwo ludzi.
Instalacje ppoż.
w obiektach infrastruktury
Na problemy, z którymi można się zetknąć przy projektowaniu systemów oddymiania w obiektach logistycznych, wskazywał st.
kpt. mgr inż. Paweł Wróbel (SGSP). Zaprezentował wiele ciekawych przykładów rozwiązań
w realizowanych obecnie budynkach. O tym,
jak sobie radzić z ochroną ppoż. w tunelach
drogowych, mówił mł. bryg. dr inż. Rafał Porowski (SGSP). Są to obiekty szczególne i mimo wielu podobieństw w projektowaniu oddymiania w stosunku do budynków występują
zasadnicze różnice, które determinują wybór
rozwiązań. Pożary w tunelach mogą mieć zupełnie inny przebieg niż w pomieszczeniach
budynków. Głównym obciążeniem ogniowym
8
czerwiec 2015
są pojazdy. Modelowanie pożarów w tunelach
drogowych stanowi ogromne wyzwanie inżynierskie z uwagi na np. spalanie i rozprzestrzenianie się ognia – zjawiska w takich warunkach słabo poznane. Zasadniczym powodem
występowania ofiar śmiertelnych i poszkodowanych podczas pożaru w tunelu jest szybkie rozprzestrzenianie się dymu, dlatego tak
ważna jest rola projektanta w wyborze rozwiązania wentylacji i dopasowania jej do danych warunków.
CFD. Wskazywała, że w Polsce projektuje się
obecnie, uwzględniając najbardziej niekorzystny przypadek, czyli najszybszy przyrost mocy
Nowe standardy
i nowatorskie realizacje
Możliwości ochrony dróg ewakuacyjnych
przed zadymieniem w modernizowanych
obiektach omówił dr inż. Grzegorz Kubicki
(Politechnika Warszawska). Radził projektantom, by przede wszystkim analizowali potrzeby danego budynku i oceniali realne zagrożenie na podstawie funkcji obiektu i działalności
w nim prowadzonej. Swoje rozważania poparł przykładem instalacji oddymiania w Auli Głównej Politechniki Warszawskiej. W tym
zabytkowym obiekcie potencjalna moc pożaru wyznaczona na podstawie krzywej rozwoju
może sięgać nawet 12 MW. Ważne jest określenie możliwych dróg przepływu dymu i powietrza kompensacyjnego, ponieważ w przypadku niezidentyfikowanych nieszczelności
oddymianie obiektu może się odbyć inaczej,
niż założono w projekcie. Prelegent omówił
też nowe standardy projektowania stosowane
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
Projektowanie wentylacji pożarowej w garażach podziemnych w Polsce na tle standardów europejskich było przedmiotem wystąpienia dr inż. Doroty Brzezińskiej (Politechnika
Łódzka). Poruszyła ona m.in. zagadnienie projektowania w oparciu o scenariusz pożarowy
wraz z wykonaniem odpowiednich symulacji
AKTUALNOŚCI
pożaru na krzywej rozwoju – czy rzeczywiście
takie rozwiązanie jest najsłuszniejsze? Zasada ta nie jest stosowana powszechnie w innych krajach, m.in. ze względu na fakt, że powoduje ona dodatkowy wzrost i tak wysokich
kosztów budowy instalacji ppoż. – np. w cenie sprzedaży lub najmu danej nieruchomości.
Projektowanie okiem strażaka
Praktykę odbioru instalacji ppoż. oraz najczęstsze błędy i uchybienia, a także ich przyczyny przedstawił st. bryg. dr inż. Paweł Janik
(KG PSP). Do wyobraźni zebranych szczególnie przemawiały przykłady pożarów, w trakcie
których instalacja ppoż. zadziałała prawidłowo według założonego scenariusza pożarowego, a mimo to zginęli ludzie. Podkreślił przy
tym wagę indywidualnego projektu, dostosowanego do warunków i potrzeb obiektu. Jak
stwierdził, projekty całkowicie błędne stanową wyjątki, a gros uchybień i błędów można poprawić.
jektantów kwestii, m.in. związanych z projektowaniem wentylacji garaży zamkniętych.
Systemy wentylacji strumieniowej realizującej funkcję oddymiania i bytową w garażach
oraz wybrane zagadnienia detekcji LPG omówiła mgr inż. Beata Graniczna (Fläkt Woods).
Analizę klas odporności ogniowej wentylatorów w systemach oddymiania oraz regulacje
prawne dotyczące klap ppoż. zaprezentował
mgr inż. Adam Prawdzik (Aereco). Czym się
kierować przy doborze wentylatorów oddymiających i bytowych dla garaży podziem-
nych? Na to pytanie odpowiadał Arkadiusz
Kurek (Venture Industries). Stosowanie izolacji ogniochronnych i izolacji przewodów przybliżył mgr inż. Andrzej Taradyś (Rockwool).
Praktyczne aspekty projektowania i budowy
systemów detekcji gazów wybuchowych i toksycznych omówiła dr inż. Jolanta Dębowska-Danielewicz (Gazex). Jak integrować instalacje, wskazywał mgr inż. Wacław Kozubal
(Cerbex) i podkreślał, że instalacja ppoż. nie
będzie funkcjonować prawidłowo bez sprawnie działającej automatyki. Red.
Systemy, urządzenia i praktyka
Konferencji towarzyszyły prezentacje na
stoiskach, gdzie doradcy techniczni producentów wtajemniczali projektantów w niuanse swoich urządzeń. W trakcie wykładów
przedstawiono też wiele interesujących pro-
Fot. A. Szwed
DZIĘKUJĄ ZA UDZIAŁ W V KONFERENCJI SZKOLENIOWEJ
OCHRONA
PRZECIWPOŻAROWA
W OBIEKTACH BUDOWLANYCH
INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE I GAŚNICZE
– PROJEKTOWANIE, MONTAŻ I EKSPLOATACJA
21 MAJA 2015 R., WARSZAWA
SZKOŁA GŁÓWNA SŁUŻBY POŻARNICZEJ
ZAPRASZAMY ZA ROK!
Sponsor główny:
Sponsorzy:
czerwiec 2015
9
AKTUALNOŚCI
Instalacje wod-kan
W
tym roku w Dębem wiele uwagi poświęcono ściekom szarym, oszczędzaniu i jakości wody oraz zapobieganiu jej wtórnemu zanieczyszczeniu, a także instalacjom
przeciwpożarowym w budynkach wysokich
i pompowaniu ścieków.
Celem VI Konferencji Naukowo-Technicznej „Instalacje wodociągowe i kanalizacyjne
– projektowanie, wykonawstwo, eksploatacja” (14–15 maja) była prezentacja i ocena
krajowych i zagranicznych rozwiązań, osiągnięć i doświadczeń w dziedzinie instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych. Konferencja
obejmowała zagadnienia projektowania, wykonawstwa i eksploatacji wewnętrznych instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych oraz
urządzeń i elementów współpracującymi z tymi instalacjami w obrębie posesji.
Zaprezentowano 27 referatów w pięciu sesjach tematycznych dotyczących: jakości wody w instalacjach, zużycia wody, aspektów
hydraulicznych i konstrukcyjnych oraz energetycznych w instalacjach wod-kan, a także
odprowadzania ścieków. Organizatorem konferencji był Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków Politechniki Warszawskiej, wpierany przez Wydawnictwo Seidel-Przywecki i firmę Ferro. Prof. dr hab. inż.
Zbigniew Heidrich podziękował za współpracę i pomoc przy organizacji konferencji także
firmom: Geberit, Hydro-Vacuum, Honeywell,
Itron i Watts Industries.
Ożywioną dyskusję wywołała problematyka ścieków szarych, a szczególnie możliwości ich powtórnego wykorzystywania po podczyszczeniu, np. do spłukiwania toalet. Zalety
i wady przedstawionych rozwiązań prezentowali: mgr inż. Lech Iwaniuk, mgr inż. Tomasz
Fabisiewicz z firmy Geberit oraz mgr inż. Maciej Podraza z Ferro.
Znaczącym wątkiem, poruszonym w czasie
obrad przez dr inż. Edytę Dudkiewicz z Politechniki Wrocławskiej, były instalacje balneo
techniczne: odprowadzanie ścieków po zabiegach borowinowych, a także odzysk ciepła ze
ścieków w zakładach przyrodoleczniczych.
W wielu wypowiedziach przewijała się
problematyka zmiany składu ścieków odprowadzanych z terenów zabudowy mieszkalnej
związana z oszczędzaniem wody przez mieszkańców. Zmniejszenie zużycia jest także przyczyną występowania wtórnego zanieczyszczenia wody w układach jej dystrybucji (mgr inż.
Adam Hofman z Politechniki Łódzkiej, mgr
inż. Jacek Ragus z Watts Industries).
10
czerwiec 2015
Fot. WJ
Prof. Jan Bagieński z Politechniki Poznańskiej w ciekawy sposób przedstawił rozwój lokalnych pompowni wodociągowych i kanalizacyjnych w ostatnich 25 latach.
W czasie obrad omówiono także aspekty
instalacji przeciwpożarowych: dr inż. Florian
Piechurski z Politechniki Śląskiej zaprezentował analizę ekonomiczną rozwiązań instalacji
ppoż. w budynkach wysokich, a dr inż. Agnieszka Malesińska (PW) zapoznała uczestników ze szczegółami stosowania poszczególnych wzorów do określania prędkości przepływu i strat ciśnienia w instalacjach tego typu.
Na istotny aspekt obliczeń hydraulicznych instalacji wodociągowych i doboru średnic zwracał uwagę prof. Władysław Szaflik
z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego. Porównał różne wzory do określania przepływów obliczeniowych zamieszczone
w normach krajowych i zagranicznych i sformułował propozycję nowelizacji metodyki obliczeniowej do stosowania dla projektantów instalacji.
Tematyka zużycia wody cyklicznie pojawia
się w kolejnych edycjach konferencji. W tym
roku referaty na ten temat zaprezentowali dr
inż. Florian Piechurski (PŚ) oraz zespół prof.
Beaty Kowalskiej z Politechniki Lubelskiej.
Drugi dzień obrad poświęcono jakości wody. Dr Renata Matuszewska z Narodowego
Instytutu Zdrowia Publicznego oraz dr inż.
Bożenna Toczyłowska zaprezentowały referaty poświęcone zwalczaniu bakterii Legionella w wodzie wodociągowej. Prof. Andrzej
Eymontt z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego wraz z zespołem przedstawili obiecujące wyniki badań mikrobiologicznych nad
wykorzystaniem fagów w biologicznej technologii uzdatniania wody. Badania skuteczności
dezynfekcji wody za pomocą promieniowania
UV przedstawił zespół z Politechniki Lubelskiej (dr Agnieszka Rożej, prof. dr hab. inż.
Dariusz Kowalski, prof. dr hab. inż. Beata Kowalska). Dr inż. Agnieszka Szuster-Janiaczyk
z Politechniki Poznańskiej przedstawiła referat
poświęcony aspektom prawnym kontroli dopuszczalnych stężeń ołowiu i miedzi w wodzie
przeznaczonej do picia, a dr Maciej Szczotko
z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego zapoznał zebranych z wdrażaniem metody
oceny podatności różnych materiałów instalacyjnych na powstawanie biofilmu.
W trakcie konferencji sformułowano kilka istotnych wniosków dotyczących dalszych
prac w zakresie problematyki instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych:
konieczność nowelizacji metodyki określania przepływu obliczeniowego do wymiarowania przewodów w instalacjach wodociągowych wody zimnej i ciepłej,
ustalenie pojęć terminologicznych związanych z powtórnym wykorzystaniem ścieków szarych,
określenie niezbędnych minimalnych wymagań jakościowych podczyszczania ścieków szarych przy ich gospodarczym wykorzystywaniu,
rozszerzenie tematyki konferencji o problematykę doboru przydomowych oczyszczalni ścieków oraz ich eksploatacji, a także instalacji balneotechnicznych stosowanych
w zakładach przyrodoleczniczych.
dr inż. Jarosław Chudzicki
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
AKTUALNOŚCI
Systemy ociepleń
ogniwem zrównoważonego rozwoju
II
Międzynarodowa Konferencja ETICS
(7–8 maja br., Ożarów Mazowiecki) zorganizowana przez Stowarzyszenie na Rzecz
Systemów Ociepleń (SSO), poświęcona była
roli systemów ociepleń w budownictwie zrównoważonym. Uczestniczyło w niej ponad 120
specjalistów branży budowlanej – producen-
ETICS (External Thermal Insulation Composite System) – to tworzące spójną
całość systemy odpowiednio dobranych
produktów (izolacji, klejów, mocowań,
powłok tynkarskich itd.) do izolacji termicznej budynku.
Fot. SSO
tów, nadzoru budowlanego, naukowców i wykonawców.
Aspekty środowiskowe wyrobów budowlanych są obecnie deklarowane dobrowolnie, ale
w przyszłości będą obligatoryjne i jest to spore wyzwanie dla wielu producentów. Wymóg
dostosowania budownictwa do zasad zrównoważonego rozwoju zawiera Rozporządzenie UE nr 305/2011 (CPR), które reguluje rynek wyrobów budowlanych w UE. O ocenie
środowiskowej wyrobów budowlanych mówił
m.in. dr inż. Michał Piasecki (ITB) i podkreślał, że na to obowiązkowe w przyszłości kryterium właściwości użytkowych wyrobu wydano w ITB dotąd jedynie 40 deklaracji środowiskowych, podczas gdy w Europie już ok. 3,5
tysiąca, w tym 350 dla wyrobów termoizolacyjnych i ponad 100 dla systemów ETICS.
Na konferencji zaprezentowano „Wytyczne
ETICS” – publikację SSO, która zawiera warunki techniczne dla prac elewacyjnych związanych z ociepleniem, zgodne z aktualnymi
przepisami i wymaganiami w zakresie izolacyjności ścian. W czasie obrad omówiono
przykłady realizacji – m.in. inteligentny, energooszczędny biurowiec Goeppert-Mayer wybudowany zgodnie z zasadami budownictwa
zrównoważonego, w którym proekologiczne
rozwiązania zmniejszają koszty zużycia energii o 48% w porównaniu z budynkami klasy
A1 (mgr Mirosław Czarnik, Górnośląski Park
Przemysłowy). W Polsce potrzebne jest docieplanie także istniejących domów jednorodzinnych – dr inż. Arkadiusz Węglarz (KAPE) oszacował ten rynek na 23 mld zł w ramach procesu głębokiej termomodernizacji. Interesujący
przykład udanej współpracy przemysłu ociepleń ze światem nauki zaprezentowali dr hab.
Dariusz Heim (Politechnika Łódzka) i mgr inż.
Dariusz Czarny – German Polish Energy Efficiency Project polegał na badaniu efektywności energetycznej ścian zewnętrznych referencyjnych obiektów biurowych. Kwestie bezpieczeństwa pożarowego budynków docieplonych
omówił dr inż. Andrzej Kolbrecki (ITB) i podkreślał, że niedopuszczalne jest instalowanie
elementów różnych systemów czy materiałów
niewiadomego pochodzenia, nieposiadających
stosownych dokumentów dopuszczających do
obrotu i stosowania.
W czasie konferencji odbyły się też sesje
panelowe poświęcone różnym aspektom izolacji w budownictwie.
wj
Trwają INSTALACJE ON TOUR
E
liminacje konkursu Mistrzostw Polski Instalatorów zorganizowanego przez Międzynarodowe Targi Poznańskie trwają i odbędą się jeszcze w Warszawie (26 czerwca),
Białymstoku (3 lipca), Krakowie (17 lipca),
Szczecinie (21 lipca), Kielcach (28 sierpnia), Bydgoszczy (4 września), Zielonej Górze
(11 września) i we Wrocławiu (18 września)
– na terenach hurtowni BIMS Plus w tych miastach. Finał – w kwietniu 2016 r. w Poznaniu,
podczas targów INSTALACJE.
Konkursowe zadanie polega na wykonaniu w jak najkrótszym czasie 17 czynności
na przygotowanym modelu instalacji, m.in.:
montażu pompy, odpowietrznika, głowicy termostatycznej czy trójnika powietrzno-spalinowego. Podczas eliminacji, oprócz części konkursowej, do dyspozycji uczestników jest grill
party oraz strefa rodziny, czyli miejsce zabaw
dla rodzin instalatorów.
Partnerami – sponsorami projektu zostały
firmy: Afriso, Brotje, Grundfos, Tece oraz Vogel
& Noot. Na koniec maja najlepszy wynik należał do Jakuba Banasiaka (Gdańsk) – 3 min
i 15,22 s.
instalacjeontour.pl
Fot. MTP
czerwiec 2015
11
AKTUALNOŚCI
Niepewny los EPBD w Polsce
W
edług Polskiej Organizacji Rozwoju
Technologii Pomp Ciepła (PORT PC)
i Stowarzyszenia Producentów i Importerów
Urządzeń Grzewczych (SPIUG) istnieją realne
podstawy do zakwestionowania przez Komisję
Europejską transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia
19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków (EPBD). SPIUG oraz
PORT PC wystosowały pismo do Ministerstwa
Infrastruktury i Rozwoju określające ich wspólne stanowisko w tej sprawie.
Obie organizacje działające w branży instalacji grzewczych z zaniepokojeniem przyglądają się wdrażaniu polityki w zakresie zwięk-
szania efektywności energetycznej budynków
w Polsce. W swoim stanowisku zwracają uwagę na ograniczone wsparcie wprowadzania do
budynków odnawialnych źródeł energii. Pomimo zobowiązań państw członkowskich Unii
Europejskiej do zwiększania liczby budynków
o niemal zerowym zużyciu energii w polskich
regulacjach prawnych wciąż nie zdefiniowano minimalnego wymaganego udziału OZE
w nowych budynkach. Dyrektywa 2010/31/
UE nakłada obowiązek zapewnienia przez
państwa członkowskie UE, by od 31 grudnia
2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. W odniesieniu do nowych budynków użyteczności
Wod-Kan 2015
XXIII
Międzynarodowe Targi Maszyn
i Urządzeń dla Wodociągów
i Kanalizacji WOD-KAN (26–28 maja 2015)
odbyły się w tym roku w centrum Bydgoszczy, obok hali Łuczniczki, ze względu na modernizację terenów targowych na Myślęcinku.
W targach wzięło udział ponad 370 wystawców, a ich stoiska zwiedziło ponad 10 tys.
osób.
Dla uczestników przygotowano szeroki
program seminariów i prezentacji, zapewniono też dobrą pogodę. Wśród zagadnień
prezentowanych przez firmy uwagę zwracały: efektywne zarządzanie majątkiem sieciowym, modelowanie sieci wodociągowej i sieci
inteligentne, zarządzanie przedsiębiorstwem,
retencja i sterowanie transportem ścieków,
sterowanie procesami biologicznego oczyszczania ścieków oraz opomiarowanie mediów,
a także technologie termicznej utylizacji osadów ściekowych.
Do konkursu Grand Prix zgłosiło się 26 firm
z 27 wyrobami. Statuetką nagrodzono: instalację termicznej mineralizacji osadów ścieko-
Fot. Wod-Kan
12
czerwiec 2015
Fot. HVACR
wych SGF 1000 firmy Seen Technologie, KartMobile – mobilny system GIS firmy KartGis
i pompę zatapialną typu FZ do tłoczenia ścieków zawierających elementy ścierne i mineralne firmy Hydro-Vacuum. Specjalne wyróżnienie przyznano firmie Wofil za innowacyjną
technologię ozonowania wody. Nagrodzono ekspozycje firm: Hawle, Wavin i Saint
Gobain PAM.
W niedzielę poprzedzającą targi (24 maja)
odbył się pierwszy przełajowy Bieg Instalatora na dystansie 10 kilometrów, któremu patronowała Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”
Na starcie stanęło 492 zawodników. Wśród
kobiet pierwsza była Ewa Jurczyk (Hydro-Vacuum), a wśród mężczyzn Tomasz Polański
(Ciepłobud Bydgoszcz). W kategorii drużynowej zwyciężył zespół Apator Powogaz.
wj
Stowarzyszenie Producentów
i Importerów Urządzeń Grzewczych
publicznej termin ten skrócono do 31 grudnia
2018 r. Zdaniem SPIUG i PORT PC obserwując obecne działania władz, trudno mieć
nadzieję na zmianę polityki w zakresie efektywności energetycznej. Organizacje zwracają również uwagę na ułomność ustawy z dnia
29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków, która w rzeczywistości
nie umożliwia pełnej realizacji celów dyrektywy 2010/31/UE.
W związku z powyższym stowarzyszenia
zwracają uwagę m.in. na konieczność wprowadzenia obowiązku wykonywania certyfikatów energetycznych budynków, w tym budowanych i modernizowanych na własne potrzeby użytkowników końcowych. Istotne jest
również wprowadzenie wymogów określania
klas energetycznych budynków, tak by klienci
z łatwością odczytywali informacje o zużyciu
energii końcowej. Organizacje zgodnie uważają, że konieczne jest przygotowanie szczegółowych analiz uzasadniających ustanowienie
wymogów minimalnych energii pierwotnej EP
i współczynników przenikania przegród U dla
Warunków technicznych w 2014, 2017,
i 2021 r.
Wdrożenie dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków wymaga pilnego wprowadzenia do prawodawstwa polskiego – na postawie rzetelnych analiz – jasnych i jednolitych definicji budynków o niemal
zerowym zużyciu energii i klas efektywności
energetycznej budynków. Potrzebne jest również rzeczywiste promowanie budowania niemal zeroenergetycznych obiektów użyteczności publicznej oraz wprowadzenie odpowiednich regulacji, pozwalających na realne
wykorzystanie audytów energetycznych jako
instrumentu motywującego do podwyższania
efektywności energetycznej budynków, zarówno nowych, jak i istniejących, podlegających
modernizacji.
SPIUG i PORT PC zadeklarowały gotowość
do współpracy na rzecz uaktualniania obowiązującego w Polsce prawa w zakresie wdrażania postulowanych zmian.
mat. PORT PC i SPIUG
AKTUALNOŚCI
Osiemnasty GAZTERM
O
twarty rynek gazu ziemnego – wyzwania i bariery to hasło przewodnie tegorocznej konferencji gazowników i ciepłowników brzmiało. W połowie maja dyskutowali
na ten temat przedstawiciele najważniejszych
spółek funkcjonujących w sektorze gazowniczym, którzy jak zwykle licznie przybyli do
Międzyzdrojów.
Jak stwierdził Sylwester Bogacki, prezes
zarządu Polskiej Spółki Gazownictwa (fot.),
polski rynek gazowy stoi przed licznymi wyzwaniami, które z pewnością zmienią jego
obraz w najbliższych miesiącach. Zaliczył do
nich m.in. rosnące znaczenie Towarowej Giełdy Energii, zwiększającej konkurencyjność
polskiego gazu, coraz większą liczbę klientów
zmieniających dostawcę tego paliwa oraz planowane w tym roku oddanie do użytku gazoportu w Świnoujściu czy pierwszego bloku gazowego o mocy 500 MW w elektrowni w Stalowej Woli. Urząd Regulacji Energetyki pracuje
nad uwolnieniem cen gazu od 2016 r., a Ministerstwo Gospodarki nad polityką energetyczną Polski do roku 2050, w której znaczące miejsce mają zająć inteligentne sieci gazownicze (smart grids, ze smart meteringiem).
Wkrótce zostaną też rozdzielone środki z funduszy unijnych na lata 2016–2020, w ramach których na rozwój bezpieczeństwa systemów dystrybucji energii przewidziano około miliard złotych.
Wyzwania i bariery dla rynku gazu były również tematem dyskusji panelowej. Jej
uczestnicy wskazywali m.in. na konieczność
zintensyfikowania prac nad nowym prawem
energetycznym oraz wsparcia wysokosprawnej kogeneracji, rozwoju infrastruktury, która
wyeliminuje polityczne ryzyko przerw w dostawie gazu, a także budowy w Europie Centralnej hubu energetycznego z Polską w roli
głównej (węzła, który wpłynie na rynkowe ceny gazu – rozwiązanie popularne w USA). Po-
IV Kongres PORT
T
PC
egoroczne spotkanie branży i sympatyków pomp ciepła tradycyjnie
odbędzie się podczas targów Renexpo w Warszawie – 22 września 2015 r. W tym roku organizowane jest pod hasłem „Pompy ciepła
– efektywność z klasą”.
W trakcie Kongresu zaprezentowana zostanie „Mapa drogowa ciepła z OZE do 2030 r.”, opracowanie będące prognozą rozwoju urządzeń grzewczych korzystających z OZE dla budynków jednorodzinnych w Polsce. Wprowadzany w całej Europie wymóg przedstawiania
klas energetycznych urządzeń grzewczych spowoduje w krótkim czasie
Fot. Gazterm
stulowano też zrewidowanie polityki fiskalnej
państwa względem sektora poszukiwań i wydobycia węglowodorów.
GAZTERM przez lata stał się uznaną platformą współpracy dla szeroko pojętej branży
energetycznej. Wnioski z tegorocznej konferencji przekazano władzom dwóch organizacji
branżowych: Izby Gospodarczej Gazownictwa
oraz Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie.
ao
znaczne zmiany w całej branży grzewczej i na rynku urządzeń. Dzięki
wysokiej efektywności energetycznej pompy ciepła będą osiągać najwyższe możliwe klasy energetyczne: A+, A++, A+++.
O tym, jak sobie radzą Niemcy i jaka jest ich wizja bezpieczeństwa
energetycznego opartego na rozwoju OZE i wykorzystaniu potencjału
efektywności energetycznej oraz o planach jej realizacji do roku 2050,
mówić będzie prof. Hans-Martin Henning z Instytutu Fraunhofera ISE.
Zaprezentowane zostaną także Regionalne Programy Operacyjne, w ramach których na rozwój OZE przekazywane są duże nakłady finansowe.
Będą dyskusje dotyczące systemów wsparcia OZE w Polsce oraz kierunków rozwoju techniki grzewczej. Szerzej: na www.renexpo-warsaw.com.
mat. PORT PC
czerwiec 2015
13
AKTUALNOŚCI
Geotermia i OZE
XXII
Ogólnopolskie Forum Odnawialnych Zasobów, Źródeł i Technologii Energetycznych EKOENERGETYKA 2015
– KRAKÓW odbyło się 24–25 kwietnia. Targom urządzeń energetyki odnawialnej towarzyszy konferencja naukowa organizowana przez
Katedrę Systemów Energetycznych i Urządzeń
Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Polską Geotermalną Asocjację, a także Stowarzyszenie Polskich Energetyków – Radom, Szkołę Ochrony i Inżynierii Środowiska,
Wydział Mechaniczno-Energetyczny Politechniki Wrocławskiej i Centrum Targowe Chemobudowa-Kraków S.A. Konferencja ta to jedno
z najciekawszych wydarzeń w Polsce poświęconych OZE i nowym technologiom w energetyce, w trakcie którego poruszane są zagadnienia
praktyczne i techniczne oraz prawne.
Celem konferencji było określenie nowych
wizji i strategii rozwoju technologii energetycznych OZE w aspekcie rozwoju gospodarczo-społecznego Polski do roku 2030,
w kontekście nowych źródeł finansowania nauki, ochrony środowiska i energetyki na lata
2015–2022 oraz bezpieczeństwa energetycz-
nego Polski, a także powołanie konsorcjów naukowo-technicznych w zakresie rozwoju OZE.
W spotkaniu uczestniczyli naukowcy i specjaliści od OZE, przedstawiciele gmin odpowiedzialni za planowanie i rozwój sieci energetycznych i ciepłownictwa oraz administracji lokalnych i samorządów, a także przedsiębiorcy,
media i organizacje pozarządowe.
Tematem tegorocznej konferencji było zagadnienie: „Czy Polska może być samowystarczalna energetycznie do roku 2030 z własnych zasobów odnawialnych – elektrownie jądrowe czy geotermalne?”. Wystąpienia były
prezentowane w ramach sesji: strategia rozwoju OZE, prawo, finansowanie, bariery; energetyka geotermalna; energetyka pomp ciepła;
energetyka biomasy, biogazu i biopaliw; energetyka słoneczna; energetyka wiatrowa oraz
energetyka wodna. Prof. Jacek Zimny (AGH,
PGA) w swoim wystąpieniu dowodził, że Polska może być samowystarczalna energetycznie
do 2030 r. nie dzięki budowie elektrowni jądrowych, ale właśnie geotermicznych. Zaprezentował też referat opracowany wraz z prof.
Ryszardem H. Kozłowskim (PK) i płk. dr. hab.
Centrum szkoleniowe
Mitsubishi Electric
N
owa sala szkoleniowa została otwarta 14
kwietnia w biurowcu Łopuszańska Business Park w Warszawie, w którym znajduje się
też siedziba główna Mitsubishi Electric Europe B.V. (LES) Oddział w Polsce. Wszechstronne wyposażenie w kilkadziesiąt urządzeń oraz
instalacje umożliwia przeprowadzenie szkolenia z klimatyzacji, wentylacji i ogrzewnictwa,
które prowadzi zespół doświadczonych specjalistów. W sali pracują m.in. urządzenia klimatyzacyjne serii M – przeznaczone do mieszkań
i małych biur oraz kancelarii, serii Mr. Slim do
większych biur, sklepów i pomieszczeń technicznych oraz serwerowni, a także serii City Multi VRF do użytku w budynkach biurowych, hotelach bądź szpitalach. W centrum
zainstalowano też jednostki wentylacyjne serii
Lossnay oraz pompy ciepła Ecodan.
Mitsubishi Electric rozpoczęło bezpośrednią działalność w Polsce 1 stycznia 2015 r.
i od tego czasu prowadzi programy szkoleń
dla dystrybutorów, projektantów, wykonawców i serwisantów.
www.mitsubishi-les.pl
Fot. Mitsubishi Electric
14
czerwiec 2015
inż. Mieczysławem Strusiem (PW) pt. „Filozofia koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego RP – program 10×E”.
Podczas konferencji omówiono modelowanie i weryfikację charakterystyki energetycznej
pierwszej elektrociepłowni geotermalnej – mgr
inż. Sebastian Bielik (AGH, PGA). Wiele uwagi
poświęcono biopaliwom w transporcie i efektywności energetycznej silników zasilanych
biopaliwami II generacji – m.in. Adam Stępień
(Krajowa Izba Biopaliw), dr inż. Wojciech Poprawski, mgr inż. Mariusz Rewolte (Politechnika Wrocławska). Prof. Janusz Magiera i mgr
inż. Sebastian Pater (Politechnika Krakowska)
przedstawili wyniki badań w obiekcie rzeczywistym w aspekcie wykorzystania OZE oraz
standardów budownictwa pasywnego i energooszczędnego.
O pierwszych prosumentach na rynku energii mówił dr inż. Tadeusz Żaba (MPWiK Kraków) – są wśród nich także przedsiębiorstwa
komunalne. Generatory energii elektrycznej
zasilane biopaliwami gazowymi scharakteryzował mgr inż. Witold Płatek (Centrum Elektroniki Stosowanej CES, Kraków). O tym, jak
w praktyce odbywa się skojarzone wytwarzanie
ciepła i energii elektrycznej w technologii ORC
z wykorzystaniem biomasy, opowiadali mgr
inż. Zdzisław Syzdek i mgr inż. Jerzy Ćwięka
z Miejskiego Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Krośnie. Dużo uwagi poświęcono
też pompom ciepła – m.in. mgr inż. Krzysztof
Szczotka (AGH) zaprezentował wyniki badań
efektywności energetycznej pomp ciepła typu
powietrze/powietrze i powietrze/woda w świetle dyrektyw UE i prawa polskiego.
Konferencję zakończyły warsztaty, podczas
których dyskutowano na temat utworzenia
konsorcjów naukowo-wdrożeniowych w zakresie rozwoju odnawialnych zasobów i źródeł energii z udziałem mikro, małych i średnich przedsiębiorstw oraz możliwości ubiegania się o środki unijne i krajowe na te cele.
Wśród wystawców na targach wyróżniało
się Konsorcjum Lubelski Dom Efektywny Energetycznie, które powstało w lutym br. dzięki współpracy nauki i biznesu oraz jednostek
samorządu terytorialnego – Partnerów Lubelskiego Klastra Ekoenergetycznego. Jego celem jest rozwój i upowszechnianie konkretnego produktu: gotowego ekologicznego domu
energooszczędnego, który spełnia standardy
NF40 i NF15, oferowanego przez Lidera Konsorcjum – Bio Energy System.
Waldemar Joniec
AKTUALNOŚCI
Roadshow firmy Viega
C
o cztery lata, kilka tygodni po targach
ISH, rusza roadshow „Viega Experience”.
W tym roku inauguracja tej objazdowej imprezy miała miejsce w Lipsku, a finał odbędzie
się w Kolonii. W spotkaniach weźmie udział
ponad 12 tys. osób – instalatorów, projektantów i partnerów handlowych, także z Polski.
Roadshow służy poznaniu nowości firmy
