sprawdź zawartość numeru

Transkrypt

pompy ciepła w instalacjach hybrydowych

energia pierwotna
w domach jednorodzinnych

oszczędna eksploatacja
wentylacji mechanicznej

podczyszczanie
wód opadowych
4/2014
rok XXII
Cena 15,50 zł (5% VAT)
ISSN 1230-9540
SKANUJ KOD
APLIKACJĄ
Indeks 344079
I ZOBACZ WIĘCEJ!
Nakład 10 tys. egz.
GRUPA
WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL
REKLAMA
System FLOWAIR
OXeN
Wentylacja
z odzyskiem ciepła
ELiS
Kurtyny powietrzne
LEO
Ogrzewanie
nadmuchowe
ELiS G
Kurtyny
przemysłowe
Zapraszamy
na Międzynarodowe Targi Instalacje
8-11 kwietnia 2014, Poznań
Hala 5, stoisko 148
www.ﬂowair.com
Energooszczędne
pompy
do 70%
oszczędności energii
dzięki zastosowaniu
technologii ECM
MIESIĘCZNIK
INFORMACYJNO-TECHNICZNY
ISSN 1230-9540, nakład 10 000
GRUPA
Wydawca
Grupa MEDIUM
www.medium.media.pl
Adres redakcji
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel./faks 22 512 60 75 do 77
e-mail: [email protected]
www.rynekinstalacyjny.pl
Redaktor naczelny
Waldemar Joniec, tel. 502 042 518
[email protected]
Sekretarz redakcji
Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378
[email protected]
Redakcja
Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny),
Aleksandra Cybulska (red. portalu internetowego),
Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy), Agata
Kendziorek-Skolimowska (red. statystyczny),
Katarzyna Rybka (red. tematyczny),
Jacek Sawicki (red. tematyczny),
Bogusława Wiewiórowska-Paradowska
(red. tematyczny)
Reklama i marketing
tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70
Dyrektor biura reklamy i marketingu
Joanna Grabek, [email protected]
Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży
Michał Grodzki, [email protected]
Kolportaż i prenumerata
tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24
Specjalista ds. prenumeraty
Jerzy Lachowski, [email protected]
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.
Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej
i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy
kierować na adres e-mail: [email protected]
lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta
pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Administracja
Danuta Ciecierska (HR),
Barbara Piórczyńska (gł. księgowa)
Skład, łamanie
[email protected]
Druk
Zakłady Graficzne TAURUS
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji
tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
reklam i ogłoszeń, ma też prawo odmówić publikacji
bez podania przyczyn.
Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM.
Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów
bez zgody wydawcy jest zabronione.
Wersja pierwotna czasopisma – papierowa.
Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW
przyznaje jednostkom naukowym 5 punktów
Wskazówki dla autorów i procedura recenzowania
artykułów na rynekinstalacyjny.pl/redakcja
Grupa MEDIUM
jest członkiem Izby Wydawców Prasy
Od Redaktora
Luty i początek marca sprzyjały budownictwu. Pogoda pozwalała prowadzić
większość prac budowlanych i montażowych. Według GUS w styczniu i lutym
produkcja przemysłowa wzrosła o 4,7% rok do roku, a budowlana aż o 14,4%.
Ale ten wysoki wzrost to efekt m.in. kiepskich wyników z analogicznego okresu
ubiegłego roku. Ceny i popyt na materiały budowlane i instalacyjne były stosunkowo
stabilne. Także przebieg imprez targowych, jak np. Budma w Poznaniu czy Targi PSB
w Kielcach, wskazuje, że branża idzie ścieżką wzrostu. I co istotne, ożywieniu na
rynku towarzyszy rosnące zainteresowanie nowymi technologiami – poszukiwane są
energooszczędne i ekologiczne materiały i urządzenia. Tak też zapewne będzie na
Targach Instalacje w Poznaniu. Z rynku coraz częściej docierają sygnały, że inwestorzy
budujący domy i kupujący mieszkania zwracają uwagę na to, ile będą zużywać
energii i skąd ją brać, czyli na późniejsze koszty eksploatacyjne. Rośnie też ich
świadomość konieczności dbania o środowisko.
W tym wydaniu sporo uwagi poświęcamy nowym wymaganiom dla budynków
i sposobom ich spełnienia. Polecam lekturę artykułów o tym, jak osiągnąć wymagany
wskaźnik energii pierwotnej, jakie efekty można uzyskać, stosując pompy ciepła
w układach hybrydowych, oraz jak optymalizować układy wentylacji mechanicznej
z odzyskiem ciepła. Publikujemy też materiały na temat kolektorów słonecznych,
układów mikrokogeneracyjnych oraz możliwości tworzenia programów zarządzania
energią zużywaną w budynkach w skali całego miasta.
O efektywności energetycznej i odnawialnych źródłach energii myśli obecnie cała
Wspólnota Europejska. Aneksja Krymu wprowadziła niepokój w Unii i potrzebę
dyskusji o tym, jak Wspólnota powinna kształtować swoją przyszłość energetyczną.
Pojawiły się nawet opinie, że głównym beneficjentem nowelizacji unijnego
pakietu energetyczno-klimatycznego może być rosyjski dostawca gazu ziemnego
i eksporterzy surowców energetycznych spoza Wspólnoty, a także energochłonny
przemysł w krajach nieunijnych, w których nie ma ograniczeń emisji. Z kolei
zwolennicy ograniczania emisji wskazują na duży potencjał energii odnawialnej
i jej wpływ na dywersyfikację źródeł wytwarzania energii, a tym samym poprawę
bezpieczeństwa energetycznego i w efekcie obniżenie cen energii.
Wielu wskazuje, że UE wymaga solidarności w ograniczaniu emisji, ale nie podejmuje
solidarnych działań, by negocjować ceny importowanego gazu − najwięcej
za rosyjskie błękitne paliwo płacą kraje, które są bliżej Rosji, najmniej te najbardziej
odległe. Stawiane jest zatem pytanie, co o tym decyduje, skoro nie ekonomia.
Czy jest zatem sens inwestować w elektrownie gazowe jako alternatywę
dla węglowych?
W dyskusji o przyszłości energii w UE zabierają też głos przedstawiciele systemowej
energetyki zawodowej korzystającej z węgla, gazu i ropy. Część z nich nie widzi już
dla siebie perspektyw w Unii, tylko poza nią – w szybko rozwijających się krajach
Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Według nich w UE rosną szanse dla systemu
rozproszonego z lokalnymi elektrociepłowniami i energetyką prosumencką
wykorzystującą OZE.
To nie tylko wizja – ten plan niektóre kraje stale i konsekwentnie wdrażają w życie.
Liderami są Dania i Szwecja z ponad połową energii z OZE. Polsce brakuje jeszcze
paru procent do zaplanowanych 15%, ale nasz wzrost w ostatnich 10 latach był
i tak większy niż np. Irlandii, Belgii, Holandii czy Wielkiej Brytanii.
Te dyskusje o strategii Wspólnoty są ważne, ale nie bez znaczenia jest też to, co się
dzieje na poziomie małych inwestorów − przyszłych prosumentów, którzy wierzą
w przyszłość energetyki niskoemisyjnej i odnawialnej i podejmują konkretne działania.
Producenci technologii wykorzystywanych do wytwarzania energii odnawialnych
inwestują w ich rozwój i na tym opierają wizję swojej przyszłości i biznesu. To ich
spotkamy w Poznaniu 8–11 kwietnia na Targach Instalacje. Zapraszam też na nasze
stoisko – nr 132 w pawilonie 5.
SPIS TREŚCI
AKTUALNOŚCI
Forum Wentylacja 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Jubileuszowa konferencja wod-kan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Rynek pomp ciepła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Powrót Piratów z Karaibów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Dzień z Vesbo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Majowe spotkanie branży OZE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Złote Medale INSTALACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Zapraszamy na targi i konferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
ENERGIA
Nowe wymagania, jakim powinny odpowiadać budynki – możliwość spełnienia wymagań EP
Piotr Jadwiszczak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Pompy ciepła w układach hybrydowych
Paweł Lachman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Pompy ciepła – nietypowe realizacje
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Waldemar Joniec .
Pompy ciepła – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Niezbędnik instalatora słonecznych systemów grzewczych.
Cz. 8. Wymiarowanie instalacji solarnych do przygotowania c.w.u.
Jerz Chodura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Regulacja hydrauliczna baterii kolektorów słonecznych
Rafał Kowalski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Mikrokogeneracja w praktyce
Katarzyna Rybka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Oszczędna elektrociepłownia w skali mikro
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Krzysztof Gigol
Praca centralnego ogrzewania w mieszkaniu zasilanym gazowym kotłem kondensacyjnym
Ryszard Śnieżyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Energetyczny audyt miejski – czy można skutecznie zarządzać zużyciem energii w mieście?
Marta Skiba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Urządzenia grzewcze zasilane wodorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
POWIETRZE
Zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych wentylacji mechanicznej
w budownictwie jednorodzinnym
Maria Kostka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Bezkanałowa wentylacja z odzyskiem ciepła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Pomiary stężenia CO2 w pomieszczeniu mieszkalnym w zabudowie jednorodzinnej
Mariusz Adamski, Justyna Siergiejuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
TRIX – nowy wymiar wentylacji pożarowej garaży podziemnych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Bartosz Pijawski
Gruntowe powietrzne wymienniki ciepła – przegląd stosowanych rozwiązań
Justyna Topolańska, Dorota Krawczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Jak prawidłowo izolować instalacje grzewcze i klimatyzacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
WODA
Metody zmniejszania ładunku zanieczyszczeń w wodach opadowych
Bernadetta Dębowska, Jadwiga Królikowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Praktyczne zastosowanie ciśnieniowych technik membranowych
w gospodarce wodno-ściekowej (cz. 2)
Krystyna Konieczny, Michał Bodzek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
INFORMATOR
Katalog firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Gdzie nas znaleźć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Indeks firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
6
kwiecień 2014
rynekinstalacyjny.pl
-
AKTUALNOŚCI
Forum Wentylacja
W
targach Forum Wentylacja – Salon Klimatyzacja (5–6 marca br.) wzięło udział
ok. 100 firm, które zaprezentowały wiele nowości. Do konkursu na najciekawszy produkt
zgłoszono 39 urządzeń: w kategorii wentylacja
– 26, klimatyzacja – 9, bezpieczeństwo pożarowe – 4. Nagrodzone zostały: centrala klimatyzacyjna ETA Pool SPA z oferty firmy BSH Klima, klimatyzator Emura firmy Daikin i wentylator strumieniowy SCF firmy Smay.
W tym roku Forum odbyło się w nowym miejscu – hali targowej MT Polska przy
ul. Marsa w Warszawie. Wystawcy chwalili sobie komfort pracy dzięki większej przestrzeni
wystawienniczej, lokalizacji na jednym poziomie i dobremu zapleczu parkingowemu.
8
kwiecień 2014
2014
Wystawie tradycyjnie towarzyszyły liczne seminaria i prezentacje. Pierwszego dnia
w części poświęconej wentylacji dr inż. Jerzy Sowa (Politechnika Warszawska) przedstawił rozwój wentylacji hybrydowej regulujące tę kwestię polskie przepisy. Z kolei dr
inż. Maciej Mijakowski (PW) dokonał oceny
energetycznej wentylacji z odzyskiem ciepła
– jest wiele rozwiązań i warto je przeanalizować, by energia cieplna odzyskana z wentylacji nie została „zjedzona” przez nakłady
na energię elektryczną do zasilania, tj. wentylatory i zabezpieczenia przed szronieniem
wymiennika. Również dr inż. Waldemar Targański (Politechnika Gdańska) wskazywał na
znaczenie sprawności odzysku ciepła w układach wentylacji i podkreślał, że nie zawsze
ekonomicznie uzasadnione jest stosowanie
wymienników o bardzo wysokiej sprawności. O wytycznych technicznych dla instalacji
wentylacji w budynkach NF40 i NF15 oraz
szczelności powietrznej mówił dr inż. Szymon
Firląg (PW).
Wśród zagadnień poświęconych klimatyzacji należy odnotować wystąpienie Michała Dobrzyńskiego na temat czynników chłodniczych
– firmy instalacyjne i operatorzy urządzeń powinni zwracać baczną uwagę na zmieniające się przepisy, m.in. w sprawie F-gazów. Jak
osiągać energooszczędność w systemach wentylacji i klimatyzacji, wskazywał mgr inż. Demis Pandelidis (Politechnika Wrocławska). Dr
inż. Sławomir Rabczak (Politechnika Rzeszowska) omówił metody akumulacji chłodu w instalacjach klimatyzacyjnych. Natomiast o obliczaniu zapotrzebowania na energię do uzdatniania i transportu powietrza w sali kinowej
mówił dr inż. Marcin Sompoliński (PWr). Dużym zainteresowaniem cieszyły się też warsztaty Fluid Desk oraz prezentacje firmowe.
Drugiego dnia w sesji dotyczącej wentylacji pożarowej dr inż. Dariusz Ratajczak (Szkoła Główna Służby Pożarniczej) omówił aktualne zmiany oraz kierunki modyfikacji prawa
w zakresie bezpieczeństwa pożarowego budynku. Dr inż. Grzegorz Kubicki (PW) zaprezentował praktyczne aspekty stosowania systemów różnicowania ciśnień. O wymaganiach
dla systemów i urządzeń wentylacji pożarowej mówił mgr inż. Dariusz Zgorzalski (Instytut Techniki Budowlanej). St. kpt. mgr inż. Rafał Szczypta (Komenda Główna Państwowej
Straży Pożarnej) podkreślał wagę prób i testów odbiorowych instalacji wentylacji pożarowej, obnażających błędy projektowe i mon-
tażowe. Zasady działania wentylacji strumieniowej i najczęstsze błędy w jej projektowaniu
omówił mgr inż. Tomasz Burdzy, a przykłady
modernizacji budynków i budowy systemów
oddymiania zaprezentował mgr inż. Łukasz
Ostapiuk (SGSP).
W tym roku wiele miejsca poświęcono prawu i normalizacji europejskiej w ramach seminarium przygotowanego we współpracy z Europejskim Stowarzyszeniem Przemysłu Wentylacyjnego (EVIA). Stefan Wiesendanger, prezes
EVIA, zachęcał producentów do zaangażowania się we współpracę, wymiany informacji
między firmami i skutecznego komunikowania się z politykami, by mieć wpływ na propozycje wychodzące z Komisji Europejskiej. Me-
AKTUALNOŚCI
todykę obliczania współczynnika sezonowego
zużycia energii (SEC) dla central wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych przedstawił
Rick Bruins (Zehnder Group), przewodniczący grupy roboczej „Wentylacja mieszkaniowa”
EVIA. Zwracał on również uwagę na zakresy dwóch dyrektyw: Ecodesign i Energy Labelling – pierwsza dotyczy wszystkich budynków, a druga jedynie mieszkalnych. Wymagania dyrektywy Ecodesign w odniesieniu do
wentylacji niemieszkaniowej scharakteryzował Claus Händel (Instytut FGK), sekretarz
techniczny EVIA. Podał on również metodykę obliczania współczynnika SFP dla central
w tych budynkach i omówił nowelizację normy
EN 13779 „Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości
instalacji wentylacji i klimatyzacji”. Zmiany
dotyczą filtrów i będzie trzeba podawać efektywność powietrza nawiewanego, a nie we-
wnętrznego. Natomiast zmiany w dyrektywie
EPDB w aspekcie wentylacji scharakteryzował Marc Jardinier (Aereco), przewodniczący
grupy roboczej „Wentylacja 2020”. Podczas
seminarium podano również wymagania dla
wentylatorów zgodnie z regulacją 327/2011
związaną z Dyrektywą 2009/125 EC (Ecodesign), a także zastanawiano się nad niektórymi
aspektami i niejasnościami tego dokumentu,
m.in. w kwestii wentylatorów oddymiających
(jakie ciśnienie należy uwzględniać w obliczeniach – całkowite czy statyczne).
W części poświęconej zagadnieniom energii w wentylacji dr inż. Piotr Bartkiewicz (PW)
mówił o współczynniku SFP jako mierze efektywności energetycznej systemu. Omówił on
trzy przykłady rozwiązań, które można wprowadzić w projektowanej instalacji, by spełnić
wymagania współczynnika. Zwrócił też uwagę, że przy projektowaniu trzeba myśleć przyszłościowo i szukać rozwiązań, które zagwarantują osiągnięcie współczynnika SFP poniżej 1. Wpływ filtracji powietrza na efektywność
i energochłonność instalacji był tematem referatu Janusza Łuczaka (SFM). O planowanych
zmianach w metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków mówił dr inż.
Krzysztof Kasperkiewicz (ITB), a o tym, jak
będzie traktowane chłodzenie w nowej metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków – dr inż. Kazimierz Wojtas (Politechnika Krakowska). Ciekawy system wentylacji nawiewno-wywiewnej z rekuperacją
i kanałowymi pompami ciepła w budynkach
jednorodzinnych zaprezentował dr inż. Jacek
Biskupski (PK).
Problemy wentylacji i klimatyzacji w budynkach energooszczędnych omówił dr inż.
Jarosław Müller (PK). Wskazywał, że w dążeniu do oszczędności energii zapominamy
o innym ważnym celu, tj. komforcie i zdrowiu użytkowników budynków. Ma to miejsce
zwłaszcza w budownictwie pasywnym – doświadczenia z eksploatacji wskazują, że nie
należy ulegać prymatowi licznika energii nad
zdrowiem ludzi. Dążyć można do spełniania
innych kryteriów dla budynków niskoenergetycznych niż standard domu pasywnego, np.
certyfikatu LEED. Dr Müller jako przykładowe rozwiązania dla niskoenergetycznego budynku podał pasywne chłodzenie, pompy ciepła, wykorzystanie free coolingu i wentylację
ze zmiennym strumieniem sterowaną czujnikami CO2. Także Korporacja Kominiarzy Polskich podnosiła problem wentylacji w budynkach pasywnych i wskazywała na rolę kominiarzy w odbiorze i eksploatacji budynków.
Waldemar Joniec, Katarzyna Rybka
Fot. RI
kwiecień 2014
9
AKTUALNOŚCI
Jubileuszowa konferencja
wod-kan
Podczas X Konferencji Naukowo-Technicznej „Nowe technologie w sieciach i instalacjach wodociągowych
i kanalizacyjnych” (Ustroń, 26–28 lutego 2014 r.) dyskutowano o najnowszych badaniach sieci i instalacji
wodociągowych oraz wdrażaniu nowych technologii do zarządzania systemami wodociągowymi.
Z
organizowana przez Zakład Wodociągów
i Kanalizacji Instytutu Inżynierii Wody
i Ścieków Politechniki Śląskiej w Gliwicach konferencja zgromadziła szerokie grono pracowników zakładów wod-kan odpowiedzialnych za
zarządzanie sieciami, firm projektowych i oferujących nowe technologie dla branży wodociągowej oraz pracowników naukowych. Przez
trzy dni dyskutowano o eksploatacji oraz modernizacji sieci i nowych narzędziach do inwentaryzacji, monitoringu i zdalnego odczytu
urządzeń pomiarowych. Pracownicy zakładów
wodociągowych wymienili się doświadczeniem
w korzystaniu z nowych technologii zarządzania sieciami. Dyskutowano także o diagnostyce sieci, jej renowacji i naprawie oraz o ekonomice stosowania różnych materiałów i uzbrojenia. Dużo uwagi poświęcono pompowniom
wodociągowym i kanalizacyjnym, a także instalacjom wod-kan, ich opomiarowaniu i armaturze.
W części poświęconej badaniom sieci i instalacji prof. Wojciech Dąbrowski (Politechnika Krakowska) zaprezentował wyniki badań,
na podstawie których opracował równania pozwalające określić wartości natężenia wypływu z przewodu kołowego. Wyniki umożliwiają też zakwestionowanie powtarzanego w literaturze twierdzenia, że na końcu przewodu
o swobodnym przepływie występuje gęstość
krytyczna – występują tam napełnienia mniejsze od krytycznych. Dr inż. Bartosz Kaźmierczak (Politechnika Wrocławska) zbadał trendy zmian lokalnych opadów i oszacował je
w perspektywie następnych 50 lat. Obliczenia te pozwalają optymalizować projektowanie
systemów kanalizacji i weryfikować zagrożenie
ich przeciążenia. O wpływie materiałów instalacyjnych na bezpieczeństwo zdrowotne wody
mówiła dr inż. Bożenna Toczyłowska. Podkreślała, że żaden materiał dopuszczony do stosowania w instalacjach – o ile będą one prawidłowo eksploatowane i przy ich doborze zostanie uwzględniona korozyjność wody – nie
ma bezpośredniego wpływu na rozwój bakterii Legionella.
Wśród wystąpień dotyczących projektowania sieci i instalacji wod-kan dr inż. Małgorzata Iwanek (Politechnika Lubelska) wskazywała
na zagrożenia sufozją (wypłukiwaniem gruntu) w wyniku awarii sieci i wynikające z tego szkody oraz koszty dla zakładów wod-kan.
10
kwiecień 2014
Prof. Jadwiga Królikowska (Politechnika Krakowska) zaprezentowała systemowe podejście
do oceny bezpieczeństwa działania odwodnienia terenu zurbanizowanego. Ma to szczególne
znacznie w ośrodkach z kanalizacją projektowaną na początku XX w., gdzie coraz częściej
zdarzają się letnie podtopienia i powodzie. Dr
inż. Jarosław Chudzicki (Politechnika Warszawska) zaprezentował koncepcję budowy
centralnej dyspozytorni ruchu w MPWiK w Puławach. Grupa pracowników Politechniki Lubelskiej oraz Warszawskiej wdrożyła tam zintegrowany system zarządzania infrastrukturą
techniczną, a wypracowana przez nich metodyka może być pomocna przy tworzeniu takich
systemów w innych zakładach. Dr inż. Mieczysław Łużniak (Politechnika Wrocławska) wskazywał, jak optymalizować koszty pompowania
ścieków przy wyborze przepompowni, biorąc
pod uwagę m.in. charakterystykę sieci, natomiast o tym, jak modelować sieci kanalizacji sanitarnej przy wykorzystaniu narzędzi dotychczas stosowanych do modelowania sieci
kanalizacji deszczowej, mówił dr inż. Grzegorz
Ścieranka (Politechnika Śląska).
W części poświęconej eksploatacji i modernizacji sieci oraz instalacji prof. Marian Kwietniewski (Politechnika Warszawska) zaprezentował opracowaną przez grupę pracowników
Politechniki Warszawskiej i Lubelskiej metodykę doboru systemu zdalnego odczytu wodomierzy na potrzeby przedsiębiorstw wodociągowych. Dr inż. Bożena Gil (PŚ) zwracała uwagę, że doświadczenia eksploatacyjne
wskazują, iż zmniejszone zużycie wody wpływa na pracę systemu kanalizacji w postaci
wolnego przepływu lub zastoju ścieków. Zatem także w kanalizacji grawitacyjnej, tak jak
w ciśnieniowej, należy uwzględniać ewentualny czas zastoju, gdyż ma to wpływ na powstawanie agresywnego środowiska i korozji betonu oraz metali.