Viega, a towarzyszą mu wydarzenia artystyczne – w tym roku prowadzą je prezenterka telewizyjna Christiane Stein i kabareciarz Christoph Brüske. Z humorem łączą oni fachowe
wystąpienia ekspertów z występami artystów,
w tym show międzynarodowej grupy Mayumana. Uwagę gości przyciąga również wykład na
temat jakości wody prof. Thomasa Kistemanna
z Instytutu Higieny i Zdrowia Publicznego na
Uniwersytecie w Bonn. Rekomenduje on stosowanie Water-Safety-Plan w krytycznych instalacjach wody użytkowej.
Architekci, projektanci i instalatorzy opowiadają w trakcie spotkań, na co w praktyce
zwracają uwagę ich klienci. Dominują prysznice bez brodzików z odpływami liniowymi
i rozwiązania pozwalające dostosować łazien-
ki do indywidualnych potrzeb użytkowników
– w tym stelaże do WC i umywalki z płynną regulacją wysokości. Dieter Hellekes, kierownik
działu szkoleń firmy Viega, zwracał uwagę, że
ważne dla klientów, niezależnie od ich wieku,
jest połączenie w urządzeniu elastyczności,
bezpieczeństwa, komfortu i oczywiście wzornictwa. Łazienka bez barier to nie tylko funkcje,
ale też design dostosowany do różnych upodobań i grup wiekowych. Dirk Gellisch z zarządu firmy Viega podkreślał, że roadshow łączy
prezentację produktów od strony praktycznej
z przekazywaniem aktualnej, fachowej wiedzy i umożliwia bezpośredni kontakt z setkami partnerów, którzy przekazują firmie ważne
informacje, wpływające na doskonalenie produktów i powstawanie innowacyjnych rozwiązań. Ta wzajemna wymiana jest także gwarantem najwyższego poziomu jakości techniki sanitarnej.
Podczas roadshow jest też czas na dokładne przyjrzenie się nowościom i dyskusje z doradcami technicznymi. Instalatorzy najwięcej
uwagi poświęcali pierwszemu na rynku systemowi zaprasowywanym do łączenia rur ze sta-
VESBO
ariusz Ołów z Zespołu Szkół Technicznych w Suwałkach został
tegorocznym laureatem nagrody VESBO – dla najlepszego absolwenta w zawodzie technik urządzeń sanitarnych oraz za ukończenie szkoły z wyróżnieniem. Współpraca ze szkołami i zwiększanie
atrakcyjności szkolnictwa zawodowego jest jednym z celów platformy VESBOAcademy.com. Zainteresowane szkoły mogą za jej pośrednictwem zgłaszać swoją gotowość do współpracy, a ich uczniowie liczyć na profesjonalne szkolenia potwierdzone certyfikatami oraz stały dostęp do materiałów firmy.
mat. VESBO
li grubościennej Megapress oraz asystentowi
higieny z funkcją czuwania, a także rozwiązaniom do łazienek bez barier i nowoczesnym
systemom instalacyjnym.
Waldemar Joniec
Zapraszamy na targi i konferencje
szkoli i nagradza
D
Fot. Viega
WRZESIEÑ
II Ogólnopolska Konferencja Naukowa
„Gospodarka wodno‑ściekowa i odpadowa miast i obszarów
niezurbanizowanych”, 7–9 września 2015 r., Tleń – Wyższa
Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi, tel. 52 559 19 87,
52 559 20 22, [email protected], www.wszs.tuchola.pl
Aqua-Therm Warsaw – Międzynarodowe Targi Systemów
Grzewczych, Wentylacji, Klimatyzacji, Systemów Wodnych,
Sanitarnych i Basenów, 16–18 września 2015 r., Warszawa
– Centrum EXPO XXI, www.aquatherm-warsaw.com
RENEXPO® Poland – V Międzynarodowe Targi Energii
Odnawialnej i Efektywności Energetycznej, 22–24 września 2015 r.,
Warszawa – Centrum EXPO XXI, www.renexpo-warsaw.com
V Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii
Pomp Ciepła, 22 września 2015 r., Warszawa – Centrum EXPO XXI,
www.portpc.pl
XIX Forum Ciepłowników Polskich. 13–16 września 2015 r.,
Międzyzdroje, [email protected], www.fcp.org.pl
patronat medialny
czerwiec 2015
15
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Węzeł cieplny
DSA WALL
Lekkie kolektory
Nowe płaskie kolektory słoneczne Logasol SKS 5.0
marki Buderus o powierzchni 2,55 m2 to urządzenia
o lekkiej konstrukcji, a przy tym wydajne i zapewniają-
Firma Danfoss wprowadziła na rynek nowy węzeł
– DSA WALL, następcę węzła PKL produkowanego od
2007 roku. Nowy węzeł ma wydajność do 120 kW i może
zasilać instalacje ogrzewania domów jedno- i wielorodzinnych oraz budynków komercyjnych i przemysłowych.
Funkcje sterowania i kontroli pracy węzła pełni regulator
ECL Comfort 310, który zapewnia najwyższy poziom
efektywności energetycznej, bezpieczeństwa i komfortu
cieplnego. Modułowa budowa umożliwia łączenie pojedynczych elementów w zespół wielofunkcyjny i tym
samym węzeł ten może rosnąć razem z budynkiem
lub zmianą jego przeznaczenia. Zwarta i lekka budowa
zapewnia wygodny transport i łatwy montaż. Jakość
potwierdzana jest m.in. certyfikatami ISO 9001/14001
i ISO/TS16949.
mat. Danfoss
Mieszkaniowe
ce długą eksploatację. Wypełnione są argonem, który
ogranicza utratę ciepła przez szybę kolektora. Wykonana ze strukturalnego szkła solarnego szczelna obudowa
chroni kolektor przed wilgocią i zanieczyszczeniami oraz
dobrze przepuszcza światło. Ma też specjalne wgłębienia, które ułatwiają transport kolektorów na dach.
Montaż jest łatwy dzięki zaciskowej technice łączenia.
Miedziano-aluminiowy absorber pokryty wysokoselektywną powłoką Sunselect zapewnia wysoką sprawność
pochłaniania ciepła. Inne zalety Logasol SKS 5.0 to długa żywotność i uniwersalne zastosowanie. Urządzenie
objęte jest 5-letnią gwarancją.
mat. Bosch
Audytor C.O. 4.0
i OZC 6.6 Pro
W najnowszej wersji Audytora C.O. projektowanie instalacji jest łatwiejsze. Projektant rysuje tylko na
rzutach kondygnacji, a aksonometria generowana jest
automatycznie. Jeszcze bardziej ułatwia projektowanie
praca w Audytorze OZC i Audytorze C.O. w pakiecie.
W ramach obliczeń obciążenia cieplnego w programie
Audytor OZC opracowywany jest model budynku 3D.
Na jego podstawie automatycznie tworzone są rzuty
kondygnacji do programu Audytor C.O. Rzuty stanowią
modele kondygnacji, zawierające np. ściany, drzwi, okna,
16
czerwiec 2015
węzły cieplne
TacoTherm Dual Piko firmy Taconova łączą przepływowe podgrzewanie wody użytkowej z odpowiednią
do zapotrzebowania dystrybucją ciepła grzewczego dla
mieszkania. Nowe węzły mieszkaniowe mają większą
elastyczność w zakresie regulacji i podgrzewania c.w.u.
oraz integracji z różnymi urządzeniami. Do systemów
niskotemperaturowych, w tym do współpracy z pompami ciepła, przeznaczony jest TacoTherm Dual Piko
WP. Moduły umożliwiają (już w fazie projektowania)
optymalną dla konkretnego obiektu konfigurację z odpowiednią w danej sytuacji strategią regulacji c.w.u. i c.o.
i umożliwiają zasilanie w zależności od potrzeb: układów
promienników, ogrzewania podłogowego (do 12 obwodów) lub kombinację obu tych systemów. Głębokość
konstrukcyjna węzła wynosi zaledwie 110 mm i można
go zintegrować nawet w ściance działowej. Ciepłomierze
i wodomierze mogą być wbudowane w węzeł bezpośrednio w centralnym miejscu zamiast czasochłonnego
montażu podtynkowych obudów liczników. Zmontowany
wstępnie węzeł z gotowym okablowaniem może być
dostępny – w zależności od potrzeb – na płycie pod-
strefy pomieszczeń itd. Dzięki temu dostępny jest szereg
funkcji przyspieszających pracę projektanta. W programie pozostawiono też tradycyjny model, tj. projektowanie na rozwinięciu, które w tej wersji zostało ulepszone.
stawowej, w ościeżu do zabudowy, z ramką maskującą
lub jako kompletna szafka z drzwiczkami.
mat. Taconova
Dzięki funkcjom wspomagającym rysowanie projektowanie jest szybsze i bardziej precyzyjne. Nowe funkcje
w Audytorze OZC 6.6 Pro to dodanie: nowej metodyki
określania charakterystyki energetycznej budynków,
modułu umożliwiającego automatyczne przenoszenie
charakterystyki energetycznej budynku do centralnego
rejestru oraz możliwości szczegółowego obliczenia mocy jednostkowej oświetlenia każdego pomieszczenia na
podstawie zainstalowanego oświetlenia (np. oświetlenie
ledowe), wymagań dotyczących natężenia oświetlenia
poszczególnych części pomieszczeń. Audytor OZC 6.6
Pro zawiera wszystkie trzy metodyki określania charakterystyki energetycznej budynków – 2008, 2014 i 2015.
mat. Sankom
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Klimatyzator
Nowy
odpowietrznik
wydrukowany w 3D
Firma Haier zaprezentowała swój najnowszy produkt
– pierwszy na świecie w pełni funkcjonalny klimatyzator,
który został stworzony w technologii druku 3D. W przyszłości klienci będą mogli wybierać kolor, styl, wydajność,
a nawet strukturę modelu. Dodatkowo możliwe będzie
umieszczenie nazwy, zdjęcia czy nawet logotypu firmy
na urządzeniu. Haier przygotowuje się do uruchomienia platformy projektowej, co oznacza, że każdy będzie
automatyczny
mógł zamówić drukowany w 3D klimatyzator. Na razie
na potrzeby targów Appliance & Electronics Word Expo
2015 w Szanghaju stworzony został tylko jeden model,
który sprzedano na za ok. 6400 dol.
mat. Refsystem
Klimatyzatory MISSION
Nowe jednostki ścienne firmy Midea z serii MISSION to typoszereg czterech modeli o wydajności chłodniczej:
2,6; 3,5; 5,2 i 7 kW. Nowoczesny design oraz kompaktowe wymiary ułatwiają ich wkomponowanie w wystrój klimatyzowanych pomieszczeń – mieszkań, biur,
restauracji, hoteli. Urządzenia charakteryzują
się wysokim poziomem energooszczędności
– klasa A++, mają SEER od 7,3, a SCOP
4,0. Wyposażone zostały w tryb ECO, który
obniża zużycie energii do 60%, z kolei tryb
cichej pracy zapewnia obniżenie ciśnienia
akustycznego urządzeń podczas ich pracy do
zaledwie 19 dB(A). Jednostki mają też funkcję
oczyszczenia powietrza – filtr wysokiej gęstości i katalityczny, intuicyjny bezprzewodowy
sterownik, a dzięki interfejsowi Wi-Fi (opcja)
można nimi sterować z każdego miejsca na
świecie. Jednostki zewnętrzne mogą pracować jako rewersyjne pompy ciepła w funkcji
grzania do –20°C temperatury zewnętrznej,
a także w konfiguracji multisplit – do pięciu
jednostek wewnętrznych w systemie.
mat. Midea
Odpływ
ścienny
o głębokości 2,5 cm
Nowy odpływ Advantix Vario ma głębokość montażową 25 mm i szerokość szczeliny odpływowej 200 mm.
Ruszt jest dostępny w czterech wersjach: stal nierdzewna matowa, stal nierdzewna błyszcząca, czarny
oraz biały. Można go montować zarówno w ściance na
stelażu, jak i w zwyczajnej ścianie murowanej. Często
wystarcza nawet warstwa tynku o odpowiedniej grubości lub płyta styropianowa XPS. Pozwala to uniknąć
kucia ścian i naruszenia ich konstrukcji. Standardowa
długość Advantix Vario wynosi 1200 mm, a w razie
potrzeby można go dowolnie skrócić z dokładnością co
do milimetra, nawet do wymiaru 300 mm. Tym samym
jest to dobre rozwiązanie również do małych i remontowanych łazienek. Syfon odpływu ściennego czyści się
samoczynnie. W komplecie jest narzędzie do przycinania
oraz zestaw instalatorski zawierający wszystkie niezbędne materiały montażowe i uszczelniające. Skromny
design i funkcjonalność zostały nagrodzone w konkursie
„Design Plus powered by ISH“.
mat. Viega
Firma Afriso oferuje nowy pływakowy odpowietrznik
automatyczny G 3/8” o zmodernizowanej konstrukcji,
gwarantujący szybsze odpowietrzanie instalacji i wyższą
odporność na zanieczyszczenia. Dzięki zmianie wyważenia i nacięciom na powierzchni pływak odpowietrznika
pracuje płynnie i precyzyjnie w korpusie,
tym samym reaguje natychmiast i usuwa
powietrze z instalacji. Ma on
też mechanizm
przeciwdziałania zacięciu
oraz powstawaniu efektu kapilarnego.
mat. Afriso
Uponor
Uni Pipe Plus
To pierwsza, i jedyna jak do tej pory, wielowarstwowa rura tworzywowa, która daje szerokie możliwości
montażu i łączy zalety rur metalowych i tworzywowych. Wykonana jest w technologii SACP, czyli pokryta
bezszwową warstwą aluminiową. Jest odporna na
wysokie ciśnienie i zachowuje elastyczność, która jest
istotna dla sprawnego i szybkiego układania instalacji,
a tym samym wpływa na wysoką jakość i niższe koszty
pracy. Kolejne zalety to stabilność kształtu oraz wysoki
poziom bezpieczeństwa. Uni Pipe Plus nie przepuszcza
tlenu i jest odporna na korozję. Ma niską rozszerzalność
liniową i optymalną wytrzymałość na ściskanie dostosowaną do grubości aluminium powłoki rury. Oferowana
jest w dwóch wariantach: w zwojach i sztangach prostych. Oba są kompatybilne z obecnie stosowanymi
systemami Uponor i mogą być montowane za pomocą
technik Uponor. Rury dostarczane są zarówno z izolacją, jak i bez niej.
mat. Uponor
czerwiec 2015
17
ENERGIA
dr inż. Edyta Dudkiewicz, dr inż. Natalia Fidorów
Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska
Wykorzystanie ciepła
ze spalin promienników
do przygotowania ciepłej wody
The use of heat from the gas radiant heaters flue gases for hot water preparation purposes
Ciepło pochodzące ze spalin promienników gazowych montowanych w halach można wykorzystać
do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Taka inwestycja każdorazowo wymaga przeprowadzenia analizy
energetycznej oraz ekonomicznej i rozważenia wykorzystania ciepła ze spalin także do ogrzewania przyległych
pomieszczeń socjalnych i biurowych lub do celów technologicznych.
W
halach wielkokubaturowych ogrzewanych promiennikami gazowymi możliwe jest odzyskanie ciepła ze spalin – zarówno
w przypadku promienników rurowych, jak
i ceramicznych poprzez zastosowanie odpowiednich wymienników ciepła. Ciepło odpadowe ze spalin można wykorzystać m.in. do
przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Ogrzewanie z promiennikami
Systemy ogrzewania przez promieniowanie
są w niektórych obiektach jedynym odpowiednim rozwiązaniem. Eliminują bowiem problemy
związane z ogrzewaniem konwekcyjnym, gdyż
przegrody i ludzie ogrzewani są za pomocą fal
elektromagnetycznych, a ciepło do powietrza
w pomieszczeniu oddawane jest w sposób
pośredni przez otaczające elementy. W ten
sposób w strefie przebywania ludzi utrzymuje
się odpowiednia temperatura komfortu [1].
Powszechnie znane są następujące systemy
ogrzewania przez promieniowanie: płaszczyznowe (sufitowe, podłogowe, ścienne) oraz za
pomocą urządzeń promieniujących (promienników). Z kolei promienniki można podzielić na:
elektryczne, gazowe i wodne (sufitowe taśmy
promieniujące).
W zależności od konstrukcji promienników
gazowych dzielą się one na promienniki o wysokiej intensywności (ceramiczne) i niskiej
(rurowe) [7]. Zasadnicza różnica w ich budowie wynika ze sposobu spalania mieszanki
powietrzno-gazowej. W promiennikach rurowych spalanie następuje wewnątrz rury, powietrze do spalania jest czerpane z zewnątrz,
a spaliny usuwane są przez przewody wyprowadzone na zewnątrz budynku. Do zasysania
powietrza wlotowego i wyrzutu spalin muszą
być stosowane przewody o odpowiedniej
średnicy i długości oraz z właściwego materiału. W promiennikach ceramicznych spalanie
następuje na powierzchni ceramicznej płyty.
Streszczenie ��
W artykule przeprowadzono analizę energetyczną i ekonomiczną zastosowania odzysku ciepła
ze spalin z rurowych promienników gazowych ogrzewających halę przemysłową dla dwóch wariantów zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową. W pierwszym przypadku nie wykorzystano
całej odzyskanej energii i należało jej część rozproszyć, co zaowocowało ujemnym współczynnikiem NPV przy okresie dwudziestoletnim, mimo ponad 50-proc. pokrycia zapotrzebowania na
energię. Przy większym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę inwestycja stała się opłacalna, mimo
niższego pokrycia zapotrzebowania przez energię odpadową. Należy dążyć do wykorzystania
całej dostępnej energii odpadowej, np. do ogrzewania pomieszczeń biurowych czy w procesach
technologicznych hali.
Abstract ��
In the article the energy and economic analysis of the heat recovery system application
from the gas radiant heaters for industrial hall have been performed in two cases differ
by the energy demand for the purposes of hot water preparation. In the first case not
the whole recovered energy have been used and part of it had to be dispersed and it
caused the negative value of NPV indicator after twenty years, in spite of the over
50% of the demand for hot water coverage. Bigger demand for hot water made the
investment profitable, despite the lower demand coverage by waste energy. Therefore
it is necessary to seek for the full use of the available energy, for example to heat the
office spaces or use it for technology purposes.
18
czerwiec 2015
Powietrze do spalania pobierane jest z wnętrza hali, również spaliny pozostają wewnątrz
pomieszczenia, generując specyficzny zapach.
W pomieszczeniu z promiennikami ceramicznymi wymagana jest właściwa wymiana
powietrza, co najmniej 30 m3/h na każdy 1 kW
mocy znamionowej urządzenia. Konieczne jest
również prawidłowe rozmieszczenie otworów
nawiewnych i wywiewnych w zależności od
rodzaju dostarczanego gazu [2].
System z promiennikami gazowymi ma małą
bezwładność cieplną i nie wymaga ciągłego
działania. Źródłem energii cieplnej jest dla promienników gaz ziemny, gaz płynny lub biogaz.
Promienniki gazowe mogą być podwieszane
do konstrukcji nośnej budynku za pomocą łańcuchów, drutów, linek lub uchwytów z kształtowników stalowych, a ich niewielki ciężar nie
stanowi zagrożenia dla obiektu.
Promienniki stosowane są głównie do ogrzewania pomieszczeń wysokich i o dużej kubaturze. Montuje się je w halach produkcyjnych,
logistycznych i sportowych, kościołach, hangarach, salonach wystawowych i obiektach
produkcji rolniczej, a w Stanach Zjednoczonych
również w pływalniach [3]. Dobrze sprawdzają
się w budynkach o okresowym działaniu, zróżnicowanym przeznaczeniu lub o słabej izolacji
cieplnej. W pomieszczeniach tych zapewniają
bardzo dobre, w porównaniu do innych systemów grzewczych, efekty ogrzewania oraz
niskie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne.
Promienniki znajdują również zastosowanie
na zewnątrz – ogrzewają trybuny sportowe,
perony dworców, a także rozmrażają rampy
załadunkowe.
Odzysk ciepła ze spalin
Odzysk ciepła ze spalin to wykorzystanie
ciepła odpadowego i ciepła kondensacji.
ENERGIA
regulacja wymiennika ciepła z gazów odlotowych
regulator temperatury
wartość zadana 40°C
do komina
T
M
T
T=
T= 50–
8
20
0– 0°C
25
0°C
T
M
T
pompa
cyrkulacyjna
gazy odlotowe
promiennika ciemnego
T
mieszacz
trójdrożny
zbiornik buforowy
czujnik kontaktowy
czujnik kontaktowy
czujnik zanurzeniowy
Rys. 1. Schemat układu odzysku ciepła z wymiennikiem „hydro” [4]
powietrze
odlotowe
świeże
powietrze
świeże
powietrze
powietrze
odlotowe
Rys. 2. Odzysk ciepła przy zastosowaniu wymiennika
„aero” spaliny/powietrze o przepływie
krzyżowym [4]
biurowych i łazienek. Układ można również
dostosować na potrzeby przygotowania c.w.u.
Zbiornik buforowy zastępowany jest wówczas
podgrzewaczem pojemnościowym ciepłej
wody użytkowej z dwiema wężownicami.
Rozwiązanie takie wymaga zastosowania
dodatkowego źródła ciepła do przygotowania
wody użytkowej poza sezonem grzewczym
oraz w przypadku niedoboru energii ze źródła
odpadowego. Maksymalna moc wymiennika
wynosi 27 kW dla systemu grzewczego o mocy 180 kW [4].
Innym rozwiązaniem układu odzysku ciepła
ze spalin jest zastosowanie wymiennika typu
spaliny/powietrze (rys. 2). Odzyskana energia
może wówczas służyć wstępnemu ogrzaniu
powietrza świeżego doprowadzanego do hali.
Rozwiązanie to jest szczególnie ciekawe dlatego, że może być wykorzystywane w halach
ogrzewanych promiennikami jasnymi. W wymienniku odzyskiwana jest i wykorzystywana
energia z gazów odlotowych z promienników
gazowych oraz z ciepła odpadowego procesów
prowadzonych w hali – ciepło z oświetlenia,
maszyn, obróbki.
Przygotowanie ciepłej wody
z ciepła odpadowego
Istotnym elementem w projektowaniu instalacji odzysku ciepła ze spalin promienników
jest fakt, że ciepło odzyskiwane jest tylko
w trakcie pracy systemu grzewczego, czyli
mniej więcej w okresie 1 października–31 marca. Moc przekazana przez wymiennik jest
proporcjonalna do mocy aktualnie potrzebnej
do ogrzania pomieszczenia hali, czyli przekazywanej przez instalację grzewczą.
Wykorzystanie ciepła odpadowego do przygotowania ciepłej wody wymaga dokładnego
oszacowania ilości i dynamiki poboru ciepłej
wody w obiekcie. Istotnym elementem bę-
reklama
Technika ta znana jest od bardzo dawna, przy
czym w ogrzewnictwie wykorzystuje się ją od
kilkudziesięciu lat.
Hale wielkokubaturowe mogą mieć różną
konstrukcję i izolacyjność cieplną, jednak z racji swoich wymiarów charakteryzują się dość
dużym zapotrzebowaniem na ciepło. Jeśli do
ogrzewania wykorzystywane będą promienniki
gazowe, urządzenia te będą generowały energię odpadową poprzez emisję gorących spalin,
z których ciepło można odzyskiwać. Taką
możliwość daje zastosowanie wymiennika
ciepła spaliny/woda [4]. Ze względu na dużą
moc promienników moc wymiennika ciepła
będzie również racjonalnie duża.
W układzie z promiennikami rurowymi
spaliny wentylatorem wywiewane są przez
izolowany układ przewodów i transportowane przez rekuperacyjny wymiennik ciepła.
W wymienniku „hydro” typu spaliny/woda
czynnikiem wymiany ciepła jest woda, która podgrzewa wodę gromadzoną w zbiorniku buforowym (rys. 1). Temperatura wody
w zbiorniku może dochodzić do 90°C. Przed jej
przegrzaniem chroni by-pass na wymienniku,
a w układzie montuje się zawór trójdrogowy,
który zabezpiecza wymiennik przed kondensacją. Spaliny odprowadzane są kominem na
zewnątrz budynku. Odzyskaną energię cieplną
zmagazynowaną w wodzie wypełniającej
zbiornik buforowy można przeznaczyć do
dalszego użytku, np. do ogrzania pomieszczeń
czerwiec 2015
19
ENERGIA
Wariant I Wariant II
Wariant III
wysokosprawny
wysokosprawny
niskosprawny
promiennik z palnikiem promiennik z palnikiem promiennik z palnikiem
modułowym
jednostopniowym
jednostopniowym
Zapotrzebowanie na energię na przygotowanie c.w.u., kWh
53 102
53 102
53 102
Zapotrzebowanie na energię z gazu do ogrzania hali, kWh
243 129
261 429
313 077
28 035
28 491
29 780
53%
54%
56%
Ilość energii z odzysku ciepła, którą należy rozproszyć, kWh
–8 435
–10 723
–17 182
Ilość energii z kotła gazowego z uwzględnieniem odzysku ciepła
w wymienniku, kWh
25 068
24 611
23 322
47%
46%
44%
Zapotrzebowanie na energię z gazu na c.w.u. i ogrzewanie hali
bez odzysku ciepła w wymienniku, kWh
296 232
314 532
366 180
z odzyskiem ciepła w wymienniku, kWh
268 197
286 040
336 400
Ilość energii odzyskana z wymiennika „hydro”, kWh
Średni roczny udział wymiennika „hydro”
Średni roczny udział kotła gazowego
Tabela 1. Wyniki obliczeń średniego rocznego zapotrzebowania na energię do ogrzania hali i przygotowania ciepłej wody dla 100 osób oraz udziału energii
odpadowej i konwencjonalnej
Wariant I Wartość inwestycji, zł netto
wysokosprawny
promiennik
z palnikiem
modułowym
Wariant II
Wariant III
wysokosprawny
niskosprawny
promiennik
promiennik
z palnikiem
z palnikiem
jednostopniowym jednostopniowym
60 000
60 000
60 000
0,14
0,14
0,14
3 949,5
4 013,9
4 195,4
15,19
14,95
14,30
NPV, zł
–10 780
–18 338
–7 716
IRR, %
2,8%
2,9%
3,4%
Opłata za paliwo gazowe, zł/kWh
netto
Oszczędność roczna, zł netto
SPBT, lata
Tabela 2. Wskaźniki efektywności inwestycji dla niecałkowitego wykorzystania ciepła odpadowego
dzie określenie odpowiedniej pojemności
podgrzewacza ciepłej wody i jego zasilania
dodatkowym źródłem ciepła.
Wśród obiektów z zamontowanymi promiennikami rurowymi można wyodrębnić grupy odbiorców, dla których charakter rozbioru
wody jest podobny.
W halach produkcyjnych, zatrudniających
dużą liczbę osób, zapotrzebowanie na ciepłą
wodę użytkową jest praktycznie jednakowe
w ciągu roku. Charakteryzować się będzie
okresowym użytkowaniem instalacji wody
ciepłej zasilającej natryski i umywalki po
zakończeniu każdej zmiany pracy. Instalacja
pracuje okresowo, przy czym w całym okresie
jej pracy występuje maksymalne zapotrzebowanie na ciepłą wodę [5]. Okresy użytkowania
instalacji zależeć będą od liczby zmian pracy
i dni roboczych/wolnych. Zazwyczaj po pierwszej zmianie rozbiór wody jest większy niż po
zmianie drugiej i trzeciej, co spowodowane jest
większa liczbą pracowników zatrudnionych na
pierwszej zmianie i pewną liczbą pracowników biurowo-administracyjnych pracujących
w tym czasie. Czas trwania okresów rozbioru
20
czerwiec 2015
jest na ogół określony i trwa ok. 20–30 minut.
Pomiędzy głównymi okresami rozbiorów występuje zazwyczaj niewielkie zapotrzebowanie
na ciepłą wodę spowodowane sporadycznym
korzystaniem z instalacji przez niewielką liczbę
pracowników hali i biura [5].
W halach sportowych, gimnastycznych
i pływalniach rozbiór wody również będzie
charakteryzował się okresowym użytkowaniem. Przy czym okresy użytkowania będą
występowały po godzinnym treningu lub
każdej lekcji wychowania fizycznego, czyli
co 45–60 minut. Czas trwania rozbioru będzie
wynosił ok. 10–15 minut, a w okresie poboru
wody występować będzie maksymalne stałe
zapotrzebowanie na ciepłą wodę [5].
W halach magazynowych, naprawczych,
hangarach i obiektach produkcji rolniczej
liczba zatrudnionych osób nie jest duża, ale
mniejsza jest również liczba zainstalowanych
promienników. Urządzenia zainstalowane są
zazwyczaj nad pojedynczymi stanowiskami
pracy bądź ich zadaniem jest utrzymanie
temperatury odczuwalnej na poziomie 12°C.
Pobór ciepłej wody będzie okresowy, związany
z użytkowaniem instalacji zasilającej umywalki
po zakończonej zmianie pracy. Charakter pracy
w takich obiektach, o ile nie jest ona silnie brudząca, nie wymaga instalowania natrysków.
Opracowanie modelu rozbioru ciepłej wody
i wskaźników jej zużycia dla tej grupy obiektów
wymaga poznania założeń czasu i trybu pracy,
liczby osób oraz wyposażenia sanitarnego
i ewentualnie potrzeb technologicznych.
Rozbiór wody w halach wystawowych ma
zupełnie inny charakter. Spowodowane jest to
użytkowaniem hali, a co za tym idzie pracą promienników i obecnością ludzi w czasie pokazów
czy wystaw. Zapotrzebowanie na ciepłą wodę
użytkową jest dość nierównomierne w ciągu
roku, ale okres pracy promienników i poboru
ciepłej wody będą się praktycznie pokrywać
z wyjątkiem dni, w których hala będzie przygotowywana i ogrzewana przed otwarciem
wystawy. Brakuje obecnie miarodajnych wyników badań charakteru rozbioru ciepłej wody
w obiektach wystawowych, umożliwiających
opracowanie typowych wykresów rozbioru.
Rozbiór ciepłej wody będzie się prawdopodobnie rozpoczynał na godzinę przed otwarciem
wystawy i trwał przez 2–3 godziny po jej
zamknięciu ze względu na potrzeby porządkowe. Rozbiór wody powinien być równomierny
w czasie trwania wystawy, choć może się na
przykład zdarzyć, że znaczna część gości będzie
również uczestniczyć w konferencji i rozbiory ciepłej wody będą skorelowane z czasem
przerw kawowych. Model rozbioru ciepłej wody
wymaga określenia założeń pracy instalacji.
Przykład wykorzystania
układu odzysku ciepła ze spalin
Przeprowadzono analizę energetyczną zapotrzebowania na energię oraz ekonomiczną
opłacalności inwestycji w hali przemysłowej
ENERGIA
sprawności. Na tej podstawie można stwierdzić, że zastosowanie rozwiązania z odzyskiem
ciepła ze spalin jest uzasadnione i korzystne
dla inwestora.
Analiza ekonomiczna ma na celu wykazanie
efektów ekonomicznych zastosowania układu
odzysku ciepła ze spalin przy zastosowaniu
systemów ogrzewania hali za pomocą promienników o różnej sprawności.
W celu określenia przewidywanych efektów
ekonomicznych związanych z zastosowaniem
układu odzysku ciepła ze spalin do podgrzewu ciepłej wody użytkowej w wymienniku
„hydro” zastosowano wskaźniki opłacalności
inwestycji:
prosty czas zwrotu nakładów – SPBT,
wartość zaktualizowaną bieżącą inwestycji
netto – NPV,
wewnętrzną stopę zwrotu – IRR – charakteryzującą stopień rentowności rozpatrywanego przedsięwzięcia.
Prosty czas zwrotu nakładów na przedsięwzięcie termomodernizacyjne (SPBT) to okres,
po jakim sumaryczne oszczędności wynikające
ze zmniejszenia zużycia energii zrównują się
z zainwestowanym kapitałem i zaczynają
przynosić inwestorowi zysk w postaci niższych
opłat za zużytą energię, przy założeniu stałych
cen energii i pominięciu wpływu inflacji. Okres,
w którym poniesione nakłady się zwrócą,
wyraża się wzorem [7]:
SPBT =
N
, lata
DO
(1)
gdzie:
N – nakłady inwestycyjne, zł;
DO – suma rocznych oszczędności, zł/rok.
Wartość bieżąca inwestycji netto NPV to
różnica między wpływami w okresie funkcjonowania obiektu i wydatkami. NPV wyraża
się wzorem [7]:
n
NPV = ∑
t =1
CFt
(1 + R )t
− N , zł (2)
gdzie:
CFt – oczekiwany przepływ środków finansowych związanych z inwestycją w roku t, zł;
R – stopa dyskontowa;
N – nakłady inwestycyjne, zł;
n – liczba lat objętych analizą ekonomiczną.
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR obliczana
jest zgodnie ze wzorem [7]:
n
NPV = 0
∑
t =1
CFt
(1 + IRR )t
= N , zł (3)
Do analizy przyjęto 20-letni okres amortyzacji i 5-proc. stopę dyskonta w rozpatrywanym okresie. Wykorzystano taryfy Operatora
reklama
ogrzewanej promiennikami gazowymi. Do analizy przyjęto halę przemysłową dwunawową