Prof. Beata Kowalska (Politechnika Lubelska) przedstawiła analizę funkcjonowania
gminnej kanalizacji małośrednicowej, która
wykazała liczne niedociągnięcia i błędy w fazie projektowania i wykonawstwa, przez które
konieczne jest przeprojektowanie sieci na podstawie rzetelnych danych. Prof. Emilia Kuliczkowska (Politechnika Świętokrzyska) dokonała systematyki awarii i wskazywała na potrzebę stosowania przez zakłady wod-kan strategii
Fot. WJ
odnowy przewodów kanalizacyjnych i dostosowywania ich do specyfiki sieci. O skutecznym
stosowaniu rehabilitacyjnych powłok żywicznych w kanalizacji mówił prof. Andrzej Kuliczkowski (Politechnika Świętokrzyska). Mgr
inż. Barbara Marszałek przedstawiła schemat
poszukiwań nieszczelności sieci wodociągowej stosowany w Bytomskim Przedsiębiorstwie Komunalnym z wykorzystaniem m.in.
metod akustycznych. Dr inż. Florian Piechurski (Politechnika Śląska) skonfrontował normy
zużycia wody w basenach z faktycznym zużyciem i wskazywał na możliwości optymalizacji
doboru instalacji i unikanie ich przewymiarowania. Zaprezentował też przykładowe efekty
wdrożenia systemu monitoringu i sterowania
ciśnieniem w sieci dystrybucji wody oraz ich
wpływ na wykrywanie awarii i obniżanie strat
wody. Możliwości, jakie daje inwentaryzacja,
sektoryzacja, monitoring sieci i zdalny odczyt
wodomierzy w ograniczaniu strat wody, prezentował dr inż. Wojciech Koral (Politechnika
Śląska) na przykładzie PWiK Gliwice. Wdrażanie systemów monitoringu i regulacji ciśnienia
w sieci Katowickich Wodociągów S.A. omówił
mgr inż. Mariusz Pluta, a w Rudzie Śląskiej
Dominik Sladek.
Z okazji jubileuszowej konferencji prof. Karol Kuś, przewodniczący Komitetu Naukowego
i Organizacyjnego, złożył szczególne podziękowania za czynny udział i wartości merytoryczne profesorom: Wojciechowi Dąbrowskiemu, Januszowi Jeżowieckiemu, Andrzejowi
Królikowskiemu, Marianowi Kwietniewskiemu, Andrzejowi Kuliczkowskiemu i Zbigniewowi Siwoniowi oraz doktorom: Tadeuszowi
Siwcowi, Bożennie Toczyłowskiej, Edmundowi Nowakowskiemu i Jarosławowi Chudzickiemu. Następna konferencja za dwa lata.
Waldemar Joniec
AKTUALNOŚCI
AFRISO w 3D
Na Targach INSTALACJE w Poznaniu firma
Afriso zamiast tradycyjnych stoisk rozstawi w kilku miejscach dotykowe ekrany 55-calowe, które
zobrazują wybrane elementy oferty tego producenta armatury zabezpieczającej i regulacyjnej.
Możliwość sterowania obrazem na monitorach
wprowadza do prezentacji element interaktywności, tak ważny podczas wydarzeń targowych.
Ta nowa forma to nie tylko okazja do wyróżnienia oferty na tle tradycyjnych stoisk, ale też sposób na zaangażowanie potencjalnych użytkowników produktów w aktywne poznawanie mechanizmów działania urządzeń.
Afriso
Quiz Hydro-Vacuum
To konkurs wiedzy o firmie i jej ofercie. Nagrody zdobędzie 500 osób, które odpowiedzą poprawnie na największą liczbę pytań w jak najkrótszym czasie. Można poprawiać swoje wyniki, lecz nie częściej niż raz na dobę. W końcowej
klasyfikacji liczy się najlepszy osiągnięty rezultat. Nagrody główne to tablety Asus Fonepad,
smartfony Sony Xperia J i komplety kluczy nasadowych COVAL, przewidziano też nagrody
pocieszenia. Konkurs trwa do 9 maja, a wyniki będą dostępne na stoisku firmy na targach
WOD-KAN w Bydgoszczy 20–22 maja br.
www.hydro-vacuum.com.pl
King KAN
To kangur z warszawskiego ZOO, którego pięć
lat temu zaadoptowała spółka KAN, producent
instalacji wodnych i grzewczych. Celem Honorowej Adopcji jest wspomaganie utrzymania zwierząt. Podopieczny KAN to kangur rudy, największy z gatunku torbaczy, który w swoim stadzie
w ZOO jest samcem alfa. Spółka nie bez kozery
wybrała właśnie tego zwierzaka, by promował
jej markę. Z okazji jubileuszu pięciolecia opieki
nad kangurem KAN zorganizuje w czerwcu br.
specjalne spotkanie w ZOO.
KAN
iF Award dla Flowair
Gdyńska firma odebrała 28 lutego br. nagrodę iF
Award – jedną z dwóch (obok RedDot) najbardziej liczących się nagród wzorniczych na świecie. Nagrodzony produkt to najnowsza jednostka odzysku ciepła OXeN o sprawności do 94%.
Urządzenie umożliwia wentylację z odzyskiem
ciepła bez instalacji kanałowej. Wcześniej zdobyło nagrodę Dobry Wzór. Autorem projektu
jest Rafał Dętkoś.
Flowair
Mark członkiem RLT
Firma Mark BV – producent przemysłowych
systemów ogrzewania i klimatyzacji – została członkiem Herstellerverband Raumlufttechnische Geräte e.V. (niemieckiego związku producentów urządzeń technicznych do napowietrzenia pomieszczeń). Członkowie tej organizacji
opracowali m.in. wytyczne techniczne i system
certyfikacji central wentylacyjnych z odzyskiem
ciepła. Promują także innowacyjne technologie
oraz urządzania z branży HVAC. Do związku należą też m.in. firmy AL-KO, BerlinerLuft, GEA,
Fläkt Woods, Rosenberg i Wolf.
Mark Polska
12
kwiecień 2014
Rynek
pomp ciepła
W
edług danych Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła w ubiegłym roku firmy oferujące pompy ciepła ponownie odnotowały wzrost sprzedaży i spodziewają się wzrostów
także w roku bieżącym.
Przeprowadzone przez PORT PC badanie obejmowało pięć typów pomp ciepła: solanka/woda, woda/woda, bezpośrednie odparowanie w gruncie/woda, powietrze/woda oraz powietrze/woda tylko do
c.w.u. W 2013 r. w Polsce sprzedaż pomp ciepła
wzrosła o 20% w stosunku do roku 2012 i wyniosła 15 tys. szt. Największy wzrost odnotowano
w segmencie pomp korzystających z powietrza jako dolnego źródła ciepła. Pompy te cieszą się coraz większą popularnością, zwłaszcza te do c.w.u.
– ich sprzedaż wzrosła o 40% i sprzedano ich ok.
7800 szt. Stosunkowo duży był też wzrost sprzedaży pomp typu powietrze/woda do zasilania instalacji
c.o. i c.w.u. − o 26%. Sprzedaż pomp ciepła typu
solanka/woda utrzymała się na podobnym poziomie
jak w 2012 r., pomimo że są to układy najbardziej
efektywne energetycznie i zdolne samodzielnie zapewnić komfort cieplny w budynkach.
Pomimo takiego zwiększenia sprzedaży Polska
w stosunku do krajów zachodnich to w dalszym ciągu rynek w początkowej fazie rozwoju i jego perspektywy są bardzo obiecujące. Na przykład na rynku niemieckim rocznie sprzedaje się ponad 70 tys.
pomp ciepła, ale jest on już ustabilizowany i nie
odnotowuje wzrostów. Z kolei w Szwecji w ubiegłym roku odnotowano 4-proc. wzrost sprzedaży
pomp ciepła ogółem, do czego przyczyniła się rosnąca popularność urządzeń zasilanych powietrzem
wyrzutowym.
Zdaniem Pawła Lachmana, prezesa zarządu
PORT PC, pompy ciepła cieszą się coraz większym
zaufaniem i w tym roku należy się spodziewać jeszcze większego wzrostu rynku tych urządzeń, sięgającego ponad 30%. Ponadto wskazuje on, że po
tym jak Komisja Europejska wprowadziła korzystne
sposoby rozliczania energii ze źródeł odnawialnych
dla pomp ciepła, możliwe będzie większe wsparcie
finansowe tych urządzeń, np. poprzez nowy program NFOŚiGW „Prosument”, i ten rok może być
przełomowy dla tej technologii. Także nowe zasady
etykietowania urządzeń grzewczych plasują pompy ciepła w gronie najbardziej efektywnych energetycznie urządzeń – w klasach A+, A++, z czasem A+++.
mat. PORT PC
Powrót
Piratów z Karaibów
3
marca br. ruszyła druga edycja programu wsparcia sprzedaży dla partnerów handlowych firmy
Klima-Therm. Każdy zarejestrowany uczestnik Programu „Piraci z Karaibów – poznaj klimat przygody!”
za zakup produktów z kategorii Dom i Biuro otrzyma
premię punktów i szansę na zdobycie nagrody głównej – udziału w „wyprawie życia” na Karaiby. Dealerzy i instalatorzy branży klimatyzacyjnej będą premiowani do 31 grudnia br. za zakupy urządzeń klimatyzacyjnych typu split marki Fujitsu.
W tym roku podstawowym narzędziem komunikacji w ramach Programu jest platforma internetowa www.poznaj-klimat.pl. Znaleźć na niej można
wszystkie niezbędne informacje na temat premiowania zakupów, nagród oraz aktualnego miejsca w rankingu. Dla zarejestrowanych uczestników firma przy-
gotowała liczne działania informacyjno-promocyjne
mające na celu jeszcze większe uatrakcyjnienie Programu oraz nagrody rzeczowe i niespodzianki.
mat. Klima-Therm
AKTUALNOŚCI
Dzień z VESBO
24
marca był w kaliskiej hurtowni Termika
Dniem z VESBO. Tego dnia instalatorzy
mogli bliżej poznać produkty VESBO, ich parametry i sposoby montażu. Była to także okazja,
by skosztować VESBO Jadła – szybkiej i smacznej przekąski dla każdego zapracowanego instalatora. Nie byłoby mowy o Dniu z VESBO bez cennych nagród – przedstawiciele firmy nagradzali swoich rozmówców zgrzewarkami, spodniami
mat. VESBO
i polarami.
Złote
Medale
INSTALACJI
Majowe spotkanie
branży OZE
Instalacje fotowoltaiczne na dachach szkół
w Pomorskiem, kompleks elektrowni słonecznych na Podlasiu, nowa farma wiatrowa
w Zachodniopomorskiem – to tylko przykłady inwestycji realizowanych ostatnio w Polsce. Jak wygląda sytuacja na rynku, jak finansować projekty OZE, co zrobić, by zainstalować w swoim domu lub gospodarstwie
agroturystycznym panele fotowoltaiczne?
– tego m.in. będzie się można dowiedzieć
podczas najbliższej edycji targów Greenpower w Poznaniu (13–15.05.2014).
Majowe targi zielonej energii w Poznaniu – czyli Greenpower – stanowią dobrą okazję, by
w pierwszym półroczu zaprezentować swoją ofertę, wymienić doświadczenia, spotkać się
z klientami oraz zapoznać z nowymi trendami i technologiami na rynku. Zeszłoroczna edycja obfitowała w wydarzenia dedykowane specjalistom – odbyło się 20 konferencji, warsztatów i szkoleń. Do Poznania zjechało ponad 9 tysięcy zwiedzających spragnionych najnowszej wiedzy o rynku i produktach. – Targi odwiedzają prywatni inwestorzy zainteresowani
energooszczędnymi technologiami z zakresu wykorzystania OZE, inwestorzy instytucjonalni, przedstawiciele samorządów, a także firm działających w branży turystycznej, hotelarskiej i SPA – mówi Marcin Gorynia, dyrektor poznańskich targów Greenpower.
Wstęp na ekspozycję oraz wydarzenia towarzyszące targom Greenpower jest bezpłatny
(po wcześniejszej rejestracji). Więcej informacji na stronie: www.greenpower.mtp.pl.
reklama
prpomocja
W tym roku będzie można zobaczyć ofertę z zakresu energii słonecznej, wiatrowej, wodnej,
geotermalnej, biomasy, biopaliw oraz technologii energooszczędnych. Nie zabraknie też tematycznych konferencji, m.in. drugiej edycji „Fotowoltaiki dla każdego” oraz „OZE w agroturystyce”, a także seminariów Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej na temat aktualnego stanu ustawy o OZE, energii słonecznej, biogazu czy wiatraków.
14
kwiecień 2014
Z
łoty Medal MTP to nagroda przyznawana
innowacyjnym produktom o najwyższej jakości i wytworzonym w oparciu o najwyższej
klasy technologie.
W tym roku Sąd Konkursowy Targów
INSTALACJE i TCS uhonorował Złotymi Medalami:
dwugazowy detektor typ GD-8 firmy
Alter;
zawór Energy Valve firmy Belimo;
klimatyzator Ururu Sarara firmy Daikin;
hybrydową pompę ciepła Altherma firmy
Daikin;
niskoenergetyczny system grzewczy ALEC
firmy ATAG;
gazowe kotły kondensacyjne firmy ATAG;
kolektor hybrydowy E-PVT2,0 firmy Energetyka Solarna Ensol;
moduł programu CAD Hydronickpack 4.0
firmy Fluid Desk;
wysokotemperaturową pompę ciepła solanka/woda SIH 90TU firmy Glen Dimplex;
typoszereg pomp TPE z silnikami SaVer
Motors firmy Grundfos;
system instalacyjny Premium firmy SIGMA-LI;
palnik na biomasę X Revo firmy Pellas X;
modułowe podłogowe grzejniki kanałowe
Fractal Canal firmy Regulus;
miskę ustępową lejową wiszącą WC KERAMAG 4U firmy Sanitec Koło;
pompę ciepła EcoHeatPro firmy Tweetop;
kompensator mieszkowy do rur preizolowanych Zakładów Elementów Sprężystych
i Lotniczych.
mat. MTP
AKTUALNOŚCI
TARGI, KONFERENCJE
Zapraszamy na targi i konferencje
KWIECIEÑ
INSTALACJE
Międzynarodowe Targi Instalacyjne
8–11 kwietnia 2014 r., Poznań
MAJ
GREENPOWER
Międzynarodowe Targi Energii
13–15 maja 2014 r., Poznań
WOD-KAN
Międzynarodowe Targi Maszyn
i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji
20–22 maja 2014 r., Bydgoszcz
CZERWIEC
Targi ITM
– Innowacje, Technologie, Maszyny
3–6 czerwca 2014 r., Poznań
PELLETS-EXPO & BRYKIET-EXPO Targi
Urządzeń, Technologii do Wytwarzania
i Zastosowania Pelletu i Brykietu
3–5 czerwca 2014 r., Bydgoszcz
KWIECIEÑ
XIV Forum Termomodernizacja 2014 pt. „Zintegrowane projektowanie energetyczne”,
8 kwietnia 2014 r., Warszawa – Zrzeszenie Audytorów Energetycznych, tel. 22 505 47 84,
faks 22 825 86 70, e-mail: [email protected], www.zae.org.pl
VI Konferencja Naukowa EKO-DOK 2014, 23–26 kwietnia 2014 r., Szklarska Poręba
– Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej,
tel./faks 71 320 25 87, tel. kom. 697 521 462, e-mail: [email protected],
www.eko-dok.pl
MAJ
XVII Konferencja GAZTERM, 12–14 maja 2014 r., Międzyzdroje – Studio 4u,
tel. 91 485 17 10, faks 91 485 17 17, tel. kom. 607 220 470, 512 092 384,
e-mail: [email protected], www.gazterm.pl
IX Konferencja „Wody opadowe – aspekty prawne, ekonomiczne i techniczne”,
15–16 maja 2014 r., Iława – Abrys, tel. 61 655 81 22, tel. kom. 784 036 990,
e-mail: [email protected], www.abrys.pl
IV Konferencja Szkoleniowa „Ochrona przeciwpożarowa w obiektach budowlanych.
Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż i eksploatacja”,
29 maja 2014 r., Warszawa – Redakcje „Rynku Instalacyjnego” i „elektro.info”,
tel. 22 512 60 83, faks 22 810 27 42, e-mail: [email protected],
www.rynekinstalacyjny.pl/konferencja-ppoz
POBIERZ
2014
promocja
MOBILNE
WYDANIE
PRZEWODNIKA
PO TARGACH
patronat medialny
kwiecień 2014
15
IV Konferencja Szkoleniowa
OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
W OBIEKTACH BUDOWLANYCH
MAZOWIECKA
O K R Ę G O W A
WSPÓŁORGANIZATORZY:
I
Z
29 MAJA 2014, WARSZAWA
SALA A (ELEKTROTECHNICZNA)
• Sterowanie urządzeniami gaśniczymi w serwerowniach
bryg. dr inż. Waldemar Wnęk – Szkoła Główna Służby Pożarniczej
Cena dla prenumeratorów
„Rynku Instalacyjnego”:
250 zł brutto!
Cena regularna bez zniżek:
320 zł brutto
CENA OBEJMUJE:
• 14 godzin wykładów merytorycznych
(2 równoległe sesje, możliwość dowolnego
wyboru tematów)
• 2 przerwy kawowe
• Lunch
• Materiały konferencyjne
• Kupony rabatowe na zakupy w Księgarni
Technicznej Grupy MEDIUM
A
B U D O W N I C T WA
INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE
I GAŚNICZE – PROJEKTOWANIE,
MONTAŻ I EKSPLOATACJA
JUŻ DZIŚ
ZAREZERWUJ MIEJSCE!
B
INŻYNIERÓW
• Instalacje niskoprądowe w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
bryg. dr inż. Waldemar Jaskółowski – Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Zagrożenie pożarowe instalacji i urządzeń elektroenergetycznych
Marek Podgórski – SITP Warszawa
• Zagrożenia pożarowe powodowane przez wyładowania
atmosferyczne i ich neutralizacja
dr inż. Jarosław Wiater – Politechnika Białostocka
• Przydatność wyłącznika różnicowoprądowego w ochronie ppoż.
dr inż. Ryszard Zacirka, dr inż. Janusz Konieczny – Politechnika Wrocławska
• Lokalizacja stacji transformatorowych i zespołów prądotwórczych
pod względem ppoż.
Grzegorz Dzień – Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Wymagania w zakresie prowadzenia tras przewodowych
instalacji ppoż.
mgr inż. Edward Skiepko – rzeczoznawca ds. ppoż.
• Zagrożenia pożarowe powodowane przez ograniczniki przepięć
i ich neutralizacja
mgr inż. Julian Wiatr – red. naczelny „elektro.info”
• Ochrona przeciwpożarowa kanałów i tuneli kablowych
mgr inż. Julian Wiatr – red. naczelny „elektro.info”, dr inż. Waldemar Jaskółowski – SGSP
DEKLARUJĘ UDZIAŁ OSÓB:
WYBIERZ SALĘ:
DANE DO FAKTURY:
....................................................
..................................
.....................................................................
IMIĘ I NAZWISKO:
NAZWA FIRMY LUB INSTYTUCJI ZAMAWIAJĄCEJ:
MIEJSCOWOŚĆ:
...........................................................................
........................
ULICA: .
KOD POCZTOWY: .
st. kpt. mgr inż. Przemysław Kubica – Szkoła Główna Służby Pożarniczej
........................................
• Stałe Urządzenia Gaśnicze – gazowe, zasady doboru
gazu gaśniczego
FAKS:
dr inż. Agnieszka Malesińska – Politechnika Warszawska
.....................................................................
• Stałe Urządzenia Gaśnicze – gaszenie mgłą wodną
.............................
mgr inż. Dariusz Zgorzalski – Instytut Techniki Budowlanej
WOJEWÓDZTWO: .
• Prawne wymagania dla systemów i urządzeń ppoż.
– praktyka stosowania dokumentów w budownictwie
TELEFON:
st. kpt. mgr inż. Rafał Szczypta – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej
.............................
• Projektowanie instalacji wentylacji pożarowej
– jak unikać błędów
E-MAIL: .
st. kpt. mgr inż. Paweł Wróbel – Szkoła Główna Służby Pożarniczej
.......................................
• Systemy wentylacji pożarowej – oddymianie.
Przykłady oceny poprawności wykonania i działania
REGON:
dr inż. Grzegorz Kubicki – Politechnika Warszawska
................................
• Systemy wentylacji pożarowej – zapobieganie zadymieniu
w budynkach
(POTWIERDZENIE UDZIAŁU W KONFERENCJI WRAZ Z FAKTURĄ PRO FORMA OTRZYMUJĄ
PAŃSTWO NA PODANY ADRES E-MAIL)
NIP:
SALA B (SANITARNOINSTALACYJNA)
Sala A Sala B
www.rynekinstalacyjny.pl/konferencja-ppoz
Adres e-mail
Imię i nazwisko
tel. 22 512 60 83
Lp.
1.
ZGŁOSZENIA:
2.
3.
Sponsorzy:
UWAGA! KAŻDA OSOBA ZGŁOSZONA NA KONFERENCJĘ ZOSTANIE ZAPISANA NA BEZPŁATNY NEWSLETTER „ELEKTRO.INFO” LUB „RYNEK INSTALACYJNY”.
W PRZYPADKU NISKIEJ FREKWENCJI UCZESTNIKÓW ORGANIZATOR ZASTRZEGA SOBIE PRAWO DO ODWOŁANIA KONFERENCJI.
Sponsor główny:
Dane do przelewu:
Grupa MEDIUM
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.
ul. Karczewska 18
04-112 Warszawa
Volkswagen Bank Polska S.A.
Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa
09 2130 0004 2001 0616 6862 0001
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych
osobowych przez Grupa MEDIUM, 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, w celach marketingowych oraz na przesyłanie informacji handlowej
za pomocą środków komunikacji elektronicznej
w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą
elektroniczną. Wydawnictwo zapewnia Klientowi
prawo do wglądu i zmiany swoich danych osobowych. Wysłanie zgłoszenia jest jednoznaczne
z akceptacją warunków uczestnictwa.
Podpis zamawiającego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Program
do analizy OZE
EasyControl
na Androida
Aplikacja Buderus działa już także na urządzeniach
mobilnych z systemem operacyjnym Android. Żeby zdalnie zarządzać domową instalacją grzewczą, wystarczy
smartfon lub tablet z zainstalowaną aplikacją EasyControl, połączenie z internetem i moduł Logamatic web
KM200, który łączy instalację grzewczą z internetem lub
lokalną siecią Wi-Fi. Do tej pory aplikacja pozwalała na
wprowadzanie danych wyłącznie za pomocą urządzeń
pracujących na systemie operacyjnym iOS. Aplikacja
współpracuje ze wszystkimi kotłami marki Buderus
wyposażonymi w system regulacyjny Logamatic EMS
lub EMS plus z regulatorem RC35. Jest intuicyjna w obsłudze, zapewnia stały dostęp do ustawień parametrów
systemu i pomaga oszczędzać energię. Można ją bezpłatnie pobrać ze strony www.buderus-aplikacje.pl.
mat. Buderus
Narodowa Agencja Poszanowania Energii opracowała narzędzie do analiz alternatywnych i odnawialnych
źródeł energii w budynku. Wygenerowany za pomocą
aplikacji aoze.pl raport może być wykorzystany do
dokumentacji, która jest obowiązkowa w projekcie
budowlanym.