o wymiarach 21×35 m i wysokości 11 m.
Obliczeniowa temperatura zewnętrzna wynosi
–18°C (dla II strefy klimatycznej), założono
temperaturę wewnętrzną 16°C. Do ogrzewania
hali przyjęto gazowe promienniki rurowe [6].
Praca w hali odbywa się na jedną zmianę – 8
godzin, stąd przyjęto czas pracy promienników
w ciągu roku 960 godzin, tj. 120 dni w sezonie
grzewczym od 1 października do 31 marca.
Porównano następujące warianty zastosowanych promienników:
wariant I – wysokosprawne gazowe promienniki rurowe z palnikiem modułowym
– 5 sztuk, o łącznej mocy zainstalowanej
250 kW,
wariant II – wysokosprawne gazowe promienniki rurowe z palnikiem jednostopniowym – 5 sztuk, o łącznej mocy zainstalowanej 250 kW,
wariant III – niskosprawne gazowe promienniki rurowe z palnikiem jednostopniowym
– 6 sztuk, o łącznej mocy zainstalowanej
300 kW.
Dla każdego wariantu wykonano obliczenia
zapotrzebowania na energię do ogrzewania hali
i przygotowania ciepłej wody w systemie bez
odzysku ciepła oraz z zastosowaniem wymiennika „hydro” o mocy 37,5 kW do podgrzewania
ciepłej wody użytkowej.
Przyjęto 100 pracowników hali na jednej
zmianie, przy czym każdy z nich zużywa 50 litrów wody o temperaturze 40°C do kąpieli po
skończonej pracy. Na koniec zmiany, o godzinie
14.00, w podgrzewaczach musi się znajdować
5000 l ciepłej wody o temperaturze minimum
45°C. Przyjęto temperaturę wody zimnej 5°C.
Jako źródło ciepła do przygotowania ciepłej
wody w sezonie letnim i w przypadku niedoboru energii odpadowej przyjęto konwencjonalny
kocioł gazowy o mocy 116 kW, który włączy
się 2 godziny przed końcem zmiany.
Z przeprowadzonej analizy bilansu ciepła
w sezonie zimowym (październik–marzec)
wynika, że ilość ciepła pochodząca ze źródła
odpadowego jest większa niż zapotrzebowanie na energię do przygotowania ciepłej
wody. Nadmiar tej energii musi zostać rozproszony. W tabeli 1 przedstawiono wyniki
obliczeń średniego rocznego zapotrzebowania
na energię do ogrzania hali i przygotowania
ciepłej wody oraz udziału energii odpadowej
i konwencjonalnej.
Jak wynika z bilansu ciepła pochodzącego
ze źródła odpadowego i konwencjonalnego,
ilość ciepła z odzysku z wymiennika jest
większa niż 50% dla rozpatrywanych systemów ogrzewania z promiennikami o różnej
czerwiec 2015
21
ENERGIA
Wariant I Wariant II
Wariant III
wysokosprawny
wysokosprawny
niskosprawny
promiennik z palnikiem promiennik z palnikiem promiennik z palnikiem
modułowym
jednostopniowym
jednostopniowym
Zapotrzebowanie na energię na przygotowanie c.w.u., kWh
106 205
106 205
106 205
Zapotrzebowanie na energię z gazu na ogrzanie hali, kWh
243 129
261 429
313 077
Ilość energii odzyskana z wymiennika „hydro”, kWh
36 469
39 214
46 183
Średni roczny udział wymiennika „hydro”, %
34
37
43
Ilość energii z odzysku ciepła, którą należy rozproszyć, kWh
0
0
–778
75 934
66 990
60 021
Ilość energii z kotła gazowego z uwzględnieniem odzysku ciepła
w wymienniku, kWh
71
63
57
Zapotrzebowanie na energię z gazu na c.w.u. i ogrzewanie hali bez
odzysku ciepła w wymienniku, kWh
Średni roczny udział kotła gazowego, %
349 334
367 634
419 282
z odzyskiem ciepła w wymienniku, kWh
319 063
328 420
373 099
Tabela 3. Wyniki obliczeń średniego rocznego zapotrzebowania na energię do ogrzania hali i przygotowania ciepłej wody dla 200 osób oraz udziału energii
odpadowej i konwencjonalnej
Wariant I Wartość inwestycji, zł netto
Opłata za paliwo gazowe, zł/kWh
netto
Oszczędność roczna, zł netto
wysokosprawny
promiennik
z palnikiem
modułowym
Wariant II
Wariant III
wysokosprawny
niskosprawny
promiennik
promiennik
z palnikiem
z palnikiem
jednostopniowym jednostopniowym
60 000
60 000
60 000
0,14
0,14
0,14
6 506,3
5 137,8
5 524,5
SPBT, lata
11,68
10,86
9,22
NPV, zł
4 028
8 848
21 083
IRR, %
5,8%
6,7%
8,9%
Tabela 4. Wskaźniki efektywności inwestycji dla całkowitego wykorzystania ciepła odpadowego
Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A.
oraz Operatora Systemu Dystrybucyjnego
Dolnośląskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o.,
dla których przykładowe przedsiębiorstwo
kwalifikuje się do taryfy W5-1. Koszt układu
odzysku ciepła ze spalin jest jednakowy dla
trzech systemów grzewczych i obejmuje cenę
wymiennika oraz kompletną instalację do
odzysku ciepła ze spalin.
W tabeli 2 zestawiono wskaźniki efektywności inwestycji odzysku ciepła ze spalin dla
trzech wariantów zastosowanych urządzeń
grzewczych.
Dla przyjętych założeń analiza ekonomiczna
wykazała, że inwestycja odzysku ciepła ze
spalin w okresie 20 lat przy stopie dyskonta
5% będzie nieopłacalna. Suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto będzie
w każdym rozwiązaniu mniejsza od 0.
W sezonie grzewczym ilość energii pochodzącej z ciepła odpadowego nie tylko
pokrywa całkowite zapotrzebowanie na ciepło
do przygotowania ciepłej wody użytkowej
dla pracowników hali, ale nawet musi być
częściowo rozproszona, gdyż jest jej za dużo.
Z energetycznego punktu widzenia jest to
bardzo niekorzystne, bo jest to ciepło tracone.
22
czerwiec 2015
Wskazane jest, by przy zastosowaniu instalacji do odzysku ciepła odzyskiwana była
całkowita ilość energii odpadowej. Dlatego
wykonano analizę przy założeniu, że energia
odpadowa będzie wykorzystywana do przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 200
osób. Wyniki obliczeń dla zmienionych założeń
przedstawiono w tabeli 3.
W przypadku zmienionych założeń energia
odpadowa pokrywa w mniejszym stopniu
całkowite zapotrzebowanie na ciepło na przygotowanie ciepłej wody (34–43%), jednak
wykorzystana jest prawie całkowicie. Przeprowadzono więc analizę opłacalności takiej
inwestycji. W tabeli 4 zestawiono wskaźniki
efektywności inwestycji odzysku ciepła ze
spalin przy trzech wariantach zastosowanych
urządzeń grzewczych dla większego zużycia
ciepłej wody użytkowej.
Jak wynika z przeprowadzonej analizy, inwestycja jest opłacalna w przypadku pełnego
wykorzystania energii odpadowej dla trzech
rozważanych wariantów systemu grzewczego.
Wnioski
Dla opisanych wariantów ogrzewania hali
inwestycja w system do odzysku ciepła
ze spalin z promienników stanowi 35–70%
kosztów całej instalacji grzewczej.
W artykule rozważono dwa przypadki: całkowitego wykorzystania energii odpadowej
przy większym zapotrzebowaniu na ciepło na
przygotowanie c.w.u. oraz niecałkowitego wykorzystania przy mniejszym zapotrzebowaniu
na ciepłą wodę. Wyniki analizy wskazują, że
konieczne jest wykorzystanie energii odpadowej w jak największym stopniu, żeby inwestycja stała się opłacalna. W przypadku niskiego
zapotrzebowania na ciepło na przygotowanie
ciepłej wody lub jego braku należałoby rozważyć wykorzystanie ciepła ze spalin na przykład
do ogrzewania pomieszczeń biurowych lub do
celów technologicznych.
Wyniki obliczeń wskazują na konieczność
przeprowadzania analizy energetycznej i ekonomicznej przy każdej inwestycji tego typu. Należy
mieć na uwadze, że każdą inwestycję należy
rozpatrywać indywidualnie, w zależności od
zapotrzebowania na ciepło do ogrzania hali i budynków przyległych, zapotrzebowania na ciepło
do przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz
ceny paliwa gazowego w danym regionie.
Literatura
1. Dudkiewicz E., Promienniki rurowe w aspekcie wymagań
normy PN-EN 416-2, „Rynek Instalacyjny” nr 5/2014.
2. Dudkiewicz E., Jeżowiecki J., Badania pola cieplnego
w halach ogrzewanych promiennikami ceramicznymi,
Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Lublin 2007.
3. Dudkiewicz E., Jeżowiecki J., Promienniki gazowe
w halach basenowych, „Air conditioning protection
& district heating 2008” XII International Conference,
Wrocław–Szklarska Poręba, 26–29 June 2008, Polskie
Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział
Dolnośląski, Wrocław 2008.
4. Racjonalne wykorzystanie synergii, www.schwank.pl.
5. Mańkowski S., Projektowanie instalacji ciepłej wody
użytkowej, Arkady, Warszawa 1981.
6. Zasada działania promienników rurowych. Innowacyjne
i energooszczędne ogrzewanie przemysłowe, www.
schwank.pl.
7. Koczyk H. red., Ogrzewnictwo praktyczne – projektowanie,
montaż, eksploatacja, Systherm, Poznań 2005.
ENERGIA
Pompy obiegowe i cyrkulacyjne
w nowym wydaniu
Efektywność energetyczna jest pojęciem coraz częściej używanym nie tylko przez specjalistów – zwracają na nią
uwagę także inwestorzy i klienci końcowi. Stale zwiększane wymagania dotyczące zużycia energii motywują
producentów do wytwarzania coraz lepszych, sprawniejszych urządzeń.
D
jakości teraz, a także za kilka lat. Konkurencja
wymusza poszukiwanie efektywnych rozwiązań, ale ich obsługa również musi być
bardziej przyjazna dla instalatora. Nowe pompy
wyposaża się także w specjalne moduły komunikujące się z aplikacjami mobilnymi, tak
aby użytkownik lub instalator miał pod ręką
informacje, których potrzebuje. Niektóre nowe
urządzenia o mniejszej wysokości podnoszenia, np. 4 m, mają współczynnik EEI nawet na
poziomie < 0,19, przez co jeszcze długo będą
spełniały rosnące wymagania efektywności
energetycznej.
Technologia
Podstawą wysokiej efektywności energetycznej pompy są specjalistyczne rozwiązania
w samej budowie oraz zastosowanym silniku.
Technologia ECM polega na wykorzystaniu silników komutowanych elektronicznie,
a w wirnik wbudowany jest magnes trwały.
Pozwala to obniżyć straty w tracie eksploatacji
poprzez eliminację poślizgu wirującego wirnika. W przypadku nowych pomp możliwy jest
wybór charakterystyki, po której urządzenia te
mają dopasowywać wysokość podnoszenia
Aplikacje do regulacji hydraulicznej Fot. Grundfos
do wydajności, np. stałociśnieniowa Δp-c lub
zmiennociśnieniowa Δp-v. Producenci mają
także w ofercie urządzenia z kilkustopniową
ręczną regulacją obrotów, od trzech do nawet
siedmiu stopni, które są stosowane w niektórych, mniejszych instalacjach.
Instalacja
Pompa będzie pracowała efektywnie
energetycznie, pod warunkiem że zostanie
odpowiednio zainstalowana. Bardzo ważne
jest, by przy podłączaniu została ustawiona na odpowiedni tryb pracy. W starszych
modelach trzeba było w tym celu odkręcić
promocja
uży nacisk w Europie kładzie się na efektywność energetyczną instalacji grzewczych, w tym pracę pomp obiegowych.
Dyrektywa 2009/125/WE (tzw. ErP; Energy
related Products – produkty związane z energią) i rozporządzenie 641/2009 w sprawie
wymagań dotyczących ekoprojektu dla pomp
bezdławnicowych wolnostojących i zintegrowanych z produktami oraz zmieniające je
rozporządzenie 622/2012, precyzujące wymagania dotyczące pomp obiegowych, wprowadzają współczynnik EEI (Energy Efficiency
Index). Bardziej precyzyjnie niż wcześniejsze
klasy pozwala on określić, na ile pompa jest
efektywna energetycznie i może przynieść
realne korzyści w trakcie eksploatacji. Od
sierpnia 2015 r. wymagana wartość EEI dla
pomp, zarówno wbudowanych w urządzenia
grzewcze, jak i wolnostojących, wynosić
będzie ≤ 0,23.
Żeby sprostać wymaganiom rynku, stale
pojawiają się ulepszone, nowe wersje pomp
obiegowych, a także cyrkulacyjnych, które nie
tylko spełniają narzucone restrykcje z dużym
zapasem – producenci chcą wybiegać w przyszłość, tak aby ich produkty były wysokiej
czerwiec 2015
23
ENERGIA
Biblioteka pomp w programie Autodesk Revit
Rys. Wilo
pokrywę z obudowy pompy i tam szukać
odpowiednich przełączników. Obecnie wszelkie przyciski przenosi się na obudowę, by
instalator sprawnie ustawił odpowiednie
parametry. Pozostawianie urządzenia na parametrach fabrycznych powoduje złą pracę
całej instalacji, co w konsekwencji oznacza
nie tylko kosztowne użytkowanie, ale także
niższy komfort ogrzewania lub chłodzenia.
Dodatkowo, żeby jeszcze lepiej kontrolować
urządzenie, wprowadza się wyświetlacze LCD,
które pokazują zarówno parametry pracy, jak
i aktualne zużycie energii. Niektóre modele
mają możliwość podłączenia przez protokół
M-Bus lub BACNet do systemu sterowania
budynkiem BMS. Pozwala to jeszcze lepiej
kontrolować działanie całej instalacji, monitorować wystąpienie ewentualnych awarii,
a także zużycie energii. Nowością są także
specjalistyczne aplikacje ułatwiające wyregulowanie instalacji. Specjalna nakładka na
pompę komunikuje się z aplikacją, podając
parametry pracy, dzięki czemu instalator, regulując instalację, nie musi chodzić po całym
budynku, wszystkie informacje ma w swoim
urządzeniu mobilnym, czyli smartfonie, tablecie czy laptopie.
Projektowanie
Nowością w ofercie producentów pomp
jest biblioteka produktowa przeznaczona do
programów do projektowania zintegrowanego
BIM. Znacznie ułatwia projektantom dobór
odpowiedniej pompy, a także pozwala sprawdzić, jak dany model będzie pracował przy
konkretnych parametrach. Przy nanoszeniu
zmian lub wymianie urządzeń w projekcie
równocześnie mogą się zmienić parametry
wody w instalacji – projektant zostanie poinformowany o błędach, dzięki czemu wymieni
pompę na inną. W praktyce oznacza to dużo
większą wygodę dla projektanta oraz minimalizację dodatkowych kosztów inwestycyjnych
i eksploatacyjnych. W trakcie budowy obiektu
z przyczyn finansowych urządzenia bywają
zamieniane na inne. Wpływa to na późniejsze parametry pracy całej instalacji, a co za
tym idzie również innych urządzeń, ważne
jest zatem możliwie wczesne wprowadzenie
wszelkich zmian. Biblioteka pomp dostępna
w oprogramowaniu BIM pozwoli projektować
łatwiej, szybciej, sprawniej i, co najważniejsze, bezpieczniej.
Nowe pompy to już nie tylko wysoka
efektywność pracy zawarta w samej budowie. To także aplikacje oraz odpowiednie
oprogramowanie, które polepszą eksploatację.
Nawet najlepsza technologia zastosowana
w pompie nie uchroni użytkownika przed
dodatkowymi kosztami, jeśli urządzenie nie
będzie prawidłowo dobrane i zamontowane.
Producenci, żeby zaproponować klientom coś
więcej, patrzą szerzej i szukają możliwości
w aplikacjach mobilnych oraz programach
projektowych.
kr
pompy obiegowe i cyrkulacyjne
reklama
KSB POMPY I ARMATURA SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Bronisze, ul. Świerkowa 1D
tel. 22 31 12 300, faks 22 67 30 895
[email protected]
www.ksb.pl
Pompy obiegowe CALIO
pompy z wirnikiem mokrym to niesamozasysające pompy liniowe do tłoczenia czystych lub agresywnych
cieczy, które nie mają chemicznego oraz mechanicznego wpływu na materiały tych urządzeń;
pompy z przyłączem gwintowanym: długość zabudowy 180 mm, przyłącze R1", R1¼", maksymalny przepływ
≤ 9 m3/h, wysokość podnoszenia ≤ 10 m sł. H2O, zakres mocy 10–175 W;
pompy z przyłączem kołnierzowym: długość zabudowy 220–450 mm, wielkość przyłącza DN 32–100,
maksymalna wydajność < 70 m3/h, wysokość podnoszenia ≤ 18 m sł. H2O, maksymalne ciśnienie po stronie
tłocznej 16 barów, zakres mocy 10–1400 W;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp-c, Δp-v, Δp-t, n-const, tryb Eco), EEI ≤ 0,23;
start silnika z maksymalnym momentem obrotowym;
zasilanie: 230 V AC ± 10%, 50/60 Hz, stopień ochrony obudowy: IP44, poziom głośności: < 45 dB(A);
temperatura medium: od –10 do 110°C, temperatura otoczenia: 0–40°C;
rodzaje tłoczonych mediów: woda, glikol;
cechy szczególne: wydajne hydraulika i silnik, wbudowany system regulacji różnicy ciśnień i oprogramowanie,
optymalne dostosowanie do zmiennych warunków pracy oraz redukcję kosztów eksploatacji, pompy o wysokiej
sprawności w grupie pomp bezdławnicowych, wbudowany wyświetlacz LCD do monitorowania parametrów
pracy oraz kodowa informacja o błędach, intuicyjna obsługa za pomocą pokrętła, pełne zabezpieczenie silnika
z wbudowanym czujnikiem PTC, seryjna izolacja cieplna korpusu. Wbudowany protokół komunikacji ModBus,
zewnętrzy sygnał sterujący 0–10 V, styk zezwolenia na pracę, zbiorczy styk niesprawności, układ pracy dualnej.
Pompy obiegowe CALIO S oraz CALIO THERM S
pompy z wirnikiem mokrym z przyłączem gwintowanym to niesamozasysające pompy liniowe do tłoczenia
czystych lub nieagresywnych cieczy, nie wpływających chemicznie oraz mechanicznie na materiały tych urządzeń;
Calio S: długość zabudowy 130–180 mm, wielkość przyłącza R½", R1", R1¼", maksymalny przepływ ≤ 3,5 m3/h,
wysokość podnoszenia ≤ 6 m słupa H2O, zakres mocy 4–47 W;
Calio-Therm S: długość zabudowy 180 mm, wielkość przyłączy R1", maksymalny przepływ ≤ 3,5 m3/h, wysokość
podnoszenia ≤ 6 m słupa H2O, zakres mocy 4–47 W;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp-c, Δp-v, Δp-t, n-const, tryb Eco); EEI ≤ 0,20;
start silnika z maksymalnym momentem obrotowym;
zasilanie: 230 V AC ± 10%, 50/60 Hz, stopień ochrony obudowy: IP42, poziom głośności: < 45 dB(A);
temperatura medium: 2–95°C, temperatura otoczenia: 0–40°C;
rodzaje tłoczonych mediów: woda, glikol;
cechy szczególne: wydajne hydraulika i silnik, zintegrowana regulacja ciśnienia różnicowego i oprogramowanie
dopasowujące do zmiennych warunków pracy oraz redukcję kosztów eksploatacji, pompy o wysokiej
sprawności w grupie pomp bezdławnicowych, wbudowany wyświetlacz LCD do monitorowania parametrów
pracy oraz kodowa informacja o błędach, intuicyjna obsługa za pomocą przycisków, pełne zabezpieczenie
silnika z wbudowanym czujnikiem PTC, izolacja cieplna korpusu dla długości zabudowy 180 mm.
24
czerwiec 2015
ENERGIA
reklama
LESZCZYŃSKA FABRYKA POMP SP. Z O.O.
ul. Fabryczna 15, 64-100 Leszno
tel. 65 52 92 209, faks 65 52 99 267
[email protected]
www.lfp.com.pl
Pompa cyrkulacyjna sterowana elektronicznie ERGA
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczna pompa cyrkulacyjna z silnikiem z magnesem trwałym,
przeznaczona do zapewnienia obiegu c.w.u. w instalacjach domowych;
cechy szczególne: pompa wykonana w technologii ECM, dzięki której silnik może zużywać zaledwie 3 W energii
elektrycznej, bezstopniowe pokrętło regulacji obrotów silnika umożliwiające swobodny dobór parametrów
pracy, system zapobiegający zablokowaniu się pompy;
regulacja obrotów: 7-stopniowa;
wydajność: 0,9 m3/h;
wysokość podnoszenia: do 1,1 m;
średnica przyłączy: 1/2”;
długość montażowa: 118 mm;
zakres temp. pompowanego medium: od 2 do 65°C;
maks. ciśnienie robocze: 1,0 MPa;
stopień ochrony obudowy: IP44;
zasilanie: 1~230–240 V;
pobór mocy: 3–9 W.
Pompy obiegowe sterowane elektronicznie ePCO
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne pompy obiegowe z silnikiem synchronicznym
z magnesem trwałym, przeznaczone do zapewnienia obiegu wody w systemach grzewczych, pozwalają na
szybsze rozprowadzenie ciepła, zapewniając jednocześnie stałą temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach;
cechy szczególne: jedna pompa obsługuje dwie wysokości podnoszenia – 4 lub 6 m, jako jedna z niewielu
pomp elektronicznych posiada korek odpowietrzający, jednosekwencyjny przycisk pozwala na wybranie
odpowiedniej charakterystyki;
EEI ≤ 0,23;
regulacja obrotów: proporcjonalna;
wydajność: do 3,3 m3/h;
wysokość podnoszenia: do 7 m;
średnica przyłączy: 1”;
Pompy obiegowe sterowane elektronicznie EXPERIA
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne pompy obiegowe z silnikiem synchronicznym
z magnesem trwałym, przeznaczone do zapewnienia obiegu wody w systemach grzewczych, pozwalają na
szybsze rozprowadzenie ciepła, zapewniając jednocześnie stałą temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach;
cechy szczególne: funkcja AUTOADAPT automatycznie dopasowująca parametry pracy pompy w instalacji;
wyświetlacz LED sygnalizujący stan pracy oraz parametry pompy, dotykowy panel sterujący umożliwiający
dokonywanie nastaw pracy, szybkozłącze ułatwiające bezproblemowe podłączenie zasilania elektrycznego;
redukcja nocna automatycznie zmniejszająca pobór mocy przy spadku zapotrzebowania na ciepło;
EEI: ≤ 0,19 dla pomp 4 m, ≤ 0,22 dla pomp 6 m;
regulacja obrotów: funkcja AUTOADAPT;
wysokość podnoszenia: do 6 m;
średnica przyłączy: 1”;
czerwiec 2015
25
ENERGIA
reklama
WILO POLSKA SP. Z O.O.
05-506 Lesznowola, ul. Jedności 5
tel. 22 702 61 61, faks 22 702 61 00
[email protected]
www.wilo.pl
Wilo-Yonos MAXO
główne obszary zastosowań: budynki mieszkalne, administracyjne oraz obiekty komercyjne;
współczynnik EEI: ≤ 0,23;
minimalny pobór mocy: 5 W;
szeroki zakres zastosowań: do pracy z medium od –20 do 110°C;
uniwersalność aplikacji dzięki wytrzymałości na temperaturę otoczenia od –20 do 40°C;
maksymalne bezpieczeństwo pracy całej instalacji dzięki standardowo wbudowanej zbiorczej sygnalizacji
awarii;
wygodne i szybkie podłączenie w różnych pozycjach z zastosowaniem wtyczki Wilo – podłączenie przewodu
sieciowego i przewodu zbiorczej sygnalizacji awarii, ze zintegrowanym zabezpieczeniem przed wyrwaniem;
funkcja automatycznego powrotu do ustawionych parametrów pracy w przypadku zaniku napięcia w sieci;
funkcja odblokowania wirnika po okresie przestoju;
zintegrowane pełne zabezpieczenie silnika;
funkcja automatycznego odpowietrzania komory wirnika – bez konieczności używania śruby odpowietrzającej;
łatwa nastawa parametrów pracy za pomocą czerwonego pokrętła Wilo;
płynne dopasowanie wydajności w zależności od wybranej charakterystyki pracy Δp-c (stałociśnieniowa)
lub Δp-v (zmiennociśnieniowa);
wyświetlacz LED do wskazywania zadanej wysokości podnoszenia z dokładnością do 0,5 m sł. H2O
oraz komunikatów o kodzie błędu;
powłoka kataforetyczna (KTL) na korpusie pompy zapobiega korozji w przypadku tworzenia się kondensatu;
cechy szczególne: jedna pompa do wszystkich zastosowań – dzięki szerokiemu przedziałowi temperatury
WITA
przetłaczanego medium od –20 do 110°C oraz wytrzymałości na temperaturę otoczenia od –20 do 40°C jest to
uniwersalne rozwiązanie zarówno do instalacji grzewczych, chłodniczych i klimatyzacyjnych, jak i układów
geotermalnych pomp ciepła; wysoka sprawność dzięki silnikowi synchronicznemu w technologii ECM;
prosta wymiana 1:1 starych, standardowych urządzeń dzięki zastosowaniu tych samych wymiarów
montażowych nowych pomp.
HEL-WITA SP. Z O.O.
86-005 Białe-Błota, Zielonka, ul. Biznesowa 22
tel. 52 564 09 00, faks 52 564 09 22
[email protected]
www.hel-wita.com.pl
reklama
NOWOŚĆ!
Energooszczędne elektroniczne pompy obiegowe c.o. WITA Delta UP 70
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: energooszczędne elektroniczne pompy obiegowe z przyłączem
gwintowanym oraz automatycznym dopasowaniem wydajności, przeznaczone do wodnych instalacji
grzewczych;
cechy szczególne: pompy z wirnikiem z magnesem stałym, oszczędność energii do 80% w stosunku
do tradycyjnych pomp obiegowych, wykorzystanie materiałów wysokiej jakości, pobór mocy dostosowany
do rzeczywistego zapotrzebowania instalacji, zasada proporcjonalnego ciśnienia; obsługa dotykowa poprzez
wybór jednego z ośmiu trybów pracy (4 automatyczne + 4 stałe), korpus kataforezowany, ceramiczne
szlifowane łożyska, ceramiczny drążony wałek; hermetycznie zabudowany wirnik; monolityczny kielich INOX;
współczynnik efektywności energetycznej (EEI < 0,15);
regulacja obrotów: elektroniczna;
zakres wydajności: do 3,9 m3/h;
wysokość podnoszenia: 7,0 m słupa H2O;
wielkości podłączeń: DN 15, DN 20, DN 25, DN 32;
długości montażowe: 130 i 180 mm;
zakres temp. pompowanego medium: 5–95˚C;
maks. ciśnienie robocze: 10 bar;
zasilanie: 230 V, 50 Hz;
pobór mocy: 4–42 W;
izolacja w komplecie.
Energooszczędne pompy cyrkulacyjne c.w.u. WITA UPH 15-15 E2
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: energooszczędne pompy cyrkulacyjne c.w.u. UPH15-15 E2
przeznaczone do cyrkulacji ciepłej wody użytkowej w domach jedno- i wielorodzinnych;
cechy szczególne: obsługa dotykowa, korpus mosiężny;
regulacja obrotów: 3-stopniowa;
wysokość podnoszenia: 1,0 m słupa H2O;
wielkość podłączeń: GW 1/2”;
zakres temp. pompowanego medium: 5–65°C;
pobór mocy: 2,5–8,0 W.
26
czerwiec 2015
ENERGIA
reklama
XYLEM WATER SOLUTIONS POLSKA SP. Z O.O.
05-090 Raszyn, Dawidy, ul. Warszawska 49
tel. 22 735 81 00, 22 730 25 45, 22 735 81 99
[email protected]
www.lowara.pl, www.xylem.pl
EcoCirc Premium, EcoCirc Basic – pompy obiegowe
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne bezdławnicowe pompy obiegowe z przyłączami
gwintowanymi, silnikiem EC o specjalnej konstrukcji sferycznej i bezstopniową regulacją wydajności,
przeznaczone do obiegów wodnych w instalacjach grzewczych, chłodniczych, do instalacji z ogrzewaniem
podłogowym, zamkniętych obiegów wentylacji i do przemysłowych instalacji cyrkulacyjnych;
cechy szczególne: pompy o sprawności spełniającej wymogi dyrektywy ErP 2015, wyświetlacz LCD na pompie
do monitorowania parametrów pracy, pokrętło do wyboru trybu pracy (stała prędkość, ciśnienie różnicowe,
stałe ciśnienie), automatyczny system zabezpieczający przed zablokowaniem pompy, automatyczny system
odpowietrzający, zabezpieczenie przed przegrzaniem, wtyczka umożliwiająca adaptację w miejsce pompy
innych producentów;
EEI < 0,23;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp-c, Δp-v, n-const);
zakres wydajności: do 3,2 m3/h;
zakres wysokości podnoszenia: do 5,7 m sł. H2O;
zakres wielkości podłączeń: od DN 15 do DN 32;
zakres długości montażowych: 130–180 mm;
zakres temp. pompowanego medium: od –10 do 110°C;
rodzaje mediów: woda, glikol do 20%;
klasa izolacji: F (155°C);
maks. pobór mocy: w zależności od wielkości 23 i 42 W.
EcoCirc Pro – pompy cyrkulacyjne
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne bezdławnicowe pompy cyrkulacyjne z przyłączami
gwintowanymi oraz silnikiem EC o specjalnej konstrukcji sferycznej, przeznaczone do cyrkulacji ciepłej wody
użytkowej;
dostępne wersje ze stałą prędkością i o zmiennej prędkości z bezstopniową regulacją wydajności;
cechy szczególne: wersja o stałej prędkości dostępna z czujnikiem temperatury lub czujnikiem temperatury
i czasomierzem, pokrętło do wyboru trybu pracy, ustawienie temperatury (wersja o stałej prędkości), ustawienie
prędkości (wersja o zmiennej prędkości), sferyczna konstrukcja silnika zapobiegająca zablokowaniu, funkcja
odpowietrzania, tryb uśpienia, gdy parametr został osiągnięty, automatyczna diagnostyka i wykrywanie awarii;
zakres wydajności: do 1 m3/h;
zakres wysokości podnoszenia: do 3 m sł. H2O;
zakres wielkości podłączeń: G 1 ¼” i G 1 ½”;
rodzaje mediów: woda;
stopień ochrony obudowy: IP42 lub IP44,
klasa izolacji F: (155°C),
zasilanie: 230 V, 50 Hz.
EcoCirc XL, XL plus – pompy obiegowe
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne bezdławnicowe pompy obiegowe z przyłączami
gwintowanymi lub kołnierzowymi, silnikiem EC o specjalnej konstrukcji sferycznej i bezstopniową regulacją
wydajności, przeznaczone do obiegów wodnych w instalacjach grzewczych, chłodniczych, zamkniętych
obiegów wentylacji, układów solarnych, geotermalnych i do przemysłowych instalacji obiegowych;
cechy szczególne: pompy o sprawności spełniającej wymogi dyrektywy ErP 2015, wyświetlacz LCD na pompie
do monitorowania parametrów pracy; przyciski do wyboru trybu pracy (stała prędkość, ciśnienie różnicowe,
stałe ciśnienie, tryb nocny), automatyczny system zabezpieczający przed zablokowaniem pompy, automatyczny
system odpowietrzający, zabezpieczenie przed przegrzaniem, izolacja cieplna korpusu, moduł komunikacyjny
Modbus i BacNet, Wi-Fi;
EEI < 0,23;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp-c, Δp-v, n-const);
zakres wydajności: do 70 m3/h (wersja pojedyncza), do 135 m3/h (wersja podwójna);
zakres wysokości podnoszenia: do 12 m sł. H2O;
zakres wielkości podłączeń: od DN 25 do DN 100;
zakres długości montażowych: 180–360 mm;
zakres temp. pompowanego medium: od –10 do 110°C;
rodzaje mediów: woda, ciecze nieagresywne chemicznie i niewybuchowe;
klasa izolacji F (155°C);
maks. pobór mocy: 1510 W.
czerwiec 2015
27
ENERGIA
dr inż. Dorota Anna Krawczyk
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Politechnika Białostocka
Przykłady wykorzystania
potencjału solarnego w gminie Choroszcz
The examples of solar energy usage in the municipality of Choroszcz
Ze względów ekologicznych konieczne stało się w ostatnich latach zwiększenie udziału odnawialnych źródeł
energii w produkcji ciepła i energii elektrycznej. Rodzaj rozwiązania w dużej mierze zależy od lokalizacji
inwestycji. Energetyka słoneczna w Polsce to nadal głównie wykorzystanie kolektorów słonecznych
do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Usłonecznienie wynosi w naszym kraju od 1200 do 1600 godzin,
a roczne całkowite promieniowanie średnio ok. 950 kWh/m2.
28
czerwiec 2015
infrastruktury ochrony środowiska. Wniosek
obejmował instalację kolektorów słonecznych
płaskich na budynkach użyteczności publicznej
i mieszkalnych.
Lokalizacja kolektorów ustalana była indywidualnie dla każdego obiektu, przy uwzględnieniu ich usytuowania względem kierunków
świata i pochylenia dachu budynku. Ponieważ