Aplikacja jest przeznaczona dla projektantów, architektów i audytorów energetycznych. Do jej zalet należą: tworzenie raportów zgodnych z rozporządzeniem,
wprowadzanie aktualnych taryf paliw i nośników energii, analiza do pięciu systemów, analiza źródeł ciepła,
chłodu i energii elektrycznej, wprowadzenie układów
kogeneracyjnych, wiarygodność wyników obliczeń,
aktualne algorytmy, przechowywanie kopii roboczych
zapasowych raportów. Obliczenia można wykonywać
dowolną liczbę razy za darmo, opłata pobierana jest
dopiero przy drukowaniu raportu (14,90 zł za pojedynczy raport, 10 zł w pakiecie, dostęp do programu przez
internet). Obsługa aoze.pl jest intuicyjna i dodatkowo
wspomagana podpowiedziami.
mat. NAPE
Rozdzielacze kotłowe
Compact
Lux Elements
Kessel wprowadził do oferty płyty brodzikowe firmy
Lux Elements. Są to płyty z pianki polistyrenowej sztywnej, ze zintegrowanym i fabrycznie uszczelnionym odpływem oraz czterostronnym spadkiem. Lux Elements®
TUB to płyty brodzikowe ze zintegrowanym i uszczelnionym wpustem punktowym umiejscowionym na środku
lub w narożu, a Lux Elements® TUB-LINE to płyty ze
zintegrowanym i uszczelnionym odpływem liniowym.
Obie dostępne są w różnych wymiarach i kształtach
(z możliwością przycięcia). Montowane są na poziomie
posadzki i zastępują izolację akustyczną, uszczelnienie
alternatywne oraz jastrych, dzięki czemu montaż staje
się łatwy, szybki i bezpieczny.
mat. Kessel
18
kwiecień 2014
Firma Makroterm wprowadziła na rynek nowy rozdzielacz przeznaczony do instalacji c.o. z wieloma obiegami grzewczymi. Każdy obieg może być indywidualnie
sterowany i wyłączany oraz wyposażony w osprzęt
– w zależności od potrzeb. W wersji SH wbudowane
sprzęgło umożliwia zrównoważenie przepływów i zapewnia lepszą pracę pomp – nie zakłócają się one wzajemnie
i mają o 30% dłuższą żywotność. Do zalet urządzenia
należą: prosty montaż, zintegrowane w jednym miejscu
zasilania i powroty poszczególnych obiegów, ustalone
kierunki przepływów, wysokiej jakości materiały, niewielkie gabaryty i fabrycznie montowane uchwyty do
montażu ściennego. W zależności od liczby obiegów
w instalacji można wybrać jedną z czterech wersji rozdzielacza. Dodatkowo każdy z nich może występować
jako zintegrowany ze sprzęgłem hydraulicznym.
mat. Makroterm
Inteligentne okna
Konsorcjum Climawin stworzyło innowacyjne okna
przeznaczone zarówno dla budynków mieszkalnych, jak
i komercyjnych, które nie mają sprawnej wentylacji.
Technologia została opracowana w ramach projektu
finansowanego przez UE. Okno sterowane czujnikami
w pomieszczeniu wstępnie podgrzewa wpływające powietrze, wykorzystując do tego celu ogniwa słoneczne.
Okna te mają efektywną izolację, regulowane otwory
wlotu umożliwiające kontrolę strumienia powietrza, filtry
powietrza, ramy z podwójnymi szybami oraz zintegrowane układy elektroniczne do komunikacji bezprzewodowej
z czujnikami pokojowymi. Mają też funkcję wcześniejszego podgrzewania, samochłodzenia oraz tryb przepływu/obejścia w warunkach ekstremalnych. Okna będą
dostępne w Europie pod koniec 2014 r. Producenci będą
mogli kupić licencję od konsorcjum w celu wykorzystania
technologii Climawin we własnych produktach.
mat. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Mobilny
Układ mieszający
z zaworem
trójdrogowym
wentylator KLR
Wolnostojący wentylator przemysłowy na ramie
przejezdno-uchylnej przeznaczony jest do osuszania,
chłodzenia urządzeń przemysłowych i wspomagania
wentylacji. Urządzenie może służyć do wyciągu spalin
z warsztatów, dymu spawalniczego, pyłów oraz do wielu innych zastosowań. Pracuje wysokoefektywnie przy
przepływach od 4150 do 34 200 m3/h. Opatentowana
regulowana konstrukcja umożliwia kierowanie strumieniem powietrza. Przy mniejszych obrotach wentylator
może również służyć do zwiększenia komfortu osób
pracujących w środowisku gorącym, np. w zakładach
przemysłowych. Wentylator wykonany jest ze stali malowanej proszkowo. Silniki jedno- lub trójfazowe zamknięte
są w obudowie z odlewu aluminiowego i wyposażone
w łożyska bezobsługowe, a IP wynosi 55. Rama przejezdno-uchylna umożliwia regulację góra-dół, możliwy jest
także wybór dowolnej kolorystyki. Wentylator dostępny
jest w średnicach od 450 do 1000 mm.
mat. Planetfan
Testo dla wentylacji i klimatyzacji
Miernik wielofunkcyjny testo 435 umożliwia precyzyjne pomiary i regulację systemów klimatyzacji i wentylacji. Mierzy on stężenie CO2, wilgotność względną
i temperaturę powietrza w pomieszczeniu oraz ciśnienie absolutne. Dodatkowo przeprowadzić można ocenę
ruchu powietrza w pomieszczeniu (za pomocą sondy
turbulencyjnej), a także zmierzyć natężenie światła.
Pomiar temperatury i wilgotności został zintegrowany
w nowej sondzie termicznej do stosowania w kanałach
wentylacyjnych. Prędkość i objętość przepływu, wilgotność i temperatura powietrza mogą być zmierzone
w jednej sekwencji pomiarowej. Sondy wiatraczkowe
o średnicy 60 i 100 mm są przystosowane do pomiarów
np. na kratkach wentylacyjnych, natomiast do kanałów
wentylacyjnych służy sonda wiatraczkowa o średnicy
16 mm z szerokim zakresem pomiarowym 0,6–40 m/s.
Dzięki zintegrowanemu czujnikowi różnicy ciśnień można dokonać pomiaru prędkości przepływu za pomocą
rurki Pitota. Oprócz klasycznych sond przewodowych
możliwy jest pomiar bezprzewodowy na odległość do
Nowe
odpływy Viega
20 m (jednoczesne podłączenie trzech sond radiowych
temperatury i wilgotności). Pozwala to na wygodne pomiary i unikanie ewentualnych uszkodzeń przewodów.
Dokumentację pomiaru można wydrukować już w miejscu jego przeprowadzenia za pomocą bezprzewodowej
drukarki.
mat. Testo
Nowa centrala HERU
Firma Östberg
wprowadziła na rynek nową centralę
wentylacyjną o zwiększonej wydajności z odzyskiem ciepła HERU® 250 S EC
przeznaczoną do biur oraz budynków jedno- i wielorodzinnych. Urządzenie charakteryzuje się wysoką
sprawnością temperaturową i zapewnia oszczędność
energii przy jednoczesnej cichej pracy. HERU® 250 S EC
jest wyposażona w centralnie umieszczony obrotowy
wymiennik ciepła wykonany z aluminium o sprawności
temperaturowej do 86%. Urządzenie może być też wypo-
KAN wprowadził do oferty nową grupę mieszającą
z zaworem trójdrogowym przeznaczoną do stosowania
z rozdzielaczami ogrzewania podłogowego. Dzięki zastosowaniu automatycznego zaworu termostatycznego
możliwa jest współpraca ze wszystkimi źródłami ciepła,
zarówno nisko-, jak i wysokoparametrowymi. Zastosowanie pompy elektronicznej gwarantuje wysoką energooszczędność
całego układu zasilania
pętli grzewczych i spełnia wymagania ERP.
Specjalna konstrukcja
jako jedyna na rynku
instalacyjnym gwarantuje najmniejszą głębokość zabudowy układu
i umożliwia montaż grupy mieszającej w jednej
osi z rozdzielaczem.
mat. KAN
sażone w grzałkę elektryczną o mocy 2300 lub 1150 W.
Centrala w standardzie ma zainstalowane filtry klasy F7
do powietrza nawiewanego i wywiewanego. Obudowa
jest wykonana z podwójnej ocynkowanej blachy stalowej
izolowanej wełną mineralną grubości 50 mm. Wentylatory promieniowe o wygiętych do tyłu łopatkach można
łatwo wyjąć w celu czyszczenia. HERU® 250 S EC możne pracować w przestrzeniach o różnej temperaturze.
Centrala jest obsługiwana za pomocą bezprzewodowego
pilota służącego do programowania wymaganych parametrów, a także monitorowania stanu urządzenia. Zasięg
działania pilota to ok. 50 m.
mat. Östberg
Firma Viega wprowadziła do oferty udoskonalone
komplety odpływowo-przelewowe Multiplex, Simplex
i Rotaplex do wanien. Nowe rozwiązanie w odpływach
pozwala na podjęcie decyzji o wyborze odpływu dopiero
w fazie wykończenia łazienki i dopasowanie go do całej
aranżacji. Instalator może wykonać wszystkie prace,
wraz z przyłączami i montażem wanny, a dopiero na
samym końcu klient dokona wyboru konkretnego zestawu wykończeniowego. Korpus odpływowy ma zaledwie
33 mm głębokości zabudowy i można go stosować także
w designerskich wannach o bardzo wąskim brzegu. Rura
przelewowa jest elastyczna i dopasowuje się do kształtu
wanny. Wzornictwo zestawów z serii Visign do kompletów Multiplex i Rotaplex uhonorowane zostało m.in.
nagrodą Red Dot Design Award, wyróżnieniem Design
Plus i nominacją do German Design Award.
mat. Viega
kwiecień 2014
19
ENERGIA
dr inż. Piotr Jadwiszczak
Wydział Inżynierii Środowiska
Politechniki Wrocławskiej
Nowe wymagania,
jakim powinny odpowiadać budynki
Możliwość spełnienia wymagań EP
The new building standards – the ability to meet the EP factor requirements
W środowisku branżowym wciąż trwa dyskusja dotycząca trendu zmian w nowelizacji warunków technicznych
(WT) oraz sposobów spełnienia nowych wymagań. Obiegowe opinie mówią o konieczności stosowania
izolacji cieplnych o ogromnych grubościach, drogich energooszczędnych okien i wysokosprawnych systemów
wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, co i tak ponoć nie gwarantuje spełnienia „wyśrubowanych”
wymagań nowych WT. Jak jest naprawdę?
N
owelizacja warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], zmienia wymagania odnośnie do
energooszczędności budynków. Zaplanowano
stopniowe zaostrzanie wymagań dotyczących
izolacyjności cieplnej przegród budowlanych
i zapotrzebowania na nieodnawialną energią
pierwotną (w 2014, 2017 i 2012 r.) [2] oraz energooszczędności wentylacji i klimatyzacji [3].
Według nowelizacji WT budynek spełnia
wymagania dotyczące energooszczędności,
gdy współczynniki przenikania ciepła wszystkich przegród budowlanych są mniejsze od
wartości granicznych UC(max) (tabela 2) oraz
wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania
ciepłej wody użytkowej oraz oświetlenia EP
nie przekracza wartości granicznej podanej
w WT (tabela 3).
Izolacyjność
przegród budowlanych
Na przykładzie warstwowych ścian zewnętrznych o typowych konstrukcjach wyMateriał części nośnej
ściany zewnętrznej
20
kwiecień 2014
Wg WT 2014
0,25 W/m2 K
Wg WT 2017
0,23 W/m2 K
Wg WT 2021
0,20 W/m2 K
Ytong 24 cm
(λ = 0,12)
0,06 m
0,08 m
+2 cm
0,10 m
+4 cm
0,12 m
+6 cm
Beton komórkowy 24 cm
(λ = 0,30)
0,09 m
0,12 m
+3 cm
0,13 m
+4 cm
0,16 m
+7 cm
Pustak ceramiczny maks. 22 cm
(λ = 0,44)
0,11 m
0,13 m
+2 cm
0,15 m
+4 cm
0,17 m
+6 cm
Silka E24 24 cm
(λ = 0,55)
0,11 m
0,13 m
+2 cm
0,15 m
+4 cm
0,17 m
+6 cm
Cegła dziurawka 24 cm
(λ = 0,62)
0,11 m
0,14 m
+3 cm
0,15 m
+4 cm
0,18 m
+7 cm
Wartość graniczna
UC(max), W/m2 K
Wg WT 2012
Wg WT 2014
Wg WT 2017
Wg WT 2021
Ściana zewnętrzna
0,30
0,25
0,23
0,20
Podłoga na gruncie
0,45
0,30
0,30
0,30
Dach, stropodach i strop
pod poddaszem nieogrzewanym
0,25
0,20
0,18
0,15
1,7–1,8*
1,3
1,1
0,9
Okna połaciowe
1,8
1,5
1,3
1,1
Drzwi zewnętrzne
2,6
1,7
1,5
1,3
Okna pionowe
*
zależnie od strefy klimatycznej
Tabela 2. Graniczne maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła U wybranych przegród
budowlanych budynku jednorodzinnego
Abstract
According to the new building standards
all buildings must also meet the UC(max)
and EP factor condition. The calculations show that it is possible using
standard materials and technology.
There are several ways to satisfy this
condition. The procedure and the result
is highly dependent on the building
energy characteristic.
Wartość graniczna UC(max)
Wg WT 2008
0,30 W/m2 K
Tabela 1. Grubości izolacji ze styropianu dla warstwowych ścian zewnętrznych spełniające
wymagania dotychczasowych i znowelizowanych WT
Streszczenie
Według znowelizowanych warunków
technicznych budynki muszą jednocześnie spełniać warunek UC(max) i EP. Jak
pokazują obliczenia, jest to możliwe również przy zastosowaniu standardowych
materiałów i technologii. Istnieje kilka
dróg spełnienia tego warunku. Sposób
postępowania i wynik końcowy ściśle
zależą od cech energetycznych danego
budynku.
znaczono grubości izolacji cieplnej wymagane
w celu spełnia wymagań Umax dotychczasowych WT (WT 2008) oraz UC(max) w nowelizacji WT (WT 2014, WT 2017 i WT 2021).
*
Rodzaj budynku
EP wg WT 2008
EP wg WT 2014
EP wg WT 2017
EP wg WT 2021
Dom jednorodzinny
73 + ΔEPW
do 149,5 + ΔEPW*
120
95
70
zależnie do A/Ve i przygotowania c.w.u.
Tabela 3. Graniczny wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną
do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej
oraz oświetlenia dla domów jednorodzinnych EP, kWh/m2 rok
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny odpłatnie
po zamówieniu prenumeraty
papierowej lub elektronicznej
www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata
22
kwiecień 2014
ENERGIA
Profipress firmy Viega:
łączy bezpieczeństwo
z szybkością montażu.
Cylindryczne wprowadzenie
rury zapobiega wykrzywianiu
rury oraz uszkodzeniom
elementu uszczelniającego.
Najwyższa stabilność dzięki
podwójnemu zaprasowaniu
podczas jednej czynności:
przed i za karbem na złączce.
System kontroli SC-Contur
pozwala wykryć niezaprasowane
połączenia podczas próby
szczelności.
Do wykonywania połączeń
w instalacjach wody użytkowej,
gazowych i grzewczych
wystarczy jedna zaciskarka.
Viega. Liczy się pomysł! Systemy połączeń zaprasowywanych firmy Viega umożliwiają bezpieczne i dokładne łączenie rur
wykonanych z różnych materiałów takich jak miedź, brąz, stal nierdzewna czy tworzywo sztuczne. Więcej informacji: Viega Sp. z o.o.
telefon 58 66 24 999 · telefaks 58 66 24 990 · [email protected] · www.viega.pl
reklama
SC-Cont
ur
Viega
kwiecień 2014
23
ENERGIA
24
kwiecień 2014
ENERGIA
promocja
Targi
26
8-11 kwietnia 2014 r., Poznań
Zapraszamy na konferencje:
8 KWIETNIA
9 KWIETNIA
II Konferencja Rynku Urządzeń Grzewczych
Organizator: Stowarzyszenie Producentów
i Importerów Urządzeń Grzewczych
oraz Izba Gospodarcza Gazownictwa
www.spiug.pl
Konferencja PORT PC „Wiedza daje przewagę”
Organizator: Polska Organizacja Rozwoju
Technologii Pomp Ciepła
www.portpc.pl
kwiecień 2014
ENERGIA
Paweł Lachman
Pompy ciepła
PORT PC
w układach hybrydowych
Jedną z najszybciej rozwijających się technologii grzewczych są obecnie pompy ciepła typu powietrze/woda
i powietrze/powietrze. Związane jest to z wprowadzeniem obowiązku stosowania od 2015 r. klas energetycznych
urządzeń grzewczych (najwyższe klasy: A+ i A++). Nie bez znaczenia jest też duży udział energii ze źródeł
odnawialnych przekazywany przez pompę ciepła (min. 60% dla sezonowego współczynnika SPF równego 2,5).
W
Europie zaczyna się coraz częściej
stosować hybrydowe rozwiązania systemowe (umieszczone w jednej obudowie lub
obok siebie) – kocioł gazowy (kondensacyjny)
z wbudowaną pompą ciepła typu powietrze/
woda. Dobrym uzupełnieniem takiej instalacji
są też panele fotowoltaiczne montowane na
dachach nowych budynków. Rozwiązania te
umożliwiają realizację kilku funkcji: centralnego ogrzewania, podgrzewania centralnej
wody użytkowej i chłodzenia. Nie są to jeszcze
rozwiązania powszechne, powodem są stosunkowo wysokie koszty produkcji przy małej
jej skali. Opisywane rozwiązania mają duże
szanse rozwoju w Europie, jednak warto zadać
pytanie, czy zdążą przed szybko rozwijającą
się technologią pomp ciepła korzystających
z powietrza jako dolnego źródła.
Jakie korzyści mogą przynieść
opisywane rozwiązania?
Wymóg udziału odnawialnych źródeł
energii w nowych budynkach w UE
wynikający z dyrektywy OZE
Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych
28/WE/2009 [1] narzuca wszystkim krajom
członkowskim UE obowiązek stosowania OZE
w nowych budynkach. Z dyrektywy wynika
konieczność wprowadzenia zapisu dotyczącego konkretnych wartości minimalnego udziału
OZE (wyrażonego w procentach). Niestety, zapis o minimalnym udziale energii odnawialnej,
mimo że pierwotnie widniał w projekcie ustawy o OZE przygotowanym przez Ministerstwo
Gospodarki, zniknął z aktualnego projektu.
W wielu krajach Europy wprowadzono już
wymóg minimalnego udziału OZE w nowych
budynkach, np. na Słowacji i Litwie wynosi
on 50%, w Danii 51–56%, we Włoszech 50%
(w przypadku ciepłej wody użytkowej), a od
2016 r. będzie to już 50% całości energii zużywanej w nowych budynkach. W wielu krajach
planowane jest wprowadzenie tego wymogu,
np. w Belgii i Holandii. Warto pamiętać, że
większy udział OZE w nowych budynkach
jest też możliwy dzięki zwiększeniu wymagań
dotyczących zużycia energii pierwotnej – tak
się dzieje m.in. w Niemczech czy we Francji.
Niskie wartości progowe dla zużytej energii
pierwotnej, np. 50 kWh/m2, wymuszą zastosowanie pompy ciepła, kotła na biomasę czy
kolektorów słonecznych.
Ponieważ ciepło potrzebne do centralnego
ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej
stanowi ponad 70% całości energii zużywanej
w nowych budynkach, najprościej spełnić
wymóg minimalnego udziału poprzez zastosowanie odpowiedniego urządzenia grzewczego
korzystającego z OZE. W przypadku dużego
udziału OZE (np. 50%) w praktyce pozostaje
tylko wykorzystanie pomp ciepła i kotłów na
biomasę. Również zastosowanie rozwiązania
hybrydowego – kocioł gazowy z pompą ciepła
– pozwoli osiągnąć 30–60% udziału ciepła
z OZE dla celów c.o. i c.w.u. O tym udziale
decyduje wybrany sposób pracy urządzeń
i zastosowana temperatura biwalentna. Żeby
dokładniej pokazać ilość ciepła z OZE przekazywaną przez rozwiązania hybrydowe, warto wykorzystać wykres uporządkowany temperatur
zewnętrznych. Na rys. 2 pokazano wykres dla
Warszawy (III strefa klimatyczna z temperaturą
projektową zewnętrzną –20°C).
Z wykresu można odczytać statystyczną
liczbę dni z temperaturą niższą lub równą
temperaturze określonej:
≤ 6 dób w roku z temperaturą niższą lub
równą –10°C (pkt A),
równą –5°C (pkt B),
równą 0°C (pkt C),
sezon grzewczy to 220 dni (dla nowych
budynków z temperaturą graniczną grzania
12°C). W budynkach istniejących z temperaturą graniczną grzania 15°C wyniósłby
on 260 dni.
Pole powierzchni znajdujące się pod wykresem krzywej uporządkowanych temperatur zewnętrznych pokazuje zapotrzebowanie na ciepło
na cele c.o. Ze względu na zyski cieplne budynku (słoneczne i wewnętrzne) z dołu ogranicza ją
wartość 15°C, w nowych energooszczędnych
budynkach może być to 10–12°C.
Jeżeli pompa ciepła pracowałaby w trybie
pracy biwalentno-alternatywnym, to dla temperatury biwalentnej (punkt wyłączenia pompy
ciepła – załączenia drugiego źródła ciepła)
wynoszącej 0°C można by uzyskać udział
pompy w produkcji ciepła na cele c.o. ok. 55%.
Współczynnik SPF (sezonowy współczynnik
efektywności) wynosi 3,5–4,0. Energia ze źródeł
jednostka
wewnętrzna
kocioł
pompy ciepła dwufunkcyjny
jednostka zewnętrzna
pompy ciepła
moduł do dwóch
obiegów grzewczych
Rys. 1. Przykład rozwiązania hybrydowego dla typowego domu jednorodzinnego: kocioł kondensacyjny
dwufunkcyjny z pompą ciepła powietrze/woda o mocy grzewczej 3,5 kW
Rys. Vaillant
kwiecień 2014
27
ENERGIA
28
kwiecień 2014
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny
odpłatnie
reklama
www.rynekinstalacyjny.pl/
prenumerata
kwiecień 2014
29
ENERGIA
30
kwiecień 2014
ENERGIA
Pompy ciepła
Waldemar Joniec
– nietypowe realizacje
W Polsce powstaje coraz więcej ciekawych instalacji, w których istotną funkcję pełnią pompy ciepła.
Poniżej przedstawiono dwie realizacje – o ile dom w Rybniku można traktować jako dokładną
wskazówkę, to rozwiązania zastosowane w domu pod Krakowem będą raczej inspiracją do osiągania
statusu budynku niskoenergetycznego, a nawet zero- i plusenergetycznego. W artykule opisano
jedynie fragment instalacji w domu Galia i rozwiązania te mają charakter eksperymentalny. Przez lata
optymalizowano je jednak, w różnych konfiguracjach, pod względem inwestycyjnym i eksploatacyjnym,
zastosowano też w innych budynkach, gdzie się sprawdzają.
Budynek usługowo-handlowy
w Rybniku
W Rybniku firma projektowo-budowlana Wodmetal zbudowała energooszczędny budynek z funkcją usługowo-handlową
o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania
13 kWh/m2/rok. Budynek wykorzystuje energię promieniowania słonecznego oraz ciepło
użytkowników i urządzeń, a dogrzewany
jest jedynie powietrzem wentylacyjnym.
Znajdują się w nim: pracownia projektowa,
sala konferencyjna, pomieszczenia badawcze
oraz część pokazowa z urządzeniami i elementami budownictwa niskoenergetycznego
i pasywnego.
W budynku zastosowano pompy ciepła,
kolektory słoneczne, centralę wentylacyjną
z rekuperatorem oraz gruntowy wymiennik
ciepła. Pompy ciepła zamontowano na kanale wylotowym odprowadzającym powietrze
z centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła.
Ten pomysł jest coraz częściej rozważany
przez projektantów, gdyż usuwane powietrze
po przejściu przez wymienniki centrali może
mieć wysoką temperaturę, która w odniesieniu
do temperatury zewnętrznej ma stosunkowo
niewielkie wahania – od 2°C przy –20°C do
13°C przy 10°C na zewnątrz. Są to zatem
temperatury zapewniające efektywną pracę
pomp ciepła typu powietrze/woda.
Wentylację, dogrzewanie oraz chłodzenie
budynku realizuje instalacja wentylacyjna.
Powietrze do układu trafia poprzez gruntowy
wymiennik ciepła wykonany z przewodów
PP z powłoką antybakteryjną umieszczony
w gruncie pod budynkiem na głębokości poniżej 1,5 m. Jego wydajność dobrano tak, by
temperatura powietrza wchodzącego do centrali nie spadała poniżej 0°C dla temperatury
obliczeniowej –20°C. Zimą powietrze czerpie
energię z gruntu, a latem chłód, jednocześnie
regenerując wymiennik. Powietrze, zanim
trafi do centrali, jest filtrowane. W instalacji
32
kwiecień 2014
Rys. 1. Schemat ideowy instalacji w budynku w Rybniku
zastosowano centralę wentylacyjną z dwoma
wymiennikami krzyżowymi, która może pracować w zakresie całej wydajności ze sprawnością odzysku ciepła 77–91%, co umożliwia
podniesienie temperatury powietrza z 0 do
17°C przy temp. zewnętrznej –20°C. W instalacji zastosowano także by-pass pozwalający
omijać wymienniki, tak by w okresie letnim
chłodzić budynek powietrzem przechodzącym
tylko przez wymiennik gruntowy.
Za centralą umieszczono kanałową nagrzewnicę wodną o parametrach pracy 60/45°C, która w razie potrzeby może dogrzewać powietrze
energią czerpaną z zasobnika o pojemności
350 l, pełniącego funkcje podgrzewacza ciepłej
wody użytkowej i zasobnika buforowego dla
potrzeb grzewczych. Jest to dwukomorowy
zbiornik biwalentny zasilany przez pompę
ciepła i kolektory słoneczne. Kolektory zasilają
− poprzez wężownicę znajdującą się u dołu
Rys. Wodmetal
– część zewnętrzną, a umiejscowiony u góry
zbiornik o pojemności 100 l jest podgrzewany
na zasadzie zasobnika płaszczowego – przez
otaczającą go ciepłą wodę. Z kolei ciepła
woda z pompy ciepła trafia do górnej części
zasobnika.
W instalacji zastosowano kanałową pompę
ciepła powietrze/woda o mocy 3,8 kW, która
przeznaczona jest do przygotowywania ciepłej
wody użytkowej. Ponieważ budynek ma niskie
zapotrzebowanie na energię, pompa może produkować ciepło nie tylko na potrzeby c.w.u.,
ale też ogrzewania, i stanowić główne źródło
energii w okresie zimowym. Kiedy temperatury zewnętrzne są dodatnie, pompa ciepła
dostarcza energię na potrzeby c.w.u. razem
z kolektorami. W instalacji zamontowano cztery kolektory płaskie, które w okresie zimowym,
przy sprzyjających warunkach, wspomagają
ogrzewanie powietrza wentylacyjnego, a ich
MAKING MODERN LIVING POSSIBLE
Pełna kontrola
dla Twojej wygody i oszczędności
Dostęp do regulatorów ECL310 z poziomu komputera PC lub telefonu typu smartphone pozwala na pełną
swobodę zarządzania układem ogrzewania. Posiadasz kontrolę bez względu na to, gdzie aktualnie się
znajdujesz, wystarczy tylko połączenie internetowe.
24/7
Dostęp do układu
Wyższa jakość obsługi
dzięki sterowaniu
układem w czasie
rzeczywistym z poziomu
PC lub smartphone
www.heating.danfoss.pl
ENERGIA
34
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
pompy ciepła
ATLANTIC POLSKA SP. Z O.O.
03-044 Warszawa, ul. Płochocińska 99A
tel. 22 487 50 76, faks 22 614 57 00
[email protected]
www.atlantic-polska.pl
Alfea Excellia Tri – pompa ciepła powietrze/woda do c.o., c.w.u. i chłodzenia
dane techniczne:
– nominalna moc cieplna: typoszereg urządzeń o mocy 11–16 kW, modulowanej płynnie w zakresie
15–100% nominalnej mocy danego modelu,
– moc chłodnicza: 7,57–14,7 kW, modulowana,
– pobór mocy elektrycznej: 1,68–6,31 kW, modulowany,
– współczynnik efektywności COP dla A7/W35: 4,46,
– temperatura powietrza dla pracy z maks. temp. zasilania instalacji 60°C: od –20 do 35°C,
– typ sprężarki: sterowana inwerterowo sprężarka typu twin rotary z technologią Liquid Injection,
skonstruowana specjalnie dla pomp ciepła powietrze/woda, płynnie dostosowuje moc do zapotrzebowania
na ciepło,
– skraplacz w postaci współosiowego wymiennika zanurzonego w buforze o poj. 25 l (rozwiązanie
opatentowane),
– sterowanie: automatyka Siemens, sterowanie pogodowe, programowanie czasowe c.o. i c.w.u., dostosowanie
krzywych grzewczych, możliwość pracy w 8 różnych konfiguracjach hydraulicznych,
– czynnik roboczy: R410A,
– gwarancja: jednostka wewnętrzna – 2 lata, sprężarka – 5 lat;
cechy szczególne: specjalnie skonstruowana sprężarka i skraplacz zapewniają komfort cieplny i niskie koszty
eksploatacji przez cały rok. Pompa do nowych oraz istniejących obiektów (maks. temp. zasilania instalacji c.o.
60°C). Średni sezonowy COP w zależności od regionu Polski od 3 od 3,85. Możliwość chłodzenia latem.
Alfea Extensa – pompa ciepła powietrze/woda do c.o. i c.w.u.
dane techniczne:
reklama
– nominalna moc cieplna: typoszereg urządzeń o mocy od 5 do 16 kW, modulowanej płynnie w zakresie
od 15 do 100% nominalnej mocy danego modelu,
– moc chłodnicza: od 4,57 do 14,7 kW, modulowana,
– pobór mocy elektrycznej: od 1,02 do 5,18 kW, modulowany,
– współczynnik efektywności COP dla A7/W35: 4,1,
– temperatura powietrza dla pracy z maks. temp. zasilania instalacji 52°C: od –15 do 24°C,
– typ sprężarki: sterowana inwerterowo sprężarka typu scroll, skonstruowana specjalnie dla pomp ciepła
powietrze/woda, płynnie dostosowuje moc do zapotrzebowania,
– skraplacz w postaci współosiowego wymiennika zanurzonego w buforze o poj. 25 l (rozwiązanie
opatentowane),
– sterowanie: automatyka Siemens, sterowanie pogodowe, programowanie czasowe c.o. i c.w.u., dostosowanie
krzywych grzewczych, możliwość pracy w 8 różnych konfiguracjach hydraulicznych,
– gwarancja: jednostka wewnętrzna – 2 lata, sprężarka – 5 lat;
cechy szczególne: specjalnie skonstruowana sprężarka i skraplacz zapewniają komfort cieplny i niskie koszty
eksploatacji przez cały rok. Średni sezonowy COP w zależności od regionu Polski: od 2,88 do 3,6. Możliwość
chłodzenia latem.
ROBERT BOSCH SP. Z O.O./BUDERUS
02-231 Warszawa, ul. Jutrzenki 105
tel. 801 777 801
www.buderus.pl
Logatherm WPS K-1 – pompy ciepła typu glikol/woda do c.o., c.w.u. i chłodzenia
dane techniczne:
– maks. moc cieplna: 6, 8 i 10 kW w zależności od typu,
– maks. moc chłodnicza: 5,5–8,2 kW w zależności od typu,
– maks. moc grzewcza na potrzeby c.w.u.: 5,8–10,4 kW, możliwość załączenia grzałki elektrycznej o maks.
mocy 9 kW,
– temperatura zasilania: do 62°C,
– pobór mocy elektrycznej: 1,32–2,19 kW,
– współczynnik efektywności COP: do 4,81 dla B0/W35 wg EN 14511,
– zakres pracy dolnego źródła: od –5 do 20°C,
– typ sprężarki: Copeland fixed scroll,
– czynnik chłodniczy: R410A,
– wymiary: 600×645×1800 mm,
– zasobnik o pojemności 185 l ze stali nierdzewnej zabezpieczony anodą,
– sterowanie: wbudowany zawór przełączający c.o./c.w.u., funkcja łagodnego rozruchu „miękki start” (oprócz
modelu 6 kW), czujnik kontroli faz, w komplecie czujnik zewnętrzny, czujnik instalacji grzewczej i sterownik
pogodowy, sterowanie obiegiem grzewczym bez zaworu i z zaworem mieszającym poprzez sterownik HMC
10-1, możliwe połączenie dwóch pomp ciepła w kaskadzie, czytelny regulator graficzny,
– opcje dodatkowe: regulacja temperatury sterownikiem naściennym, sterowanie dodatkowymi obiegami
grzewczymi z zaworem mieszającym, regulacja ogrzewania basenu, chłodzenie pasywne, wbudowane
energooszczędne pompy obiegowe dolnego i górnego źródła oraz zawór przełączający trójdrogowy,
– gwarancja: do 5 lat;
cechy szczególne: możliwość zapisywania wszystkich ustawień oraz historii awarii w pamięci sterownika,
monitorowanie energii cieplnej wyprodukowanej przez pompę ciepła oraz czasu pracy, sterowanie czasowe
pracą instalacji grzewczej i ciepłej wody, podczas rozruchu urządzenia dostępna funkcja suszenia jastrychu,
sygnalizacja alarmu świetlna i dźwiękowa, autodiagnozowanie awarii, w przypadku ustąpienia awarii
sterowanie uruchamia pompę ciepła, klawisze szybkiego dostępu do regulacji podstawowych parametrów
cieplnych, niezależna regulacja dwóch obiegów grzewczych z możliwością rozbudowy o dwa kolejne obiegi,
sterowanie pogodowe, niewielkie wymiary urządzenia, wbudowany zasobnik ciepłej wody oraz możliwość
dosunięcia pompy do ściany.
kwiecień 2014
35
ENERGIA
pompy ciepła
reklama
GLEN DIMPLEX POLSKA
60-479 Poznań, ul. Strzeszyńska 33
tel. 61 842 58 05, faks 61 842 58 06
[email protected]
www.glendimplex.pl
Dimplex SIW 6/8/11 TU – wewnętrzne pompy kompaktowe solanka/woda do c.o., c.w.u.
i chłodzenia
dane techniczne:
–
–
–
–
trzy pompy w typoszeregu o mocy cieplnej: 6,1; 8,1 i 10,9 kW,
moc chłodnicza: 4,83; 6,48 i 8,72 kW, czynnik roboczy: R410A, typ sprężarki: spiralna Copeland scroll,
pobór mocy elektrycznej: 1,27; 1,62 i 2,18 kW,
współczynnik efektywności COP: 4,8; 5,0 i 5,0 dla B0/W35, dolne źródło: kolektor płaski, odwierty, woda
technologiczna przez wymiennik pośredni;
– temperatura solanki: od –5 do 25°C,
– sterowanie: WPM ECON 5+ – całkowity nadzór nad urządzeniem i systemem grzewczym, tryby pracy
pomp ciepła: biwalentny (np. kocioł gazowy, olejowy), monoenergetyczny, współpraca ze źródłami energii
odnawialnej (np. biomasa, solar), sterowanie ogrzewaniem: pogodowe, stałotemperaturowe lub temperaturą
pomieszczenia (SMART RTC), kontrola 3 obiegów grzewczych, ochrona przed zamarzaniem, przygotowanie
c.w.u., wygrzew antybakteryjny, sterowanie grzaniem basenu i cyrkulacją c.w.u., pomiar energii cieplnej,
czujniki ciśnienia, interfejs USB/Ethernet/EIB/Modbus/KNX,
– gwarancja: 2 lata, rozszerzona do 5 lat;
cechy szczególne: temperatura zasilania instalacji c.o. 62°C, budowa kompaktowa, bardzo prosty montaż ze
względu na zintegrowane komponenty dolnego oraz górnego źródła (elektroniczne pompy obiegowe solanki,
c.o. i c.w.u., armatura zabezpieczająca), zintegrowany zasobnik c.w.u. ze stali szlachetnej o pojemności 170 l,
zintegrowany pomiar wytworzonej energii cieplnej, możliwość sterowania i nadzoru poprzez sieć Ethernet,
sterowanie pogodowe lub pomieszczenie referencyjne za pomocą sterownika Smart RTC, wbudowana grzałka
c.w.u. oraz c.o. o mocy 6 kW, technologia COP BOOSTER i elektroniczny zawór rozprężny, demontowany moduł
chłodniczy, kompletna automatyka WPM Econ 5.
Dimplex Splydro LAW 91MR/14ITR – zewnętrzne rewersyjne pompy typu split
powietrze/woda do c.o., c.w.u. i chłodzenia
dane techniczne:
–
–
–
–
–
–
dwie pompy w typoszeregu o mocy cieplnej: 5,3 i 10,5 kW dla A2/W35,
moc chłodnicza: 4,26 i 7,56 kW, czynnik roboczy: R410A,
pobór mocy elektrycznej: 1,94 i 3,44 kW, typ sprężarki: rotacyjna sterowana inwerterem,
współczynnik efektywności COP: 3,6 dla A2/W35, dolne źródło: powietrze zewnętrzne;
zakres temp. pracy dla dolnego źródła ciepła: ogrzewanie od –20 do 30°C, chłodzenie od 10 do 43°C,
sterowanie: WPM ECON 5+ − całkowity nadzór urządzenia i systemu, tryby pracy pomp ciepła: biwalentny
(np. kocioł gazowy, olejowy – termomodernizacja), monoenergetyczny, współpraca ze źródłami energii
odnawialnej (np. biomasa, solar), sterowanie ogrzewaniem: pogodowe, stałotemperaturowe lub temperaturą
pomieszczenia (SMART RTC), kontrola 3 obiegów grzewczych, ochrona przed zamarzaniem, przygotowanie
c.w.u., wygrzew antybakteryjny, sterowanie grzaniem basenu i cyrkulacją c.w.u., pomiar energii cieplnej,
czujniki ciśnienia, interfejs USB/Ethernet/EIB/Modbus/KNX,
– gwarancja: 2 lata, rozszerzona do 5 lat;
cechy szczególne: bardzo prosty montaż niewymagający budowy dolnego źródła ciepła (np. odwiertów czy
kolektora płaskiego), konstrukcja typu split – ochrona pompy ciepła przed zamarzaniem, wysoka sprawność
urządzeń i efektywność średnioroczna dzięki inwerterowo sterowanej sprężarce i elektronicznemu zaworowi
rozprężnemu, odszranianie poprzez odwrócenie obiegu chłodniczego, kompletny układ hydrauliczny
w jednostce wewnętrznej ze zintegrowanym zasobnikiem c.w.u. o pojemności 300 l wraz ze zbiornikiem
buforowym c.o. o poj. 100 l i grzałką przepływową 6 kW, zaworem nadmiarowo-upustowym, elektroniczną
pompą obiegową i zaworem trójdrogowym oraz armaturą odcinającą i zabezpieczającą, krótki czas montażu,
łatwa integracja w systemach poddawanych termomodernizacji.
reklama
FLÄKT BOVENT SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Ołtarzew, ul. Południowa 2
tel. 22 392 43 43, faks 22 392 43 44
[email protected]
www.flaktwoods.pl
ReCooler HP – pompy ciepła dla central wentylacyjnych do ogrzewania i chłodzenia
dane techniczne:
–
–
–
–
–
moc cieplna: 10,1–112 kW,
moc chłodnicza: 12,1–125 kW,
zakres wydajności: 1000–11 000 m3/h, 5 wielkości w typoszeregu,
przeznaczenie: budynki biurowe, handlowe, mieszkalne, magazynowe, użyteczności publicznej,
wyposażenie wersji podstawowej: silniki z falownikiem, filtry F7, rewersyjna pompa ciepła z wymiennikiem
obrotowym sorpcyjnym do odzysku ciepła jawnego i utajonego, oprzyrządowanie zabudowanej, gotowej
do uruchomienia pompy ciepła wraz z szafą zasilająco-sterującą,
– opcje dodatkowe: klasa filtracji od G3 do F9, nagrzewnica wstępna elektryczna, tłumiki akustyczne, sekcja
recyrkulacji, nagrzewnica i chłodnica dodatkowa,
– odzysk energii: rewersyjna pompa ciepła oraz wymiennik obrotowy sorpcyjny Semco z 85-proc. odzyskiem
ciepła jawnego i 80-proc. utajonego,
– automatyka, sterowanie: pompa ciepła w pełni oprzyrządowana i okablowana wraz z automatyką
ze sterownikiem, układ sterowania indywidualnie konfigurowany wg wytycznych projektanta, możliwość
sterowania maks. 4 niezależnymi strefami, sterowanie i wizualizacja poprzez stronę Web lub GSM,
– budowa: konstrukcja kompaktowa; wykonanie: zewnętrzne oraz wewnętrzne, poziome,
– gwarancja: 2 lata;
cechy szczególne: pompa wyposażona w sprężarkę typu scroll, separator cieczy i osuszacz, czterodrożny zawór
rewersyjny, elektroniczne zawory rozprężne, wysokosprawne wymienniki sorpcyjne pokryte warstwą silikażelu,
certyfikat Eurovent, produkcja z zachowaniem standardów ISO 9001, 14001.
36
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
pompy ciepła
HEWALEX
43-502 Czechowice-Dziedzice, ul. Słowackiego 33
tel. 801 000 810, 32 214 17 10, faks 32 214 50 04
[email protected]
www.hewalex.pl
PCWU 2,5 kW – pompa ciepła powietrze/woda do c.w.u.
dane techniczne:
– moc cieplna: 2,51 kW w A7/W35,
– pobór mocy elektrycznej: 0,67 kW,
– współczynnik efektywności COP: 3,8 dla temp. A7/W35,
– temp. powietrza zewn.: od –5 do 40°C,
– typ sprężarki: rotacyjna,
– intuicyjny sterownik mogący obsłużyć całą kotłownię przygotowującą ciepłą wodę użytkową,
cechy szczególne: obudowa z tworzywa sztucznego, sterownik ma dziewięć schematów instalacji mogącej
obsłużyć takie elementy instalacji, jak: pompa cyrkulacyjna, dwie grzałki elektryczne, pompa kotła na paliwo
stałe i kocioł łatwosterowalny (np. gazowy), dodatkową opcją jest podłączenie modemu do zdalnej kontroli
ustawień i parametrów EKONTROL.
Podgrzewacz c.w.u. z pompą ciepła PCWU 300SK 2,3 kW
dane techniczne:
reklama
– moc cieplna: 2,3 kW,
– pobór mocy elektrycznej: 0,6 kW,
– współczynnik efektywności COP: 3,84 dla temp. A7/W15–45,
– temp. powietrza zewn.: od –5 do 40°C,
– typ sprężarki: rotacyjna,
– czynnik roboczy: R134a,
– intuicyjny sterownik mogący obsłużyć całą kotłownię przygotowującą ciepłą wodę użytkową,
– gwarancja: 2 lata, możliwość wydłużenia do 5 lat;
cechy szczególne: zasobnik o poj. 300 l ma zabudowaną grzałkę 1,5 kW, anodę magnezową i tytanową,
całość wykonana ze stali nierdzewnej, skraplacz pompy ciepła nawinięty na zbiornik, sterownik ma dziewięć
schematów instalacji mogącej obsłużyć takie elementy instalacji, jak: pompa cyrkulacyjna, pompa kotła
na paliwo stałe i kocioł łatwosterowalny (np. gazowy), dodatkową opcją jest podłączenie modemu do zdalnej
kontroli ustawień i parametrów EKONTROL, powierzchnia dwóch dodatkowych wężownic po 1,0 m2 każda.
GALMET SP. Z O.O. SP.K.
48-100 Głubczyce, ul. Raciborska 36
tel. 77 403 45 00, faks 77 403 45 99
[email protected]
www.galmet.com.pl
Basic 2GT – pompa ciepła powietrze/woda
dane techniczne:
–
–
–
–
–
–
moc grzewcza: 1,92 kW – przy podgrzaniu zasobnika z temp. 10 do 45°C,
nominalny pobór mocy: 0,6 kW,
współczynnik efektywności COP: 3,2 – przy podgrzaniu zasobnika z temp. 10 do 45°C,
zakres pracy dla temp. powietrza: od 7 do 35°C,
czynnik roboczy: R134a,
funkcje sterownika dotykowego: automatyczne przypominanie o przegrzaniu zbiornika („antylegionella”),
ekonomiczny tryb podgrzewania c.w.u. (ECO), ekspresowe podgrzewanie c.w.u. (PARTY),
– gwarancja: 2,5 roku;
cechy szczególne: do podgrzewania c.w.u., osuszanie pomieszczenia podczas pracy urządzenia, chłodzenie
pomieszczeń w okresie letnim, kompaktowe urządzenie gotowe do montażu wewnątrz budynku, grzałka
elektryczna na dole zbiornika do okresowego dogrzewania w standardzie, wężownica do podłączenia
dodatkowego źródła (np. kotła na paliwo stałe, kolektora słonecznego itp.), możliwość ustawienia czasów
podgrzewania c.w.u. (włączanie/wyłączanie), 2 anody magnezowe, wężownica z czynnikiem na zewnątrz
zbiornika, funkcja antyzamrożeniowa.