konieczna była całoroczna eksploatacja urządzeń, założenia projektowe przewidywały
wspomaganie procesu przygotowania ciepłej
wody użytkowej za pośrednictwem systemu
solarnego przez istniejące źródła konwencjonalne pracujące na potrzeby centralnego
ogrzewania obiektów. W części budynków
użyteczności publicznej były to istniejące
kolektory
słoneczne
bateria 5 szt.
K
K
K
K – kolektor płaski, SPW – stojący
emaliowany podgrzewacz c.w.u.
z wężownicą, SGP – grupa
pompowa (PS – pompa solarna,
zawór zwrotny, ZBs – zawór
bezpieczeństwa, manometr
separator powietrza
z odpowietrznikiem ręcznym,
termometry, zawory do napełniania
i opróżniania), NPWs – naczynie
wzbiorcze przeponowe do
systemów solarnych,
kotły opalane olejem opałowym lekkim, węzły
cieplne zasilane z ciepłowni miejskiej oraz
podgrzewacze elektryczne. Z kolei w domach
mieszkalnych przeważały kotłownie na paliwo
stałe. Projekt był zgodny ze Strategią Rozwoju
Województwa Podlaskiego do roku 2020 [7],
zakładającą podejmowanie działań ukierunkowanych na zapobieganie powstawaniu
negatywnych skutków oddziaływania rozwoju
cywilizacji na środowisko i zachowanie w należytym stanie obszarów o wysokich wartościach przyrodniczych. Po pozytywnej ocenie
projekt uzyskał dofinansowanie w wysokości
5,1 mln zł. Od maja do października 2014 r.
w jego ramach zamontowano systemy z kolektorami słonecznymi w budynkach mieszkal-
K
K
Od
Cuø15×1
C1
K
kolektory
słoneczne
bateria 5 szt.
K
K
K
Cuø15×1
Zks
Cuø15×1
Cuø15×1
Zks
ZBs
NWPs
T
Zk
Cuø28×1
SPW
Zks
RS
Ts
Cuø22×1
ZM
SGP
PS
Cuø22×1
T
Cuø22×1
Cuø22×1
ZRP
Zk
istniejący
węzeł cieplny
na cele c.o. i c.w.u.
ZBc
ø40
C2
Zks
Zk
Ts
Zs
podłączyć do zasilania
wymiennika c.w.u. w zimną wodę
ZA
ø40
Zk
z instalacji zimnej wody
ø25
ealizowane w Polsce programy dofinansowywane z funduszy Unii Europejskiej mają
na celu propagowanie rozwiązań proekologicznych. Przykładem są m.in. inwestycje zrealizowane na terenie miasta i gminy Choroszcz
w powiecie białostockim, w województwie
podlaskim. Gmina ta ma powierzchnię ok.
164 km2 i leży na obszarze objętym programem
Natura 2000. Opracowana w 2000 r. strategia
rozwoju Gminy Choroszcz [6], zgodnie z założonymi kierunkami rozwoju województwa
podlaskiego, zakładała dążenie do poprawy
warunków życia mieszkańców oraz kładła
nacisk na konieczność ochrony środowiska
naturalnego. Pierwsza duża inwestycja realizowana w latach 2006–2008 na terenie
gminy polegała na modernizacji miejskiej
węglowej ciepłowni zasilającej szpital, szkołę,
przedszkole, pocztę oraz budynki mieszkalne
na ciepłownię zasilaną gazem ziemnym oraz
biomasą [3].
W 2012 roku zgłoszono kolejny projekt związany z energią odnawialną pt. „Odnawialna
energia słoneczna sposobem na poprawę czystości powietrza na terenie Gminy Choroszcz”.
Zgodnie z założeniami miał on obejmować
instalacje wykorzystujące kolektory słoneczne
do produkcji ciepłej wody użytkowej w 380
budynkach mieszkalnych należących do mieszkańców gminy, stanowiących ok. 11% domów
zlokalizowanych na terenie gminy, oraz siedem
systemów w budynkach użyteczności publicznej, takich jak urząd miasta, przedszkola i szkoły [12]. Wstępna dokumentacja projektowa [4]
instalacji zestawów kolektorów słonecznych
w wybranych budynkach użyteczności publicznej została opracowana jako część wniosku do
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007–2013. Oś
priorytetowa 5. Rozwój infrastruktury ochrony
środowiska. Działanie 5.2. Rozwój lokalnej
ø25
R
NWPc
RC
M
NPWc – naczynie wzbiorcze przeponowe do c.w.u., RS – regulator solarny,
ZA – zawór antyskażeniowy, ZBs – zawór bezpieczeństwa membranowy
do instalacji solarnej, ZBc – zawór bezpieczeństwa membranowy,
TZM – termostatyczny zawór mieszający do c.w.u., RC – regulator ciśnienia, ZKs, ZK – zawory kulowe przelotowe, T – termometry
techniczne 0–100°C, TS – termometry techniczne 30–200°C, M – manometry 0–1,0 MPa, ZRP – zawór regulacyjno-pomiarowy
Rys. 1. S
chemat technologiczny instalacji solarnej [5]
ZRP
K
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny
odpłatnie
po zamówieniu prenumeraty
papierowej lub elektronicznej
reklama
www.rynekinstalacyjny.pl/
prenumerata
czerwiec 2015
29
ENERGIA
izolacje techniczne
ARMAFLEX XG
Opis produktu: Armaflex XG to system izolacyjny z otulin i płyt oraz
taśm z elastycznej pianki na bazie kauczuku syntetycznego zabezpieczający
przed kondensacją pary wodnej i stratami energii. Przeznaczony jest do
izolacji rur, kanałów wentylacyjnych, zbiorników (także kształtek i armatury)
w chłodnictwie przemysłowym i użytkowym, klimatyzacji, ogrzewnictwie,
technice sanitarnej oraz zakładach przetwórczych. Dane techniczne: współczynnik przewodzenia ciepła λ: otuliny – 0,035 W/(m K) przy temp. 10°C
i 0,039 przy temp. 40°C, płyty i taśmy – 0,036 W/(m K) przy temp. 10°C
i 0,040 przy temp. 40°C; współczynnik oporu przeciw dyfuzji pary wodnej
μ: ≥ 10 000; gr. izolacji: otuliny, płyty i taśmy – od 6 do 40 mm; temp.
stosowania: od –50 do 110°C; izolacja akustyczna: redukcja do 28 dB (A);
euroklasa wyrobu budowlanego: B/BL-s3,d0 (wg EN 13501-1).
Cechy szczególne: jest to plastyczna pianka na bazie syntetycznego
kauczuku o zamkniętej strukturze komórkowej cechująca się wysoką odpornością na dyfuzję pary wodnej i niskim przewodzeniem ciepła. Reagująca
na nacisk warstwa samoprzylepna na bazie zmodyfikowanego akrylu na
osnowie siatkowej osłonięta jest folią polietylenową.
TUBOLIT AR FONOWAVE
Opis produktu: otulina polietylenowa,
zaprojektowana jako bardzo skuteczna izolacja akustyczna wewnętrznych rur kanalizacyjnych z tworzyw sztucznych. Właściwości
akustyczne Tubolitu AR Fonowave zostały
zbadane podczas prób praktycznych w skali
1:1 zgodnie z normą EN 14366 w renomowanym Instytucie Fizyki Budowli w Stuttgarcie.
Otulina gwarantuje redukcję hałasu pochodzącego z instalacji kanalizacyjnych na poziomie
11 dB. Jest optymalnym rozwiązaniem,
gdy chce się uzyskać właściwe wyciszenie
instalacji, zarówno istniejącej – poddawanej
modernizacji, jak i nowo wykonywanej.
Cechy szczególne: elastyczność, mała
masa, wysoka wytrzymałość oraz systemowa
taśma samoprzylepna zapewniają łatwy montaż izolacji na instalacji.
ARMASOUND RD
reklama
Opis produktu: uniwersalny materiał pochłaniający dźwięk przeznaczony do izolacji akustycznej od
dźwięków powietrznych i strukturalnych instalacji przemysłowych, rur, kanałów, zbiorników, pomieszczeń, elementów wyposażenia, okładzin i obudów. Obecna struktura izolacji ArmaSound RD jest
wynikiem wieloletnich badań. ArmaSound RD nie tylko bardzo wydajnie pochłania dźwięk, ale również
ogranicza przenoszenie hałasu, tłumi wibracje i izoluje.
Cechy szczególne: pochłania hałas w szerokim paśmie częstotliwości. Redukuje przenoszenie
hałasu. Tłumi wibracje i wycisza rezonans strukturalny. Właściwości akustyczne ArmaSound RD różnią
się w zależności od doboru warstw, gęstości i grubości. Najlepsze rezultaty osiąga się, dobierając
odpowiedni rodzaj materiału dla danego rodzaju hałasu. Struktura ArmaSound RD może również zostać
dopasowana do szczególnych potrzeb poprzez optymalizację właściwości chłonnych i dostosowanie do
konkretnej częstotliwości hałasu.
30
ARMACELL
POLAND
SP.SP.
Z O.O.
ARMACELL
POLAND
Z O.O.
55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2, tel. 71 31 75 025, faks 71 31 75 115, www.armacell.pl
[email protected], www.armacell.pl
czerwiec 2015
ENERGIA
izolacje techniczne
VENTILAM I VENTILUX
– izolacje przewodów
wentylacyjnych
Właściwe zaizolowanie kanałów wentylacyjnych zapobiega kondensowaniu na ich powierzchni pary
wodnej i znacząco obniża poziom hałasu
związany z transportem powietrza. Do izolacji przewodów wentylacyjnych przeznaczone
są produkty marki Isover: VENTILAM ALU,
VENTILAM ALU PLUS i VENTILUX 6335.
Ochrona z zewnątrz
VENTILAM ALU to mata z wełny mineralnej szklanej jednostronnie pokryta zbrojoną folią aluminiową, o lamelowym (prostopadłym do powierzchni
folii) układzie włókien, który sprawia, że jest bardzo elastyczna i dopasowuje się do kształtu izolowanych urządzeń, a jednocześnie zachowuje stałą
grubość. Mata przeznaczona jest do izolacji termicznej, akustycznej i przeciwkondensacyjnej kanałów wentylacyjnych. Można ją także zastosować do
wykonania izolacji termicznej i akustycznej urządzeń i instalacji wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i ciepłowniczych.
VENTILAM ALU ma gr. 20–100 mm, dł. 2,5–12 m i szer. 1200 mm.
Jej współczynnik przewodzenia ciepła λ10 wynosi maks. 0,038 W/(m K).
Maksymalna temp. stosowania to 250°C. Klasa reakcji na ogień: A2-s1,d0.
W ofercie firmy Isover znajduje się też VENTILAM ALU PLUS – samoprzylepna mata lamelowa z wełny mineralnej z włókien szklanych, jednostronnie pokryta zbrojoną folią aluminiową. Produkt ten ma również
lamelowy układ włókien, dzięki czemu nie zmienia grubości na zagięciach
i w narożnikach izolowanych elementów, a technologia montażu pozwala
uzyskać równą powierzchnię izolacji i wyeliminować ryzyko kondensacji pary
wodnej na nieszczelnościach folii aluminiowej. Mata jest lekka, sprężysta
i elastyczna, nie kruszy się podczas docinania i montażu.
VENTILAM ALU PLUS przeznaczona jest do wykonywania izolacji termicznej, przeciwkondensacyjnej i akustycznej kanałów wentylacyjnych oraz
innych instalacji i urządzeń w obiektach handlowych, handlowo-magazynowych, biurowcach, hotelach, kinach, obiektach użyteczności publicznej itp.
Można ją także wykorzystać do izolacji termicznej i akustycznej urządzeń
i instalacji wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i ciepłowniczych.
Zastosowane przez producenta rozwiązania ułatwiają montaż izolacji i skracają jego czas. Warstwa kleju pozwala na łatwe i szybkie przyklejenie maty
do izolowanych powierzchni i eliminuje konieczność użycia dodatkowych
elementów mocujących (np. ostrych szpilek, taśm, obejm czy opasek).
VENTILAM ALU PLUS ma gr. 20–50 mm, dł. 5–12 m i szer. 1000 mm.
Jej współczynnik przewodzenia ciepła λ10 wynosi maks. 0,039 W/(m K).
Maksymalna temp. stosowania to 50°C. Klasa reakcji na ogień: B-s1,d0.
Izolacja akustyczna od wewnątrz
reklama
VENTILUX 6335 to płyta z wełny mineralnej z włókien szklanych, jednostronnie pokryta zbrojonym welonem szklanym. Przeznaczona jest do
wykonywania izolacji termicznej i akustycznej kanałów, tłumików i urządzeń
wentylacyjnych (takich jak centrale, agregaty, komory tłumiące). Można ją
stosować jako izolację wewnętrzną w instalacjach o wymuszonym przepływie powietrza, o prędkości przepływu do 25 m/s. Za pomocą płyty można
też izolować inne materiały i urządzenia, takie jak kontenery lub ekrany
i obudowy akustyczne.
Płyta ma gr. 25–100 mm, a wymiary 2×1,2 m. Jej współczynnik przewodzenia ciepła λ10 wynosi maks. 0,032 W/(m K). Maksymalna temp. stosowania to 250°C. Klasa reakcji na ogień: A2-s1,d0.
VENTILUX 6335 ma atest higieniczny dopuszczający ją do stosowania
jako wewnętrzną izolację kanałów i urządzeń klimatyzacyjno-wentylacyjnych
w laboratoriach oraz w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym.
SAINT-GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS POLSKA SP. Z O.O.
44-100 Gliwice, ul. Okrężna 16, tel. 32 339 63 00, faks 32 339 64 44, www.isover.pl
czerwiec 2015
31
ENERGIA
izolacje techniczne
System steinonorm® 300
Opis produktu: otulina termoizolacyjna z półsztywnej pianki poliuretanowej, dostępna w dwóch wariantach: steinonorm® 310 – z płaszczem PVC
i steinonorm® 320 – z płaszczem Alu, przeznaczona do stosowania jako
izolacja termiczna stalowych i miedzianych rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych, administracyjnych
i przemysłowych, w których temperatura medium grzewczego wynosi
do 135°C.
Cechy szczególne: długość standardowa: 1000 mm (inne
długości na zamówienie). Grubość: 20, 25, 30, 40 i 50 mm. Zakres
średnic DN izolowanych rurociągów: 8–100 mm. Gęstość pozorna
izolacji (rdzenia): ok. 23 kg/m3. Współczynnik przewodzenia ciepła
λD40: 0,035–0,036 W/(m K). Klasa reakcji na ogień: EL. Kolor: szary (biały
na zamówienie). Produkt charakteryzuje się bardzo dobrą izolacyjnością
cieplną, łatwym montażem, odpornością na związki chemiczne, insekty
i środki stosowane w budownictwie.
System steinonorm® 700
Opis produktu: otulina termoizolacyjna z twardej pianki poliuretanowej,
dostępna w trzech wariantach: steinonorm® 720 – z płaszczem PVC,
steinonorm® 730 – z płaszczem Alu oraz steinonorm® 710 – bez płaszcza,
przeznaczona do stosowania jako izolacja termiczna rurociągów ciepłowniczych, chłodniczych, wodociągowych, klimatyzacyjnych i wentylacyjnych,
w których temperatura medium grzewczego wynosi do 140°C.
Cechy szczególne: długość: 1000 mm. Grubość: 40–120 mm. Średnica
DN izolowanego rurociągu: 50–600 mm. Współczynnik przewodzenia ciepła
λD40: 0,030 W/(m K). Gęstość pozorna: ok. 50 kg/m3. Odporność na temp.:
do 140°C. Klasa reakcji na ogień: EL. Produkt charakteryzuje się bardzo
dobrą izolacyjnością cieplną, stabilnością i wytrzymałością na zgniatanie
oraz łatwym montażem.
System steinwool®
reklama
Opis produktu: otulina termoizolacyjna z wełny mineralnej, dostępna
w trzech wariantach: steinwool® pvc – z płaszczem PVC, steinwool® alu
– z płaszczem Alu oraz steinwool® – bez płaszcza, przeznaczona to stosowania jako izolacja termiczna rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej
i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych oraz instalacji
solarnych w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych,
w których temperatura medium grzewczego wynosi do 250°C.
Cechy szczególne: długość: 1000 mm. Grubość: 20, 25, 30, 40, 50,
60, 70, 80, 100 mm. Średnica DN izolowanego rurociągu: 8–200 mm.
Współczynnik przewodzenia ciepła λD40: 0,037 W/(m K). Gęstość pozorna:
ok. 90 kg/m3. Odporność na temp.: do 250°C. Klasa reakcji na ogień:
A2L-s1,d0. Produkt charakteryzuje się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną, dźwiękochłonnością, stabilnością i wytrzymałością na zgniatanie
oraz łatwym montażem.
32
ARMACELL
POLAND
SP. Z O.O.
STEINBACHER
IZOTERM
SP. Z O.O., 05-152 Czosnów, Cząstków Mazowiecki, ul. Gdańska 14
55-300
Śląska,
ul. Targowa
2, tel.
31 75 025, faks 71 31 75 115,
www.armacell.pl
tel. 22 Środa
785 06
90, faks
22 785 06
89,71
[email protected],
www.steinbacher.pl
czerwiec 2015
ENERGIA
izolacje techniczne
KLIMAFIX
Opis produktu: samoprzylepna mata lamelowa
z okładziną z folii aluminiowej, ma fabrycznie nałożoną
warstwę kleju, co eliminuje konieczność stosowania
dodatkowych elementów mocujących, a także potrzebę
korzystania z różnego rodzaju narzędzi (np. zgrzewarki)
i prądu.
Zastosowanie: przeznaczona do izolacji termicznej,
akustycznej i przeciwkondensacyjnej kanałów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych o dowolnym przekroju,
np. prostokątnym, kołowym. Idealnie nadaje się do
stosowania tam, gdzie oprócz własności izolacyjnych
kładzie się szczególny nacisk na czas wykonania
i estetykę izolacji. Bez trudu można
ją montować nawet na łukach
i elementach o skomplikowanych
kształtach, gdzie użycie szpilek
najczęściej bywa kłopotliwe, albo
wręcz niemożliwe.
Dane techniczne:
współczynnik przewodzenia ciepła
λ10 = 0,039 W/(m K),
temp. medium: do 50°C (ze względu na klej),
klasa reakcji na ogień: B-s1,d0,
wymiary (zakres) dł./szer./gr.:
5000–10 000/1000/20–50 mm,
gęstość nominalna: 37 kg/m3.
Cechy szczególne: mniejszy koszt wykonania izolacji
KLIMAFIX w porównaniu z tradycyjną matą lamelową
mocowaną szpilkami:
szybki montaż izolacji – nawet do 40% szybciej na
prostych odcinkach,
oszczędność materiału izolacyjnego – minimalizacja
odpadów,
pewność mocowania – powierzchnia klejenia
równa jest powierzchni izolowanego kanału
(w przeciwieństwie do montażu tradycyjną metoda
przy użyciu szpilek, gdzie mata połączona jest
z kanałem punktowo),
wyeliminowanie ryzyka kondensacji pary wodnej
na nieszczelnościach folii aluminiowej powstałych
w miejscu przebicia szpilki,
wyeliminowanie ryzyka korozji kanału w przypadku
zgrzania szpilki do kanału.
OTULINA ROCKWOOL 800
reklama
Opis produktu: otulina z wełny skalnej pokryta
płaszczem ze zbrojonej folii aluminiowej, wyposażona
w zakładkę samoprzylepną.
Zastosowanie: izolacja rurociągów c.o., c.t., c.w.u.,
rurociągów parowych i węzłów cieplnych.
ROCKWOOL POLSKA SP. Z O.O.
Doradztwo Techniczne: tel. 801 660 036, 601 660 033, faks 68 385 01 22, [email protected], www.rockwool.pl
Panel URSA AIR ZERO A2
– kanały wentylacyjne z wełny mineralnej
Opis produktu: panele URSA AIR to nowoczesny i wydajny produkt zaprojektowany z myślą
o szybkim i łatwym montażu układów wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych bezpośrednio na
placu budowy. Dzięki połączeniu wełny mineralnej
o dużej gęstości i specjalnych warstw nośnych
powstał produkt o bardzo wysokim poziomie
absorpcji akustycznej, niepalny oraz znacznie
ograniczający ryzyko występowania bakterii.
Zastosowanie: system do budowy kanałów
wentylacyjno-klimatyzacyjnych szczególnie polecany w pomieszczeniach o zwiększonych wymaganiach akustycznych i higienicznych.
Cechy szczególne:
wysoka absorpcja akustyczna, hałas wywołany
przepływem powietrza przez kanał jest praktycznie niesłyszalny,
reklama
Dane techniczne: współczynnik przewodzenia
ciepła λ10 = 0,033 W/(m K), temperatura medium:
do 250°C, wymiary (zakres) dł./śr. wew./gr.:
1000/15–169/20–100 mm, gęstość nominalna:
100 kg/m3, Klasa reakcji na ogień: A2L-s1,d0
Cechy szczególne: otulina ROCKWOOL 800
pokryta jest zbrojoną folią aluminiową, co stanowi
barierę ochronną przed kondensacją pary wodnej,
a w połączeniu z niską zawartością jonów chlorkowych skutecznie eliminuje ryzyko korozji stalowych
elementów instalacji grzewczych. Folia dodatkowo
wzmacnia otulinę, zwiększa jej standard oraz estetykę.
Specjalne oznakowanie folii aluminiowej nazwą produktu gwarantuje jakość i niezmienność parametrów
technicznych izolacji w całym okresie eksploatacji.
Montaż otuliny jest szybki i łatwy, a przestrzeganie
ogólnych zasad montażu zapewni skuteczność
i efektywność wykonanej izolacji, a tym samym całej
instalacji. Rozmiar otuliny powinien być dopasowany
do średnicy zewnętrznej rurociągu. Specjalne nacięcia
wzdłużne ułatwiają jej rozchylenie i prawidłowe założenie. Zakładka samoprzylepna, w którą wyposażona jest
każda otulina, zapewnia szczelne i trwałe zamknięcie.
Dane techniczne:
wymiary (długość×szerokość): 3×1,2 m,
grubość: 25 mm,
współczynnik przewodzenia ciepła [W/(m K)]
λ = 10°C – 0,033; 24°C – 0,034;
40°C – 0,036; 60°C – 0,038,
izolacja akustyczna αw = 0,80,
wykończenie zewnętrzne z tkaniny z włókna
szklanego tworzy specjalną powłokę hamującą
rozwój kolonii bakterii,
klasa reakcji na ogień: A2-s1,d0,
wytrzymałość na ciśnienie: do 800 Pa,
klasa szczelności D,
maksymalna wydajność energetyczna, zewnętrz dostępne inne wersje paneli URSA AIR.
na izolacja cieplna znacznie ogranicza straty
*Pozostałe dane na stronie producenta.
energii cieplnej,
nowoczesna powłoka kanału zapobiega groma
dzeniu się brudu i pozwala na mechaniczne
czyszczenie wnętrza przewodów bez uszkodzenia powierzchni,
posiada Atest Higieniczny PZH,
szybkość i łatwość montażu – wykonanie kanałów bezpośrednio na placu budowy
jest proste i szybkie, a panel
łatwo się tnie i układa.
URSA POLSKA SP. Z O.O.
42-520 Dąbrowa Górnicza, ul. Armii Krajowej 12, tel. 32 268 01 29, faks 32 268 0205, [email protected], www.ursa.pl
czerwiec 2015
33
ENERGIA
dr hab. inż. Paweł Piotrowski
Instytut Elektroenergetyki, Politechnika Warszawska
Analiza danych pomiarowych
oraz prognozy produkcji energii cieplnej
przez kolektory słoneczne – część 1
Statistical analysis of measurement data and forecats of thermal energy generation by system of solar collectors – part 1
W artykule przedstawiono wyniki analizy statystycznej danych pomiarowych z systemu kolektorów słonecznych,
w tym godzinowych wartości produkcji energii cieplnej oraz związku pomiędzy natężeniem promieniowania
słonecznego a efektywnością jego wykorzystania.
W
ostatnich latach w Polsce dynamicznie przybywa instalacji z kolektorami
słonecznymi. Niezbędne stają się różnorodne
praktyczne analizy techniczne parametrów
pracy kolektorów. Opracowania naukowe
i techniczne przedstawiają wyniki takich analiz
[1, 2, 3]. Cennym uzupełnieniem tej tematyki
wydaje się analiza statystyczna rzeczywistych
danych pomiarowych uzyskanych z monitoringu systemu kolektorów słonecznych oraz testy
skuteczności krótkoterminowych prognoz produkcji energii cieplnej. Perspektywa budowy
mikrosieci sprawia, że wiarygodne prognozy
krótkoterminowe energii pozyskiwanej ze
słońca nabierają istotnego znaczenia. W szczególności w przypadkach, gdy energia cieplna
pozyskiwana byłaby częściowo od dostawcy
z sieci elektroenergetycznej, a częściowo
z energii słonecznej (kolektory słoneczne,
systemy fotowoltaiczne).
Długość
2018 mm
Szerokość
1037 mm
Wysokość
89 mm
Waga
38 kg
Powierzchnia brutto
kolektora
2,09 m2
Powierzchnia absorbera
1,78 m2
Ciśnienie maksymalne
6,00 bar
szyba solarna
gładka
Przykrycie kolektora
Tabela 1. Dane techniczne kolektora KS2000 SL
(oprac. na podst. [4])
kolektorów słonecznych w układ wbudowano
licznik ciepła (ciepło nie jest mierzone w sposób bezpośredni, ale obliczane przez układ
całkujący jako suma iloczynów chwilowych
pomiarów różnicy temperatury zasilania i powrotu czynnika grzewczego oraz przepływu
masowego tego czynnika), z którego wyniki
przesyłane są poprzez internet. Natomiast dane
meteorologiczne (radiacja całkowita, temperatura zewnętrzna) uzyskiwane są z automatycznej stacji pomiarowej, która jest częścią
infrastruktury pomiarowej Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach. Na rys. 1 przedstawiono uproszczony
schemat monitorowanego układu. Tabela 1
Z1, Z2 – zasobniki c.w.u.
J1, J2 – wymienniki ciepła typu JAD
Charakterystyka
systemu i danych z monitoringu
Dane pomiarowe pochodzą z instalacji kolektorów słonecznych pracujących na potrzeby
przygotowania ciepłej wody użytkowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym
z Internatem w Wodzisławiu Śląskim. Układ
18 kolektorów słonecznych typu KS 2000 SL
posadowiono na dachu budynku internatu.
System współpracuje z wymiennikiem ciepła
I stopnia typu JAD 3,18. Dodatkowo drugi
wymiennik JAD 5,38 współpracuje z kotłami
węglowymi oraz kotłem gazowym, dogrzewając w razie potrzeby wodę do wymaganej
temperatury (maks. 50°C). W układzie pracują
także dwa zasobniki ciepłej wody użytkowej
o pojemności 2000 litrów każdy. W celu
prowadzenia bieżącego monitoringu instalacji
34
czerwiec 2015
18×
KS2000 SL
kotłownia
(kotły węglowe
+ kocioł gazowy)
zasilanie
c.w.u.
T1
licznik
ciepła
cyrkulacja
c.w.u.
Z1
Z2
J2
J1
internet
Tz
zasilanie
zimna woda
Rys. 1. U
proszczony schemat monitorowanego układu [4]
+90%
zgodności węzła
DSA WALL
z wymaganiami
technicznymi sieci
cieplnych.
Gwarancja dużej wydajności układu.
Zapewnia maksimum korzyści
Poznaj DSA WALL, uniwersalny, modułowy, elastyczny węzeł cieplny od firmy Danfoss, mający
zastosowanie w budynkach mieszkalnych, handlowych i przemysłowych.
Węzeł DSA WALL ustanawia nowe standardy wydajności energetycznej układów cieplnych,
przy jednoczesnej niezawodności działania i przyjaznej obsłudze.
www.heating.danfoss.pl
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny odpłatnie
www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata
36
czerwiec 2015
ENERGIA
czerwiec 2015
37
ENERGIA
38
czerwiec 2015
ENERGIA
A R T Y K U Ł
Niezawodne
S P O N S O R O W A N Y
Grzegorz Ojczyk
reduktory ciśnienia
W związku z rosnącymi wymaganiami rynku
instalacyjnego w zakresie rozwiązań technicznych,
materiałów i technologii stosowanych
w budownictwie firma Herz wprowadziła na rynek
nową serię reduktorów ciśnienia – 2682.
Z
akres regulacji ciśnienia nowych reduktorów został dopasowany do obowiązującego w Polsce prawa budowlanego [1], zgodnie
z którym maksymalne ciśnienie w instalacji
wewnętrznej nie powinno przekraczać 6 barów: §114 pkt 1. Ciśnienie wody w instalacji
wodociągowej w budynku, poza hydrantami
przeciwpożarowymi, powinno wynosić przed
każdym punktem czerpalnym nie mniej niż
0,05 MPa (0,5 bar) i nie więcej niż 0,6 MPa
(6 bar).
Materiał, z którego wykonano korpus i elementy mające bezpośredni kontakt z wodą
pitną, został dopasowany do najsurowszych
wymagań w zakresie dopuszczanej zawartości
ołowiu, zgodnie z regulacjami europejskimi,
które zaczęły obowiązywać od stycznia 2013 r.,
i z polskim prawem budowalnym [2]. Elementy
z tworzywa sztucznego odporne są na działanie
temperatury ciepłej wody użytkowej do 40°C.
Reduktory ciśnienia Herz serii 2682 są regulatorami proporcjonalnymi bezpośredniego
działania. Urządzenia te nie potrzebują do pracy
energii z zewnątrz. Napęd reduktorów stanowi
energia ciśnienia panującego w instalacji wody pitnej. Produkowane są w zakresie średnic
DN 15, DN 20, DN 25 oraz DN 32. Ich korpusy
wykonywane są jako odkuwki z mosiądzu
odpornego na wypłukiwanie cynku CW626N
zgodnie z normą europejską EN 12165. Membrany reduktorów wykonywane są z tworzywa
sztucznego EPDM, a stalowe trzpienie mające
kontakt z wodą – ze stali szlachetnej odpornej
na korozję. Reduktory ciśnienia wyposażone
są w pokrętło z pionowym wskaźnikiem zadanej wartości ciśnienia wyjściowego oraz
Model
Wymiar
PN
DN
G
manometr. W korpusie
znajduje się filtr siatkowy
w przezroczystej obudowie.
Reduktor ciśnienia może być stosowany w instalacjach wodnych, w tym wody
pitnej, oraz innych płynów nieagresywnych,
sprężonego powietrza i azotu. Może być stosowany w instalacjach centralnego ogrzewania
dla ochrony urządzeń przed nadmiernym
wzrostem ciśnienia. Reduktor zmniejszający
ciśnienie do wartości zadanej za pomocą pokrętła pracuje jako armatura zabezpieczająca.
W instalacjach wody pitnej redukcja ciśnienia
wpływa korzystnie na żywotność armatury,
zmniejsza straty wynikające z nieszczelności
i zmniejsza zużycie zarówno wody pitnej
zimnej, jak i ciepłej, chroniąc środowisko
i redukując zużycie ciepła.
Maksymalne ciśnienie
wejściowe
16 barów
Maksymalne ciśnienie
wyjściowe
6 barów
Maksymalna temperatura pracy
40°C
Minimalna temperatura pracy
0,5°C
Zakres pomiarowy manometru
0–10 barów
Wymiar liniowy oczka filtru
0,3 mm
Medium
woda
Standard
EN 1567
Przyłącze manometru wg ISO
228-1
¼”
Przyłącze wg ISO7-1
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002,
poz. 690, z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r.
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi (DzU nr 61/2007, poz. 417).
Parametry pracy reduktorów ciśnienia serii 2682
L
L1
B
H
H1
Sw
1268211
1/2”
16
15
1/2”
147
84
67
98
66
30
3/4”
16
20
3/4”
155
84
67
98
66
37
1268213
1”
16
25
1”
185
98
67
98
66
46
1268204
5/4”
16
32
5/4”
192
–
65
106
–
60
Literatura
męskie
1268212
Wymiary reduktorów ciśnienia serii 2682
Najczęściej reduktor ciśnienia montowany
jest za licznikiem wody, pomiędzy dwoma zaworami odcinającymi. Uszczelnienie przyłączy
można wykonać za pomocą konopi z pastą
uszczelniającą lub taśmy teflonowej. Kierunek
zabudowy musi być zgodny ze strzałką na korpusie i kierunkiem przepływu wody. Fabryczna
nastawa reduktorów Herz serii 2682 wynosi 3
bary. Przekręcenie pokrętła w prawo (zgodnie
z kierunkiem ruchu wskazówek zegara) powoduje zwiększenie nastawy ciśnienia po stronie
wtórnej. Wartość nastawionego ciśnienia
można dokładnie odczytać na manometrze
wbudowanym w korpus reduktora ciśnienia.
Reduktory Herz serii 2682 nie wymagają
szczególnych czynności serwisowych i konserwacyjnych. Zalecana jest zabudowa przed
reduktorem filtra siatkowego o wielkości oczek
0,5 mm. Reduktory te charakteryzują się
wysoką niezawodnością przy rozsądnej cenie.
Herz Armatura i Systemy Grzewcze Sp. z o.o.
32-020 Wieliczka, ul. A. Grottgera 58
tel. 12 289 02 20, faks 12 289 02 21
[email protected], www.herz.com.pl
czerwiec 2015
39
ENERGIA
A R T Y K U Ł
mgr inż. Paweł Kurzawski
RECIR – innowacyjna technologia
wysokosprawnego przygotowania c.w.u.
w kotłowniach niskotemperaturowych
W artykule przedstawiono sposób na poprawę sprawności cieplnej kotłów niskotemperaturowych
wytwarzających ciepło na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej w układach technologicznych
z jednym lub kilkoma podgrzewaczami zasobnikowymi. Ale czy rzeczywiście jest co poprawiać, skoro
współczesne kotły są tak dobre, że ich sprawność cieplna przekracza 100% w odniesieniu do wartości opałowej?
Wysoka czy niska sprawność?
Analizując sprawność kotłów, należy pamiętać, że producenci podają w katalogach dane
uzyskane na podstawie badań urządzeń w warunkach laboratoryjnych – przy parametrach
zasilania i powrotu 80/60°C i pełnej mocy,
a dla kotłów kondensacyjnych również dla
mocy obniżonej do 30% i temperatury powrotu
30°C. Dodatkowo kotły bada się w warunkach
stabilnych, bez wyłączania palnika w trakcie
cyklu badawczego.
Rzeczywiste warunki pracy dalekie są od
laboratoryjnych i wymagają ustawicznego dostosowywania wydajności kotła do zmiennych
warunków zapotrzebowania na ciepło w instalacjach odbiorczych. Powszechnie wiadomo,
że w rzeczywistych warunkach pracy instalacji
c.o. uzyskuje się niższą sprawność eksploatacyjną od deklarowanej. Różne czynniki (konstrukcyjne, technologiczne i eksploatacyjne)
powodują mniejsze lub większe odchylenie tej
wartości od danych katalogowych.
Mniej powszechna jest wiedza na temat
przyczyn obniżenia sprawności eksploatacyjnej kotłów pracujących na potrzeby przygotowania c.w.u. i jej skali. Wynikają one głównie
ze specyfiki zapotrzebowania użytkowników
na c.w.u. oraz cech konstrukcyjno-wydajnościowych podgrzewaczy zasobnikowych. Na tę
specyfikę składają się: temperatura dyżurna
c.w.u. (inaczej: temperatura ładowania, temperatura dyspozycyjna, temperatura wymagana), zależna od niej temperatura zasilania
wody grzewczej, występowanie cyrkulacji oraz
temperatura wody cyrkulacyjnej na powrocie
do zasobnika. Zależności te można dostrzec
nawet intuicyjnie, tzn. im wyższe wartości
każdego z wymienionych parametrów, tym
gorsza sprawność.
Pod względem właściwości konstrukcyjno-wydajnościowych istotne są: rozmiar wy-
40
czerwiec 2015
miennika ciepła zintegrowanego z podgrzewaczem lub zewnętrznego, dobranego do
zasobnika oraz objętość wody użytkowej.
W zależności od deklarowanej przez producenta podgrzewacza wydajności c.w.u.
wymagana jest od kotła odpowiednia temperatura zasilania, strumień wody grzewczej
i moc grzewcza. Na podstawie tych danych
można wywnioskować, jaka będzie różnica
między temperaturą wejścia i wyjścia wody
grzewczej na wymienniku ciepła podgrzewacza, a następnie obliczyć temperaturę powrotu
wody grzewczej do kotła. Należy zaznaczyć, że
wartość ta zostanie wyznaczona dla przypadku
obliczeniowego, tzn. w sytuacji pracy podgrzewacza z trwałą deklarowaną wydajnością.
W zależności od wielkości podgrzewacza
różnica temperatury wyniesie od 8 do 15°C, co
przy temperaturze zasilania 80°C spowoduje,
że temperatura powrotu wyniesie 72–65°C.
W rzeczywistych warunkach wydajność
obliczeniowa jest bardzo rzadko wymuszana
przez odbiorców c.w.u. W konsekwencji obniża
się zapotrzebowanie na moc grzewczą z kotła
i rośnie temperatura powrotu wody grzewczej.
Pierwsza z tych okoliczności może powodować
przerywaną pracę kotła, czyli tzw. taktowanie
(wyłączanie i załączanie palnika w trakcie
cyklu ładowania c.w.u.). Zjawisko to jest
niepożądane ze względu na towarzyszące mu
przewietrzanie komory spalania, powodujące
wychłodzenie kotła wraz z unoszeniem ciepła
do komina. Samo podwyższenie temperatury
powrotu będzie skutkowało zwiększeniem
temperatury spalin i tym samym straty kominowej, czyli obniżeniem sprawności kotła.
Realna różnica temperatury zasilania i powrotu wody grzewczej będzie mniejsza nawet
o połowę, a temperatura powrotu wyniesie
odpowiednio od 76 do 72°C. W porównaniu
CWU
technologia CWU
technologia CO
zimna woda
Rys. 1. Tradycyjny układ technologiczny podgrzewania wody użytkowej w kotłowni niskotemperaturowej
ENERGIA
A R T Y K U Ł
z warunkami laboratoryjnymi są to wartości
bardzo niekorzystne dla sprawności kotła.
W literaturze branżowej [1] znaleźć można
informację, że średnia sprawność nowoczesnego kotła pracującego w funkcji przygotowania c.w.u. wynosi 70%. W praktyce
sprawność tę możemy szacować na 60–70%,
w zależności od sytuacji technicznej i w pewnym sensie od rodzaju paliwa (tu: zdolności
modulacji palnika). Od daty publikacji przywołanego źródła minęło ponad 20 lat, czy dużo
się zmieniło w zakresie wytwarzanych i stosowanych urządzeń? Praktycznie niewiele poza
tym, że niektóre firmy intensywniej promują
rozwiązania z ładowaniem warstwowym lub
sugerują zmniejszenie wydajności samych
podgrzewaczy, wprowadzając warunek zredukowanego, np. o 50%, strumienia wody
grzewczej. Dzięki temu temperatura powrotu
do kotła będzie trochę niższa, jednak trzeba
pamiętać, że wydajność c.w.u. z takiego
podgrzewacza obniży się radykalnie.
Jak zwiększyć sprawność kotła
pracującego w funkcji c.w.u.?
Zwiększenie sprawności i obniżenie zużycia
paliwa na potrzeby obsługi funkcji ciepłej wody
użytkowej umożliwia nowoczesna technologia RECIR (wynalazek zgłoszony w Urzędzie
Patentowym RP i w Europejskim Urzędzie
Patentowym). Jest to technologia wspierająca znane, tradycyjne układy technologiczne
z podgrzewaczami zasobnikowymi, zarówno
z wbudowanym wymiennikiem ciepła, jak i ładowane warstwowo za pomocą zewnętrznego
wymiennika ciepła. Na rys. 1 przedstawiono
tradycyjny układ technologiczny, a na rys. 2
ten sam po wzbogaceniu o technologię RECIR.
Podano symbole techniczne urządzeń, a kolorem zaznaczono temperatury mediów grzewczych i użytkowych związane z przebiegiem
procesu ładowania zasobnika – powinno to
ułatwić uchwycenie różnic pomiędzy warunkami pracy kotła w obu sytuacjach i zilustrować
ideę opisywanego rozwiązania. Oczywiście rysunki te należy traktować poglądowo, gdyż nie
oddają wszystkich szczegółów technicznych.
Technologia RECIR rozwiązuje problem gorącego powrotu wody grzewczej do kotła. Jej
podstawowym zadaniem jest obniżenie temperatury powrotu wody grzewczej w sposób
kontrolowany, przy niezachwianej i zrównoważonej pracy palnika w warunkach optymalnych
dla osiągnięcia maksymalnej sprawności
cieplnej kotła. Realizowane jest to poprzez
regulację dławieniową recyrkulowanego medium użytkowego (c.w.u.) tłoczonego przez
dodatkowy zewnętrzny wymiennik ciepła,
w którym ciepło odbierane jest od gorącego
CWU
technologia CO
technologia CWU
technologia RECIR
M
zimna woda
Rys. 2. Układ technologiczny jak na rys. 1 wzbogacony o technologię RECIR
powrotu wody grzewczej z zasadniczego wymiennika ciepła układu przygotowania c.w.u.
Pierwsze wdrożenia,
koszt i okres zwrotu inwestycji
Technologię RECIR zastosowano po raz
pierwszy w 2009 r. w budynku Wspólnoty
Mieszkaniowej w Powodowie k. Wolsztyna.
Uzyskano 22-proc. oszczędność zużycia paliwa
przy zachowaniu tej samej temperatury c.w.u.,
wynoszącej ok. 52°C. W roku 2011 wdrożono
kolejną instalację RECIR w drugiej, analogicznej kotłowni tej samej wspólnoty – osiągnięto
identyczny rezultat. Wyniki obydwu wdrożeń
wciąż się utrzymują. W każdej kotłowni pracują: kocioł kondensacyjny Remeha GAS 210
Eco o mocy 160 kW (modulacja od 48 kW)
i podgrzewacz c.w.u. firmy ACV typ SMART
320 (pojemność użytkowa 263 dm3, zalecana
moc grzewcza kotła 80 kW).
Całkowite koszty wdrożenia technologii
RECIR w eksploatowanych kotłowniach (z robocizną) wynoszą ok. 20–55 tys. zł netto, w zależności od liczby i rozmiarów zasobnikowych
podgrzewaczy (1–3 szt., V = 200–1000 dm3
każdy). Prosty okres zwrotu inwestycji (SPBT)
zależy od ilości zużywanej wody, stopnia komfortu (temperatura wody, cyrkulacja) i kosztów
paliwa. Obecnie zwrot tej inwestycji następuje
najczęściej po zużyciu ok. 2500–7500 m3w.
SPBT wynosi zwykle 2,5–3 lata dla mniejszych
instalacji z jednym podgrzewaczem lub zaledwie kilka miesięcy dla największych instalacji
z trzema podgrzewaczami.
Dodatkowo analiza techniczna zastosowanych rozwiązań w całym układzie technologicznym kotłowni i możliwość wykorzystania
tzw. priorytetu równoległego mogą prowadzić
do obniżenia mocy zamówionej u dostawcy
gazu lub przejścia do niższej grupy taryfowej
– użytkownik kotłowni może w ten sposób
uzyskać dalsze korzyści finansowe.
Propozycja współpracy
Technologia RECIR, pomimo prostoty idei,
wymaga głębszej analizy w stosunku do
tradycyjnych technologii, w tym również ekonomicznej, zatem jej twórca planuje nawiązać
współpracę z audytorami energetycznymi,
projektantami branży sanitarnej, wytwórcami
ciepła oraz firmami konsultingu energetycznego i działającymi w trybie ESCO.
Zapraszam do współpracy!
Literatura
1. Szczechowiak E. red., Energooszczędne układy zaopatrzenia budynków w ciepło. Budowa i eksploatacja,
Envirotech, Poznań 1994.
O autorze
Paweł Kurzawski jest absolwentem dwóch uczelni: q Politechniki
Poznańskiej – Wydział Maszyn Roboczych i Pojazdów, specjalizacja:
Energetyka Cieplna, specjalność: Systemy i Urządzenia Energetyki
Cieplnej q Politechniki Wrocławskiej – Wydział Inżynierii Środowiska,
specjalizacja: Klimatyzacja i Ogrzewnictwo
PW SYNERGIUS Paweł Kurzawski
ul. Konstytucji 3 Maja 3/12, 63-700 Krotoszyn
tel. 62 725 33 99, tel. kom. 608 632 673
czerwiec 2015
41
ENERGIA
Armatura
usprawniająca pracę instalacji
Każda instalacja z medium o zmiennej temperaturze i ciśnieniu
narażona jest na drgania i naprężenia. Tym niekorzystnym zjawiskom
powinien zapobiegać dobry projekt i prawidłowy montaż.
Eliminowanie drgań i naprężeń
Wiele instalacji, w tym przemysłowe, klimatyzacyjne i grzewcze, oraz sieci wodociągowe
i ciepłownicze narażone są na drgania, naprężenia, ruchy boczne i osiowe czy ruchy poprzeczne. Zagrożenia te można eliminować, stosując
różne kompensatory. Na przykład gumowe
eliminują drgania i tłumią hałas przewodów.
Dzięki mieszkowi z kauczuku syntetycznego
nie wymagają stosowania uszczelek, a ich
przyłącza kołnierzowe ułatwiają szybki montaż.
Dla przewodów transportujących media o wyższej temperaturze stosuje się kompensatory
z mieszakiem metalowym (fot. a).
Do kompensowania przemieszczeń osiowych w przewodach z medium o wysokiej
i zmiennej temperaturze stosuje się m.in.
kompensatory osiowe, które nie zmieniają kierunku przepływu i nie wymagają dodatkowego
miejsca na montaż. Mogą one też kompensować przemieszczenia boczne i kątowe dzięki
dodatkowym mieszkom, które wykonuje się
głównie ze stali nierdzewnej.
Kompensowanie dużych przemieszczeń
termicznych za pomocą kompensatorów
osiowych jest możliwe dzięki zwiększeniu
liczby fal mieszka, zwiększa to jednak możliwość skręcania. Zastosowanie rękawów
wewnętrznych może ograniczyć skręcanie,
ale zmniejsza też zakres kompensacji. Rozwiązaniem problemu jest kompensator odciążony ciśnieniowo (fot. b). Kompensatory pod
ciśnieniem zewnętrznym zmieniają kierunek
przepływu i przekazują ciśnienie do mieszków
z zewnątrz. Odporność mieszków pod ciśnieniem zewnętrznym na wysokie ciśnienie i siły
skręcające wzrasta. Ta trwała struktura umożliwia bezpiecznie kompensowanie większych
ruchów. Główne zalety takiej armatury to łatwa
kompensacja dużych przemieszczeń rozprężeniowych, zmniejszenie liczby kompensatorów
osiowych i minimalna powierzchnia zabudowy.
Do kompensowania instalacji przeznaczone
są również złącza giętkie typu U i V. Zapobiegają odkształceniom strukturalnym, takim jak
pęknięcia i rozerwanie sztywnych połączeń,
a także umożliwiają łatwy, bezpieczny i nie-
42
czerwiec 2015
zawodny montaż. Stanowią one elastyczne
i niezawodne połączenie dla wodnych instalacji
ppoż., stref bezpieczeństwa sejsmicznego,
punktów dylatacyjnych i zastosowań przemysłowych. Do zabezpieczenia instalacji stosuje
się też rurowe kompensatory instalacyjne,
które kompensują ruchy osiowe. Przykładowo
przewody grzewcze z medium o temperaturze
70–90°C odkształcają się o ok. 3 mm na każde
piętro budynku. W budynkach wyższych niż
10-piętrowe stosowanie rurowych złączy
kompensacyjnych jest wręcz nieodzowne.
Z kolei do kompensowania drgań i wibracji stosuje się kompensatory zbudowane z użyciem
falowanych równolegle mieszków i oplotu ze
stali nierdzewnej.
Do kompensowania ruchów osiowych i na
boki we wszystkich płaszczyznach stosuje się
kompensatory z zawieszeniem kardanowym
(fot. c). Ich konstrukcja pozwala na przesunięcia kątowe w każdej płaszczyźnie – mają dwie
pary zawiasów przymocowanych do wspólnego swobodnego pierścienia kardanowego.
Zaletą takiego układu jest możliwość kompensowania dużych ruchów na boki w dowolnej
płaszczyźnie na każdym końcu. Wielkość
wygięcia bocznego zależy od liczby splotów
mieszków po każdej stronie kompensatora.
Zawiasy i kardany zapewniają odpowiednie
ustawienie i zapobiegają niedokładnościom
podczas montażu.
Poza kompensowaniem rozszerzania cieplnego najważniejszą funkcją złączy kompensacyjnych jest rozwiązywanie problemów
powodowanych przez wibracje układu. Kompensatory i tłumiki drgań oferowane są dla
temperatur roboczych od –80 do 600°C i dla
ciśnień PN od 2,5 do 64 w zakresie średnic od
DN 25 do DN 1500, a nawet 2600.
Innowacyjne przewody
Ciekawym rozwiązaniem, usprawniającym
montaż i zwiększającym odporność instalacji
na wzrosty ciśnienia i wahania temperatury, są
izolowane przewody połączeniowe z oplotem.
Giętka budowa tych przewodów umożliwia
łączenie urządzeń i armatury bez stosowania
a)
b)
c)
d)
Kompensator metalowy (a), kompensator
odciążony ciśnieniowo (b), kompensator
z zawieszeniem kardanowym (c), nanoizolowane
przewody do kolektorów słonecznych (d)Fot. Tricorr
dodatkowych złączek (kolanek itp.) – skraca
to czas montażu i zmniejsza koszty. Przewody
takie oferowane są w wersji z izolacją lub
bez. Przeznaczone są do budowy instalacji
grzewczych, klimatyzacyjnych, chłodniczych
oraz przemysłowych. Przewody ze stali nierdzewnej są zgodne z ISO 10380 i mogą być
stosowane dla temperatury medium od –270
do 600°C. Pokryte są izolacją wyprodukowaną na bazie gumy EPDM lub innowacyjnego
materiału nanoizolacyjnego Cryogel X201
(Aspen Aerogels).
Z kolei przewody do instalacji kolektorów
słonecznych muszą spełniać wysokie wymagania temperaturowe i izolacyjne, a izolacja
i jej powłoka muszą być odporne na działanie
czynników zewnętrznych, w tym promieniowanie UV. Na rynku oferowane są m.in.
przewody giętkie ze stali nierdzewnej AISI
316L przeznaczone do instalacji solarnych.
Ich budowa i elastyczność skracają czas
montażu i redukują koszty pracy, zwłaszcza
gdy instalacje montowane są w ciasnych,
trudno dostępnych miejscach, takich jak dachy i strychy. Montaż ułatwiają także giętkie
korpusy i gwintowane złączki.
Dla takich instalacji istotne znaczenie ma
także grubość materiału izolacyjnego i jego
średnica zewnętrzna. Dostępne są przewody
giętkie ze stali nierdzewnej z izolacją o grubości
5 mm wykonaną na bazie aerożelu (najlżejszego
materiału izolacyjnego) o λ = 0,02 W/(m K),
a także przewody stalowe giętkie z izolacją wykonaną na bazie gumy EPDM (od 13 do 19 mm).
Do przewodów tych oferowany jest także oplot
ze specjalnego poliamidu (PA6.6), który chroni
izolację i przewód przed wpływami zewnętrznymi. Przewody oferowane są w średnicach
DN 12–32, dla ciśnienia 16 barów oraz temperatur roboczych od –40 do 150°C. Dostępne
są także w układzie „2 w 1” wraz z fabrycznie
montowanym przewodem i czujnikiem (fot. d),
który umożliwia użytkownikowi otrzymywanie
informacji zwrotnej w czasie rzeczywistym.
red.
Pod jedną nazwą wiele
rozwiązań - dla wielu.
Stworzyliśmy rozwiązania dla wielu dziedzin.
Gdziekolwiek ich potrzebujesz,
nasi specjaliści są blisko Ciebie!
Kompensatory - Węże metalowe - Zawieszenia rurociągów - Zawory - Wskaźniki poziomu - Odwadniacze
BIURO
00-116 Warszawa, ul. Świętokrzyska 30/63, Poland
PRODUKCJA
32-300 Olkusz, Olewin 50A, Poland
Phone: +48-32-783-295-1
[email protected]
www.tricorr.eu
POWIETRZE
Marcin Gasiński
Określanie
Aereco
średniego strumienia powietrza
wentylacyjnego na potrzeby obliczania
wskaźnika EPH+W
Zmiany do rozporządzenia o warunkach technicznych, które weszły w życia 1 stycznia 2014 r., umożliwiły
częściowe wdrożenie wymagań dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Dla nowo
projektowanych budynków konieczne jest jednoczesne spełnienie wymagań: cząstkowych – wyrażonych przez
maksymalną wartość współczynnika przenikania ciepła (UC(max)) dla przegród oraz globalnych dla budynku
– określonych przez maksymalną wartość obliczeniową wskaźników cząstkowych zapotrzebowania na
nieodnawialną energię pierwotną: EPH+W na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody
użytkowej, ∆EPC na potrzeby chłodzenia i ∆EPL na potrzeby oświetlenia.
Wymagania globalne, obowiązujące od dnia
wejścia nowych przepisów [1] w życie do 31
grudnia 2016 r., zawiera tabela 1.
Wraz z podaniem nowych wymagań warunki techniczne [1] precyzyjnie wskazują
na metodę służącą do obliczania składowych cząstkowych EP. Zgodnie z § 328 jest
nią rozporządzenie w sprawie metodologii
wyznaczania charakterystyki energetycznej
budynku lub części budynku oraz świadectw
charakterystyki energetycznej [2]. Metoda
obliczeniowa podana w tym rozporządzeniu
oparta jest na standardowym sposobie użytkowania i wykorzystuje uśrednione w czasie
wielkości parametrów mających wpływ na
charakterystykę energetyczną budynków, np.
zużycie ciepłej wody użytkowej, wewnętrzne
zyski ciepła czy uśredniony w czasie strumień
powietrza wentylacyjnego. Ponieważ taki
sposób obliczeń budzi pewne kontrowersje,
szczególnie w porównaniu z uprzednio obowiązującą metodą obliczania charakterystyki
energetycznej, należy zdać sobie sprawę, że
obliczeniowa wartość EP nie służy do zobrazowania stanu projektowego budynku, ale
pokazuje wartość osiąganą przez budynek
dla uśrednionego sposobu użytkowania. Oznacza to, że w czasie obliczeń charakterystyki
energetycznej źródłem części parametrów nie
jest projekt budynku, ale wartości uśrednione
odzwierciedlające stan eksploatacji.
Mając to na uwadze, można stwierdzić,
że nowy budynek musi osiągnąć wartości
wskaźników EP nie większe od podanych
w warunkach technicznych [1] dla obliczeń
przeprowadzonych zgodnie z rozporządzeniem
44
czerwiec 2015
w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej [2].
Obliczenia wg rozporządzenia
w sprawie metodologii
wyznaczania charakterystyki
energetycznej
Składową obliczeń, mającą istotny wpływ
na wynik końcowy wskaźnika EPH+W, jest
całkowita ilość ciepła przenoszonego ze strefy
ogrzewanej przez wentylację. Wielkość tę
wyznacza się dla każdego obliczeniowego
miesiąca zgodnie z załącznikiem nr 1, pkt
5.2.3.2 rozporządzenia [2]:
(
)
Q ve,s ,n = H ve,s ⋅ θint,s ,H − θe,n ⋅
−3
⋅ t M ⋅10 , kWh / mies.
Wielkość strumienia powietrza wentylacyjnego jest składową współczynnika przenoszenia ciepła przez wentylację ze strefy
ogrzewanej Hve,s opisanego wzorem:
H ve,s = 1200 ⋅ ∑ k b ve,k ⋅ Vve,k ,n W/ K
gdzie:
Vve,k,n – uśredniony w skali miesiąca strumień powietrza zewnętrznego k w strefie
ogrzewanej;
bve,k – czynnik korekty temperatury dla strumienia powietrza zewnętrznego k.
Stosując metodę obliczeniową wg [2], obie
powyższe wartości należy wyznaczać zgodnie
z pkt 5.5.1. Metody obliczania współczynnika
przenoszenia ciepła przez wentylację prezentowano już szczegółowo na łamach „Rynku
Instalacyjnego” (np. [15, 16]), warto też zajrzeć
do tekstu źródłowego [2].
Dalszym rozważaniom towarzyszyć będą
obliczenia wykonane dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego o następujących
parametrach:
powierzchnia ogrzewana strefy obliczeniowej (mieszkania) (Af) – 1450 m2,
kubatura wentylowana strefy obliczeniowej
(mieszkania) (V) – 3760 m3,
projektowany strumień powietrza wentylacyjnego w strefie (qvexhreq) – 2300 m3/h,
wentylatory usytuowane na zewnątrz budynku,
w instalacji wentylacyjnej zaprojektowano
przewody o klasie szczelności B,
pole powierzchni przewodów instalacji
wentylacyjnej Aduct = 130 m2, w tym pole
powierzchni przewodów położonych wewnątrz budynku Aindoorduct = 123,5 m2,
budynek charakteryzuje się średnią klasą
osłaniania i ma dwie wyeksponowane
fasady (e = 0,07; f = 15),
w budynku zaprojektowano system wentylacji mechanicznej wywiewnej o działaniu
ciągłym, sterowany lokalnie wg zapotrzebowania.
Zgodnie z punktem 5.5.1 rozporządzenia
[2] współczynnik przenoszenia ciepła przez
wentylację wyniesie:
(
H ve = 1200 ⋅ Vex + Vx ,ex
)
gdzie:
Vex – średni podstawowy strumień powietrza
w strefie ogrzewanej spowodowany pracą
POWIETRZE
reklama
czerwiec 2015
45
POWIETRZE
46
czerwiec 2015
POWIETRZE
Systemy
oddymiania
budynków
– wentylacja pożarowa
www.rynekinstalacyjny.pl/
prenumerata
XI edycja
dwusemestralnych
studiów podyplomowych
na Wydziale Inżynierii
Środowiska Politechniki
Warszawskiej
Rozpoczęcie: październik 2015
Studia adresowane do: kadry inżynierskiej firm
projektowych i budowlanych, rzeczoznawców,
przedsiębiorstw związanych z zagadnieniami
ochrony przeciwpożarowej, specjalistów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo budowli oraz
inżynierów zajmujących się projektowaniem,
modernizacją i dystrybucją systemów wentylacji
i klimatyzacji
W programie m.in.: projektowanie oraz weryfikacja projektów, budowa, eksploatacja, wykonanie
odbiorów współczesnych systemów oddymiania
obiektów budowlanych różnego typu. Oprócz
zagadnień wentylacji pożarowej również podstawy prawne funkcjonowania systemów bezpieczeństwa pożarowego, instalacji tryskaczowych,
detekcji pożaru, symulacji komputerowych
Wykładowcy: m.in. pracownicy naukowi Politechniki Warszawskiej, Szkoły Głównej Służby
Pożarniczej, ITB, KG PSP i rzeczoznawcy SITP
Rekrutacja: do 27 września 2015 r.
Całkowity koszt uczestnictwa: 5000 zł brutto
Liczba miejsc ograniczona
promocja
Więcej informacji:
• sekretarz studium Maria Gołębska,
tel. 22 234 75 97
• kierownik studium Grzegorz Kubicki,
czerwiec 2015
47
• www.is.pw.edu.pl (Studia podyplomowe)
POWIETRZE
48
czerwiec 2015
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Bartosz Pijawski
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
ErP 2015
– zgodność pełna pozornych niezgodności
Od stycznia 2015 r. zaczęła obowiązywać druga faza ekoprojektu dla produktów związanych z energią według
dyrektywy UE nr 2009/125/WE, zwanej dyrektywą ErP. Dla branży wentylacyjnej, a zwłaszcza zastosowań
wentylatorów, najbardziej istotne jest rozporządzenie Komisji (UE) nr 327/2011 z 30 marca 2011 r. w sprawie
wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących
ekoprojektu dla wentylatorów napędzanych silnikiem elektrycznym o mocy od 125 do 500 kW. Istnieje jednak
wiele dokumentów powiązanych, takich jak np. rozporządzenie 640/2009, popularnie zwane dyrektywą
silnikową, które zawiera ograniczenia dotyczące wprowadzania do obrotu silników elektrycznych, klasyfikując je
pod względem efektywności energetycznej.
W
praktyce, zwłaszcza w obliczu istniejących na rynku wielu opracowań
stricte marketingowych w zakresie zgodności urządzeń wentylacyjnych z ErP, pojęcia
z różnych aktów prawnych są traktowane
jako równorzędne i uzupełniające się, a tymczasem nie taki był zamysł twórców poszczególnych regulacji. Rzadko kto zdaje sobie
sprawę, że wentylator z silnikiem w klasie
IE3 (zalecanej przez 640/2009) może być
niezgodny z ErP w świetle rozporządzenia
327/2011, natomiast wentylator w klasie IE1
może spełniać wszystkie wymogi zgodności
z ErP wg 327/2011, nie stojąc jednocześnie
w sprzeczności z rozporządzeniem Komisji
(WE) nr 640/2009 z 22 lipca 2009 r. w sprawie
wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu
do wymogów dotyczących ekoprojektu dla
silników elektrycznych.
Na wstępie dobrze jest zacząć od serca
wentylatora, czyli od silnika. Warto przy tym
50
czerwiec 2015
zauważyć, że rozporządzenie 640/2009 jest
pierwszym bardzo dobrze napisanym dokumentem, który nie tyle zakłada sprawność
jako parametr podawany przez producenta
na podstawie nierzeczywistych badań laboratoryjnych, ale wyróżnia różnorodne zastosowania i od nich uzależnia wymagalność
poszczególnych warunków. Dlatego dotyczy
ono tylko tych silników, które są sprzedawane/
montowane w sposób umożliwiający pomiar
kontrolny sprawności silnika jako odrębnego
urządzenia, co oznacza przede wszystkim
silniki ogólnego zastosowania. Z powodów
konstrukcyjnych wyłączone są z dyrektywy
m.in. takie urządzenia, w których silnik stanowi integralną część i pomiar jego sprawności
bez uwzględnienia innych elementów jest
niemożliwy. A takich rozwiązań jest dość
dużo. Należą do nich m.in. wentylatory wyposażone w silniki zwane wentylatorowymi,
oznaczane skrótem TEAO (Totally Enclosed,
Air Over). Są to wentylatory pozbawione
tzw. przewietrznika, czyli bez wbudowanego
własnego chłodzenia. Zaletą takiego rozwiązania jest zwiększona odporność na pyły
i dymy, ale ewentualny pomiar sprawności
samego silnika nie jest możliwy, gdyż będzie
ona zmienna w miarę wzrostu temperatury
uzwojenia. Wszystko dlatego, że tego typu
silniki wymagają zamontowania na wale
wirnika, który zapewni przepływ powietrza
wokół obudowy silnika z wydajnością pozwalającą na efektywne chłodzenie uzwojenia.
Takie silniki podlegają więc wykluczeniu na
podstawie rozporządzenia 640/2009 art. 1,
pkt 2b: Niniejsze rozporządzenie nie ma
zastosowania do: b) silników stanowiących
integralną część produktu (np. przekładni
zębatej, pompy, wentylatora lub sprężarki),
których charakterystyka energetyczna nie może być sprawdzona niezależnie od produktu.
Ze względu na uproszczoną konstrukcję
i związaną z nią niezawodność silniki takie
są bardzo popularne zwłaszcza w wenty-
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
latorach pracujących w systemach mających zapewnić bezpieczeństwo ludzi, np.
do wentylacji tuneli, kopalni czy zastosowań przemysłowych. Występują również
w wersjach przygotowanych do wentylacji
pożarowej z klasą odporności od F200 do
F400. Brak wewnętrznego chłodzenia nie
obniża klasy sprawności – tak jak każdy
inny silnik, także ten może być wykonany
w dowolnej klasie. Na rynku można spotkać
wentylatory wyposażone w silniki klasy IE1.
Dotyczy to zwłaszcza dużych silników o dużych mocach. Powód, dla którego producenci
decydują się na takie rozwiązanie, znajduje
się w normie definiującej minimalne sprawności dla silników – IEC/EN 60034‑30-1:2014.
Łatwo można zauważyć, że dla najpopularniejszych silników czterobiegunowych, o mocy
0,75 kW, klasa IE1 oznacza sprawność 72,1%,
a IE3 sprawność 82,5%. Ponad 10% różnicy
robi wrażenie, jednak już sprawności tych
samych silników o mocy 200 kW wynoszą
odpowiednio 94 i 96%. Te brakujące 2%
między IE1 i IE3 można dość łatwo w wentylatorze zniwelować, dobierając odpowiedni
wirnik. Za to zniwelować 10-proc. różnicę
będzie nad wyraz trudno. Za wyborem silnika
i odpowiedniego wirnika przemawiają także
względy ekonomiczne. Klasa IE1 na pewno
będzie tańsza niż IE3, co przy mocy 200 kW
ma ogromne znaczenie dla całego wentylatora, natomiast przy mocy poniżej jednego
kilowata udział różnicy w cenie silników
w stosunku do kosztów całej konstrukcji będzie znikomy. Za to koszt stworzenia wirnika,
który zwiększyłby sprawność kompletnego
urządzenia o 10%, będzie na pewno wyższy
niż zakupu silnika o wyższej klasie. Tłumaczy
to, dlaczego dla dużych wentylatorów można
nadal spotkać rozwiązania z silnikami w klasie IE1, podczas gdy klasa IE3 (np. silniki
EC) zaczyna wypierać klasę IE2 w małych
konstrukcjach.
Bez względu na wybór silnika wentylator
musi bezwzględnie spełniać wymagania
rozporządzenia 327/2011. Według niego klasa
silnika nie ma żadnego znaczenia, gdyż liczy
się całkowity pobór mocy dla konkretnego
sposobu montażu i punktu pracy (tj. osiąganego sprężu przy założonej wydajności)
całego urządzenia: silnika, wirnika, obudowy
i elementów dodatkowych, np. stóp mocujących silnik, stosowanych przejść kablowych,
kierownic itp. elementów konstrukcyjnych.
Podany w rozporządzeniu sposób liczenia
sprawności umożliwia bezbłędne wykonanie
stosownych pomiarów dla dowolnego punktu
pracy za pomocą odpowiedniego programu
RENEXPO
promocja
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
05-850 Ożarów Mazowiecki
Ołtarzew, ul. Południowa 2
www.flaktwoods.pl
®
Tu się spotyka branża OZE z Polski i nie tylko...
Inteligentne zarządzanie energią dla każdego
Konferencje i fora branżowe
Spotkania kooperacyjne
Puchar RENERGY AWARD® powered by RENEXPO® Poland
i wiele więcej...
doboru urządzeń. Jeśli sprawność dla określonych warunków pracy jest zachowana,
może być również stosowany silnik w klasie
IE1 – rozporządzenie 327/2011 nie określa
tutaj konkretnych klas silników, a, jak już
wspomniano, rozporządzenie 640/2009 nie
dotyczy silników typu TEAO montowanych
w wentylatorach. Stąd też przy zastosowaniu
właściwej konstrukcji, m.in. wysokoefektywnego wirnika, możliwe jest zastosowanie
silników w klasie IE1 także do celów wentylacji ogólnej. Z drugiej strony niewłaściwy
dobór wirnika czy nieuwzględnienie parametrów obudowy może spowodować, że
wentylator wyposażony w silnik klasy IE3 nie
będzie w stanie osiągnąć żądanego poziomu
sprawności dla danej kategorii montażowej
i obranego punktu pracy.
Z kodem RENWA15-RI
nniczą
10% rabatu na powierzchnię wystawie