AirMax GT – pompy ciepła powietrze/woda
dane techniczne:
– typoszereg 4 pomp o mocy grzewczej: 5,8; 7,10; 9,8 i 11,5 kW dla parametrów A7/W35,
– pobór mocy elektrycznej: 1,4; 1,7; 2,3 i 2,5 kW,
– współczynnik efektywności COP: 4,25; 4,29; 4,59 i 4,55 dla parametrów A7/W35,
– zakres temp. pracy dla dolnego źródła ciepła: od –20 do 35°C,
– typ sprężarki: Copeland Scroll, czynnik roboczy: R407A,
– sterowanie: Siemens z regulatorem pokojowym w standardzie,
cechy szczególne: do ogrzewania domu i przygotowania c.w.u., kompaktowe urządzenie gotowe do montażu
na zewnątrz budynku, bardzo cicha praca dzięki zastosowaniu najnowszej generacji wentylatorów, wysoka
sprawność dzięki elektronicznie sterowanemu wtryskowi cieczy chłodniczej do parownika, automatyczny
system rozmrażania parownika, osiąga wysokie efekty pracy nawet przy temperaturze zewnętrznej poniżej
–15°C, możliwość sterowania pracą pompy ciepła przez internet, pełna diagnostyka urządzenia, grzałki
w komplecie.
kwiecień 2014
37
ENERGIA
NABILATON SP. Z O.O.
03-228 Warszawa, ul. Marywilska 34
tel. 22 811 30 28, faks 22 811 37 43
[email protected]
www.nabilaton.pl
reklama
pompy ciepła
Zubadan duo – pompa ciepła powietrze/woda do c.o. i c.w.u.
dane techniczne:
–
–
–
–
–
4 modele w typoszeregu o nominalnej mocy cieplnej: 8–14 kW,
moc chłodnicza: 7,1–12,5 kW,
współczynnik efektywności COP: 4,65–4,22 dla parametrów 7/35°C,
zakres pracy: grzanie od –25 do 21°C, chłodzenie od –15 do 46°C,
typ sprężarki: inwerterowa typu scroll z wykorzystaniem technologii Zubadan Flash Injection (zwiększona
wydajność grzewcza, szybsza regulacja i powrót do pracy po zakończeniu odszraniania),
– maks. temperatura wody c.o.: 55°C (do 70°C z wykorzystaniem dodatkowych grzałek),
– przygotowanie c.w.u.: wewnętrzny zasobnik 200 l,
– poziom ciśnienia akustycznego: grzanie 50–51 dB(A), chłodzenie 51–52 dB(A),
– sterowanie: wbudowany sterownik PAR-W31MAA,
– wymiary (wys.×szer.×gł.): jednostka wew. 1600×595×680 mm, jednostka zew. 1350×950×330 mm,
cechy szczególne: ogrzewanie do –25°C, 100% wydajności nominalnej dla temperatur do –15°C, krótkie cykle
odszraniania (2–3 minuty), wydłużone cykle pracy do 150 minut bez przerwy, możliwość podłączenia obiegu
grzania bezpośredniego (grzejników) bezpośrednio do sterownika urządzenia, możliwość podłączenia obiegu
ogrzewania podłogowego (układ z mieszaczem) bezpośrednio do sterownika urządzenia, możliwość sterowania
dwoma różnymi obiegami grzewczymi jednocześnie i instalacją przygotowania c.w.u., możliwość podłączenia
obiegu dla instalacji kolektorów słonecznych bezpośrednio do sterownika urządzenia, zawory przełączające
obiegi grzanie/ciepła woda, automatyka pogodowa, wbudowana pompa obiegowa.
Nabilaton mono – pompa ciepła powietrze/woda do c.o.
dane techniczne:
–
–
–
–
–
–
TERMET S.A.
58-160 Świebodzice, ul. Długa 13
tel. 74 854 25 49, faks 74 854 07 03
[email protected]
www.termet.com.pl
reklama
5 modeli w typoszeregu o nominalnej mocy cieplnej: 8–23 kW,
moc chłodnicza: 7,1–20 kW,
pobór mocy elektrycznej: 2,14–5,76 kW dla parametrów 7/35°C,
współczynnik efektywności COP: 4,65–3,65 dla parametrów 7/35°C,
zakres pracy: grzanie od –25 do 35°C, chłodzenie od –15 do 46°C,
typ sprężarki: inwerterowa typu scroll z wykorzystaniem technologii Zubadan Flash Injection (zwiększona
wydajność grzewcza, szybsza regulacja i powrót do pracy po zakończeniu odszraniania),
– maks. temperatura wody c.o.: 60°C,
– poziom hałasu: 52–59 dB(A),
– sterowanie: wbudowany sterownik PGD1,
– wymiary (wys.×szer.×gł.): jednostka wew. 920×600×320 mm; jednostka zew. 1350–1338×950–1050×360 mm,
cechy szczególne: ogrzewanie do –25°C i w niższych temp. zewnętrznych, 100% wydajności nominalnej dla
temperatur do –15°C, krótkie cykle odszraniania (2–3 minuty), wydłużone cykle pracy do 150 minut bez przerwy,
możliwość sterowania obiegiem grzewczym z mieszaczem, możliwość sterowania obiegiem kolektorów
słonecznych (lub innym źródłem ciepła), obiegiem bezpośrednim i ciepłą wodą użytkową w wyposażeniu
standardowym, zastosowanie sterowników z pomiarem temperatury i wilgotności w pomieszczeniu,
automatyka pogodowa, wbudowana pompa obiegowa.
KP-38HS 200, 250 i 300 l – pompa ciepła powietrze/woda do c.w.u.
dane techniczne:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
moc grzewcza: 2,7 kW (temp. powietrza 20°C, woda ogrzewana od 15 do 50°C),
pobór mocy elektrycznej: 0,75 kW (temp. powietrza 20°C, woda ogrzewana od 15 do 50°C),
współczynnik efektywności COP: 3,0–4,3 (temp. powietrza od 7 do 35°C, woda ogrzewana od 15 do 50°C),
rodzaj sprężarki: nowoczesna hermetyczna sprężarka rotacyjna,
czynnik roboczy: R410A – wolny od halogenów (fluorowców), nietoksyczny, biologicznie degradowalny,
wbudowany zasobnik c.w.u. ze stali nierdzewnej o poj. 200, 250 lub 300 l, izolacja 40 mm,
grzałka elektryczna na wyposażeniu pompy, moc: 1,5 kW,
wymiary: 200 l − ø 570×1800 mm, 250 l – ø 570×1960 mm, 300 l – ø 640×1960 mm,
sterowanie mikroprocesorowe, czytelny wyświetlacz, sterownik ma wyjście przekaźnikowe do sterowania
pompą obiegową dodatkowego źródła zewnętrznego (podłączenie np. pompy solarnej w przypadku
współpracy z kolektorami słonecznymi),
cechy szczególne: bezpieczny skraplacz chroniący wodę użytkową przed zanieczyszczeniem (skraplacz obiega
zewnętrzną część płaszcza zasobnika, dzięki czemu nie ma bezpośredniego kontaktu z wodą), wbudowana
anoda magnezowa, automatyczna ochrona przed szronieniem, dodatkowa spirala grzewcza do zewnętrznego
źródła ciepła: kolektora słonecznego lub kotła na paliwa stałe, możliwość wykorzystania powietrza wywiewnego
z pompy ciepła w celach wentylacji, schładzania i osuszania pomieszczeń, funkcja anty-Legionella.
38
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
pompy ciepła
STIEBEL ELTRON POLSKA SP. Z O.O.
02-234 Warszawa, ul. Działkowa 2
tel. 22 609 20 30, faks 22 609 20 29
[email protected]
www.stiebel-eltron.pl
WPF 10 – pompa ciepła solanka/woda do c.o. i c.w.u.
dane techniczne:
– zastosowanie: ogrzewanie podłogowe i grzejnikowe oraz przygotowanie ciepłej wody,
– nominalna moc cieplna: 10,2 kW (dla temp. 0/35°C),
– moc pobrana: 2,03 kW (dla temp. 0/35°C),
– współczynnik efektywności COP: 5,02 dla temp. 0/35°C wg EN 14511,
– przygotowanie c.w.u.: zasobnik wolnostojący,
– wymiary (szer.×wys.×gł.): 598×1319×658 mm,
– masa: 169 kg,
– sterowanie: nowy, zintegrowany, centralny regulator pracy systemu WPMi3,
cechy szczególne: grupa wielofunkcyjna MFG łącząca wiele elementów pompy ciepła, które w poprzednich
wersjach były zainstalowane osobno, układ chłodniczy na specjalnej płycie tłumiącej wibracje, wbudowany
blok przyłączy elastycznych, elektroniczne pompy obiegowe solanki oraz ładowania zasobnika buforowego
lub c.w.u., przeponowe naczynia wzbiorcze solanki i systemu c.o., wersja cool z chłodzeniem pasywnym.
NOWOŚĆ!
WPC 10 − pompa ciepła solanka/woda do co. i c.w.u.
dane techniczne:
– zastosowanie: ogrzewanie podłogowe i grzejnikowe oraz przygotowanie ciepłej wody,
– nominalna moc cieplna: 10,31 kW (dla temp. 0/35°C),
– moc pobrana: 2,05 kW (dla temp. 0/35°C),
– współczynnik efektywności COP: 5,02 dla temp. 0/35°C wg EN 14511,
– przygotowanie c.w.u.: wbudowany zasobnik o poj. 162 l,
– wymiary (szer.×wys.×gł.) 600×1925×700 mm,
– masa: 277 kg,
– sterowanie: nowy, zintegrowany, centralny regulator pracy systemu WPMi3,
cechy szczególne: grupa wielofunkcyjna MFG łącząca wiele elementów pompy ciepła, które w poprzednich
wersjach były zainstalowane osobno, układ chłodniczy na specjalnej płycie tłumiącej wibracje, odłączany
moduł chłodniczy: łatwość transportu/montażu/konserwacji, wbudowane pompy obiegowe solanki
oraz ładowania zasobnika buforowego lub c.w.u., wersja cool z chłodzeniem pasywnym.
NOWOŚĆ!
WWK 300 electronic – pompa ciepła powietrze/woda do c.w.u.
dane techniczne:
– zastosowanie: przygotowanie ciepłej wody użytkowej,
– nominalna moc cieplna: 1,69 kW (dla temp. powietrza 15°C),
– moc pobrana: 0,045 kW (dla temp. powietrza 15°C),
– współczynnik efektywności COP: 3,27 dla temp. powietrza 15°C wg EN 16147,
– przygotowanie c.w.u.: wbudowany zasobnik o poj. 300 l,
– maks. temperatura wody: 65°C,
– czynnik roboczy: R134a,
– wymiary (wys.×średnica): 1913×690 mm,
– masa: 135 kg,
– sterowanie: elektroniczny regulator z wyświetlaczem LCD,
cechy szczególne: pompy wyposażone fabrycznie we wszelkie elementy regulujące i zabezpieczające
do automatycznej i bezpiecznej eksploatacji, zasobnik ze stali pokryty od wewnątrz emalią i zabezpieczony
tytanową anodą ochronną, wbudowany czujnik całkujący (pomiar temperatury na całej wysokości zasobnika),
grzałka 1,5 kW, współpraca z instalacją fotowoltaiczną, urządzenia spełniają rygorystyczne wymagania ujęte
w normie EN 16147 dotyczące wydajności i efektywności urządzenia przy określonym profilu zużycia ciepłej
wody użytkowej – profil XL.
NOWOŚĆ!
kwiecień 2014
39
ENERGIA
NIEZBĘDNIK INSTALATORA SŁONECZNYCH SYSTEMÓW GRZEWCZYCH
dr inż. Jerzy Chodura
Sun Engineering
Wymiarowanie instalacji solarnych
CZ. VIII
do przygotowania c.w.u.
Inwestorzy oczekują jak największej skuteczności kolektorów słonecznych. Jednak chcąc osiągnąć maksymalne
korzyści, można przesadzić. Nie zawsze ilość idzie w parze z jakością, zatem łatwo wpaść w pułapkę
i przewymiarować instalację, uzyskując tym samym odwrotny od oczekiwanego efekt.
K
olektor słoneczny, grupa pompowa, regulator oraz zasobnik są głównymi elementami
instalacji solarnej i ich parametry powinny
ze sobą optymalnie współgrać. Natomiast
pozostałe elementy instalacji powinny tę
współpracę wspierać.
Planowanie instalacji solarnej powinno
zostać poprzedzone pozyskaniem od użytkownika informacji dotyczących jego oczekiwań odnośnie do instalacji, a następnie
przeprowadzeniem szeregu czynności, do
których należą:
wizytacja obiektu,
pozyskanie informacji o zużyciu c.w.u. i porównanie tych danych ze standardowymi
wartościami (przypadki wątpliwe wymagają
pomiaru zużycia),
poinformowanie użytkownika o możliwych
oszczędnościach oraz korzyściach wynikających z zakupu instalacji solarnej, możliwości
podłączenia pralki oraz zmywarki naczyń,
poinformowanie użytkownika o budowie
i sposobie funkcjonowania instalacji solarnej
oraz typach kolektorów i zasobników,
analiza możliwej lokalizacji kolektorów i zasobników,
określenie kosztów oraz możliwości wykonania inwestycji (usytuowanie oraz nachylenie dachu, stan połaci dachowej itd.),
poinformowanie o możliwościach dofinansowania inwestycji,
sprawdzenie, czy inwestycja nie koliduje
z ustawą o ochronie zabytków.
Korzystne jest wykonanie szkicu z wymiarami i cechami szczególnymi budynku. Prawidłowe zwymiarowanie – określenie parametrów
instalacji solarnej – jest nadrzędnym zadaniem
projektanta. Metod wymiarowania jest wiele,
poniżej podano kilka przykładów.
sprawność systemu solarnego,
zapotrzebowanie na ciepłą wodę użyt-
kową.
Wskaźnik pokrycia solarnego
oraz sprawność systemu solarnego
Sprawność systemu solarnego (rys. 1)
definiowana jest jako stosunek solarnej energii
użytecznej do wartości całkowitej promieniowania słonecznego padającego na powierzchnię kolektorów. Określa ona, ile procent
całkowitej rocznej wartości promieniowania
słonecznego przekształcane jest w instalacji
solarnej w energię użyteczną.
Natomiast wskaźnik pokrycia solarnego to
stosunek solarnej energii użytecznej do całkowitych potrzeb energetycznych związanych
z przygotowaniem ciepłej wody użytkowej.
Podaje on, ile procent potrzeb energetycznych
związanych z przygotowaniem c.w.u. zaspokaja instalacja solarna średnio w ciągu roku.
Zapotrzebowanie na c.w.u.
Przyjmuje się, że średnie zużycie ciepłej wody użytkowej mieści się w zakresie
40–50 l/os/dzień. Dla prawidłowego zapro-
Nasłonecznienie, uzysk kolektorów [kWh]
2000
nasłonecznienie
uzysk kolektorów
1600
całkowite napromieniowanie
1200
800
400
0
I
II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Miesiące
Dogrzew, uzysk kolektorów [kWh]
500
dogrzew
uzysk kolektorów
400
Podstawowymi wielkościami mającymi
wpływ na parametry instalacji solarnej są:
wskaźnik pokrycia solarnego,
40
kwiecień 2014
uzysk kolektora
grzanie
dodatkowe
straty całkowite
pola kolektorów
solarna
energia
użyteczna
straty ciepła
solarna energia użyteczna
w obiegu
=
kolektorów napromieniowanie całkowite
sprawność systemu
300
straty ciepła
zbiornika
200
Wymiarowanie instalacji solarnej
– wiadomości podstawowe
jektowania instalacji solarnej niezbędne jest
jednak określenie rzeczywistego zużycia, które
może wynosić zarówno poniżej 30 l, jak i powyżej 120 l.
Podczas określania zużycia ciepłej wody
użytkowej należy zwrócić uwagę na możliwości jej oszczędzania, np. poprzez zastosowanie
wodooszczędnej armatury. Mniejsze zużycie
c.w.u. oznacza bowiem możliwość zastosowania mniejszej instalacji solarnej, a co za tym
idzie niższe koszty. Zainstalowanie mierników
zużycia wody bezpośrednio przed zasobnikiem
pozwala na precyzyjne zmierzenie dobowego,
miesięcznego i rocznego zużycia wody (średnie
wartości zużycia dobowego).
Przy projektowaniu instalacji w nowych budynkach, gdzie pomiar jest niemożliwy, należy
oszacować wielkość zużycia c.w.u., kierując
się obserwacjami z porównywalnych budynków o podobnym sposobie użytkowania oraz
poziomie komfortu. Warto starać się uwzględnić również przyszłe wydarzenia, takie jak np.
możliwość powiększenia się rodziny inwestora
czy przyszły sposób wykorzystania budynku.
Istotne bywa zapoznanie się z planem zagospodarowania przestrzennego, by nie okazało się,
100
0
32%
solarna energia użyteczna
całkowite potrzeby cieplne
=
wskaźnik pokrycia solarnego
całkowite potrzeby cieplne
I
59%
II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Miesiące
Rys. 1. Sprawność systemu solarnego oraz wskaźnik pokrycia solarnego (na podstawie [1])
ENERGIA
kwiecień 2014
41
ENERGIA
42
kwiecień 2014
ENERGIA
kwiecień 2014
43
ENERGIA
44
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
kwiecień 2014
45
ENERGIA
A R T Y K U Ł
S P O N S O R O W A N Y
Rafał Kowalski
Regulacja hydrauliczna
baterii kolektorów słonecznych
Warunki eksploatacyjne i zależności hydrauliczne w termicznych instalacjach
kolektorów słonecznych wymagają zastosowania elementów regulacyjnych
i bezpieczeństwa, żeby z jednej strony efektywnie wykorzystać energię solarną,
a z drugiej zagwarantować bezpieczeństwo użytkowania.
Z
godnie z normami i wytycznymi w bateriach kolektorów słonecznych powinien
występować równomierny przepływ.
Przepływ przez równolegle podłączoną baterię, składającą się np. z trzech lub pięciu
kolektorów, można porównać do hydrauliki
instalacji rurociągowej z podłączonymi grzejnikami lub obiegami ogrzewania podłogowego:
w niekorzystnie pod względem hydraulicznym
położonych kolektorach, podobnie jak w niekorzystnie położonych grzejnikach, przepływ jest
niewielki. W przypadku grzejników objawia
się to zmniejszonym oddawaniem ciepła,
natomiast w instalacjach solarnych spada
sprawność kolektora.
Zgodnie z wytycznymi VDI 6002 przez każdy
kolektor w baterii solarnej musi przepływać
ten sam specyficzny strumień objętości;
dopuszczalne odchylenie wynosi ±10%. Dla
specyficznego strumienia objętości miarodajny
jest przepływ zalecany przez producenta kolektorów [l/(m2xh)].
Podłączenie hydrauliczne w układzie Tichelmanna nie zawsze pozwala osiągnąć równomierne strumienie objętości. Jeśli straty
Zawór regulacyjno-pomiarowy
Setter Bypass Solar 185:
odporny na podwyższoną temperaturę zawór
regulacyjny do hydraulicznej regulacji baterii kolektorów słonecznych, montowany na powierzchni
dachu w orurowaniu równolegle połączonych
kolektorów słonecznych,
odporność do temperatury 185°C obciążenia
trwałego, chwilowa do 195°C,
nastawa przepływu w l/min, bezpośrednia kontrola
przepływu za pomocą wskaźnika pomocniczego
i bezpośredni odczyt na skali pomiarowej,
zdejmowany element pomiarowy w by-passie
(także w instalacjach pod ciśnieniem) zastępowany dołączonym zestawem zamykającym w celu
zagwarantowania ciągłej odporności na maksymalnie dopuszczalną temperaturę roboczą,
do regulacji nie są potrzebne drogie urządzenia
pomiarowe, wykresy, tabele,
brak konieczności stosowania dodatkowego zaworu odcinającego,
znikomy spadek ciśnienia,
wysoka wartość współczynnika kv.
46
kwiecień 2014
ciśnienia w kolektorach są zbyt małe w stosunku do strat w rurociągach przyłączeniowych,
wymagana jest dodatkowa regulacja za pomocą
zaworów regulacyjno-pomiarowych.
Zgodnie z VDI 6002 opory przepływu w równolegle podłączonych kolektorach muszą być
większe przynajmniej o współczynnik 2 niż
opory w rurociągach zbiorczych i rozdzielczych. Jeśli zajdzie potrzeba, w bezpośrednim
sąsiedztwie przyłączy kolektorów należy zamontować przepływowe zawory regulacyjno-pomiarowe.
Zawór odporny
na podwyższoną temperaturę
Poszczególne elementy systemu muszą
być trwale odporne na ekstremalne zmiany
temperatury występujące w termicznych
instalacjach solarnych. Dotyczy to w szczególności elementów narażonych na oddziaływanie
warunków zewnętrznych, montowanych na
rurociągu przepływomierza. W tym przypadku
odporność na temperaturę odgrywa znaczącą
rolę, ponieważ ta ciągle zmienia się w zakresie od –20 do ponad 200°C aż do momentu
unieruchomienia instalacji. Unieruchomienie
wiąże się z awarią, jednak w praktyce trudno
uniknąć takiej sytuacji. Występuje ona wtedy,
gdy zasobnik solarny jest w pełni naładowany
i ciepło nie jest pobierane. Przy nieustannym
oddziaływaniu promieniowania słonecznego
medium odparowuje i oddaje ciepło do otoczenia kolektora, przez co temperatura w instalacji
przestaje rosnąć. Regulację hydrauliczną równolegle podłączonych kolektorów umożliwia
zawór regulacyjno-pomiarowy Setter Bypass
100 odporny na podwyższoną temperaturę.
Element pomiarowy w formie by-passu działa
na zasadzie pływaka – medium przepływa przez
niego wyłącznie wtedy, gdy w celu odczytania
lub ustawienia przepływu zostanie wciśnięty
i przytrzymany pomarańczowy uchwyt. W przypadku zaworu regulacyjno-pomiarowego Setter
Bypass Solar 185 zaleca się po wyregulowaniu
instalacji zdemontowanie elementu pomiarowego i zastąpienie go dołączonym zestawem
zamykającym, co pozwala zagwarantować
stałą odporność na maksymalnie dopuszczalne
temperatury robocze. Za pomocą zintegrowanych, samozamykających się zaworów
element pomiarowy może być demontowany
z czynnej instalacji znajdującej się pod ciśnieniem. Dla celów serwisowych element ten
można po uprzednim wychłodzeniu instalacji
ponownie zamontować na zaworze regulacyjnopomiarowym i sprawdzić wartości przepływu,
ewentualnie ponownie wyregulować. Zawór regulacyjno-pomiarowy został poddany badaniom
w Instytucie Termodynamiki i Ciepłownictwa
(ITW) Uniwersytetu w Stuttgarcie. W tym celu
na zawór przez 1000 godzin oddziaływała stała
temperatura o wysokości ponad 200°C, przy
ciśnieniu 16 barów.
Zapraszamy do odwiedzenia naszego
stoiska na Targach INSTALACJE
w Poznaniu – pawilon 5, stoisko 109
Pomiar przepływu
W przypadku równolegle podłączonych kolektorów zawór regulacyjno-pomiarowy Setter
Bypass Solar 185 montowany jest na znajdującym się na dachu budynku rurociągu przyłączeniowym kolektora (z zasady na powrocie), co
pozwala z dużą dokładnością ustawić żądaną
wielkość przepływu dla każdego kolektora.
Taconova GmbH
78224 Singen, Rudolf-Diesel-Straße 8
tel. +48 501 612 882
e-mail: [email protected], taconova.com
ENERGIA
mgr inż. Katarzyna Rybka
Mikrokogeneracja
w praktyce
Produkcja ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu uważana jest
za wysokoefektywną zarówno w skali makro, jak i mikro. Drugie z tych
rozwiązań jest szczególnie rekomendowane ze względu na bezpieczeństwo
dostaw energii do odbiorcy końcowego. Mikrokogeneracja, chociaż
kosztowna inwestycyjnie, staje się coraz popularniejsza, o czym świadczyć
mogą przykłady realizacji instalacji tego typu.