Poland
»
»
»
»
»
5-te Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i
Efektywności Energetycznej
22 - 24.09.2015
Centrum EXPO XXl w Warszawie
Kontakt: Tel: +48-22-266-02-16; [email protected]; www.renexpo-warsaw.com
czerwiec 2015
51
POWIETRZE
dr inż. Andrzej Jedlikowski,
mgr inż. Demis Pandelidis, dr Michał Karpuk
Zamarzanie
Katedra Klimatyzacji, Ogrzewnictwa, Gazownictwa i Ochrony Powietrza
rekuperacyjnych wymienników ciepła – cz. 1
Freezing of recuperator heat exchangers. Part 1
Rosnące ceny paliw i regulacje prawne dotyczące ochrony środowiska skłaniają do wdrażania rozwiązań
energooszczędnych we wszystkich sektorach gospodarki. Prowadzone są także działania mające na celu
poprawę jakości funkcjonowania układów wentylacji i klimatyzacji, które zużywają duże ilości energii
elektrycznej i ciepła w sektorze budownictwa, w tym przy cieplno-wilgotnościowej obróbce powietrza
w centralach wentylacyjnych. Zużycie energii można obniżyć poprzez instalowanie wymienników do odzysku
ciepła z powietrza wywiewanego.
P
oniżej przedstawiono przykładowe wyliczenie oszczędności uzyskiwanych dzięki
zastosowaniu wymiennika do odzysku ciepła
w systemie wentylacji mechanicznej (za [1]).
Założenia: strumień powietrza nawiewanego
V = 250 m3/h, sezon grzewczy zaczyna się
we wrześniu i obejmuje 5 dni tego miesiąca,
okres od października do kwietnia oraz 5 dni
w maju. Opierając się na normie PN-B-02025
[7], obliczyć można ciepło potrzebne do ogrzania powietrza wentylacyjnego – otrzymano
Q = 7828 kWh na cały sezon grzewczy. W taRodzaj
ogrzewania domu
Sprawność systemu
grzewczego
beli 1 podano tę ilość energii w przeliczeniu na
jej nośniki, sprawność wytwarzania i koszty.
Do kosztów tych należy dodać koszty energii
elektrycznej, którą zużyje centrala wentylacyjna do napędu wentylatorów. Dla strumienia
powietrza V = 250 m3/h wynosi to średnio ok.
895 kWh, tj. 358 zł [1]. Istotne jest, że część
tej energii zostanie dodatkowo przekazana
w formie ciepła do powietrza wentylacyjnego,
czyli rzeczywisty koszt napędu wentylatorów
centrali będzie niższy. Koszty ogrzewania
powietrza wentylacyjnego zależą od rodzaju
Realne zużycie ciepła
Koszty podgrzania
powietrza
wentylacyjnego
Olej opałowy
0,8
33 816,96 MJ
3400 zł
Gaz ziemny
0,9
30 998,88 MJ
2109 zł
Gaz propan-butan
0,85
32 407,92 MJ
2952 zł
Elektryczne
1
28 180,8 MJ
3121,91 zł
Tabela 1. Z estawienie kosztów energii przy różnych źródłach wytwarzania ciepła dla systemu
bez odzysku ciepła z powietrza wywiewanego (opr. na podst. [1])
Streszczenie ��
W pierwszej części artykułu omówione zostały rekuperatory stosowane do odzysku
ciepła w wentylacji i klimatyzacji, nakreślono też problem ich zamarzania. Zaprezentowane zostały różne metody wyznaczania wartości temperatury bezpiecznej. Poruszono
kwestię analizy efektywności wymienników ciepła i przedstawiono jedną z efektywnych
metod: ε-NTU. W następnej części szczegółowo omówiony zostanie problem zamarzania
wymiennika krzyżowego i przeciwprądowego, a także przedstawione istotne problemy
eksploatacyjne wynikające z zamarzania wymienników.
paliwa, którym ogrzewany jest budynek.
Zastosowanie w omawianym przykładzie wymiennika do odzysku ciepła w systemie wentylacji pozwoli na oszczędność od 1476 do nawet
2966 zł rocznie. Można zatem stwierdzić, że
zastosowanie tego typu wymienników ma
uzasadnienie nie tylko w systemach wentylacji
dla obiektów wielkokubaturowych, ale nawet
w przypadku budownictwa jednorodzinnego.
Obecnie nie tylko względy ekonomiczne oraz
zalecenia projektantów wymuszają stosowanie układów do odzysku ciepła w systemach
wentylacji i klimatyzacji – wymagają tego
także przepisy.
Do najczęściej stosowanych w Polsce rozwiązań należą wymienniki rekuperacyjne.
W praktyce centrala (rekuperator) służy do
ogrzewania (w okresie zimowym) lub ochładzania (latem) świeżego powietrza nawiewanego do budynku poprzez powietrze z niego
usuwane.
Wśród rekuperatorów najbardziej popularne
są płytowe wymienniki przeponowe, głównie
ze względu na prostą budowę i pewność
działania (rys. 1). Urządzenia takie nie mają
elementów ruchomych i do pracy nie wy-
Abstract ��
The increasing pries of fossil fuels and legislative policy connected with environmental
protection result in implementation of energy saving technologies in all economic
sectors. Such solutions are also implemented in HVAC systems, which are characterized by high thermal and electrical energy consumption, especially during the air
treatment. The high energy consumption can be reduced by using the heat recovery
exchangers in ventilation systems.
52
czerwiec 2015
Rys. 1. Schemat pracy wymiennika rekuperacyjnego
Rys. autorów
POWIETRZE
czerwiec 2015
53
POWIETRZE
54
czerwiec 2015
POWIETRZE
czerwiec 2015
55
POWIETRZE
56
czerwiec 2015
www.pro-vent.pl
Pro-Vent Systemy Wentylacyjne, Dąbrówka Górna
ul. Posiłkowa 4A, 47-300 Krapkowice, tel. 77 44 044 98
fax 77 44 044 92, e-mail: [email protected]
Mamy sposób
na wentylację!
Szeroki zakres wydajności
Produkujemy ponad 50 typów central wentylacyjnych do
wentylacji domów, biur, magazynów, basenów itp. o wydajności od
200 do 6000 m3/h, spośród których każdy może znaleźć odpowiedni
model dopasowany do swoich potrzeb
• stojące, z wyprowadzeniem kanałów z boku i od góry
• podwieszane - przystosowane do zabudowy w wąskich
MISTRAL P 400 - podwieszana centrala przystosowana do
• z wymiennikami krzyżowymi i przeciwprądowymi
Optymalne rozwiązania
• nowoczesne, energooszczędne wentylatory
• przemyślana automatyka dostosowana do potrzeb klienta
• swobodnie programowalne, współpraca z czujnikami CO2,
higrometrami, presostatami itp.
• dodatkowo możliwość zarządzania strefami
• komunikacja Modbus RTU dla „budynków inteligentnych”
• autorskie rozwiązania z pompami ciepła
• opcjonalnie zdalne monitorowanie pracy central
MISTRAL PRO 600 - centrala z przeciwprądowym wymiennikiem
ciepła do domów energooszczędnych i pasywnych
Centrale z wymiennikami
przeciwprądowymi posiadają:
• wysoki realny odzysk ciepła 85–95%
• niski pobór energii elektrycznej – SfP = 0,22 W/(m3/h)
• niewielki poziom hałasu
• wyposażone w przeciwprądowy wymiennik
ciepła o specjalnej konstrukcji ograniczającej
negatywne zjawiska zachodzące przy wysokim odzysku ciepła,
• szczelny by-pass wymiennika
• przystosowane do współpracy z płytowym wymiennikiem
gruntowym Provent-GEO
WENTYLACJA
OGRZEWANIE
KLIMATYZACJA
MISTRAL MAX 400 - centrala z przeciwprądowym
wymiennikiem ciepła i wbudowaną pompą ciepła
Nasza pasja, Twój komfort
POWIETRZE
58
czerwiec 2015
POWIETRZE
reklama
rekuperatory
ALTERNATYWNE SYSTEMY KOMFORTU SP. Z O.O.
34-114 Brzeźnica, ul. Wiślana 12
tel. 33 879 20 30, 33 488 75 70
[email protected]
www.ask-polska.pl
Rekuperator bezkanałowy Tx 250–1000
zastosowanie: biura, szkoły, przedszkola, sklepy, salony, restauracje, kluby fitness, siłownie;
centrale o wydatkach: 250, 500, 750 i 1000 m3/h, sterowane programowalnym kontrolerem;
przeciwprądowy wymiennik ciepła o sprawności 84,5%;
możliwość podłączenia nagrzewnicy elektrycznej lub wodnej;
łatwość instalacji i obsługi;
ciche i energooszczędne wentylatory EC;
automatyczny by-pass;
wysoka estetyka, centrala wkomponowuje się w każde pomieszczenie;
możliwość podłączenia czujnika CO2.
Rekuperator Brink Renovent Excellent
zastosowanie: domy jednorodzinne, niewielkie obiekty użyteczności publicznej;
centrale o wydatkach 180, 300, 400 i 450 m3/h;
nagrzewnica wstępna w standardzie;
automatyczny by-pass;
centrala dostępna w kilku konfiguracjach podłączeń króćców;
możliwość podłączenia M-Bus;
ciche i energooszczędne wentylatory EC;
wysokosprawny wymiennik ciepła z PVC o sprawności 95%;
możliwość podpięcia pod centrale systemu gruntowego wymiennika ciepła (GWC);
od początku 2015 r. dostępny model o wydatku 450 m3/h.
NOWOŚĆ!
Rekuperator bezkanałowy TEMPERO 100
zastosowanie: pojedyncze pomieszczenia, np. sypialnia, salon i małe biuro;
wydatek: 70 m3/h;
wymiennik ciepła z PVC o sprawności ok. 75%;
cicha praca urządzenia;
niski pobór mocy;
urządzenie występuje w 3 wersjach: podstawowa, programowalna (T), z nagrzewnicą elektryczną (PH);
montaż przez ścianę zewnętrzną budynku, możliwość zastosowania w domach i mieszkaniach;
estetyczny wygląd i niewielkie wymiary.
NOWOŚĆ!
TEMPERO 100
H
257×400×179
L×H×D
measures expressed in mm
L
Rekuperator bezkanałowy Tx 35 i Tx 75
zastosowanie: pojedyncze pomieszczenia, np. salon, małe biuro lub pokój. Bezproblemowo można
je zainstalować w istniejących domach lub mieszkaniach w ciągu jednego dnia;
wydatek powietrza: 35 i 75 m3/h;
zużycie energii dla centrali TX 35: 2,7 W;
łatwy montaż;
możliwość sterowania ręcznego lub automatycznego (przy zastosowaniu czujników CO2 i wilgoci).
czerwiec 2015
59
POWIETRZE
rekuperatory
reklama
HARMANN POLSKA SP. Z O.O.
30-740 Kraków, ul. Półłanki 29 g
tel. 12 650 20 30, faks 12 264 71 13
[email protected]
www.harmann.pl
Centrale rekuperacyjne REQURA 20, 30, 40, 50
przeznaczenie: wentylacja z odzyskiem ciepła w budynkach mieszkalnych i komercyjnych;
wydajność: 180–425 m3/h przy 150 Pa, pobór mocy: maks. 98–205 W;
typ wymiennika: przeciwprądowy z polistyrenu marki RECAIR o sprawności do 95%;
funkcje: plug&play, inteligentna funkcja przeciwzamrożeniowa, automatyczny by-pass, możliwość podłączenia
nagrzewnicy wstępnej, możliwość zmiany wydajności na poszczególnych biegach;
budowa: kompaktowa, waga: 16–31 kg, średnica króćców: 125 i 150 mm, klasa izolacji: IP30, obudowa
zewnętrzna wykonana z blachy stalowej lakierowanej proszkowo na kolor biały, wnętrze urządzenia wykonane
z EPP gwarantującego wysoką izolację termiczną i akustyczną, wysoką szczelność oraz niewielką masę;
montaż: ścienny, elementy montażowe dostarczane z urządzeniem;
sterowanie: główny moduł sterujący z panelem kontrolnym i potencjometrami nastaw wbudowany
w urządzenie. Możliwość zdalnego sterowania z przełącznikiem biegów, podłączenia do urządzenia czujników
CO2 oraz wilgotności;
cechy szczególne: energooszczędne wentylatory EC marki ebm-papst (Torin w modelu 20), w modelach 30
i 40 zastosowano wentylatory z automatyką stałego przepływu utrzymującą niezmienną wydajność centrali
niezależnie od oporów instalacji, tanie filtry z ramką kieszeniową wielokrotnego użytku;
gwarancja: 3 lata.
Centrale rekuperacyjne REQURA 300, 300+, 400, 400 ENTHALPY+
wydajność: od 300–400 m3/h przy 150 Pa, pobór mocy: maksymalnie 172 W;
typ wymiennika: przeciwprądowy z polistyrenu o sprawności do 95%, w wersji Enthalpy wymiennik
membranowy pozwalający na odzysk wilgoci z powietrza wywiewanego;
funkcje: plug&play, inteligentna funkcja przeciwzamrożeniowa, automatyczny by-pass letni 0–100%, wstępne
ogrzewanie powietrza, sygnalizacja zabrudzenia filtrów, możliwość zmiany wydajności na poszczególnych biegach;
budowa: kompaktowa, waga: 38 kg, średnica króćców: 160–180 mm, klasa izolacji: IP30, obudowa zewnętrzna
wykonana z blachy stalowej lakierowanej proszkowo na kolor biały, wnętrze urządzenia wykonane z EPP
gwarantującego wysoką izolację termiczną i akustyczną, wysoką szczelność oraz małą masę;
montaż: ścienny lub podłogowy na opcjonalnym stelażu Q-Rack;
sterowanie: główny moduł sterujący z panelem kontrolnym i wyświetlaczem LCD wbudowanym w urządzenie,
obsługuje protokoły Opentherm i eBus. Opcjonalnie sterowniki zdalne Q-Ster, Q4, Q4W. W wersji Plus
możliwość podłączenia czujników CO2, wilgotności i gruntowego wymiennika ciepła;
cechy szczególne: wbudowana nagrzewnica wstępna z płynną regulacją mocy 0–1000 W, ciche i oszczędne
wentylatory z silnikami EC marki ebm-papst z bezstopniową regulacją prędkości obrotowej w zakresie 0–100%
oraz automatyką stałego przepływu niezależnie od oporów instalacji i stanu zabrudzenia filtrów;
gwarancja: 3 lata.
Centrale rekuperacyjne REQURA 300 FLAT, 300 FLAT+
wydajność: 300 m3/h przy 150 Pa, pobór mocy: maks. 163 W;
typ wymiennika: przeciwprądowy z polistyrenu o sprawności do 95%;
funkcje: plug&play, inteligentna funkcja przeciwzamrożeniowa, automatyczny by-pass letni 0–100%,
sygnalizacja zabrudzenia filtrów, możliwość zmiany wydajności na poszczególnych biegach;
budowa: kompaktowa i płaska konstrukcja, waga: 37 kg, średnica króćców: 160 mm, klasa izolacji: IP30,
obudowa zewnętrzna wykonana z blachy stalowej lakierowanej proszkowo na kolor biały, wnętrze urządzenia
wykonane z EPP gwarantującego wysoką izolację termiczną i akustyczną, szczelność oraz niewielką masę;
montaż: poziomy – podsufitowy;
sterowanie: programator zdalny Q-STER w wyposażeniu standardowym. Moduł obsługuje protokoły Opentherm
i eBus. W wersji Plus możliwość podłączenia czujników jakości powietrza: CO2, wilgotności itp.;
cechy szczególne: niewielka wysokość – 310 mm, ciche i oszczędne wentylatory z silnikami EC marki
ebm‑papst z bezstopniową regulacją prędkości obrotowej w zakresie 0–100% oraz automatyką stałego
przepływu niezależnie od oporów instalacji i stanu zabrudzenia filtrów. W wersji Plus możliwość podłączenia
nagrzewnicy wstępnej, czujników jakości powietrza: CO2, wilgotności, a także gruntowego wymiennika ciepła;
gwarancja: 3 lata.
reklama
NABILATON SP. Z O.O.
03-228 Warszawa, ul. Marywilska 34
tel. 22 811 30 28, faks 22 811 37 43
[email protected]
www.nabilaton.pl
Rekuperatory Midea HRV
przeznaczenie: do wentylacji domów i biur o powierzchni od 80 do 480 m2;
9 wielkości w typoszeregu, nominalny przepływ powietrza: od 200 do 2000 m3/h;
sposób regulacji wydajności: 4 biegi;
moc wentylatorów: 0,04–0,9 kW;
spręż dyspozycyjny: 75–170 Pa;
typ wymiennika: papierowy, niepalny, entalpiczny, krzyżowy wymiennik ciepła o dużej sprawności odzysku
energii (odzysk ciepła i wilgoci);
rodzaje filtrów: EU-G3 – standard;
poziom hałasu: 20–53 dB(A);
sterowanie: pilot przewodowy, możliwość sterowania centralnego (wentylacja i klimatyzacja);
wymiary (wys.×dł.×szer.): 264×655×866-388×1256×1286, 540×1270×1600–540×1470×1650 mm;
waga: 23–182 kg;
gwarancja: 5 lat;
cechy szczególne: atest PZH, obudowa z metalu, 2 wentylatory odśrodkowe z łopatkami zagiętymi do przodu
NOWOŚĆ!
60
czerwiec 2015
z tworzywa ABS, 1-fazowe silniki z zabezpieczeniami termicznymi, 3 tryby pracy: z odzyskiem ciepła, bez
odzysku, by-pass. Nie występuje zjawisko wykraplania wody z powietrza i nie ma problemu z odpływem
skroplin. Opcjonalnie współpracują z czujnikiem CO2.
POWIETRZE
rekuperatory
reklama
KLIMA-THERM S.A.
80-298 Gdańsk, ul. Budowlanych 48;
tel. 58 768 03 33, faks 58 768 03 00
[email protected]
www.klima-therm.pl
Kompaktowe centrale rekuperacyjne KCX
przeznaczenie: wentylacja z odzyskiem ciepła dla pomieszczeń typu: sklepy, restauracje i szatnie
oraz dla magazynów, budynków mieszkalnych, domów jednorodzinnych i innych;
wydajność: 300, 500, 800 i 1200 m3/h – 4 wielkości w typoszeregu;
pobór mocy wentylatorów: 133–1000 W;
typ wymiennika: krzyżowy przeciwprądowy;
odzysk energii: odzysk ciepła do 91% na wysokosprawnym wymienniku krzyżowym przeciwprądowym,
z by-passem pełniącym funkcję zabezpieczającą i pozwalającym na pracę w sezonie letnim bez demontażu
wymiennika;
funkcje: odzysk ciepła, wentylacja, filtracja, ogrzewanie, chłodzenie, sterowanie GWC;
budowa: nowoczesna i kompaktowa konstrukcja, do montażu w pozycji stojącej i podwieszanej,
masa: 37–112 kg, przyłącza instalacji powietrznej ø 125–250;
sterowanie: wbudowana automatyka, sterowanie z panelu z wyświetlaczem, programowanie stref czasowych,
komunikacja ModBus RTU;
cechy szczególne: urządzenie typu plug & play, wysoka skuteczność odzysku energii, sterowane płynnie
obrotami w zakresie wydajności 50–100%, niski poziom hałasu;
gwarancja: 2 lata.
Kompaktowe centrale rekuperacyjne KCO
przeznaczenie: wentylacja z odzyskiem ciepła dla pomieszczeń typu: sklepy, restauracje i szatnie
oraz magazynów, budynków mieszkalnych, domów jednorodzinnych i innych;
wydajność: 300, 500, 800 i 1200 m3/h – 4 wielkości w typoszeregu;
pobór mocy wentylatorów: 116–1000 W;
typ wymiennika: obrotowy;
odzysk energii: odzysk ciepła do 88% na wymienniku obrotowym;
funkcje: odzysk ciepła, wentylacja, filtracja, ogrzewanie, chłodzenie, sterowanie GWC;
budowa: nowoczesna i kompaktowa konstrukcja, przystosowana do montażu w pozycji stojącej i podwieszanej,
masa: 44–141 kg, przyłącza instalacji powietrznej ø 125–250;
sterowanie: wbudowana automatyka, sterowanie z panelu z wyświetlaczem, programowanie stref czasowych,
komunikacja ModBus RTU
cechy szczególne: urządzenie typu plug & play, wysoka skuteczność odzysku energii, sterowane płynnie
obrotami w zakresie wydajności 50–100%, niski poziom hałasu;
reklama
gwarancja: 2 lata.
MITSUBISHI ELECTRIC ODDZIAŁ W POLSCE SP. Z O.O.
02-232 Warszawa, ul. Łopuszańska 38 C
tel. 22 468 27 50
[email protected]
www.mitsubishi-les.com
Rekuperatory Lossnay – seria LGH RVX – jednostki kanałowe do zabudowy
przeznaczenie: do wentylacji domów, mieszkań i powierzchni biurowych o pow. do 700 m2;
wydajność: 38–2000 m3/h – 9 wielkości w typoszeregu;
typ wymiennika: krzyżowy, entalpiczny;
efektywność cieplna: do 80%;
sprawność: do 89,5%;
możliwość zewnętrznego sterowania funkcją swobodnego chłodzenia, funkcja ta przydatna jest do dostarczania
do pomieszczeń chłodniejszego powietrza zewnętrznego w porze nocnej, co dodatkowo zmniejsza
zapotrzebowanie klimatyzacji na energię;
urządzenie w zależności od potrzeb schładza lub ogrzewa powietrze;
minimalne wymagania serwisowe;
nowa elektronika sterowania umożliwia bezpośrednie podłączenie do klimatyzatorów serii Mr. Slim
ze sterownikiem A oraz systemów City Multi;
wyposażone standardowo w przyłącze montowanego we własnym zakresie czujnika CO2 służącego
do dostosowywania ilości świeżego powietrza do warunków w pomieszczeniu;
nowe energooszczędne silniki wentylatorów z regulacją inwerterową;
nawilżają lub osuszają świeże powietrze do wskazanego przez użytkownika poziomu;
standardowo z wejściem 0–10 V do zewnętrznego ustawiania strumienia powietrza.
Rekuperatory Lossnay – model VL-100U5-E – urządzenie ścienne
przeznaczenie: do wentylacji domów i mieszkań;
wydajność: do 105 m3;
typ wymiennika: krzyżowy, entalpiczny;
poziom hałasu: 25–37 dB(A);
pobór mocy: 15–31 W;
sprawność: 73–80%;
łatwy montaż jednostki ściennej, wymaga jedynie wywiercenia dwóch otworów o ø 90 mm;
urządzenie pracuje bardzo cicho;
wentylację można ustawić na dwa biegi (wysoki/niski);
łatwe włączanie i wyłączanie;
komplet zawiera przewody wymagane do instalacji oraz osłony przeciwdeszczowe;
nowy design z zamkniętym panelem czołowym i białą obudową;
dostępne akcesoria: filtr klasy EU-F7.
czerwiec 2015
61
POWIETRZE
rekuperatory
reklama
LINDAB SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Wieruchów, ul. Sochaczewska 144
tel. 22 250 50 50, faks 22 250 50 60
[email protected]
www.salda.centrumklima.pl
Centrale nawiewne VEKA INT EKO
wydajność: od 400 do 4700 m3/h, 6 wielkości w typoszeregu;
przeznaczenie: budynki biurowe, przemysłowe, handlowe, mieszkalne, użyteczności publicznej;
funkcje wersji podstawowej: wentylator nawiewny, filtry M5, nagrzewnica elektryczna/wodna, wielofunkcyjny
układ sterowania zintegrowany z centralą w cenie urządzenia, przepustnica powietrza zintegrowana
z siłownikiem, zainstalowany presostat; silniki wentylatorów EC (wirnik zewnętrzny), automatyka i sterowanie
w standardzie;
opcje dodatkowe: sterownik naścienny TPC;
budowa: konstrukcja kompaktowa/1-modułowa, panele zewnętrzne malowane proszkowo RAL 7040;
wykonanie: wewnętrzne poziome, mała wysokość – idealne do instalacji pod sufitami;
cechy szczególne: nagrzewnice/chłodnice, przepustnice zintegrowane z siłownikami, zainstalowany presostat,
izolacja wełną mineralną 30 mm, energooszczędne i ciche wentylatory EC, atest higieniczny, certyfikat CE,
spełniają wymagania dyrektywy ErP 2015;
gwarancja: 2 lata.
NOWOŚĆ!
Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła SMARTY 3X VER
wydajność: 375 m3/h;
funkcje wersji podstawowej: wentylatory EC EMB Radical, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, regulacja
temperatury powietrza nawiewanego, zintegrowana nagrzewnica elektryczna;
opcje dodatkowe: sterownik naścienny: FLEX, STOUCH, PTOUCH, przetwornik CO2;
odzysk energii: wymiennik przeciwprądowy do 92% odzysku ciepła;
automatyka, sterowanie: w standardzie zaawansowana automatyka, BMS;
budowa: konstrukcja kompaktowa, wykonanie pionowe, obudowa malowana proszkowo RAL 9016;
cechy szczególne: klasa szczelności A1/A1 < 2%, bardzo niski poziom hałasu, izolacja 30 mm, energooszczędne
i ciche wentylatory EC EMB Radical, atest higieniczny, certyfikat CE, certyfikat DIBt, by-pass 100%, spełniają
wymagania dyrektywy ErP 2015;
gwarancja: 2 lata.
Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła RIRS H EKO 3.0
wyposażenie wersji podstawowej: wentylatory EC, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, zintegrowana
nagrzewnica elektryczna, regulacja temperatury powietrza nawiewanego;
opcje dodatkowe: sterownik naścienny: FLEX, STOUCH, przetwornik CO2, zestaw zasilająco-sterujący
do nagrzewnicy wodnej, nagrzewnica wodna;
odzysk energii: wymiennik obrotowy, do 80% odzysku ciepła;
budowa: konstrukcja modułowa, wykonanie poziome, obudowa malowana proszkowo RAL 9016;
cechy szczególne: wykonanie zewnętrzne/wewnętrzne, możliwość użytkowania w pomieszczeniach
nieogrzewanych, np. na poddaszach, izolacja 50 mm, niski poziom hałasu, energooszczędne i ciche wentylatory
EC, zmienne strony obsługi, atest higieniczny, certyfikat CE, spełniają wymagania dyrektywy ErP 2015;
gwarancja: 2 lata.
Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła RIRS V EKO 3.0
wyposażenie wersji podstawowej: wentylatory EC, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, zintegrowana
nagrzewnica elektryczna, regulacja temperatury powietrza nawiewanego;
opcje dodatkowe: sterownik naścienny: FLEX, STOUCH, przetwornik CO2, zestaw zasilająco-sterujący
do nagrzewnicy wodnej, nagrzewnica wodna;
odzysk energii: wymiennik obrotowy, do 80% odzysku ciepła;
budowa: konstrukcja modułowa, wykonanie pionowe, obudowa malowana proszkowo RAL 9016;
cechy szczególne: wykonanie zewnętrzne/wewnętrzne, możliwość użytkowania w pomieszczeniach
nieogrzewanych, np. na poddaszach, izolacja 50 mm, niski poziom hałasu, energooszczędne i ciche
wentylatory EC, atest higieniczny, certyfikat CE, spełniają wymagania dyrektywy ErP 2015;
gwarancja: 2 lata.
62
czerwiec 2015
POWIETRZE
rekuperatory
reklama
SYSTEMAIR S.A.
05-552 Wólka Kosowska, Łazy k. Warszawy, al. Krakowska 169
tel. 22 703 50 00, faks 22 703 50 99
[email protected]
www.systemair.pl
Centrale wentylacyjne SAVE VTR 150/K z wbudowanym okapem kuchennym
przeznaczenie: mieszkania, apartamenty, domy, małe biura itp.;
wydajność: od 70 do 300 m3/h;
funkcje wersji podstawowej: energooszczędne wentylatory EC, filtry F7 i G3, wysokosprawny wymiennik
obrotowy, dogrzewające nagrzewnice elektryczne 500 lub 1000 W (możliwość wyłączenia nagrzewnic),
zaawansowany układ automatyki w cenie urządzenia, możliwość współpracy z BMS;
opcje dodatkowe: możliwość podłączenia kilku paneli sterowania, akcesoria bezprzewodowe (panel SmartDial,
czujnik CO2, czujnik wilgoci itd.), wbudowany okap kuchenny;
odzysk energii: wysokosprawny wymiennik obrotowy o sprawności odzysku ciepła do ok. 90%;
sterowanie: w standardzie automatyka wraz ze sterownikiem, możliwość współpracy z systemem BMS budynku
– protokół komunikacji Modbus;
budowa: konstrukcja kompaktowa, obudowa z blachy stalowej nierdzewnej lub malowana proszkowo w kolorze
białym, zintegrowany okap kuchenny;
cechy szczególne: opcjonalne nagrzewnice i chłodnice wodne, czerpnio-wyrzutnie, przepustnice, tłumiki
kanałowe, ciche wentylatory z energooszczędnymi silnikami EC, atest higieniczny, deklaracje CE, produkcja
z zachowaniem standardów ISO 9001, ISO 14001, certyfikat PHI (centrale SAVE VTC), spełniają wymagania
NFOŚiGW dla standardów NF40 i NF15;
gwarancja: 2 lata.
Centrale wentylacyjne SAVE VSR 150/B z możliwością podłączenia okapu kuchennego
przeznaczenie: mieszkania, apartamenty, domy, małe biura itp.;
wydajność: od 50 do 200 m3/h;
funkcje wersji podstawowej: energooszczędne wentylatory EC, filtry F7 i G3, dwa wysokosprawne wymienniki
obrotowe, dogrzewająca nagrzewnica elektryczna 500 W (możliwość wyłączenia nagrzewnicy), zaawansowany
układ automatyki w cenie urządzenia, możliwość współpracy z BMS;
opcje dodatkowe: możliwość podłączenia kilku paneli sterowania, akcesoria bezprzewodowe (panel SmartDial,
czujnik CO2, czujnik wilgoci itd.), możliwość podłączenia okapu kuchennego Systemair;
odzysk energii: wysokosprawny wymiennik obrotowy o sprawności odzysku ciepła do ok. 90%;
sterowanie: w standardzie automatyka wraz ze sterownikiem, możliwość współpracy z systemem BMS budynku
– protokół komunikacji Modbus;
budowa: konstrukcja kompaktowa, obudowa malowana proszkowo w kolorze białym, podwójne drzwi
dla ułatwienia montażu sufitowego, podłogowego lub ściennego;
cechy szczególne: opcjonalne nagrzewnice i chłodnice wodne, czerpnio-wyrzutnie, przepustnice, tłumiki
kanałowe, ciche wentylatory z energooszczędnymi silnikami EC, atest higieniczny, deklaracje CE, produkcja
z zachowaniem standardów ISO 9001, ISO 14001, certyfikat PHI (centrale SAVE VTC), spełniają wymagania
NFOŚiGW dla standardów NF40 i NF15;
gwarancja: 2 lata.
II Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt.
Gospodarka wodno-ściekowa
i odpadowa miast i obszarów
niezurbanizowanych
7- 9
września
2015 r.
TUCHOLA/
/TLEŃ
Tematyka konferencji
– procesy jednostkowe w inżynierii środowiska
– oddziaływanie człowieka na wody powierzchniowe i podziemne
– metody oczyszczania i uzdatniania wody
– oddziaływanie przemysłu na wody powierzchniowe i podziemne
– wysokoefektywne metody oczyszczania ścieków komunalnych
– niekonwencjonalne metody oczyszczania ścieków poprodukcyjnych
– oczyszczalnie przydomowe
– optymalizacja i zwiększanie niezawodności systemów
kanalizacyjnych i wodociągowych
promocja
– unieszkodliwianie i zagospodarowanie osadów ściekowych (i odpadów)
– modelowanie matematyczne w procesach oczyszczania ścieków
– ochrona przed spalinami i oczyszczanie powietrza
Organizatorzy:
Wyższa Szkoła
Zarządzania
Środowiskiem w Tucholi
oraz
Politechnika Krakowska,
Instytut Zaopatrzenia
w Wodę i Ochrony
Środowiska,
Katedra Technologii
Środowiskowych
Kontakt:
tel. 52 559 20 22
[email protected]
www.wszs.tuchola.pl
czerwiec 2015
63
POWIETRZE
dr inż. Maria Kostka, dr inż. Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa
Katedra Klimatyzacji, Ogrzewnictwa, Gazownictwa i Ochrony Powietrza
Obliczenia energetyczne
gruntowych rurowych wymienników ciepła
Energy calculation model of earth-air tube heat exchangers
Znowelizowane w ostatnim czasie rozporządzenie w sprawie metodologii obliczania charakterystyki
energetycznej [1] stanowi podstawę oceny energetycznej budynków oraz systemów grzewczych
i wentylacyjnych. Rozporządzenie to podaje jednak jedynie ogólną informację o konieczności uwzględniania
energii pozyskanej z gruntu w obliczeniach energetycznych systemów wentylacyjnych, grzewczych
i chłodniczych.
P
oszukiwanie szczegółowych informacji na
temat obliczania bilansu energetycznego
systemów wentylacyjnych w normie PN-EN
ISO 13790 Energetyczne właściwości użytkowe budynków. Obliczenia zużycia energii na
potrzeby ogrzewania i chłodzenia [2] prowadzi
do normy PN-EN 15241 Wentylacja budynków.
Metody obliczania strat energii w budynkach
spowodowanych wentylacją i infiltracją powietrza [3]. Dokument ten podaje uproszczony
model przeponowego (rurowego) gruntowego
wymiennika ciepła, który umożliwia obliczenie
średniej miesięcznej temperatury powietrza
wypływającego z GWC oraz strumienia ciepła przepływającego z gruntu do powietrza
w zależności od prędkości przepływu i charakterystycznych parametrów przewodu,
przy całorocznej eksploatacji wymiennika.
Wykorzystanie metody przytoczonej w normie
pozwala zatem na zdobycie brakujących do
tej pory informacji o miesięcznych uzyskach
energii z gruntu i powinna być ona stosowana
w obliczeniach energetycznych budynków.
Temperatura gruntu
Przedstawiona w normie [3] metoda pozwala na obliczenie temperatury gruntu w zależności od głębokości położenia przewodów oraz
rodzaju gruntu, średniorocznej temperatury
powietrza zewnętrznego, a także maksymalnej
i minimalnej średniej miesięcznej temperatury
powietrza zewnętrznego. Wspomniane temperatury są charakterystyczne dla lokalizacji
obiektu – dane niezbędne do obliczeń dla
wszystkich stacji meteorologicznych na terenie Polski przedstawiono w tabeli 3.
64