B
ezpieczeństwo energetyczne to w tej
chwili jeden z najważniejszych tematów.
Państwa Unii Europejskiej są w dużej mierze
uzależnione od nośników energii pochodzących
spoza Wspólnoty, z krajów, w których nie ma
stabilnej sytuacji polityczno-gospodarczej,
a własne zasoby UE nie pozwalają na ekologiczną i tanią eksploatację. Energia ze źródeł
odnawialnych stanowi ok. 20% całości produkowanej w Unii energii (Eurostat, kwiecień
2013). Europa szuka nowych rozwiązań, które
pozwolą zasilać budynki w czystą energię, przy
stosunkowo niewysokich kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych dla użytkowników.
Za najlepsze paliwo kopalne uważany jest
obecnie gaz ziemny, ale jego niewielkie zasoby
konwencjonalne na terenie UE zmuszają do
możliwie najefektywniejszego wykorzystywania zawartej w nim energii.
Energia tam, gdzie jest potrzebna
Coraz więcej uwagi poświęca się kogeneracji, tzn. jednoczesnemu wytwarzaniu ciepła
i energii elektrycznej, które pozwala zredukować emisję spalin i efektywnie wykorzystywać
paliwa. Dość trudną do rozwiązania kwestią
pod względem efektywności energetycznej
jest przesyłanie energii elektrycznej od wytwórcy do odbiorcy końcowego, ponieważ
sprawność tego procesu jest bardzo niska.
Dlatego najlepiej jest zużywać energię elektryczną tam, gdzie ona powstaje.
Początkowo energetyka opierała się na
elektrowniach zlokalizowanych obok zakładów przemysłowych, następnie budowano
duże elektrownie systemowe. Przed nami era
energetyki rozproszonej i mikrokogeneracji
oraz kogeneracji na niewielką skalę, nawet
na potrzeby danego obiektu.
Kogeneracja na LPG
Choć to stosunkowo nowa technologia,
mikrokogeneracja jest już z powodzeniem
stosowana także w Polsce. W rozlewni gazu
w Pleszewie firma Gaspol wyposażyła obiekt
w agregat wytwarzający zarówno ciepło, jak
i prąd elektryczny. Wykorzystano do tego celu
urządzenie XRGI 6 zasilane LPG. Rozwiązanie to
umożliwia oszczędność paliwa i zapewnia dostawę energii elektrycznej w zakresie 10–20 kW,
a cieplnej 25–40 kW. Całkowita sprawność
układu wynosi 96%, przy czym sprawność produkcji energii na potrzeby ogrzewania to 64%,
a produkcja prądu osiąga 32% efektywności.
Obiekt w Pleszewie całość wyprodukowanej
energii zużywa obecnie tylko na własne potrzeby, ale ma możliwość sprzedaży nadwyżek.
Urządzenie pozwala zmniejszyć zużycie energii
pierwotnej o ok. 20% [1]. Zasada działania jest
prosta: paliwo, w tym przypadku LPG, spalane
jest w silniku spalinowym, a spaliny zasilają
generator wytwarzający energię elektryczną.
Wymiennik ciepła pozwala wykorzystać energię
cieplną zawartą w spalinach do ogrzewania
budynku. Spalając paliwo, osiąga się podwójną korzyść, a przez to wysoką efektywność.
Należy nadmienić, że LPG zyskuje popularność
i jest w tej chwili jedną z alternatyw dla gazu
ziemnego z rurociągu.
Rozwiązania dużej mocy
Innym przykładem wykorzystania mikrokogeneracji jest szkoła podstawowa w miejscowości Velka Chuchle (Czechy). W przypadku
tego budynku nadrzędnym celem była wymiana dotychczasowego nieefektywnego źródła
ciepła. Po wyremontowaniu pomieszczenia
kotłowni umieszczono w niej agregat mikrokogeneracyjny, dwa kotły gazowe o łącznej
mocy 146 kW i zasobnik akumulacyjny na
ciepło, żeby zmniejszyć dysproporcje pomiędzy
zużyciem ciepła i jego produkcją. Zastosowany agregat (fot.) zasilany gazem ziemnym
wytwarza 30 kW energii elektrycznej i 62 kW
energii cieplnej. Roczna produkcja prądu sięga
85 000 kWh, a ciepła 650 GJ. Inwestycja
zrealizowana została w 2011 r. i pozwoliła
znacznie obniżyć koszty zużycia energii [2].
Fot. Agregat mikrokogeneracyjny zastosowany
w czeskiej szkole [2]
W Polsce coraz chętniej stosuje się mikrokogenerację, ponieważ na zwrot kosztów nie
trzeba w tym wypadku długo czekać. W Oleśnie powstała mikroelektrownia, która zasila
w energię cieplną budynki spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz lokalny szpital, dla
którego jest zarazem źródłem awaryjnego
zasilania prądu. Urządzenie wytwarza 300 kWt
energii cieplnej i 250 kWe energii elektrycznej.
Układ kogeneracyjny zasilany jest gazem ziemnym i pozwala ograniczyć emisję m.in. NO2
o 2,71 t, SO2 o 7,82 t, a CO2 o 1070 t w skali
roku. Inwestycja pozwala na szybszy zwrot
kosztów ze względu na sprzedaż nadwyżek
energii elektrycznej do sieci [3]. Oznacza to,
że oprócz realnych oszczędności mikrokogeneracja może przynosić też zyski.
System produkcji energii elektrycznej w Polsce wymaga modernizacji, a jednym z kierunków, w którym upatruje się przyszłości, jest
energetyka prosumencka, w której odbiorca
może być również producentem. Osiąganie jak
najwyższej efektywności przy jak najmniejszym nakładzie paliwa jest obecnie zadaniem
priorytetowym, szczególnie gdy UE stawia
coraz wyższe cele energetycznej efektywności
i ogranicza emisję zanieczyszczeń. Mikrokogeneracja ma szanse rozwoju, ale żeby tak
się stało, konieczne jest stworzenie dla niej
warunków prawnych i ekonomicznych przez
państwo – czekamy zatem na uchwalenie
ustawy OZE.
Literatura
1.
2.
3.
4.
www.gaspol.pl.
www.cogeneration.tedom.com.
www.ecosa.pl.
Rybka K., Domowe minielektrownie, „Rynek Instalacyjny”
nr 9/2013.
kwiecień 2014
47
ENERGIA
A R T Y K U Ł
Oszczędna elektrociepłownia
Krzysztof Gigol
w skali mikro
Mikrokogeneracja (mCHP – micro Combined Heat & Power) to nic innego jak elektrociepłownia w mniejszej skali,
czyli jednoczesne, skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w urządzeniu o wielkości od kilku
do kilkudziesięciu kW. Mikrokogeneracja oznacza produkcję energii w miejscu jej zużywania, np. przy hotelach,
basenach, budynkach wielorodzinnych. Paliwem zasilającym urządzenie jest gaz płynny lub ziemny.
W
śród rozwiązań urządzeń mikrokogeneracyjnych na szczególną uwagę
zasługują układy oparte na silniku spalinowym. W takim przypadku generator prądu
wytwarzający trójfazowo energię elektryczną
napędzany jest przez silnik gazowy. Ciepło
powstające podczas pracy generatora i silnika
jest odbierane za pomocą wodnego układu
chłodzenia i odzyskiwane przez zintegrowany, inteligentny system dystrybucji ciepła.
Znacznie redukuje się w ten sposób straty
energii, czyli bezpośrednio ograniczane są
koszty związane z jej zakupem.
Stałe zapotrzebowanie na energię elektryczną i cieplną stanowią najodpowiedniejsze
warunki do zastosowania tego typu urządzeń.
Są one szczególnie atrakcyjne dla:
hoteli, basenów i ośrodków SPA,
sklepów i stacji paliw,
spółdzielni mieszkaniowych i deweloperów,
obiektów użyteczności publicznej (szkoły
i uczelnie, szpitale i hospicja),
zakładów produkcyjnych (przemysł mięsny,
mleczarski, przetwórstwo owocowo-warzywne, hodowla zwierząt).
Ciepło zawarte w wodzie może służyć zarówno do c.o. i c.w.u., jak i procesów technologicznych. Samo urządzenie jest bardzo ciche
(49 dB) i ma niewielkie wymiary pozwalające
na jego montaż w standardowej kotłowni.
48
kwiecień 2014
Wytworzona energia elektryczna może być
zużyta na miejscu lub odsprzedana do sieci,
pozwalając na niezależność energetyczną lub
stanowiąc dodatkowe źródło dochodu.
Proekologiczne rozwiązanie
Gaz jest nazywany błękitnym paliwem,
ponieważ ma bardzo niską emisyjność zanieczyszczeń do atmosfery i w związku z tym
jego zastosowanie jest przyjazne środowisku
naturalnemu. Gaspol SA jako lider polskiego
rynku LPG od lat prowadzi działania na rzecz
ochrony środowiska poprzez propagowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych wraz
z ich praktycznymi zastosowaniami, dostarczającymi czystej i efektywnej energii. Tego typu
rozwiązaniem jest mikrokogeneracja.
Instalacja pokazowa
Jedno z najbardziej efektywnych urządzeń
na świecie, osiągające sprawność 96%, zostało zainstalowane w Rozlewni Gaspol w Pleszewie. Urządzenie duńskiej firmy EC Power
wykorzystuje jako paliwo gaz LPG i produkuje
20 kW energii elektrycznej i 40 kW energii
cieplnej na godzinę.
Szacowany czas pracy to ponad 5 tys.
godzin rocznie, podczas których agregat wyprodukuje ok. 108 MWh energii elektrycznej
i 216 MWh ciepła. Zwrot z inwestycji nastąpi
po niecałych 5 latach, co jest bardzo dobrym
wynikiem, biorąc pod
uwagę fakt, że urządzenie pracuje tylko przez
część roku. Zazwyczaj
urządzenie pracuje
ponad 8,5 tys. godzin
rocznie i zwraca się w
ciągu 2–4 lat.
Obecnie zakończyły
się prace nad modyfikacją instalacji do układu trigeneracyjnego,
czyli wytwarzania poza energią elektryczną
i ciepłem dodatkowo
chłodu użytkowego na potrzeby klimatyzacji
biurowca. W ten sposób instalacja będzie
pracowała przez cały rok, również w okresie
letnim, co doprowadzi do produkcji większej
ilości taniej energii.
Realizacja tej inwestycji przyniosła różne
korzyści: obniżenie rachunków, zwiększenie
bezpieczeństwa energetycznego oraz większą
efektywność produkcji energii. Dodatkowymi
korzyściami są wiedza i doświadczenie w realizacji poszczególnych etapów procesu inwestycyjnego. Klienci mogą obejrzeć pracującą
instalację i ocenić wyniki jej działania.
Urządzenia Gaspolu
Gaspol oferuje m.in. urządzenia oparte na silniku spalinowym Toyota. Jednostki produkują
od 2,5 do 20 kWh energii elektrycznej i jednocześnie dwa razy tyle ciepła, a ich ogólna
sprawność wynosi 92–96%. Urządzenia można
łączyć szeregowo, zwiększając ich wydajność
do pożądanego poziomu.
Korzyści z zastosowania mikrokogeneracji:
niższe koszty energii dla użytkownika – nawet o 50% w porównaniu do kupowanej
z zakładu energetycznego,
poprawa bezpieczeństwa energetycznego
i zwiększenie niezawodności zasilania,
ochrona środowiska naturalnego poprzez
ograniczenie emisji CO2,
dodatkowe przychody ze świadectw pochodzenia energii (w zależności od obowiązujących zasad wsparcia),
zwrot z inwestycji w ciągu 2–4 lat po jej
prawidłowym dobraniu w stosunku do
potrzeb energetycznych.
Krzysztof Gigol
[email protected]
tel. 798 782 790
www.gaspol.pl
Arkadiusz Frankowski
[email protected]
tel. 515 063 496
ENERGIA
dr inż. Ryszard Śnieżyk
Praca centralnego ogrzewania
w mieszkaniu zasilanym
gazowym kotłem kondensacyjnym
The job analysis of the space heating in the real flat supplied with the gaseous condensing boiler
W artykule przeanalizowano sprawność eksploatacyjną dostawy ciepła do instalacji c.o. z gazowego kotła
kondensacyjnego obliczoną na podstawie pomiarów wykonanych w lokalu zamieszkałym przez trzy osoby.
Na podstawie dostępnych informacji nie można było ocenić zmiennych potrzeb przygotowania c.w.u. oraz
wahania zapotrzebowania na energię instalacji c.o. Charakter pracy gazowego kotła kondensacyjnego wymaga
dostosowania chwilowej mocy do zmiennego zapotrzebowania. Ważnym aspektem jest również dobór
parametrów instalacji.
Założenia podstawowe
Opis analizowanych obiektów
Głównym celem przedsięwzięcia było maksymalne wykorzystanie gazu ziemnego za
pomocą kotła kondensacyjnego. Podstawowym założeniem była praca kotła tylko z kondensacją. Cel ten zrealizowano, projektując
instalację c.o. z maksymalnymi temperaturami
tzco/tpco = 55/35°C. Niskie parametry zasilania
sprawiły, że powierzchnia grzejników jest
w tym wypadku 2,64 razy większa niż dla
instalacji 80/60°C. Ciepła woda użytkowa
podgrzewana była w wymienniku przepływowym w zależności od chwilowych potrzeb.
Maksymalna temperatura c.w.u. wynosiła
tcwmax = 50°C. Odbiorcy uznali taką temperaturę c.w.u. za właściwą [1].
Analizę przeprowadzono w mieszkaniu
znajdującym się w budynku trzykondygnacyjnym zlokalizowanym w II strefie klimatycznej (temperatura zewnętrzna obliczeniowa:
tzobl = –18°C [3]). Powierzchnia całkowita
mieszkania (rys. 1) znajdującego się na drugiej
(środkowej) kondygnacji wynosi ok. 106 m2,
a kubatura ok. 500 m3. Ciepła woda użytkowa
jest przygotowywana dla trzech osób.
W poprzednim roku na potrzeby c.o. i c.w.u.
(w sezonie ogrzewczym) zużyto Bw = 4 Mg
koksu. Koszt tego paliwa wyniósł Kw = 5000 zł.
Latem c.w.u. podgrzewano w elektrycznym
podgrzewaczu pojemnościowym, a koszt
energii wynosił Ke ≈ 600 zł. Biorąc pod uwagę
powyższe dane, dobrano jednofunkcyjny gazowy kocioł kondensacyjny o mocy nominalnej
20 kW [1].
Podstawowe opomiarowanie
Instalacja została opomiarowana za pomocą
trzech liczników ciepła typu Multical Compact:
kocioł gazowy, instalacja c.o., instalacja c.w.u.
Przed kotłem gazowym zamontowano osobny
gazomierz, który służy do rozliczeń z dostawcą
gazu. Dobrano gazomierz typu BK-G2,5M
o wydajności nominalnej Qnom = 2,5 m3/h
(Qmax = 4,0 m3/h; Qmin = 0,025 m3/h) – jest to
przyrząd legalizowany. Poza kotłem kondensacyjnym instalacja gazowa w tym mieszkaniu
zasila kuchenkę czteropalnikową z elektrycznym piekarnikiem.
Zapotrzebowanie
na moc cieplną dla c.o.
balkon
kuchnia
2
F = 14 m
pokój 1
2
F = 25 m
10,0 m
pokój 3
F = 18 m2
łazienka
2
F=2m
2
przedpokój F = 8 m
N
pokój 4
2
F=5m
pokój 2
2
F = 22 m
15,0 m
Rys. 1. Plan analizowanego mieszkania
Rys. autora
Zapotrzebowanie na moc cieplną dla c.o.
oszacowano za pomocą dwóch metod. Ze
względu na konstrukcję budynku („mur pruski”) przyjęto wartość współczynnika przenikania ciepła przez ściany (grubość przegrody
b = 0,51 m) w wysokości Uś = 1,16 W/m2 K.
Druga metoda polegała na przyjęciu kubaturowego wskaźnika zapotrzebowania na ciepło
w wysokości: qv = 30,0 W/m3. Wyniki szacowań podano w tabeli 1.
Jak wynika z rezultatów oszacowania moc
cieplna wynosi: Q = 6,0 kW lub, na podstawie
wskaźnika kubaturowego, Qv = 9,0 kW.
Warunki klimatyczne [4] w okresie 11.2011
–10.2012 (odniesienie) oraz 11.2012–10.2013
podano w tabeli 2. Liczba dni oznacza okresy
średniej dobowej temperatury zewnętrznej od
1.11 do 31.10 tzd < 12,0°C.
kwiecień 2014
51
ENERGIA
odpłatnie
52
kwiecień 2014
promocja
prenumerata
ENERGIA
kwiecień 2014
53
ENERGIA
54
kwiecień 2014
ENERGIA
odpłatnie
reklama
prenumerata
kwiecień 2014
55
ENERGIA
56
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
odpłatnie
po zamówieniu
prenumeraty
papierowej lub
elektronicznej
prenumerata
kwiecień 2014
57
ENERGIA
dr inż. arch. Marta Skiba
Katedra Architektury i Urbanistyki
Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego
Energetyczny
audyt miejski
Czy można skutecznie zarządzać zużyciem energii w mieście?
A city energy audit. Can energy consumption in a city be successfully managed?
Architekturę w mieście należy kształtować w sposób świadomy, a nie da się tego zrealizować, nie znając
obecnego sposobu funkcjonowania miasta i tempa zachodzących zmian. Duża część zasobów budowlanych
jest w złym stanie technicznym i niskim standardzie mieszkaniowym, co paradoksalnie może stanowić okazję
do poprawy stanu istniejącego i tym samym bilansu energetycznego miasta. Przeszkodą dla tych zmian jest brak
zapisów planistycznych stanowiących prawo lokalne kształtujące architekturę, także energooszczędną.
N
a świecie, w Europie, a także w Polsce wykorzystanie energii szybko rośnie
– zaktualizowana w 2011 r. prognoza zapotrzebowania na finalną energię elektryczną
mówi o jego wzroście z poziomu 120 TWh
rocznie w 2010 r. do przeszło 167 TWh w roku
2030, to wzrost 40-proc. Powoduje to obawy
o trudności zaopatrzeniowe, wyczerpanie się
nieodnawialnych zasobów energetycznych
i wzrost negatywnego oddziaływania na środowisko (ubożenie warstwy ozonowej, globalne
ocieplenie, zmiany klimatu itp. spowodowane
zwiększoną emisją CO2).
Udział miast w globalnym zużyciu energii
także stale rośnie. Nic nie wskazuje, że nastąpią zmiany, gdyż wzrost populacji, rosnący
popyt na usługi budowlane i stałe podnoszenie
poziomu komfortu wraz ze zwiększeniem
czasu spędzanego w budynkach zapewnią
dalszy trend wzrostowy zapotrzebowania na
energię w przyszłości. Globalny udział zużycia
energii przez budynki, zarówno mieszkalne, jak
i komercyjne, wzrósł, osiągając ostatnio w krajach rozwiniętych poziom 20–40% [8]. Z tego
powodu ograniczenie zużycia energii cieplnej,
elektrycznej i gazowej oraz wzrost wydajności
urządzeń w budynkach jest dziś głównym
celem polityki energetycznej na poziomie
regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Cel ten powinien też znaleźć odzwierciedlenie
w polityce lokalnej określającej ramy działań
inwestycyjnych ustalane w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego.
Stymulowanie
niskoenergetycznego
rozwoju miast
Profesor R. Wade, znawca polityki rozwojowej i przemysłowej, uważa, że tylko polityka
państwa może sprzyjać ukierunkowanemu
58
kwiecień 2014
rozwojowi gospodarki [18, 19]. Wolnorynkowa
polityka państwa nie daje gwarancji podjęcia inwestycji badawczych, które sprzyjają
rozwojowi najnowszych technologii. Z przedstawionych przez niego badań wynika, że gdy
polityka rządu nie ma żadnych preferencji co do
kierunku badań, przedsiębiorstwa uzyskujące
dotacje państwowe wykonują pracę, którą
same by sfinansowały. Bardziej racjonalna
jest metoda stosowana w Azji i Ameryce
polegająca na tym, że to rząd finansuje badania
strategiczne w wybranych obszarach (sięgające w odległą przyszłość, obciążone dużym
ryzykiem i niegwarantujące spodziewanych
pozytywnych efektów) [18, 19].
Polityczne lub ekonomiczne próby wprowadzenia zmian klimatycznych poprzez wzrost
cen paliw kopalnych powodują wykluczenia
i wzrost ubóstwa energetycznego, czyli skutki
socjalne (paliwa kopalne stają się tak drogie,
że dużej części społeczeństwa nie stać na ich
używanie). Jedynie wzrost liczby badań może
się przyczynić do tego, by energia odnawialna
była tania [14]. Należy się zatem spodziewać,
że do ustawy o efektywności energetycznej
[22] dołączone zostaną rozporządzenia wykonawcze. Zwłaszcza że określony w art. 4
cel wyznaczający do 2016 r. oszczędność
energii końcowej nie mniejszą niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu
Streszczenie
W polskich miastach rzadko systemowo zarządza się zużyciem energii w budynkach.
Wynika to z wielu czynników. Po pierwsze, nie ma danych zbiorczych dotyczących
rzeczywistego zużycia energii w lokalach, budynkach, a przede wszystkim na poziomie
osiedla i dzielnicy. Po drugie, istniejące dane są wyrywkowe. Nie prowadzi się monitoringu
i nie zarządza danymi, nie łączy się ich w system. Nie wiadomo, jaki jest koszt społeczny
wzrostu cen energii (jak rośnie liczba osób wykluczonych i ograniczających pobór energii).
Jak koszt termomodernizacji pojedynczego osiedla zmniejsza ubóstwo energetyczne?
Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej parametryzację charakterystyki energetycznej
budynków należy wprowadzić do polskiego prawa. Najlepiej byłoby wprowadzić odpowiednie zapisy do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Abstract
In Polish cities there is rarely an energy consumption management system. This is
caused by a number of factors. Firstly, there is no comprehensive data about energy
consumption in flats, buildings, and first of all, in housing estates or city quarters.
Secondly, the existing data are incomplete. There is no monitoring and data are not
managed, they are not connected into a system. We do not know what the social cost
of increasing energy prices is (how many more people are excluded or limiting their
energy consumption). How does the cost of thermal modernization of a single housing
estate decrease the shortage of energy? According to a directive by the European
Union the parameterisation of energy characteristics of buildings should be included in the Polish law. It would be best to include specific provisions in local spatial
development plans.