 2⋅ π
TG = gm ⋅ TAM − AH ⋅ ∆TA ⋅ sin 
⋅
 8760


⋅ ( JH − VS + 24, 25)  , °C

czerwiec 2015
TG – temperatura gruntu, °C;
gm – współczynnik korekcyjny zależny od
rodzaju gruntu, wg tabeli 1;
TAM – średnioroczna temperatura powietrza
zewnętrznego, °C;
AH – współczynnik poprawkowy amplitudy;
ΔTA – amplituda rocznych zmian temperatury
powietrza zewnętrznego, °C;
JH – numer godziny w roku;
VS – przesunięcie krzywej.
Wartości współczynnika poprawkowego
amplitudy umożliwiają uwzględnienie bezwładności gruntu, która zależy od głębokości, na
której ułożony został wymiennik. Od parametru
tego zależne jest również przesunięcie krzywej
– VS. Wartości AH i VS mogą zostać obliczone
na podstawie zależności:
AH = −0, 000335 ⋅ h 3 + 0, 01381⋅ h 2 −
− 0,1993 ⋅ h + 1
VS = 24 ⋅ ( −0, 0195 ⋅ h 4 + 0,33385 ⋅ h 3 −
−1, 0156 ⋅ h 2 + 10, 298 ⋅ h + 0,1786)
gdzie:
h – głębokość położenia przewodów wymiennika (w [3] oznaczana jako depth), m.
Amplitudę rocznych zmian temperatury
powietrza zewnętrznego ΔTA oblicza się jako różnicę między wartością maksymalną
(np. w lipcu) i minimalną (np. w styczniu)
średniomiesięcznej temperatury powietrza
zewnętrznego, podzieloną przez 2.
∆TA =
Tmax − Tmin
, °C
2
Zestawienie średniomiesięcznych temperatur dla stacji meteorologicznych na terenie
Polski, wraz z oznaczeniem wartości maksymalnych i minimalnych przyjmowanych do
obliczeń, podano w tabeli 3.
Temperatura powietrza za GWC
Kolejnym krokiem w obliczeniach jest określenie temperatury powietrza opuszczającego
wymiennik gruntowy. W tym celu niezbędne
jest zdefiniowanie strumienia powietrza przepływającego przez GWC oraz jego budowy
– długości, liczby kolektorów, średnicy zewnętrznej i wewnętrznej przewodów. Konieczne jest także określenie przewodności cieplnej
materiału, z którego został on wykonany. Dane
dotyczące strumienia powietrza oraz parametrów wymiennika ustala projektant instalacji.
TAirOut = TG − (TG − TAirIn ) ⋅
 − U d ⋅AS 
 M ⋅Cp 
Air
Air 
⋅ e
, °C
TAirOut – temperatura powietrza opuszczającego
GWC, °C;
TAirIn – temperatura powietrza przed GWC
(temperatura powietrza zewnętrznego), °C;
Ud – współczynnik przenikania ciepła przewodu
powietrznego, W/(m2 K);
Przewodność
cieplna, W/mK
Gęstość,
kg/m3
Ciepło właściwe,
J/kgK
Współczynnik
korekcyjny gm
1,5
1 400
1 400
1,00
Suchy piasek
0,7
1 500
920
0,90
Wilgotny piasek
1,88
1 500
1 200
0,98
Wilgotna glina
1,45
1 800
1 340
1,04
Mokra glina
2,9
1 800
1 590
1,05
Materiał gruntu
Grunt wilgotny
Tabela 1. Wartości współczynnika korekcyjnego gm dla różnych materiałów gruntu [3]
POWIETRZE
czerwiec 2015
65
POWIETRZE
66
czerwiec 2015
POWIETRZE
reklama
czerwiec 2015
67
POWIETRZE
68
czerwiec 2015
POWIETRZE
czerwiec 2015
69
POWIETRZE
Piotr Tarnawski
Flowtek Symulacje 3D
Analiza CFD wydajności
rurowego gruntowego wymiennika ciepła
Celem analizy było oszacowanie wydajności rurowego gruntowego wymiennika ciepła dla domu
jednorodzinnego o powierzchni 170 m2. Przeanalizowano dogrzewanie powietrza wentylacyjnego w okresie
zimowym. Obliczono temperaturę na wyjściu z wymiennika, ilość uzyskanej energii w kWh oraz związane z tym
zyski ekonomiczne. Symulację przeprowadzono dla nominalnego przepływu powietrza 350 m3/h oraz o połowę
mniejszego – 175 m3/h.
Zakres analizy
Największy koszt utrzymania budynku
mieszkalnego stanowi ogrzewanie, dlatego
poszukuje się coraz więcej sposobów obniżenia tego kosztu. Jednym z ciekawych
rozwiązań jest zastosowanie powietrznego
gruntowego wymiennika ciepła (GWC) do
układu wentylacji mechanicznej.
Grunt nagrzewa się w lecie, a zimą oddaje
ciepło. Dzięki dużej bezwładności cieplnej
gruntu temperatura poniżej powierzchni ziemi
podlega niewielkim zmianom w ciągu roku,
a poniżej 5 metrów ma niemal stałą temperaturę 8°C. Dzięki wyższej temperaturze gruntu
od powietrza zewnętrznego może on być
wykorzystany do podgrzewania powietrza
zimą. Zanim powietrze trafi do rekuperatora,
przepływa przez GWC umiejscowiony na
głębokości 1,75 m.
Analizie poddano wydajność rurowego
GWC o długości 50 m służącego do wspomagania ogrzewania powietrza wentylacyjnego
domu jednorodzinnego o powierzchni 170 m2.
Przeprowadzono trójwymiarową symulację
przepływu powietrza i ciepła za pomocą oprogramowania CFD2000 dla okresu od października do końca lutego. Analizie poddano
strumień nominalny V = 350 m3/h i o połowę
mniejszy V = 175 m3/h. Przeanalizowano uzysk
ciepła i związane z nim zyski ekonomiczne.
wlot:
3
V = 350 m /h
V = 175 m3/h
Tzewn.
1,75 m
wylot
Rys. 1. Analizowany model rurowego gruntowego
wymiennika ciepła
70
czerwiec 2015
Model GWC
i warunki brzegowe analizy
Autor zdecydował się na analizę gruntowego wymiennika ciepła o przekroju kwadrato-
wym ze względu na łatwość przygotowania
modelu geometrycznego i siatki obliczeniowej.
Bok przekroju kwadratowego miał długość
0,177 m, co odpowiadało średnicy 0,2 m,
21
19
rozpatrywany okres
działania GWC
17
T_zewn.
T_1 m
T_2 m
T_3 m
T_4 m
T_5 m
T_6 m
T_7 m
T_8 m
T_9 m
T_10 m
15
13
11
T, °C
9
7
5
3
1
–1
–3
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
miesiąc
XI
XII
I
II
III
Rys. 2. R
ozkład temperatury gruntu w ciągu roku na różnych głębokościach
powierzchnia gruntu
T, °C
14
11,4
11,2
11,1
10,9
10,7
10,5
10,3
10,2
10,0
9,8
9,6
9,4
9,3
9,1
8,9
8,7
8,5
8,4
8,2
8,0
T, °C
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
15 14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Rys. 3. S
ymulacja rozkładu początkowej temperatury gruntu (październik)
0 m
POWIETRZE
72
czerwiec 2015
WODA
Inteligentne sieci
i systemy pomiarowe
Inteligentne liczniki wody, ciepła i energii elektrycznej wraz z systemami informatyczno-komunikacyjnymi są
nieodzowne do optymalizacji kosztów i zużycia mediów. Pełne opomiarowanie i wiedza o zużywanych mediach
są także niezbędne do realizacji takich ambitnych celów, jak pakiet energetyczny 3×20 (20% mniej emisji CO2,
20% energii ze źródeł odnawialnych i 20-proc. wzrost efektywności energetycznej). Cel ten wymaga działania
zarówno ze strony konsumentów, jak i producentów urządzeń oraz dostawców energii i mediów.
I
nteligentne opomiarowanie pozwala optymalizować i obniżać koszty dystrybucji, co
jest ogromną korzyścią nie tylko dla zakładów energetycznych czy wodociągowych
i ciepłowniczych, ale też dla ich klientów
(mniejsze straty i optymalizacja dostaw) oraz
nas wszystkich (mniejsza emisja spalin i pyłów
ze spalania paliw oraz czystsze powietrze).
Opomiarowanie to staje się częścią większego
systemu, w którym komunikacja odbywa się
coraz częściej w czasie rzeczywistym i w obu
kierunkach.
Z punktu widzenia zarówno odbiorcy, jak
i dostawcy ważne jest stworzenie takiej infrastruktury, która polepszy parametry eksploatacyjne sieci, umożliwi zbieranie danych analitycznych oraz zmniejszy uciążliwości odczytów
dla odbiorcy. System zdalnego monitorowania
i odczytu pozwala na wczesne wykrywanie
uszkodzeń i awarii, kontrolę poprawności
parametrów dostaw, gromadzenie danych
analitycznych dla prognoz zapotrzebowania
oraz wykrywanie anomalii w infrastrukturze.
Nowoczesne ciepłomierze
Jedną z wielkich inwestycji na drodze ku
inteligentnym sieciom jest realizowany od 4 lat
projekt „Węzły indywidualne dla Warszawy”,
który polega m.in. na wymianie wymiennikowych węzłów grupowych na indywidualne węzły cieplne wraz z modernizacją sieci
ciepłowniczej. Zakłada on do połowy 2017 r.
wymianę 107 węzłów grupowych na 818 indywidualnych, całkowicie zautomatyzowanych,
z możliwością zdalnego monitoringu parametrów pracy. Modernizowana sieć ciepłownicza
wykonywana jest w technologii bezkanałowej
preizolowanej z instalacją alarmową pozwalającą na lokalizację awarii oraz zwiększonego
zawilgocenia.
Inteligentna sieć wymaga zastosowania
inteligentnych elementów, w tym opomiarowania i komunikacji: ze źródłami ciepła,
pompowniami magistralnymi, komorami
ciepłowniczymi i oczywiście z węzłami ciep-
lnymi, w których następuje dostawa ciepła.
W warszawskiej sieci ciepłowniczej jest ponad
15 tys. węzłów. Stawiane są im coraz wyższe
wymagania – też muszą być inteligentne,
czyli wyposażone m.in. w liczniki ciepła i regulatory pogodowe. Jednak aby móc w pełni
wykorzystać liczniki ciepła, potrzebna jest
informacja o aktualnych temperaturach, mocy
obciążenia i przepływie. Dostęp do bieżących
wartości jest warunkiem koniecznym realizacji
procesów optymalizacji, a to wymaga wyposażenia liczników w odpowiednie moduły
komunikacyjne, które zapewniają transport
danych do nadrzędnego systemu sterowania.
Celem bezpośrednim budowy inteligentnych
sieci jest ich optymalizacja, natomiast automatyzacja rozliczania odbiorców jest celem
istotnym, ale tylko pośrednim.
Główne cele optymalizacji to minimalizacja: strat ciepła na przesyle, kosztów zakupu
ciepła, kosztów pompowania, ubytków wody
sieciowej i kosztów skutków awarii, kosztów uzupełnień oraz osobowych związanych
z eksploatacją sieci. Wymaga to dużej ilości
danych i ich monitoringu oraz analizy, a nie
tylko informacji potrzebnych do wystawienia
rachunków.
Inteligentne wodomierze
Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne także inwestują w inteligentne sieci.
Dostęp do źródeł wody jest coraz mniejszy,
a jej uzdatnienie i transport droższe. Ponadto
przedsiębiorstwa wodociągowe są pod coraz
większą presją samorządów i konsumentów
w zakresie jakości wody i jej cen, a także
optymalnego korzystania z zasobów oraz
skutecznego oczyszczania ścieków. Wywiązanie się z tych zadań wymaga równoległych
działań w zakresie obsługi klientów i zwiększania niezawodności sieci wodociągowych
i kanalizacyjnych. Do osiągnięcia tych celów
nie wystarczy tylko opomiarowanie i zdalny
odczyt wodomierzy. Obecnie sieci wymagają
inteligentnych rozwiązań, które zoptymalizują
ich działanie, zredukują koszty i zminimalizują
straty do akceptowalnego poziomu, pozwolą
na szybkie wykrywanie i lokalizowanie wycieków i awarii, na monitorowanie i kontrolowanie strumienia objętości przepływającej wody,
ciśnienia i oczywiście jakości. Uzyskiwane
wyniki umożliwiają m.in. określenie podstawowych parametrów pracy sieci wodociągowej
oraz identyfikację nieprawidłowości.
Do sprawnego działania konieczne są dane
pomiarowe wraz z systemem specjalnego
oprogramowania, który nie tylko gromadzi je, ale też interpretuje. Dane te są też
punktem wyjścia dla sygnałów sterujących
urządzeniami wykonawczymi (zasuwami,
przepustnicami, pompami). Coraz częściej
wykorzystywana jest transmisja bezprzewodowa, ze względu na niskie koszty inwestycyjne i szybki czas wdrożenia, niezależnie od
odległości pomiędzy obiektami i uzbrojenia
w infrastrukturę. Dane mogą być wykorzystywane przez różne piony i do różnych celów
– dyspozytorzy potrzebują innych informacji
i form ich prezentacji niż technolodzy lub
służby usuwające awarie. Dlatego tak ważna
jest możliwość importu danych do różnych
programów lub narzędzi, w tym podstawowych, jak arkusze kalkulacyjne.
Innym ważnym aspektem inteligentnych
sieci jest możliwość sprawnej selekcji danych,
tak aby te zbędne nie stanowiły przeszkody
w analizach lub monitorowaniu. Kompleksowy
system monitorowania sieci wodociągowych,
którego elementem są wodomierze i systemy
zdalnego odczytu, ma zapewnić m.in.: rejestrację danych oraz wizualizację procesów
technologicznych, zdalne sterowanie elementami sieci, sygnalizację zagrożenia awarią i jej
lokalizację, skuteczną możliwość bilansowania
wody, archiwizację danych, tworzenie bieżących i długookresowych raportów i analiz,
ułatwianie pracy obsłudze oraz ekipom usuwającym awarie. Jednak nadrzędnym celem jest
obniżanie kosztów działalności i zwiększanie
jakości wody oraz obsługi klientów.
wj
czerwiec 2015
73
WODA
systemy zdalnego odczytu urządzeń pomiarowych
Radiowy system odczytu AMR
– inkasencki i stacjonarny

przeznaczenie: system do zdalnego odczytu wodomierzy w obszarach zurbanizowanych, zwłaszcza
w zabudowie budynkami wielorodzinnymi i biurowymi;
rodzaj odczytu i transmisji danych: otwarty protokół komunikacyjny Wireless M-Bus (WM-Bus) działający w oparciu o normę PN-EN 13757-4, protokół jawny
umożliwia współpracę z urządzeniami innego producenta, możliwość dwukierunkowej transmisji danych
w trybie T2, częstotliwość: 868 MHz, moc wyjściowa:
10 mW, pamięć wartości aktualnej i z 12 ostatnich
miesięcy;
opis systemu: nakładki na wodomierzach przekazują drogą radiową dane do terminalu inkasenckiego
w systemie obchodowym lub do retransmiterów i koncentratorów w systemie stacjonarnym. Dane trafiają
ostatecznie do komputera administratora, skąd mogą
być eksportowane w postaci powszechnie używanego
formatu TXT lub CSV. Nakładki radiowe zasilane są bezprzewodowo z baterii – nieprzerwana praca do 10 lat;
elementy systemu:
–– wodomierze produkcji Apator Powogaz,
–– nakładka radiowa Smart Top do bezprzewodowej
transmisji danych na odległość do 300 m w terenie
otwartym,
–– Smart Terminal – komputer kieszonkowy lub smartfon z dużym kolorowym ekranem dotykowym
i z interfejsem Bluetooth oraz moduł komunikacyjny
Bluetooth/WM-Bus,
–– radiowe retransmitery i koncentratory danych
służące do przechwytywania i przechowywania

danych z urządzeń pomiarowych i udostępniania
ich w sieci,
–– oprogramowanie na PC/PDA: system obchodowy
– Inkasent, system stacjonarny – Metis;
cechy szczególne: dwukierunkowa komunikacja
w trybie T2 umożliwia zmianę konfiguracji nakładek
radiowych w szerokim zakresie możliwych alarmów,
transmisji danych bieżących, a także historycznych.
Zdalne zarządzanie konfiguracją zwiększa czas życia
baterii zasilającej. Zastosowany w nakładce układ
sensorów optycznych umożliwia rozpoznanie kierunku
przepływu wody i jest całkowicie odporny na wszelkie
zakłócenia powodowane działaniem zewnętrznego
pola magnetycznego. Oprogramowanie na PC/PDA,
tj. program Inkasent lub Metis, może być zainstalowane na każdym komputerze klasy PC z Windows 7
lub 8, gdzie w pełni integruje się z oprogramowaniem
rozliczeniowym i umożliwia wygodny odczyt danych,
zarządzanie nimi z dowolnego pulpitu administracyjnego, a także analizę i wizualizację odczytów.
Przewodowy system zdalnego odczytu FLAT

reklama

74
przeznaczenie: nowe lub remontowane budynki
wielorodzinne, galerie i centra handlowe, w których
zastosowano wodomierze zimnej i ciepłej wody, mieszkaniowe i główne oraz ciepłomierze;
rodzaj odczytu i transmisji danych: dwuprzewodowa, dwukierunkowa o dowolnej polaryzacji połączeń,
kablowa magistrala w strukturze drzewa, gdzie odczyt
danych realizowany jest poprzez transmisję danych
w oparciu o standardową komunikację M-Bus – protokół zgodny z PN-EN 1434-3 i PN-EN 13757;
opis systemu: dane z ciepłomierzy lub nakładek
M-Bus na wodomierze albo z koncentratorów wodomierzy KWI-1, do których dołączone są wodomierze lub
inne urządzenia z nadajnikami impulsowymi, przesyłane
są do konwertera M-Bus/RS-232, a następnie poprzez
gniazdo zdalnego odczytu dostępne są do odczytu
przez internet lub bezpośrednio za pomocą przenośnego lub stacjonarnego komputera – z zainstalowanym
programem Flat. Użytkownik sieci ma stały dostęp do
danych i nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów
z tytułu realizacji kolejnych odczytów;
elementy systemu odczytu:
–– ciepłomierze (przeliczniki produkcji Apator Powogaz
z 4 wejściami impulsowymi),
–– program Flat,
wodomierze z nakładkami M-Bus, inne urządzenia
z nadajnikami impulsowymi, np. gazomierze i liczniki prądu,
–– koncentratory wodomierzy KWI-1 z modułem
M‑Bus,
–– konwertery M-Bus/RS-232,
–– gniazda zdalnego odczytu,
–– ochronniki przepięciowe;
cechy szczególne: system zdalnego odczytu FLAT
jest najprostszym, najtańszym i najbardziej niezawodnym systemem zdalnego odczytu, pozwalającym odczytać w dowolnym czasie i dowolną
liczbę razy wszystkie dane o zużyciu mediów (woda,
gaz, prąd i ciepło) z poszczególnych liczników
w sieci, ale także informacje dodatkowe, takie jak
np. temperatura na wejściu i wyjściu ciepłomierza,
moc maksymalna, chwilowa i inne. Odczyt może
obejmować do 250 węzłów sieci z możliwością ich
zwielokrotnienia przy zastosowaniu stacji nadrzędnych NSD. Ponadto system posiada funkcje automatycznych odczytów okresowych (monitoring).
Możliwy jest również odczyt danych archiwalnych
(godzinowych, dobowych, miesięcznych i rocznych)
oraz informacji z rejestrów błędów. Jest to ponadto
system bardzo ekonomiczny, efektywny energetycznie i prosty w montażu.
––

APATOR POWOGAZ S.A.
60-542 Poznań, ul. Janickiego 23/25, tel. 61 841 81 01, faks 61 847 25 48, [email protected], www.apator.com/pl
czerwiec 2015
WODA
dawniej MIROMETR
Rodzaj odczytów: (jeżdżony/stacjonarny)

reklama

przeznaczenie: wodomierze, ciepłomierze, gazomierze;
rodzaj odczytu i transmisji danych: jednokierunkowy radiowy o częstotliwości
868 MHz z emisją telegramu co 8 sekund (R3.5 – system jeżdżony) oraz co 15 minut
(R4 – odczyt stacjonarny) w paśmie przeznaczonym dla telemetrii;
opis: jednokierunkowy system IZAR PLUS R4 zapewnia równoczesną możliwość
odczytu jeżdżonego z prędkością do 30 km/h (obecnie odczytywanych jest w ten
sposób 350 000 liczników w Polsce) oraz odczytu stacjonarnego. W przypadku odczytu
jeżdżonego, terminal przenośny odczytuje telegramy radiowe za pomocą głowicy
Bluetooth (co zapewnia dłuższy czas pracy w terenie oraz większy zasięg). System
jeżdżony umożliwia identyfikację zdarzeń na bieżąco w terenie. Niezależnie od częstotliwości odczytu, moduł radiowy pracuje przez dwa okresy legalizacyjne. Z odczytem
stacjonarnym IZAR PLUS R4 można otrzymać aktualizację wszystkich odczytywanych
danych co 15 minut w czasie rzeczywistym. Wszystkie czasy wystąpienia lub trwania
zdarzenia znajdują się już w systemie. Rozwiązanie to eliminuje konieczność składowania rejestru danych w module radiowym. Jeden koncentrator danych umożliwia
kolekcjonowanie danych z 10 000 liczników mediów. System stacjonarny umożliwia
prowadzenie bieżących analiz na komputerze oraz identyfikację czasu wystąpienia
i długości trwania zdarzeń.
Podstawowe komponenty systemu odczytu IZAR:
moduły radiowe IZAR RC 868i R4 PL (montaż bezpośrednio na liczniku), IZAR PULSE
i PL, IZAR RE 868 (problematyczne punkty) mają klasę szczelności IP68, odporne
są na działanie pola magnetycznego oraz oferują trwałość baterii przez dwa okresy
legalizacyjne, niezależnie od częstotliwości odczytu;
odczyt danych:
–– wodomierze: indeks bieżący, indeks na koniec miesiąca, wyciek, zablokowanie
liczydła, demontaż modułu radiowego, magnetyczny, nadprzepływ, podprzepływ,
przepływ wsteczny, stan baterii;
–– ciepłomierze: indeks bieżący, indeks drugorzędny, energia, objętość, temperatura zasilania i powrotu, przepływ, moc, stany dodatkowych wodomierzy, stan
baterii.

DIEHL METERING SP. Z O.O.
Bażanowice, ul. Cieszyńska 1A, 43-440 Goleszów, tel. 33 851 04 39, faks 33 852 16 75, [email protected], www.diehl.com/metering
czerwiec 2015
75
WODA
System zdalnego odczytu M‑Bus
– nowe budownictwo

przeznaczenie: ciepłomierze i wodomierze montowane w mieszkaniach, biurach, centrach handlowych;
rodzaj odczytu i transmisji danych: dwuprzewodowa, o dowolnej polaryzacji, dwukierunkowa kablowa
magistrala w strukturze drzewa, zgodna z PN-EN
13757;
opis: dane z ciepłomierzy i dołączonych do nich wodomierzy bądź bezpośrednio z wodomierzy przesyłane
są do centrali, która może być odczytywana przez
internet lub bezpośrednio za pomocą przenośnego lub
stacjonarnego komputera. Można również użyć centrali
z modemem GPRS, wówczas dane mogą być wysyłane
na serwer ftp lub bezpośrednio na adres e-mail osoby
zajmującej się rozliczeniami, w postaci plików .csv.
Nie jest wówczas potrzebne żadne oprogramowanie
M-Bus. Użytkownik systemu jest jego właścicielem
i nie ponosi w związku z tym żadnych dodatkowych
kosztów zewnętrznych. Rozwiązanie bardzo ekonomiczne, efektywne energetycznie (magistrala nie jest
zasilana z baterii urządzeń M-Bus), łatwe w montażu
i niezawodne;
urządzenia i elementy systemu odczytu:
–– ciepłomierze CF UltraMax z wyjściem M-Bus i 4
wejściami dla wodomierzy,
–– ciepłomierze CF 51/55 przystosowane do montażu
modułów M-Bus,
–– wodomierze Unimag PE, Aquadis+PE przystosowane do montażu modułów M-Bus i impulsujących,
System M-Bus
––
––
––
––
––
––
wodomierze: Aquadis+, Flodis, Flostar, Woltex,
MSD, Unimag Cyble przystosowane do montażu
modułów Cyble M-Bus i Cyble Sensor,
konwerter 2 wejścia impulsowe/M-Bus, konwertery
typu PadPuls,
konwerter Unigate RF 433 MHz/M-Bus do odczytu
maksymalnie 4 liczników wyposażonych w moduły
radiowe EverBlu,
centrale M-Bus do 60 i 250 adresów, konwertery
M-Bus do 3, 20, 32, 64, 128 i 256 adresów,
konwerter TCP/IP umożliwiający odczyt poprzez
internet,
centrala M-Bus/GPRS na 8 adresów z możliwością
rozbudowy do 256;

odczyt danych: informacje pogrupowane są w tak
zwanych ramkach, dzięki czemu można odczytywać
tylko te, które są interesujące dla użytkownika. System
umożliwia dostęp do wszystkich danych, podłączonych do niego ciepłomierzy i modułów M-Bus.
Oprogramowanie MBUSREAD instalowane w komputerze administracyjnym pozwala tworzyć bazy urządzeń, programować zdalnie, odczytywać indywidualnie lub zbiorowo, udostępniać dane do programu
rozliczeniowego;
wskazania alarmowe: alarmy podobnie jak inne
dane przesyłane są w ramkach. Dostępne są informacje o uszkodzeniach ciepłomierzy i wodomierzy oraz
anomaliach eksploatacyjnych.
System zdalnego odczytu radiowego AnyQuest (inkasencki) i EverBlu (stacjonarny)

System stacjonarny EverBlu
reklama

przeznaczenie: wodomierze, ciepłomierze, gazo
mierze;
rodzaj odczytu i transmisji danych: dwukierunkowy
radiowy o częstotliwości 433 MHz (korzystna relacja
propagacji do poboru energii) w paśmie niewymagającym specjalnego pozwolenia;
opis: odczyt dokonywany jest za pomocą terminalu
Psion z wbudowanym modułem nadawczo-odbiorczym
w systemie dwukierunkowym. Ta dwukierunkowość
ma wpływ na oszczędność baterii, pozwala na zdalne
programowanie modułów, nie zakłóca środowiska ciągłą emisją fal radiowych oraz pozwala na przesyłanie
większej liczby danych niż w systemach jednokierunkowych. Oprogramowanie zainstalowane na komputerze
administracyjnym umożliwia tworzenie tras odczytowych liczników, analizowanie danych oraz łatwe ich
przesyłanie do systemu rozliczeniowego. Użytkownik
systemu jest jego właścicielem i nie ponosi w związku
z tym żadnych dodatkowych kosztów zewnętrznych.
Rozbudowaną sieć inkasencką można przekształcić
w sieć stacjonarną EverBlu. W sieci tej dane z liczników
przesyłane są codziennie poprzez kolektory (urządzenia
pośredniczące) do punktu zbierania danych, tzw. Akces
Point. Następnie za pomocą GPRS bądź Ethernet
przesyłane są do serwera ftp, gdzie w każdej chwili są
dostępne poprzez internet;
76
czerwiec 2015
WODA

––
––
moduły AnyQuest Cyble, AnyQuest/EverBlu Cyble
Enhanced – sygnał z liczydła wodomierza (gazomierza) do modułu przekazywany jest za pomocą
elektronicznego skanera, który nie posiada podatnych na zakłócenia elementów opartych o magnesy
stałe, takich jak np. nadajniki kontaktronowe. Dzięki
trzypunktowemu skanowaniu moduły Cyble identyfikują przepływy wsteczne. Żywotność baterii do
15 lat, montaż bezpośrednio na liczydle, identyfikacja wycieków, klasa szczelności IP 68, odporność na
oddziaływanie magnesów,
moduły EverBlu Pulse Enhanced – radiowy moduł
z wejściem impulsowym, stosowany w połączeniu
z modułem impulsującym Cyble Sensor 5-przewodowym w miejscach, gdzie sygnał radiowy
z modułu zamontowanego bezpośrednio na liczydle

nie jest w stanie pokonać przeszkód (np. głęboko
pod wodą),
–– karty AnyQuest – montaż wewnątrz przelicznika
ciepłomierza CF51/55, CF UltraMax z wbudowanym
modułem radiowym,
–– terminale AnyQuest, kolektory, akces pointy, akcesoria;
odczyt danych wodomierzy: aktualna objętość z datą
i godziną odczytu, 13-miesięczny rejestr objętości,
13‑miesięczny rejestr liczby dni z wyciekiem, 13-miesięczny rejestr alarmów detekcji przepływu wstecznego
(moduły AnyQuest Basic); w modułach AnyQuest/
EverBlu Cyble Enhanced, EverBlu Pulse Enhanced dodatkowo: zapamiętywanie stanów objętości wodomierza
w wybranym dniu (maks. 4 dni), rejestracja zużycia
(godzinowego, codziennego, tygodniowego lub miesięcznego), dwie programowalne taryfy zużycia wody,
skumulowane objętości wody powyżej i poniżej zapro-

gramowanych progów, dwa osobne 13-miesięczne
rejestry alarmów „przewymiarowania” i „niedowymiarowania”, zapamiętywanie 5 szczytowych wartości
przepływu z datą wystąpienia, 13-miesięczny rejestr
alarmów przekroczenia progu szczytowej wartości
przepływu, alarmy znakowane stemplem czasowym
(ingerencja, wyciek, przepływ wsteczny);
odczyt danych ciepłomierzy: energia, objętość,
temperatura zasilania i powrotu, przepływ, moc, stany
dodatkowych wodomierzy, 13-miesięczny rejestr energii, 13-miesięczny rejestr objętości, 13-miesięczne
rejestry wartości szczytowych: mocy, przepływu i temperatury zasilania;
wskazania alarmowe wodomierzy: demontaż
modułu, detekcja pola magnetycznego, wyciek, detekcja przepływu wstecznego, zablokowany licznik, licznik
odwrócony, informacja o niskim poziomie baterii oraz
pozostałym czasie jej użytkowania.
System zdalnego odczytu radiowego EquaScan – budownictwo wielolokalowe z utrudnionym
dostępem do liczników

przeznaczenie: wodomierze, podzielniki kosztów,
ciepłomierze;
rodzaj odczytu i transmisji danych: szybka
i bezpieczna (szyfrowana) dwukierunkowa transmisja
danych w wolnym od opłat paśmie 868 MHz, zgodna
z normą PN-EN 13757;
opis: prosty i ekonomiczny system radiowego odczytu
wodomierzy, może być eksploatowany bezpośrednio przez administratorów budynków, wspólnot czy

spółdzielni mieszkaniowych. Szybka, dwukierunkowa
transmisja danych pozwala na odczyt na żądanie szeregu dodatkowych danych zgromadzonych w pamięci
wodomierzowego modułu radiowego w celu wykorzystania ich do wykonania zaawansowanych analiz
podnoszących efektywność zarządzania;
–– wodomierze Unimag PE, Aquadis+PE – przystosowane do montażu modułów EquaScan,
moduły EquaScan wMIURF – wyposażone w 12-letnią baterię litową (plus rezerwa), przeznaczone do
pracy zarówno w systemie inkasenckim, jak i stacjonarnym; optoelektroniczny system przeniesienia
informacji z liczydła mechanicznego do radiowego
modułu elektronicznego zapewnia całkowitą zgodność stanu liczydła z wartością odczytaną z tego
modułu (wykorzystanie trzypunktowego skanowania pozwalającego na kompensację zmiany kierunku
przepływu wody),
–– moduły EquaScan hMIURF do ciepłomierzy
CF UltraMax
–– urządzenie odczytowe MasterRF – komunikujące się
w standardzie Bluetooth ze sprzętem z oprogramowaniem EquaScan,
–– oprogramowanie EquaScan – instalowane na
wyposażonym w interfejs Bluetooth sprzęcie komputerowym (laptop, netbook, tablet, PC) z systemem operacyjnym Windows XP, Vista, Win 7 lub
Win 8, służące do wizualizacji i analizy odczytów
oraz do wymiany danych z oprogramowaniem rozliczeniowym (zawierającym m.in. bazę lokatorów)
w obu kierunkach, z wykorzystaniem standardowych plików typu .csv;
odczyt danych wodomierzy:
–– dane podstawowe: aktualna objętość z datą i godziną odczytu, objętość na ostatni dzień okresu rozliczeniowego, numer wodomierza, numer identyfikacyjny klienta, informacja o typie licznika (np. licznik
ciepłej wody), pozostały czas pracy baterii,
–– dane opcjonalne: 2×15 stanów objętości na środek
i koniec miesiąca, skumulowana objętość przepływu wstecznego, rejestrator zdarzeń: 3 ostatnie
zdarzenia montażu i demontażu modułu radiowego
ze stemplem czasowym oraz skumulowany czas
pracy modułu w stanie zdemontowanym; ostatni
alarm wycieku i przepływu wstecznego z datą
wystąpienia i ustąpienia, data ostatniej instalacji
modułu na wodomierzu, data ostatniej konfiguracji
oraz zdarzenia o stanie pracy modułu;
wskazania alarmowe wodomierzy: ingerencja,
ingerencja ciągła, wyciek, przepływ wsteczny.
––
System EquaScan