ENERGIA
reklama
Płyny niezamarzające do
instalacji solarnych, chłodniczych,
klimatyzacyjnych, grzewczych
i pomp ciepła
TRANSTHERM
PPH Glyco-Tech
tel. 22 290 56 57
[email protected]
www.transtherm.pl
kwiecień 2014
59
ENERGIA
60
kwiecień 2014
ENERGIA
reklama
kwiecień 2014
61
ENERGIA
62
kwiecień 2014
ENERGIA
odpłatnie
reklama
prenumerata
kwiecień 2014
63
ENERGIA
Nowatorskie rozwiązania w technice grzewczej
Urządzenia grzewcze
zasilane wodorem
W wodorze upatruje się szansy na paliwo przyszłości, zatem konieczne było stworzenie technologii,
która pozwoliłaby go praktycznie wykorzystać. Na świecie zbudowano wiele eksperymentalnych instalacji
i trwają prace nad wdrożeniem do produkcji urządzeń grzewczych i wytwarzających energię elektryczną
zasilanych wodorem.
W
odór ze względu na swoje właściwości
chemiczne i fizyczne może stanowić
alternatywę dla paliw kopalnych. W tej chwili
technologie wykorzystujące wodór są kosztowne, ale stale się je rozwija i ceny mogą
w przyszłości osiągnąć poziom pozwalający
inwestorom indywidualnym na zwrot nakładów inwestycyjnych. Wodór daje bowiem
duże możliwości produkcji energii na własne
potrzeby, a nadwyżki mogą być sprzedawane
do sieci.
Instalacja eksperymentalna
Ciekawym przykładem zastosowania wodoru
jest dom jednorodzinny w New Jersey (USA),
dla którego 51-letni inżynier Mike Strizki zaprojektował instalację i ją wyposażył. Wprawdzie
koszt instalacji wyniósł ok. 0,5 mln dol., ale
środki te pochodziły z grantów. Pomimo tak
wysokich nakładów twórca instalacji twierdzi,
że bezcenna jest wolność od rachunków za
prąd czy gaz...
Instalacja składa się z systemu solarnego
połączonego z urządzeniem produkującym
wodór oraz kotła zasilanego wodorem. Fotowoltaiczne panele solarne znajdują się na
dachu i ścianie garażu, zapewniając 21 kW
energii elektrycznej. Zasilają one niewielką
baterię, której zadaniem jest niskociśnieniowa elektroliza wody. Powstający w jej wyniku
wodór gromadzony jest w 10 niskociśnieniowych zbiornikach (wykorzystano zbiorniki
przeznaczone do propanu). Wodór może być
używany także jak gaz ziemny do zasilania
kuchenki gazowej lub dzięki ogniwom paliwowym stanowić źródło prądu.
Twórca instalacji dzięki swojemu rozwiązaniu nie płaci rachunków i za energię
sprzedaną do sieci otrzymuje od 7000 do
20 000 dol. rocznie. Przy tak dużych kosztach
inwestycyjnych przychody nie rekompensują
poniesionych nakładów, ale jest to instalacja
eksperymentalna i jej eksploatacja wykazała,
że jest bezpieczna i z technicznego punktu wi-
64
kwiecień 2014
dzenia możliwa do wykorzystania w domach
jednorodzinnych.
Instalacja fotowoltaiczna przy słonecznej
pogodzie potrafi w ciągu dnia wytworzyć ok.
90 kWh prądu, z czego ok. 10 kWh jest pochłanianych przez urządzenia domowe: telewizor,
komputery i sprzęt AGD. Pozostałe 80 kWh kierowane jest do baterii i elektrolizera. W wyniku
procesu hydrolizy cząsteczka wody rozbijana
jest na tlen i wodór, który zostaje zmagazynowany w zbiornikach na zewnątrz budynku,
czekając na chłodniejsze dni.
Budynek zbudowany w 1991 r. kryje w sobie
znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać na
pierwszy rzut oka. Dodatkowym elementem
jest pompa ciepła oraz wymiennik gruntowy,
zapewniający chłodzenie latem i dogrzewanie w zimie. W lecie wodór zużywany jest
w ogniwach paliwowych, a wytworzona
w nich energia elektryczna zasila też pompę
ciepła. Mimo że wodór jest wybuchowy, inż.
Strizki jest spokojny, ponieważ pierwiastek
szybko ulatnia się w powietrzu, przez co
w razie nieszczelności instalacji gromadzenie
się go w pomieszczeniu jest praktycznie
niemożliwe.
Rozwiązanie wykorzystujące to paliwo może
z powodzeniem funkcjonować w układzie
zasilającym kilka sąsiednich budynków, tym
samym koszty inwestycyjne przypadające na
jeden dom mogą być znacznie niższe.
Gotowe urządzenie
Kolejnym przykładem technologii korzystającej z wodoru jest kocioł włoskiej firmy
Giacomini. Składa się on z trzech sekcji mających za zadanie wytworzenie, magazynowanie
oraz spalanie wodoru. Paliwo spalane jest
w palniku katalitycznie, czyli bezpłomieniowo.
Do spalania wykorzystuje się jedynie wodór
zmagazynowany w zbiorniku i powietrze z pomieszczenia. Wytworzone ciepło ogrzewa
przepływającą przez wymiennik wodę instalacyjną do temperatury 35–40°C, jest to zatem
Kocioł na wodór w hotelu we Włoszech [3]
źródło ciepła niskotemperaturowego. Temperatura spalania to ok. 300–350°C, dzięki czemu
nie są emitowane do atmosfery związki NOx.
Jedynym produktem procesu spalania jest
para wodna. Wytwarzanie wodoru odbywa
się na drodze elektrolizy zachodzącej dzięki
dostarczonej energii elektrycznej.
Kocioł na wodór jest w pełni ekologiczny,
jeżeli źródłem zasilania dla elektrolizy są odnawialne źródła, takie jak ogniwa fotowoltaiczne
czy wiatraki. Urządzenie wyposażone jest
dodatkowo w ogniwa paliwowe, które mogą
produkować energię elektryczną, gdy w budynku nie będzie zapotrzebowania na ciepło.
Prezentacja prototypu urządzenia odbyła się
w 2006 r., a obecnie jest ono już instalowane
w pierwszych budynkach. Kocioł Giacomini
jako źródło ciepła ma już Hotel San Rocco w Orta San Giulio, innym przykładem jest ośrodek
naukowo-technologiczny Environment Park
w Turynie, gdzie urządzenie ogrzewa część
budynku. Pozostałe instalacje, np. w fabryce
w Niemczech czy w Szwajcarii, są obecnie
w fazie realizacji.
Katarzyna Rybka
Literatura
1. www.scientificamerican.com/article/hydrogen-house.
2. hydrogenhouseproject.org/the-hydrogen-house.html.
3. Materiały firmy Giacomini.
POWIETRZE
dr inż. Maria Kostka
Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa
Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej
Zmniejszenie kosztów
eksploatacyjnych wentylacji mechanicznej
w budownictwie jednorodzinnym
The operating costs reduction for the mechanical ventilation systems in single-family houses
W artykule przeanalizowano koszty eksploatacyjne instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła
stosowanych w domach jednorodzinnych oraz przesłanki wyboru rozwiązań na etapie projektowania w celu
optymalizacji kosztów i zapewnienia komfortu użytkownikom.
Z
astosowanie wentylacji mechanicznej
w budownictwie jednorodzinnym wiąże się
z chęcią zapewnienia jej stałej skuteczności
w ciągu całego roku oraz ze zmniejszeniem
zapotrzebowania na energię niezbędną do
ogrzewania powietrza doprowadzanego do
wnętrza budynku. O ile spełnienie pierwszego
założenia jest stosunkowo łatwe (przepływ
Streszczenie
Zmiany w standardach budownictwa
jednorodzinnego w Polsce związane ze
zmniejszaniem zapotrzebowania budynków na energię oraz minimalizacją
kosztów ich użytkowania powodują, że
wentylacja mechaniczna jest coraz powszechniej stosowana przez prywatnych
inwestorów. W artykule przedstawiono
analizę kosztów pracy przykładowych
rozwiązań wentylacji mechanicznej
spotykanych w budownictwie jednorodzinnym. Na podstawie wykonanych
obliczeń wskazano drogę do zmniejszenia
całorocznych kosztów użytkowania tych
instalacji.
Abstract
Changes in single-family housing standards in Poland, associated with the
reduction of energy consumption and
the operating costs minimization, boost the mechanical ventilation usage
among private investors. The paper
presents the operating costs analysis
for the model mechanical ventilation
systems, commonly used in detached
houses. The potential reduction of the
operating costs are shown on the basis
of the calculations.
stałego strumienia powietrza wywoływany
jest pracą wentylatorów), to realizacja drugiego nie jest już wcale tak prosta i oczywista.
Wydawać by się mogło, że panaceum na
wszystkie problemy związane z kosztami
pracy wentylacji jest zastosowanie odzysku
ciepła z powietrza wywiewanego w wysokosprawnych wymiennikach, najczęściej
krzyżowo-przeciwprądowych lub obrotowych.
Niestety nie zawsze w praktyce się to udaje.
Trzeba pamiętać, że niewłaściwie zaprojektowany system wentylacji mechanicznej może
generować koszty przewyższające koszt pracy
wentylacji naturalnej.
Analiza pracy wentylacji
mechanicznej
Na potrzeby artykułu przeprowadzono analizę całorocznej pracy popularnych rozwiązań wentylacji mechanicznej stosowanych
w budownictwie jednorodzinnym. W oparciu
o wyniki analizy określono koszty uzdatniania i transportu powietrza wentylującego.
Przeanalizowano pięć różnych układów wentylacyjnych o wydajności 300 m3/h, wykorzystujących:
1. odzysk ciepła w wymienniku o sprawności
80% oraz wtórne uzdatnianie powietrza
w nagrzewnicy wodnej,
2. odzysk ciepła w wymienniku o sprawności
80% oraz wtórne uzdatnianie powietrza
w nagrzewnicy elektrycznej,
3. wstępne uzdatnianie powietrza w nagrzewnicy elektrycznej, odzysk ciepła w wymienniku o sprawności 80% oraz wtórne uzdatnianie powietrza przez instalację centralnego
ogrzewania,
4. wstępne uzdatnianie powietrza w gruntowym wymienniku ciepła (GWC), odzysk
ciepła w wymienniku o sprawności 80%
oraz wtórne uzdatnianie powietrza przez
instalację centralnego ogrzewania,
5. odzysk ciepła w wymienniku o sprawności 80%, wtórne uzdatnianie powietrza
w nagrzewnicy elektrycznej i przez system
centralnego ogrzewania.
Zabezpieczeniem wymiennika do odzysku
ciepła w każdym analizowanym rozwiązaniu
jest czujnik temperatury umieszczony na
wypływie powietrza z wymiennika po stronie
wywiewu, ze standardową nastawą 5°C.
Czujnik ten powoduje zmniejszenie sprawności odzysku ciepła w razie osiągnięcia
temperatury nastawy. Rozwiązanie to jest
popularne w systemach wykorzystujących
wymienniki krzyżowo-przeciwprądowe do
odzysku ciepła, gdzie powoduje stopniowe
otwieranie by-passu urządzenia. W domowych układach wentylacyjnych z wymiennikami obrotowymi, mniej narażonymi na
zamarzanie, czujnik ten może mieć niższą
nastawę i powoduje najczęściej zmniejszenie
wydajności wentylatora nawiewnego lub
zwiększenie wywiewnego. Rozwiązanie to
nie jest korzystne, gdyż prowadzi do okresowego powstawania podciśnienia w budynku
i napływu do jego wnętrza zimnego powietrza
zewnętrznego. Z tego powodu system ograniczający dostarczanie powietrza do budynku
nie został poddany analizie.
W wariantach instalacji 3–5 poprzez wtórne
uzdatnianie powietrza przez system centralnego ogrzewania należy rozumieć rozwiązanie
bez dodatkowej nagrzewnicy za odzyskiem
ciepła. W układzie takim powietrze po uzdatnieniu w wymienniku dostarczane jest wprost
do pomieszczenia, straty ciepła wynikające
z potrzeby jego ogrzewania w okresie zimowym przewidziane zostały w projekcie instalacji grzewczej i są przez nią kompensowane,
kwiecień 2014
65
POWIETRZE
66
kwiecień 2014
POWIETRZE
kwiecień 2014
67
POWIETRZE
68
kwiecień 2014
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Bezkanałowa wentylacja
z odzyskiem ciepła
OxeN powstał, żeby ułatwić stosowanie urządzeń wentylacyjnych z odzyskiem
ciepła. Nie wymaga prowadzenia jakichkolwiek dodatkowych kanałów
rozprowadzających powietrze czy montażu specjalistycznej automatyki.
To urządzenie kompaktowe od razu gotowe do pracy.
J
ednostka odzysku ciepła OXeN uzupełnia szeroką gamę produktów FLOWAIR.
Znajduje zastosowanie w obiektach przemysłowych lub budynkach użytku publicznego,
takich jak magazyny, sklepy, hale wystawiennicze itp.
OXeN idealnie nadaje się do wentylacji
obiektów, gdy:
inwestorowi zależy na energooszczędnym
systemie wentylacji nawiewno-wywiewnej,
w obiekcie nie ma miejsca na prowadzenie
instalacji kanałowej,
ważna jest szybkość montażu,
niezawodność systemu jest priorytetem.
Konstrukcję urządzenia tworzy połączenie
odpowiednio dobranych materiałów. Warto
stosować niestandardowe rozwiązania, by
osiągnąć zamierzony efekt. W ten sposób
FLOWAIR uzyskał jedyne w swoim rodzaju,
funkcjonalne urządzenie.
odzysk energii cieplnej z powietrza
usuwanego,
– niższe koszty związane z czyszczeniem
i serwisowaniem urządzenia wynikające
z łatwego dostępu do filtrów i wymienników odzysku ciepła.
Rozwiązanie warte nagród
Jednostka odzysku ciepła OXeN została
uznana za wzór projektowania kompleksowego przez kapituły najbardziej prestiżowych
konkursów w świecie designu. Eksperci
docenili projekt za jakość, wybór materiałów, innowacyjność, funkcjonalność oraz
ergonomię użytkowania.
Więcej na: www.oxen.com.pl.
Oszczędności na etapie
inwestycji oraz eksploatacji
Jednostki odzysku ciepła OXeN zapewniają:
oszczędności inwestycyjne:
– brak konieczności prowadzenia kanałów
rozprowadzających powietrze,
– tańszy kocioł grzewczy – dzięki odzyskowi ciepła zmniejsza się zapotrzebowanie
energetyczne na ogrzanie doprowadzanego powietrza,
– brak konieczności stosowania urządzeń wywiewnych, np. wentylatorów
dachowych,
– szybki montaż,
– tańszy transport i magazynowanie:
1 paleta = 1 OXeN wraz ze wszystkimi
akcesoriami i kompletną, podłączoną
automatyką;.
oszczędności eksploatacyjne:
– 15 kW darmowej energii – wysoką
sprawność zapewnia dwustopniowy
kwiecień 2014
69
POWIETRZE
dr inż. Mariusz Adamski, mgr inż. Justyna Siergiejuk
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Politechniki Białostockiej
Pomiary stężenia CO2
w pomieszczeniu mieszkalnym
w zabudowie jednorodzinnej
CO2 concentration measurements in the living room of a detached house
Dwutlenek węgla uważany jest za gaz nietoksyczny. Jednak zbyt duże jego stężenie w pomieszczeniach może
powodować dyskomfort i złe samopoczucie ich użytkowników. Ponieważ znaczną część swojego życia spędzamy
w pomieszczeniach zamkniętych (ok. 80–90% czasu [1]), tak ważne jest, by zapewnić w nich odpowiednią jakość
powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego stężenia CO2.
Ź
ródłem dwutlenku węgla w pomieszczeniach mieszkalnych są przede wszystkim
ludzie – np. ilość CO2 produkowana przez
dorosłego mężczyznę zależy od jego aktywności fizycznej i waha się od 0,004 l/(s · os)
przy odpoczynku do 0,032 l/(s · os) przy pracy
bardzo ciężkiej [2]. Dodatkowo gaz ten może
pochodzić od kuchenek gazowych czy kominków (stosowanie w mieszkaniach otwartego
spalania gazu wymaga dostarczenia 200 m3/h
świeżego powietrza [3]).
Ilość CO2 powstałego w wyniku metabolizmu człowieka można obliczyć z poniższego
wzoru [2]:
VCO = RQ ⋅
2
5, 603 ⋅10 −7 ⋅ H 0,725 ⋅ W 0,425 ⋅ a ⎡ m3 ⎤
⋅
⎢ ⎥
0, 23 ⋅ RQ + 0, 77
⎣ s ⎦
gdzie:
RQ – współczynnik respiracyjny, -;
H – wzrost człowieka, m;
W – waga człowieka, kg;
a – poziom aktywności osób przebywających
w analizowanej strefie, met.
Jak wspomniano powyżej, konsekwencje
zbyt dużego stężenia dwutlenku węgla mogą
być bardzo groźne. Za wysoka zawartość
tego gazu powoduje zmniejszenie stężenia
Powietrze wydychane przez człowieka
tlenu w danym pomieszczeniu (np. w salach
szkolnych udział tlenu w powietrzu spadał
o ok. 0,3% [4]). Zwiększanie się stężenia
CO2 objawia się początkowo dyskomfortem,
a następnie dolegliwościami użytkowników
pomieszczeń: od bólu i zawrotów głowy do
20 000–30 000 ppm (2–3%)
Powietrze wewnątrz budynków
500–2000 ppm
Poczucie nieświeżości powietrza (dyskomfort,
przygnębienie i apatia, spadek wydajności
pracy osób przebywających w pomieszczeniu)
od 1000 ppm
Powietrze zewnętrzne
300–400 ppm
Tabela 1. Zakresy stężenia CO2 [18]
Stężenie CO2 [ppm]
15 000
NDSCh na stanowisku pracy w Polsce (27 g/m3)
10 000
maksymalne dopuszczalne stężenie wg OSHA, USA (TWA)
5000
NDS na stanowisku pracy w Polsce (9 g/m3)
nasilające się uczucie zmęczenia, depresji i ogólnego dyskomfortu
1500
maksymalne dopuszczalne stężenie we Włoszech i Francji
1000
maksymalne stężenie zalecane przez standard ASHRAE 62-1989
maksymalne dopuszczalne stężenie w Szwecji, Japonii i Kanadzie
maksimum dla pracy biurowej wg OSHA, USA (1000 ppm)
Streszczenie
W artykule opisano spotykane w obiektach różnego typu wartości stężenia
dwutlenku węgla i przytoczono wyniki pomiarów stężenia tego gazu w wybranych
pomieszczeniach. Podano również wyniki
pomiarów przeprowadzonych w sezonie
grzewczym w pomieszczeniu mieszkalnym domu jednorodzinnego.
Abstract
In the article are presented the typical
carbon dioxide concentration values
and the measurements results of the CO2
concentration in the selected rooms. The
original measurement results in the living room of the detached house during
the heating season are given.
70
kwiecień 2014
poziom komfortu dla 80% użytkowników (600 ppm)
500
typowe stężenie zewnętrzne (350–450 ppm)
najniższe zaobserwowane stężenie zewnętrzne (270 ppm)
0
Rys. 1. Zakresy stężenia CO2 w pomieszczeniach [18]
POWIETRZE
odpłatnie
po zamówieniu
prenumeraty
papierowej lub
elektronicznej
reklama
www.rynekinstalacyjny.
pl/prenumerata
kwiecień 2014
71
POWIETRZE
72
kwiecień 2014
POWIETRZE
reklama
kwiecień 2014
73
POWIETRZE
35th AIVC Conference
Ventilation
and airtightness
in transforming
the building stock
to high performance
Poznań, 24–25 września 2014
promocja
Anglojęzyczna konferencja
poświęcona wentylacji
i szczelności powietrznej budynków
74
Szczegółowe informacje: aivc2014conference.org
Kontakt: dr inż. Andrzej Górka,
Politechnika Poznańska,
[email protected]
kwiecień 2014
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
TRIX – nowy wymiar
Bartosz Pijawski
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
wentylacji pożarowej garaży podziemnych
Wentylacja strumieniowa, będąca dziś już standardową instalacją przeciwpożarową w garażach, funkcjonuje
w oparciu o wentylatory osiowe – urządzenia znane od lat, które pod względem technologicznym niewiele się
zmieniają. Prawdziwy przełom w wentylacji strumieniowej możliwy jest tylko dzięki zastosowaniu zupełnie
innych rozwiązań produktowych.
K
olejne rozwiązania strumieniowych wentylatorów osiowych to nie tyle nowości, ile
zgodne z oczekiwaniami rynkowymi wariacje
na temat technologii znanej od blisko stu lat.
Współczesne wentylatory strumieniowe mają
przede wszystkim zapewniać coraz większą
energooszczędność i być coraz bardziej ekonomiczne. Sama technologia jednak od lat się
nie zmienia, a podstawową wadą strumieniowych wentylatorów osiowych pozostaje
konieczność zwiększania średnicy wirnika
w celu osiągnięcia wyższych wartości ciągu.
Projektant systemu opartego na typowych
wentylatorach strumieniowych staje zwykle
przed dylematem – czy zastosować większą
liczbę urządzeń mniejszych, czy urządzenia
większe, których będzie mniej. Każda opcja
ma swoje zalety, ale i ograniczenia.
Stosując mniejsze urządzenia, projektant
eliminuje ograniczenie dotyczące wysokości
garażu, co jest istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu pojazdów. Większa liczba
urządzeń oznacza jednak więcej prac instalacyjnych, co powoduje wymierne problemy
wykonawcze i dodatkowe koszty inwestycyjne. Wiążą się one z większą liczbą roboczogodzin oraz z koniecznością prowadzenia wielu
tras kablowych czy koordynacji położenia
wentylatorów z innymi instalacjami. Prace
instalacyjne są znacznie ograniczone w przy-
Rys. 3. Widoczność po upływie 900 s
dla wentylatorów typu jet
Rys. 1. Scenariusz pożaru dla wentylatorów strumieniowych typu jet
Rys. 4. Widoczność po upływie 900 s
dla wentylatorów typu TRIX
Rys. 2. Scenariusz pożaru dla wentylatorów strumieniowych typu TRIX
76
kwiecień 2014
padku wentylatorów o wyższych parametrach,
czyli większych średnicach wirnika. Większe
urządzenia wymagają jednak bardzo dokładnej
analizy możliwości ich zawieszenia nad ciągami komunikacyjnymi, żeby nie kolidowały
z poruszającymi się pojazdami. Jeśli garaż
ma skomplikowane kształty, mniejsza liczba
urządzeń wentylacyjnych może negatywnie
wpłynąć na skuteczność wentylacji.
Żeby wyeliminiować wady obu tych
rozwiązań, Fläkt Woods Ltd zaproponował
nowe podejście do wentylacji strumienio-
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
wej. W fabryce w Colchester opracowano
system oparty na zupełnie innym rozwiązaniu – urządzenia indukcyjne z wirnikiem
promieniowym.
Standardowa konstrukcja wentylatora indukcyjnego pozwala zachować niski profil
urządzenia, umożliwiając jednocześnie osiągnięcie wyższych parametrów pracy przy
zastosowaniu silników o relatywnie małej
mocy. Niestety rozwiązanie to również nie jest
pozbawione wad, gdyż promieniowa budowa
wirnika wyklucza pracę w trybie rewersyjnym. Dodatkowo niski profil przy wysokich
parametrach ciągu wiąże się ze zwiększeniem
pozostałych wymiarów jednostki – tego typu
wentylatory są zwykle szersze.