ITRON POLSKA SP. Z O.O.
30-702 Kraków, ul. T. Romanowicza 6, tel. 12 257 10 27 do 29, faks 12 257 10 25, [email protected], www.itron.pl
czerwiec 2015
77
WODA
dr inż. Marek Kalenik
Zakład Wodociągów i Kanalizacji, Katedra Inżynierii Budowlanej
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW
Wybrane zagadnienia projektowania
i budowy sieci wodociągowej
Cz. 1. Budowa i rodzaje rur
Selected issues of the design and construction of water-pipe network. Part 1. Construction and types of pipes
System wodociągowy to zespół urządzeń technicznych i obiektów budowlanych służących do zaopatrywania
ludności i przemysłu w wodę. Do jego głównych zadań należy dostarczanie do odbiorcy wody o odpowiedniej
jakości, w odpowiedniej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem.
S
ystem wodociągowy może występować
z pompowaniem jedno- lub wielostopniowym. W górach można niekiedy spotkać układ
grawitacyjny – bez pompowni, bazujący na
wodzie źródlanej gromadzonej w wysoko położonym zbiorniku terenowym. Każdy system
wodociągowy składa się z ujęcia wody [3],
stacji uzdatniania wody, zbiornika wodociągowego, pompowni wodociągowej [4], sieci
wodociągowej i instalacji wodociągowej [5].
Ze względu na sposób korzystania z wody
systemy wodociągowe można podzielić na
[13]:
ogólnego przeznaczenia – woda na cele
komunalne i przemysłowe dostarczana jest
do odbiorców za pomocą wspólnej sieci
rurociągów wodociągowych,
półrozdzielcze – woda na cele komunalne
i przemysłowe dostarczana jest do odbiorców za pomocą dwóch niezależnych
układów sieci rurociągów wodociągowych,
Streszczenie ��
W artykule omówiono podział sieci wodociągowych. Podano zasady budowy
i metody sprawdzania szczelności sieci
wodociągowej. Przedstawiono rodzaje rur
stosowanych do budowy sieci wodociągowej i metody ich łączenia.
Abstract ��
The article discusses the division of water-pipe networks. The paper presents
the principles of construction and leak
testing methods for water-pipe network.
The types of pipes used for the construction of water-pipe network and method
of combining them are presented.
78
czerwiec 2015
rozdzielcze – woda na cele spożywcze (do
picia), gospodarcze (do utrzymania higieny
i czystości) i przemysłowe dostarczana jest
do odbiorców za pomocą trzech niezależnych układów sieci rurociągów wodociągowych (rzadko stosowany).
Natomiast ze względu na zasięg terenowy
systemy wodociągowe można podzielić na
[13]:
zagrodowe – swoim zasięgiem obejmują
jedno gospodarstwo,
lokalne – obejmują jedną miejscowość
(wieś albo miasto) lub jeden zakład przemysłowy,
centralne – obejmują jedną miejscowość
(wieś albo miasto), w której zlokalizowana
jest stacja uzdatniania wody, oraz pobliskie
miejscowości,
grupowe – obejmują kilka miejscowości
oraz kilka stacji uzdatniania wody, które mogą współpracować ze sobą dzięki wspólnej
sieci wodociągowej.
Budowa sieci wodociągowej
Do budowy sieci wodociągowej stosuje się
zarówno wykopy wąskoprzestrzenne o ścianach pionowych odeskowanych i rozpartych,
jak i szerokoprzestrzenne o ścianach skarpowych. Wybór rodzaju wykopu i zabezpieczenia
ścian wykopu zależy od warunków lokalnych
i hydrogeologicznych oraz głębokości wykopu.
W przypadku wystąpienia wód gruntowych
wykop należy odwodnić przed ułożeniem
rurociągu.
Rurociągi sieci wodociągowej zaleca się
układać równolegle do powierzchni terenu,
a głębokość przykrycia rurociągu hg powinna
być o 0,4 m większa od głębokości przemarzania gruntu (tabela 1), jeżeli nie stosuje się
izolacji cieplnej oraz środków zabezpieczających podłoże i rurociąg przed przemarzaniem.
Strefa
Głębokość
przemarzania
gruntu
hp, m [10]
Głębokość
przykrycia
rurociągu
hg, m [10]
I
0,8
1,2
II
1,0
1,4
III
1,2
1,6
IV
1,4
1,8
Tabela 1. Zestawienie głębokości przykrycia
rurociągu w zależności od głębokości
przemarzania gruntu
Sposób układania rur uzależniony jest od
rodzaju podłoża (rys. 1). Gdy jest ono suche,
bez kamieni, w gruntach z piasku grubego,
średniego i drobnego rury można układać
bezpośrednio na wyrównanym podłożu rodzimym z wyprofilowanym odpowiednio dnem,
które stanowi łożysko nośne rury (rys. 1a).
Natomiast na podłożu z gruntów skalistych
(skały, rumosze, zwietrzeliny), gliniastych
(piaski gliniaste, gliny) i ilastych (piaski ilaste, iły) rury układa się na zagęszczonej
podsypce o minimalnej miąższości 0,1 m
(rys. 1b). W przypadku podłoża z gruntu o niskiej nośności, jak torf, ale małej miąższości,
należy usunąć torf i wypełnić zagęszczoną
podsypką z piasku do poziomu posadowienia
rury (rys. 1c). Natomiast w torfach o dużej
miąższości na dnie wykopu należy wykonać
płytę fundamentową z betonu lub żelbetu, na
której na zagęszczonej podsypce o minimalnej
miąższości 0,1 m układa się rury z tworzywa
sztucznego (rys. 1d). Rury z żeliwa sferoidalnego można układać bezpośrednio na ławie
fundamentowej (niekiedy na palach) i je zabetonować. Wykop wokół rury wypełnia się
WODA
czerwiec 2015
79
WODA
80
czerwiec 2015
WODA
czerwiec 2015
81
INFORMATOR
KATALOG FIRM
Armacell Poland Sp. z o.o.
55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2
tel. 71 31 75 025, fax 71 31 75 115
www.armacell.com
Producent materiałów izolacyjnych
dla profesjonalistów
reklama
– nowoczesne
izolacje kauczukowe
do zastosowań
w instalacjach
chłodniczych,
klimatyzacyjnych,
sanitarnych
i grzewczych
cena
Janina Zimmer
Projektowanie instalacji
kanalizacji deszczowej:
Poradnik
Instrukcje, Wytyczne, Poradniki 489/2015.
Instytut Techniki Budowlanej 2015,
Wyd. I, 78 s., oprawa miękka
ISBN: 978-83-249-6744-5
Euroklasa ogniowa: B/BL-s3-d0
Poradnik zawiera zasady projektowania
instalacji kanalizacji deszczowej do odprowadzania wód deszczowych i roztopowych
z budynków i terenu utwardzonego wokół
nich. Omawia podstawowe wymagania
i zalecenia dotyczące projektowania zgodnie
z wymaganiami przepisów, a także pod
względem różnych rozwiązań technicznych
i materiałowych oraz sposobu prowadzenia przewodów i wymiarowania średnic.
Wskazuje, jak optymalnie zabezpieczyć konstrukcję budynku i jak uzyskać maksymalny
komfort użytkowania instalacji.
Cena egzemplarza RI
w prenumeracie
niższa o
21%
czerwiec 2015
 przyprenumeracierocznej(10numerów) i półrocznej (5 numerów) koszty
wysyłki pokrywa wydawnictwo
 do studentów skierowana jest specjalna
oferta edukacyjna (wymagana jest
kserokopia aktualnej legitymacji
studenckiej)
W poradniku poruszono też zagadnienia
projektowania specjalnych rozwiązań instalacji, tj. zabezpieczenia przed nadmiernym
hałasem, odwadniania dachów i tarasów
zielonych, a także gromadzenia wód deszczowych w celu ich wykorzystania.
 prenumeratę można zamówić od
dowolnego numeru
Cena prenumeraty:
Poradnik przeznaczony jest głównie dla projektantów instalacji, a także wykonawców,
inwestorów oraz dla studentów i nauczycieli
jako pomoc w kształceniu.
– próbna (kolejne 3 numery):
–
–
–
–
bezpłatna
edukacyjna:
półroczna:
roczna:
dwuletnia:
90
90
130
240
zł
zł
zł
zł
Księgarnia Techniczna
Zamówienia można składać:
– telefonicznie: 22 810 21 24 lub 22 512 60 82
– faksem: 22 810 27 42
– e-mailem: [email protected]
lub [email protected]
– przez internet: www.rynekinstalacyjny.pl
lub ksiegarniatechniczna.com.pl
promocja
P R E N U M E R ATA
promocja
„ R y n k u I n s t a l a c y j n e g o”
od ceny detalicznej
82
45zł
Grupa MEDIUM
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
INFORMATOR
KATALOG FIRM
ADAM Sp. z o.o.
Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych
84-230 Rumia, ul. Morska 9A
tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35
e-mail: [email protected], www.adam.com.pl
...sprawdzone w każdym detalu
MegaCAD – CAD-Projekt
05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B
tel. 22 465 59 29, 601 206 403
www.megacad.pl
stożkowo-membranowy
zwrotny zawór
antyskażeniowy
EWE
Przedsiębiorstwo MPJ
Marek Jastrzębski
20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15
tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00
e-mail: [email protected], www.mpj.pl
ROCKWOOL Sp. z o.o.
66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14
infolinia: 801 660 036, 601 660 033
www.rockwool.pl
oferuje:
bezwłazowe studzienki
wodomierzowe dla wodomierzy
od Qn 2,5 do Qn 6
zestawy wodomierzowe od 1/2"
do 2" i ich elementy
zawory kulowe oraz skośne
grzybkowe od 1/2" do 2"
zawory antyskażeniowe typu EA
i EB od 3/4" do 2" (połączenia
gwintowe) oraz od DN 50
do DN 200 (połączenia kołnierzowe)
stojaki hydrantowe i ich elementy
hydranty i zawory ogrodowe
nawiertki do rur wszelkich typów
przejścia przez mury
EWE Armatura Polska Sp. z o.o.
reklama
ul. Partynicka 15
53-031 Wrocław
Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49
Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74
www.ewe-armaturen.pl
IZOLACJE TECHNICZNE
qOTULINY
PAROC Pro Section 100
PAROC Section AluCoat T
PAROC Section AL5T
qMATY:
PAROC Wired Mat 65, 80, 100
PAROC Wired Mat 80, 100 AluCoat
PAROC Wired Mat 80, 100 AL1
PAROC Pro Lamella Mat AluCoat
PAROC Lamella Mat AluCoat
PAROC Pro Felt 60 N1
PAROC Pro Felt 80 N1
qPŁYTY
PAROC Pro Slab 60, 80, 100, 120
PAROC InVent 60 N1, N3, PAROC InVent 60 N1/N1,
N3/N3, PAROC InVent 80 N1, N3
PAROC InVent 60 G1, G2
PAROC InVent 80 G1, G2
qPŁYTY SPECJALNE
PAROC Fireplace Slab 90 AL1
PAROC Pro Slab 150
Wełna luzem: PAROC Pro Loose Wool
PRODUKTY IZOLACYJNE DLA BUDOWNICTWA
Izolacje ogólnobudowlane
Płyty: PAROC UNS 37, GRS 20, SSB1
Granulat: PAROC BLT 9
Izolacje fasad
– metoda lekka mokra: płyty PAROC FAS 4 i FAL 1
– metoda sucha: płyty PAROC WAS 25 i 25t, WAS 35,
WAS 50 i 50t
Izolacje dachów płaskich
Płyty: PAROC ROS 30 i 30g, ROS 50, ROB 60 i 60t
Izolacje ogniochronne
Płyty: PAROC FPS 17
PAROC POLSKA Sp. z o.o.
ul. Gnieźnieńska 4, 62-240 Trzemeszno
Tel. +48 61 468 21 90
Faks +48 61 415 45 79
www.paroc.pl
steinbacher izoterm sp. z o.o.
05-152 Czosnów, ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki
tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89
www.steinbacher.pl, [email protected]
steinonorm® 300
otuliny z półsztywnej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów
centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach
mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych
steinwool®
otulina izolacyjna z wełny mineralnej
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego
ogrzewania, ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych,
wentylacyjnych oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych,
administracyjnych i przemysłowych
steinonorm® 700
otulina z twardej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych
usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły
ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów
i urządzeń w sieciach napowietrznych
steinothan® 107
płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu
Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie
podłogowe
steinodur® PSN
płyty termoizolacyjno-drenażowe
Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie
odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady
steinodur® UKD
płyty termoizolacyjne z polistyrenu
Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy,
patio, parkingi, podłogi, ściany piwnic
czerwiec 2015
83
83
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
Gdzie
nas znaleźć
Salony sprzedaży prasy
EKO-INSTAL
Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B
tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77
FAMEL
Kępno, ul. Świerczewskiego 41
tel. 62 782 85 95
Kluczbork, ul. Gazowa 2
tel. 77 425 01 00
Namysłów, ul. Reymonta 72
tel. 77 410 48 30
Olesno, ul. Kluczborkska 9a
tel. 34 359 78 51
Oława, ul. 3 Maja 20/22
tel. 71 313 98 79
Wieluń, ul. Ciepłownicza 23
tel. 43 843 91 20
HEATING-INSTGAZ
Rzeszów, ul. Przemysłowa 13
tel. 17 854 70 10
MIEDZIK
Szczecin, ul. Mieszka I 80
tel. 91 482 65 66
Dystrybutorzy
AES
Jasło, ul. Kopernika 18
tel. 13 446 35 00
ASPOL-FV
Łódź, ul. Helska 39/45
tel. 42 650 09 82
BARTOSZ Sp.j.
Białystok, ul. Sejneńska 7
tel. 85 745 57 12
BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce
Kielce, ul. Ściegiennego 35A
tel. 41 361 31 74
BAUSERVICE
Warszawa, ul. Berensona 29P
tel. 22 424 90 90
Warszawa, ul. Albatrosów 10
tel. 22 644 84 21
Szczecin, ul. Pomorska 141/143
tel. 91 469 05 93
BOSAN
Warszawa, ul. Płowiecka 103
tel. 22 812 70 72
CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej
Piaseczno, ul. Julianowska 24
tel. 22 737 08 35
faks 22 737 08 28
84
BUD-INSTAL CHEM-PK
Opoczno, ul. Partyzantów 6
tel. 44 755 28 25
BUDEX
Wieluń, ul. Warszawska 22
tel. 43 843 11 60
ELTECH
Częstochowa, ul. Kalwia 13/15
tel. 34 366 84 00
PROMOGAZ-KPIS
Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7
tel. 12 653 03 45, 653 15 02
FILA
Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43
tel. 58 520 22 06
SANET
Gdynia, ul. Opata Hackiego 12
tel. 58 623 41 05, 623 10 96
GRAMBET
Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78
tel. 61 814 37 70
TERMECO
Lublin, ul. Długa 5
tel. 81 744 22 23
WILGA
Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65
tel. 34 370 90 40, -41
GRUPA SBS
www.grupa-sbs.pl
AND-BUD
Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32
tel. 15 823 01 48
APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl
Garwolin, ul. Targowa 2
tel. 25 782 27 00
Łosice, ul. 11 Listopada 6
tel. 83 359 06 67
Łuków, Aleje Kościuszki 17
tel. 25 798 29 48
Siedlce, ul. Torowa 15a
tel. 25 632 71 02
ARMET
Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11
tel. 32 241 12 39
czerwiec 2015
BORKOWSKI
Swarzędz, ul. Zapłocie 4
tel. 61 818 17 24, 818 17 25
POL-PLUS
Zielona Góra, ul. Objazdowa 6
tel. 68 453 55 55
B&B
Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112
tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76
GRUPA INSTAL-KONSORCJUM
Rypin, ul. Mławska 46f
tel. 54 280 72 68
[email protected]
CUPRUM-BIS
Toruń, ul. Lubicka 32
tel. 56 658 60 73
ANGUS
Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a
tel. 22 613 38 60, 812 41 45
Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1
tel. 52 381 39 50
[email protected]
BEHRENDT
www.behrendt.com.pl
Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24
tel. 56 697 25 06
Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e
tel. 56 472 59 02
PAMAR
Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19
tel. 33 810 05 88, -89
AQUA
Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26
tel. 95 720 67 20
Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13
tel. 95 728 17 20
Legnica, ul. Działkowa 4
tel. 76 822 94 20
Wałcz, ul. Budowlanych 10b
tel. 67 387 01 00
Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A
tel. 71 341 94 67
Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25
tel. 68 324 08 98
FEMAX
Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25
tel. 58 326 29 00
[email protected]
Katowice, ul. Opolska 23-25
tel. 32 205 01 84
GROSS
Kielce, ul. Zagnańska 145
tel. 41 340 58 10, -15
HYDRASKŁAD
Koło, ul. Sienkiewicza 30
tel. 63 261 00 29
Łask, ul. 9 Maja 90
tel. 43 675 53 11
Pabianice, ul. Lutomierska 42
tel. 42 215 71 60
Sieradz, ul. POW 23
tel. 43 822 49 27
Turek, ul. Wyszyńskiego 2A
tel. 63 214 12 12
Warta, Proboszczowice
tel. 43 829 47 51
Zduńska Wola
ul. Getta Żydowskiego 24c
tel. 43 825 57 33
HYDRO-SAN
Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2
tel. 55 279 42 26
INSTALATOR
Ełk, ul. T. Kościuszki 24
tel. 87 610 59 30
Łomża, ul. Zjazd 2
tel. 82 216 56 47
Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8
tel. 29 760 67 37, 760 67 38
INSTALBUD
Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48
tel. 44 646 46 48
MESAN
Wejherowo, ul. Gdańska 13G
tel. 58 677 08 28, 677 90 90
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
METALEX
Włocławek, Planty 38a
tel. 54 235 17 93
MIEDŹ
Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7
tel. 42 632 24 53
Pabianice, ul. Tkacka 23b
tel. 42 215 76 23
NOWBUD
Radomsko, ul. Młodzowska 4
tel. 44 682 22 17
PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI
Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a
tel. 24 268 81 82
RADIATOR
Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a
tel. 74 842 36 04
REMBOR
Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144
tel. 44 734 00 61 do -65
ROMEX
Płońsk, ul. Młodzieżowa 28
tel. 23 662 87 25
RPW SANNY
Radom, ul. Limanowskiego 95e
tel. 48 360 87 96
SANITER
Płock, ul. Dworcowa 42
tel. 24 367 49 56
Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120
tel. 22 607 99 51
SAN-TERM
Łódź, ul. Warecka 10
tel. 42 611 07 81
SANTERM
Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74
tel. 81 743 89 11
SAUNOPOL
Łódź, ul. Inflacka 37
tel. 42 616 06 56
SAWO
Zielona Góra, ul. Osadnicza 24
tel. 68 320 46 16
SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI
Kutno, ul. Słowackiego 7
tel. 24 355 44 19
Łęczyca, ul. Ozorkowska 27
tel. 24 721 55 75
TERMER – MCM
Bełchatów, ul. Cegielniana 76
tel. 44 635 08 71
TERMET
Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61
tel. 43 823 64 31
TERMOPOL 2
Kraków, ul. Wodna 23
tel. 12 265 06 35
TERWO
Łódź, ul. Pogonowskiego 69
tel. 42 636 66 02
THERM-INSTAL
Łódź, al. Piłsudskiego 143
tel. 42 677 39 60
Łódź, ul. Kopcińskiego 41
tel. 42 677 39 00
THERMEX
Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81
tel. 42 684 78 37
THERMO-STAN
Głowno, ul. Bielawska 17
tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15
[email protected], www.thermostan.pl
Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93
TIBEX
Łódź, ul. Inflancka 29
tel. 42 640 61 22
Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82
tel./faks 41 366 02 77
[email protected]
Konin-Stare Miasto, ul. Ogrodowa 21
tel. 63 245 70 10 do 15, faks 63 245 70 20
[email protected]
GRUPA TG
Kraków, ul. Rozrywka 1
tel. 12 410 12 00, faks 12 410 12 13
[email protected]
CENTRUM
Węgorzewo, ul. Warmińska 16
tel. 87 427 22 53
Kraków, ul. Zawiła 56
tel. 12 262 53 54, faks 12 262 53 49
[email protected]
HYDRO-INSTAL
Gniew, ul. Krasickiego 8
tel. 58 535 38 16
Legnica, ul. Poznańska 12
tel. 76 852 57 58, faks 76 852 57 57
[email protected]
PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM
I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI
Rzeszów, ul. Reja 10
tel. 17 853 28 74
ZBI WACHELKA INERGIS
Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B
tel. 34 366 91 18
ISKO
Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82
tel. 32 473 82 40
Lublin, ul. Olszewskiego 11
tel. 81 710 40 80, [email protected]
Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1
tel./faks 18 442 87 94
[email protected]
Olsztyn, ul. Cementowa 3
tel. 89 539 15 38, 534 54 97
faks 89 534 17 70
[email protected]
Opole, ul. Cygana 1
tel. 77 423 21 40, [email protected]
MAKROTERM
Zakopane, ul. Sienkiewicza 22
tel. 18 20 20 740
Płock, ul. Targowa 20a
tel. 24 367 10 24 do 38, faks 24 367 10 26
[email protected]
PRANDELLI POLSKA
Gdańsk, ul. Budowlanych 40
tel. 58 762 84 50
Poznań, ul. Lutycka 11
tel. 61 849 68 10 do 15, faks 61 849 68 41
[email protected]
RESPOL EXPORT-IMPORT
Czeladź, ul. Wiejska 44
tel. 32 265 95 34
Warszawa, ul. Burakowska 15
tel. 22 531 58 58
Michałowice-Reguły
Al. Jerozolimskie 333
tel. 22 738 73 00
Wrocław, ul. Krakowska 13
tel. 71 343 52 34
www.respol.pl
Poznań, ul. św. Michała 43
tel. 61 650 34 24, faks 61 650 34 20
[email protected]
Rzeszów, ul. Instalatorów 3
tel. 17 823 24 13, faks 17 823 63 79
[email protected]
TADMAR – sieć hurtowni
Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218
tel. 61 827 24 00
®
faks 61 827 24 10
[email protected]
TADMAR
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35
tel. 52 581 22 63 do 65, faks 52 345 81 85
[email protected]
Ciechanów, ul. Przasnyska 40
tel. 23 674 36 76 do 77, faks 23 674 36 78
[email protected]
Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32
tel./faks 91 577 64 96,
[email protected]
Szczecin, ul. Żyzna 17
tel. 91 439 16 42, 91 311 38 61
[email protected]
Tarnów, ul. Tuchowska 23
tel./faks 14 626 83 23,
[email protected]
Toruń, ul. Chrobrego 135/137
tel. 56 611 63 43 do 45, faks 56 611 63 50
[email protected]
Częstochowa, ul. Bór 159/163
tel. 34 365 90 43, faks 34 365 91 07
[email protected]
Wałbrzych, ul. Chrobrego 53
tel./faks 74 842 24 29
[email protected]
Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71
tel. 58 342 13 22 do -24, faks 58 343 12 43
[email protected]
Warszawa, ul. Krakowiaków 99/101
tel. 22 868 81 28 do 37
[email protected]
Gdynia, ul. Hutnicza 18
tel. 58 663 02 35, 667 37 30
[email protected]
Wrocław, ul. Długosza 41/47
tel.71 372 69 96
[email protected]
Gorzów Wielkopolski, ul. Podmiejska 24
tel. 95 725 60 00/06, faks 95 733 30 63
[email protected]
Zamość, ul. Namysłowskiego 2
tel./faks 84 627 16 14
[email protected]
Katowice, ul. Leopolda 31
tel. 32 609 79 80 i 81, faks 32 609 79 83 i 85
[email protected]
Zawiercie, ul. Władysława Żyły 16
tel. 32 67 10 310-314, faks 32 67 10 311
[email protected]
czerwiec 2015
85
85
INFORMATOR
INDEKS FIRM
Zielona Góra, ul. Batorego 118 A
tel./faks 68 324 18 28
[email protected]
Pełna lista hurtowni Tadmar na www.tadmar.pl
TG INSTALACJE
TG Instalacje – Centrala Sp. z o.o.
62-070 Dąbrowa k. Poznania, ul. Bukowska 49
tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17
[email protected]
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31
tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50
[email protected]
Katowice, ul. Porcelanowa 68
tel./faks 32 730 32 10
[email protected]
Łódź, ul. Stalowa 1
tel./faks 42 659 96 76, [email protected]
Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28
tel./faks 22 644 91 37, [email protected]
firm
GEBERIT �� 10 RADIATOR �� 85
GRAMBET �� 84 REFSYSTEM �� 17
GROSS �� 84 REMBOR �� 85
GRUNDFOS �� 11, 23 RESPOL �� 85
ROCKWOOL �� 9, 33, 83
GRUPA
Nazwa �� Strona INSTAL-KONSORCJUM �� 84
ROMEX �� 85
ADAM �� 83 GRUPA SBS �� 84
RPW SANNY �� 85
AERECO �� 9 GRUPA TG �� 85
SAINT GOBAIN
AES �� 84 HARMANN �� 60 CONSTRUCTION PRODUCTS �� 31
AFRISO �� 11, 17 HAWLE �� 12 SAINT GOBAIN PAM �� 12
AND-BUD �� 84 HEATING-INSTGAZ �� 84 SALDA �� 49, 62
ANGUS �� 84 HEL-WITA �� 26 SAMSUNG �� 88
APATOR POWOGAZ �� 12, 74 HERZ �� 39 SANET �� 84
APIS �� 84 HONEYWELL �� 10 SANITER �� 85
AQUA �� 84 HYDRASKŁAD �� 84 SANKOM �� 16
ARMACELL �� 30, 82 HYDRO-INSTAL �� 85 SANTERM �� 85
ARMET �� 84 HYDRO-SAN �� 84 SAN-TERM �� 85
Poznań, ul. Lutycka 111
tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00
[email protected]
ASK �� 59 HYDRO-VACUUM �� 10, 12 SAUNOPOL �� 85
ASPOL-FV �� 84 IDMAR �� 19, 21, 29 SAWO �� 85
Siedlce, ul. Karowa 18
tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65
[email protected]
B & B �� 84 INFO-PANDA �� 86 SEEN TECHNOLOGIE �� 12
BARTOSZ �� 84 INSTALATOR �� 84 SENSOR TECH �� 9
BAUSERVICE �� 84 INSTALBUD �� 84 STEINBACHER IZOTERM �� 32, 83
Warszawa, ul. Białołęcka 233 A
tel. kom. 600 207 551, [email protected]
Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5
tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24
[email protected]
Zielona Góra, ul. Lisia 10 B
tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06
[email protected]
Księgarnie
FERT Księgarnia Budowlana
Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a
GEPRO Księgarnia Techniczna
Lublin, ul. Narutowicza 18
Główna Księgarnia Techniczna
Warszawa, ul. Świętokrzyska 14
tel. 22 626 63 38
Księgarnia Budowlana ZAMPEX
Kraków, ul. Długa 52
Księgarnia INFO-PANDA
Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50
Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS
Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5
tel. 89 533 34 37
Księgarnia Techniczna NOT
Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a
tel. 42 632 09 68
Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c.
Kraków, ul. Podwale 4
Księgarnia Piastowska
Cieszyn, ul. Głębocka 6
P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth
Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b
tel. 32 231 28 81
Księgarnia Techniczna Anna Dyl
Kraków, ul. Karmelicka 36
86
Indeks
czerwiec 2015
BEHRENDT �� 84 ISKO �� 85 SYNERGIUS �� 41
BIMS PLUS �� 11 ISOVER �� 31 SYSTEMAIR �� 63
BIO ENERGY SYSTEM �� 14 ITRON �� 10, 76 SYSTEMY GRZEWCZE
BORKOWSKI �� 84 KARTGIS �� 12 – AUGUSTOWSKI �� 85
BOSAN �� 84 KESSEL �� 87 TACONOVA �� 16
BOSCH �� 16 KLIMA-THERM �� 2, 61 TADMAR �� 85
BRÖTJE �� 11 KONWEKTOR �� 45, 83 TECE �� 11
BUDEX �� 84 KSB �� 24 TERMECO �� 84
BUD-INSTAL CHEM-PK �� 84 LFP �� 25 TERMER – MCM �� 85
CAD-PROJEKT �� 83 LG ELECTRONICS �� 1 TERMOPOL 2 �� 85
CENTROSAN �� 84 LINDAB �� 49, 62 TERWO �� 85
CENTRUM �� 84 LOGOS �� 86 TESTO �� 67
CERBEX �� 9 MAKROTERM �� 85 THERMEX �� 85
CIEPŁOBUD �� 12 MERCURJUS �� 86 THERM-INSTAL �� 85
THERMO-STAN �� 85
CIJARSKI, KRAJEWSKI,
MESAN �� 84
RĄCZKOWSKI �� 85
TIBEX �� 85
METALEX �� 85
CUPRUM-BIS �� 84
TRICORR �� 43
MIDEA �� 17, 60
CWK �� 3
UPONOR �� 17
MIEDZIK �� 84
DANFOSS �� 16, 35
URSA �� 33
MIEDŹ �� 85
DIEHL METERING �� 75
VENTIA �� 5
MITSUBISHI ELECTRIC �� 14, 61
ECOPLASTOL �� 71
VENTURE INDUSTRIES �� 9
MPJ �� 83
EKO-INSTAL �� 84
VESBO �� 15
NABILATON �� 60
ELTECH �� 84
VIEGA �� 15, 17
NOWBUD �� 85
EWE ARMATURA �� 83
VOGEL&NOOT �� 11
PAMAR �� 84
FAMEL �� 84
WACHELKA INERGIS �� 85
PAROC �� 83
FEMAX �� 84
WATTS INDUSTRIES �� 10
POL-PLUS �� 84
FERRO �� 10
WAVIN �� 12
PRANDELLI �� 85
FILA �� 84
WILGA �� 84
PROMOGAZ-KPIS �� 84
FLÄKT BOVENT �� 9, 50, 69, 82
WILO �� 24, 26
PRO-VENT �� 57
FLÄKT WOODS �� 9, 50, 69, 82
WOFIL �� 12
PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU
FLOWTEK SYMULACJE 3D �� 70
XYLEM �� 27
OPAŁEM I ARTYKUŁAMI
GAZEX �� 9 INSTALACYJNYMI �� 85 ZAMPEX �� 86
Odpływ ścienny Scada
Innowacyjne odwadnianie łazienki
• Wyrazisty design
• Przemyślana technika
• Różne możliwości zabudowy
www.kessel.pl
SYSTEMY KLIMATYZACJI FJM
PRESTIGE
PREMIUM
CLASSIC+
CLASSIC
KONSOLE
KANAŁOWE SLIM
KASETONOWE
4-KIERUNKOWE MINI
* Więcej informacji na: www.klimatyzacja.samsung.pl
facebook.com/SamsungPolska