W fabryce koncernu Fläkt Woods rozwiązano wszystkie powyższe problemy. Nowy,
jedyny na świecie system TRIX to rodzina
promieniowych wentylatorów indukcyjnych
wyposażona nie tylko w energooszczędne
silniki i wysokosprawne wirniki, ale także
kierunkowe dysze umożliwiające skierowanie
strumienia powietrza nawet w cztery różne
strony garażu. Modułowa konstrukcja pozwala
na szybką instalację urządzenia, a także na
zmianę kierunku przepływu w przypadku
etapowania budowy lub przy rozbudowie
garażu. Zmiana kierunku wypływu powietrza
może być również wymuszona koniecznością
zmiany pracy wentylatorów w danym scenariuszu – bytowym lub pożarowym. W takich
wypadkach wystarczy jedynie dodać dysze
lub zmienić ich ustawienie. Ponieważ dysze
wyposażone są w przepustnice odcinające
dany wylot zgodnie z zaprogramowanym scenariuszem pożaru, możliwa jest praca w pełni
rewersyjna, dzięki czemu podstawowa zaleta
urządzeń osiowych została zaadaptowana do
systemu TRIX. Ciąg o wartości dochodzącej do
100 N, a także wysokość urządzeń – w standardzie 270 mm – to cechy nieosiągalne dla
konstrukcji osiowych.
Przeprowadzone testy i symulacje wskazują
na wysoką skuteczność nowego standardu.
Przykładem może być symulacja oddymiania
garażu, w którym zaprojektowano osiem standardowych osiowych wentylatorów strumie-
XIV Międzynarodowa Konferencja
niowych (rys. 1) i porównano wyniki symulacji
z wariantem wyposażenia garażu w pięć wentylatorów systemu TRIX (rys. 2). Z wizualizacji
jasno wynika, że wentylatory TRIX, mimo
mniejszej ich liczby, mogą zapewnić lepszą
widoczność (rys. 4) po upływie 900 sekund od
wybuchu pożaru niż standardowe wentylatory
strumieniowe (rys. 3) mimo, wydawałoby się,
ich dogodniejszego rozmieszczenia.
System wentylatorów indukcyjnych TRIX
oczekuje na nadanie patentu. Cała seria została
certyfikowana w klasie F400 (400°C/2 h), co
pozwala na jej stosowanie we wszystkich
projektach wentylacji pożarowej garaży.
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
05-850 Ożarów Mazowiecki
Ołtarzew, ul. Południowa 2
www.flaktwoods.pl
Organizatorzy
AIR, HEAT & ENERGY 2014
Politechnika Wrocławska
Wydział Inżynierii
Środowiska, Instytut
Klimatyzacji i Ogrzewnictwa
Tematyka konferencji
Polska Akademia Nauk
Sekcja Ciepłownictwa
i Klimatyzacji Komitetu
Inżynierii Lądowej i Wodnej
26–29 czerwca 2014 r., Wrocław
Klimatyzacja, ogrzewnictwo i ciepłownictwo – nowoczesne systemy kształtowania
mikroklimatu oraz dostawy ciepła dla budynków mieszkalnych, użyteczności
publicznej i przemysłowych
Ochrona atmosfery – nowe technologie, monitoring
Niekonwencjonalne źródła energii, w tym: energia słoneczna, geotermalna,
pozyskiwana z innych źródeł
Budynki pasywne
Nowe rozwiązania oraz wyniki badań urządzeń i systemów w ogrzewnictwie,
ciepłownictwie, wentylacji, klimatyzacji, instalacjach sanitarnych i balneotechnice
Techniki symulacji HVAC
promocja
Polskie Zrzeszenie Inżynierów
i Techników Sanitarnych
Oddział Dolnośląski
i Wielkopolski
Patroni medialni
Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja
INSTAL
Rynek Instalacyjny
Sekretariat konferencji: Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa PWr, 50-373 Wrocław, ul. Norwida 4/6
tel. 71 320 35 32, 71 320 37 43, 71 320 37 07, faks 71 320 35 32, [email protected], www.airandheat.pwr.wroc.pl
Do uczestnictwa w konferencji zapraszamy specjalistów, pracowników naukowych,
pracowników sektora gospodarczego, producentów i dostawców urządzeń z dziedziny inżynierii środowiska
kwiecień 2014
77
POWIETRZE
mgr inż. Justyna Topolańska
dr inż. Dorota Krawczyk
Katedra Ciepłownictwa Politechniki Białostockiej
Gruntowe powietrzne
wymienniki ciepła
Przegląd stosowanych rozwiązań
Ground air heat exchangers – review of systems
Postęp cywilizacyjny umożliwia stosowanie coraz nowszych technologii, które przyczyniają się do oszczędzania
energii zużywanej w budynkach do ich ogrzewania czy chłodzenia, przy jednoczesnej dbałości o środowisko
naturalne. Przykładem mogą być gruntowe powietrzne wymienniki ciepła (GWC) służące do wspomagania
instalacji wentylacji mechanicznej, zwane też wymiennikami typu otwartego [1].
G
runtowe wymienniki ciepła wykorzystują
dużą bezwładność gruntu i fakt, że tylko
na niewielkich głębokościach obserwowane
są wahania jego temperatury w zależności od
rzeczywistej temperatury powietrza zewnętrznego [2]. W warunkach klimatycznych Polski
stała temperatura ok. 10°C otrzymywana
Streszczenie
Jednym z coraz częściej stosowanych
rozwiązań umożliwiających minimalizację zużycia ciepła do celów grzewczych
przy jednoczesnej dbałości o środowisko
naturalne jest gruntowy powietrzny wymiennik ciepła (GWC). Zimą powietrze po
przejściu przez wymiennik ulega wstępnemu ogrzewaniu, natomiast w lecie jest
schładzane. Wymiana ciepła z gruntem
może zachodzić w sposób przeponowy,
bezprzeponowy lub poprzez czynnik pośredniczący, w zależności od rodzaju wybranego urządzenia. W artykule dokonano
przeglądu literatury dotyczącej systemów
wykorzystujących GWC z uwzględnieniem przykładowych instalacji w rzeczywistych obiektach.
jest już na głębokości 7–10 m. W praktyce
złoże wymiennika jest posadowione płycej,
często nawet 1,3–1,5 m pod powierzchnią
terenu [3].
Powietrze przepływające przez GWC jest,
w zależności od pory roku, wstępnie ogrzewane lub chłodzone, a następnie nawiewane do
pomieszczeń. Zasada działania wymienników
gruntowych opiera się na wymianie ciepła pomiędzy gruntem a powietrzem zewnętrznym,
które poprzez terenową czerpnię jest nawiewane do wymiennika gruntowego. W zależności
od sposobu wymiany ciepła z gruntem można
wyróżnić trzy podstawowe typy GWC:
wymiennik żwirowy, gdzie powietrze przepływa przez grubą warstwę złoża żwirowego
(żwir płukany, tłuczeń),
wymiennik płytowy, w którym powietrze
odbiera/oddaje ciepło do gruntu, przepływając między płytami wymiennika,
wymiennik rurowy składający się z systemu
rur (rzadziej pojedynczej rury) ułożonych
w systemie pierścieniowym lub współprądowym Tichelmanna.
Ponadto spotkać można wymienniki glikolowe, gdzie powietrze ogrzewa się lub ochładza
w wymienniku typu powietrze/glikol, oraz wymienniki grzebieniowe stanowiące połączenie
wymiennika płytowego i żwirowego.
Przykładowe instalacje
z zastosowaniem GWC
Wymienniki żwirowe
Do czerpania powietrza dla wymiennika
żwirowego służy czerpnia terenowa powietrza
zewnętrznego (fot. 1), skąd jest ono rozprowadzane kanałami przez złoże wykonane ze
żwiru płukanego o odpowiedniej granulacji.
Zraszanie złoża zapewnia nawilżenie powie-
1
9
8
7
Abstract
Nowadays ground heat exchangers are
often used to reduce energy consumption for heating, taking into account
the environment parameters. In winter,
the air after passing through the heat
exchanger is preheated, while it is cooled
in the summer. Heat exchange with the
ground can be made in different ways
depending on the selected device: using
diaphragms or without them, by the
transfer medium. In the first part of
the paper the review of literature on
systems using ground heat exchangers,
including examples of installations in
actual buildings, was presented.
78
kwiecień 2014
6
3
4
5
Rys. 1. Przekrój GWC typu żwirowego: 1 – czerpnia powietrza zewnętrznego, 2 – kanał doprowadzający
powietrze, 3 – kanał rozprowadzający powietrze do dna GWC, 4 – żwirowe złoże akumulacyjne,
5 – kanał zbierający powietrze, 6 – poziomy kanał zbierający – ujęcie powietrza do budynku,
7 – instalacja zraszająca, 8 – styropian, 9 – folia
Oprac. własne
2
POWIETRZE
reklama
EFEKTYWNOŚĆ
ENERGETYCZNA
kwiecień 2014
79
POWIETRZE
80
kwiecień 2014
POWIETRZE
reklama
kwiecień 2014
81
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Jak prawidłowo izolować
instalacje grzewcze i klimatyzacyjne
O tym, jak istotne jest odpowiednie zaizolowanie instalacji klimatyzacyjnej bądź grzewczej, wie chyba każdy.
Wzrost wydajności i oszczędność to najważniejsze plusy prawidłowo zabezpieczonego systemu, dlatego coraz
większą wagę przykłada się do jakości zastosowanych otulin. Jednak nawet najlepsza izolacja nie spełni swojej
funkcji, jeśli nie zostanie właściwie zamontowana.
W
ybierając nową izolację, warto zwrócić
uwagę, by oprócz jak najlepszych parametrów charakteryzowała się ona również
elastycznością i łatwością montażu, co pozwoli
znacznie skrócić czas prac.
Rury zewnętrzne
Domowe instalacje klimatyzacyjne, choć
wyjątkowo podatne na straty energii, są stosunkowo łatwe do zaizolowania ze względu na
nieskomplikowany układ rur i zazwyczaj dość
dobry do nich dostęp. Jednak nawet w tym
przypadku można wpaść w pułapkę – często
rury przebiegają na zewnątrz budynku, zastosowana otulina powinna więc charakteryzować
się dużą odpornością na warunki atmosferyczne oraz uszkodzenia mechaniczne.
Jeśli jesteśmy na etapie instalacji systemu
klimatyzacyjnego, bardzo dobrym rozwiązaniem mogą być systemy preizolowane, takie
jak na przykład Tubolit Split firmy Armacell.
Jest to zestaw rur z fabrycznie nałożoną
izolacją, dzięki czemu nie trzeba mierzyć się
z problemami związanymi z montażem oraz
dopasowaniem otuliny do kształtu rur. Dodatkowo pianka polietylenowa stanowiąca materiał izolacyjny została pokryta kopolimerową
folią ochronną, zabezpieczającą zarówno przed
uszkodzeniami mechanicznymi, jak i wpływem
warunków atmosferycznych, w tym przed
promieniowaniem UV.
Niestety, zastosowanie rozwiązań tego typu
możliwe jest praktycznie jedynie podczas instalacji nowego systemu, ponieważ demontaż
i wymiana już istniejących rur są zbyt kłopotliwe. Na szczęście na rynku dostępne są otuliny
pozwalające skutecznie ochronić funkcjonującą
już instalację klimatyzacyjną. Firma Armacell
proponuje kilka rozwiązań w tym zakresie:
HT/Armaflex S lub ArmaChek Silver.
HT/Armaflex S to wykonana z EPDM –
kauczuku syntetycznego – izolacja, która
nie tylko chroni instalację klimatyzacji przed
kondensacją, ale ma również bardzo dobre
właściwości fizyczne. Jest bardzo elastyczna, co pozwoli bez problemu dopasować ją
nawet do najbardziej fantazyjnie wygiętych
82
kwiecień 2014
rur. Dodatkowo zabezpieczona jest specjalną
folią poliolefinową, co chroni ją zarówno przed
wpływem warunków pogodowych, jak i uszkodzeniami mechanicznymi. Innym produktem
rekomendowanym do izolacji zimnochronnej
instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych na
zewnątrz jest ArmaChek Silver. Podstawą tego
rozwiązania jest warstwa izolacyjna wykonana
z wysoce elastycznej pianki elastomerowej
o zamkniętej strukturze komórkowej, która
skutecznie chroni przed penetracją wilgoci
wewnątrz izolacji i redukuje wymianę ciepła. Zewnętrzną warstwę otuliny stanowi
natomiast fabrycznie nałożona, podwójna
warstwa laminatu aluminiowego wzmocnionego podkładem PVC. Tego rodzaju pokrycie
zapewnia doskonałą ochronę zarówno przed
uszkodzeniami mechanicznymi, jak i wpływem substancji mogących naruszyć delikatną
warstwę izolacyjną. Co więcej, wspomniana
wcześniej zamkniętokomórkowa struktura materiału izolacyjnego w połączeniu z zewnętrznym systemem zabezpieczającym stanowi
doskonałą barierę dla wilgoci, chroniąc w ten
sposób rury przed korozją, jaka może nastąpić,
jeśli pod warstwę izolacji dostanie się woda.
Dodatkowo warstwa zewnętrzna pokryta jest
specjalnym filtrem UV, dzięki czemu nawet te
części instalacji, które przebiegają na zewnątrz
budynków, są kompleksowo chronione przed
negatywnym wpływem środowiska i ryzykiem
utraty swoich właściwości.
Rury wewnętrzne
Trochę inaczej ma się sytuacja w przypadku
instalacji znajdujących się wewnątrz budynku,
takich jak systemy z ciepłą i zimną wodą. Po
pierwsze, nie wymagają one ochrony przed
wpływem warunków atmosferycznych, a po
drugie często są o wiele bardziej skomplikowane (występują tu bowiem różnego rodzaju trójniki, kolanka, zawory itp.) oraz trudnodostępne.
Również w tym przypadku niezmiernie ważny
jest prawidłowy montaż otuliny – niedokładne
dopasowanie lub pozostawienie fragmentów
niezaizolowanych negatywnie wpłynie na
sprawność działania całej instalacji. Dlatego
też bardzo istotną cechą, na którą powinniśmy
zwrócić uwagę podczas wyboru, jest wysoka
elastyczność otuliny. Przykładem izolacji, która
łączy w sobie tę cechę oraz bardzo dobre
parametry, jest AF/Armaflex. Ta otulina wykonana na bazie kauczuku elastycznego charakteryzuje się bardzo niskim współczynnikiem
przenikalności ciepła, co minimalizuje straty
energii podczas przesyłu medium oraz stanowi
doskonałą barierę dyfuzyjną dla pary wodnej.
Dodatkowo jej wysoka tolerancja temperaturowa (od –50 do 110°C) sprawia, że świetnie
nadaje się nie tylko do rur z zimną, ale również
i gorącą wodą. Konieczne jest zwrócenie uwagi
na grubość izolacji, która montowana jest na
rurach grzewczych. Aktualnie obowiązujące
prawo nakłada obowiązek stosowania dużo
grubszych otulin, niż przyjmowano jeszcze
kilka lat temu.
Dodatkowo bardzo ważnym elementem
są miejsca mocowania rur do ścian. Bardzo
często stanowią one bowiem słabe punkty
całego systemu i nieodpowiednio zabezpieczone mogą prowadzić do powstawania tzw.
mostków cieplnych. Żeby zapewnić odpowiednie zabezpieczenie w tych miejscach,
firma Armacell przygotowała unikalny system
mocowań Armafix AF.
Armacell Poland Sp. z o.o.
55-300 Środa Śląsk, ul. Targowa 2
tel. 71 317 50 25, faks 71 317 51 15
www.armacell.com
A R T Y K U Ł
ZAWORY GENEBRE: GWARANTOWANA JAKOŚĆ
Laboratorium Dr. Olivier Rodes aprobuje wyroby Genebre S.A.
Czy kiedykolwiek pytaliśmy instalatora, czy montowana
przez niego w naszej kuchni i łazience armatura jest
bezpieczna dla zdrowia? Prawdopodobnie nigdy.
Gdybyśmy jednak to zrobili, jego odpowiedź mogłaby
nieprzyjemnie nas zaskoczyć. Firma Genebre podjęła
działania mające na celu dostarczenie armatury najwyższej
jakości i całkowicie bezpiecznej dla zdrowia.
Wypracowane zostały dwa bardzo ważne elementy. Po
pierwsze, oznaczenie wyrobów kodem CW617N świadczy
o zastosowaniu do produkcji najwyższej jakości mosiądzu,
o najniższej zawartości ołowiu oraz innych zanieczyszczeń,
takich jak żelazo, cyna, nikiel czy aluminium, co jest zgodne
z europejskim standardem UNE EN 12165. Po drugie,
jako dodatkowe zabezpieczenie jakości, wprowadzono
regularne badania wody po przepływie przez kurki,
pod kątem migracji metali. Badanie to wykonuje się
w niezależnym laboratorium Dr Olivier Rodes.
Wyniki tych testów gwarantują, że wyroby Genebre są
całkowicie bezpieczne podczas użytkowania.
(Dyrektywa 98/83/EC z 3 listopada 1998 oraz Real Decreto 140/2003).
Laboratorium Dr. Olivier Rodes: Test Jakości Wody dla zaworów
i złączek wyszczególnionych w Protokole OR 015 001 oraz Systemu
Kontroli Jakości GE 2012.0
CW617N
ARMATURA INSTALACYJNA
DYSTRYBUTOR: EFAR sp.j., ul. Gołężycka 27, 61-357 Poznań, tel. +48 61 870 00 11, faks +48 61 879 33 11
[email protected], www.efar.com.pl
WODA
Metody zmniejszania
mgr inż. Bernadetta Dębowska
dr hab. inż. prof. PK Jadwiga Królikowska
Politechnika Krakowska
ładunku zanieczyszczeń
w wodach opadowych
The methods of decreasing the amount of sewage in rain water
Powszechne w naszym kraju systemy kanalizacji ogólnospławnej są mało przyjazne dla środowiska, dlatego
należy podejmować działania mające na celu zmniejszenie ich wpływu na stan wód i ziemi. Prawidłowe
oczyszczanie ścieków deszczowych wymaga zastosowania odpowiednich metod.
Z
anieczyszczenia różnego rodzaju mogą
oddziaływać na odbiornik ścieków opadowych inaczej i w zmiennym przedziale czasu.
Na przykład metale ciężkie zakumulowane
w osadach mogą wpływać na środowisko
przez szereg lat. Poszczególne parametry jakości wód w przekroju rzeki mogą być zmieniane
przez zrzut w okresie od jednej godziny do
nawet ponad roku. Tak długie zmiany jakości
ścieków spowodowane są uwalnianiem się
zanieczyszczeń z osadów kanalizacyjnych
zrzucanych do odbiornika i sedymentujących
częściowo na jego dnie.
Najistotniejszym wskaźnikiem zanieczyszczenia ścieków opadowych jest stężenie
zawiesiny. Świadczy ono o obecności m.in.
związków organicznych, metali ciężkich, bakterii, znacznej części zanieczyszczeń olejowych
oraz o zjawiskach zachodzących na powierzchniach zawiesin – np. wymiana jonowa, proces
katalizy z udziałem enzymów i katalizatorów
mineralnych. Newralgicznymi punktami w sieci kanalizacyjnej, które przyczyniają się w istotny sposób do pogorszenia stanu sanitarnego
i czystości wód rzek, są m.in. wyloty kanałów
deszczowych oraz burzowców.
Przepisy nakazują oczyszczanie wód opadowych odprowadzanych m.in. z zanieczyszczonych centrów miast, terenów przemysłowych,
baz transportowych, parkingów itp. Reguluje
to m.in. rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu
ścieków do wód lub ziemi [13]. Podaje ono,
kiedy wody opadowe nie mają wpływu na
pogorszenie jakości środowiska, a także
określa sytuacje, w których stają się one
ściekami:
§ 19.1. Wody opadowe i roztopowe ujęte
w szczelne, otwarte lub zamknięte systemy
kanalizacyjne pochodzące:
1) z zanieczyszczonej powierzchni szczelnej terenów przemysłowych, składowych,
Streszczenie
Globalne przekształcenie środowiska w wyniku działalności człowieka pociąga za sobą
katastroficzne skutki, jak narastające anomalie pogodowe (powodzie, susza) czy stale
zmniejszające się możliwości wykorzystania odnawialnych zasobów naturalnych. Z podstawowych zasad ochrony środowiska wodnego realizowane są: zasada stosowania
najlepszych technologii, zasada dostępności do informacji o stanie środowiska oraz
zasada zapobiegania zanieczyszczeniom i unieszkodliwiania ich u źródła. W artykule
przedstawiono metody i technologie stosowane w celu ograniczenia ilości zanieczyszczeń
odprowadzanych do środowiska wodnego ze szczególnym uwzględnieniem przelewu
burzowego o specjalnej konstrukcji, tj. hydroseparatora.
Abstract
Human actions leading to global changes of the natural environment may cause
disastrous weather anomalies (e.g. floods or draughts) or constantly decreasing
possibilities of using renewable natural resources. The following basic rule of
protecting the water environment are currently being applied: the rule of using the
best possible technologies, the rule of access to information about the current status
of environment and the rule of preventing pollution and eliminating its root causes.
The article describes the methods and technologies used in eliminating the amount of
sewage transferred to the water environment. Special attention has been paid to the
storm sewage overflow chamber called hydroseparator.
84
kwiecień 2014
baz transportowych, portów, lotnisk, miast,
budowli kolejowych, dróg zaliczanych do
kategorii dróg krajowych, wojewódzkich
i powiatowych klasy G, a także parkingów
o powierzchni powyżej 0,1 ha, w ilości, jaka
powstaje z opadów o natężeniu co najmniej
15 l na sekundę na 1 ha,
2) z zanieczyszczonej powierzchni szczelnej
obiektów magazynowania i dystrybucji paliw,
w ilości, jaka powstaje z opadów o częstości
występowania jeden raz w roku i czasie
trwania 15 minut, lecz w ilości nie mniejszej
niż powstająca z opadów o natężeniu 77 l na
sekundę na 1 ha,
– wprowadzane do wód lub do ziemi nie
powinny zawierać substancji zanieczyszczających w ilościach przekraczających 100 mg/l
zawiesin ogólnych oraz 15 mg/l węglowodorów ropopochodnych [13].
Wody opadowe i roztopowe o parametrach
przekraczających podane powyżej wartości
stanowią zagrożenie dla środowiska.
Ścieki opadowe z terenów zurbanizowanych
są równie groźne jak ścieki bytowo-gospodarcze czy przemysłowe i niejednokrotnie nie ma
możliwości oczyszczania w oczyszczalniach
wszystkich rodzajów ścieków razem, szczególnie po deszczach nawalnych. Problem ten
uwzględnia załącznik do dyrektywy 91/271/
EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych: Uwzględniając, że w praktyce jest
możliwe budowanie systemów kanalizacyjnych
i oczyszczalni w taki sposób, żeby ścieki były
poddawane oczyszczaniu, np. podczas obfitych
opadów deszczu, państwa członkowskie zdecydują o środkach lub metodach ograniczających zanieczyszczenia związane z przelewem
wód burzowych. Środki te mogą uwzględnić
szybkie, intensywne rozcieńczenie lub dobór
odpowiedniego przepływu przy suchej pogodzie albo ustalenie pewnej dopuszczalnej
liczby przelewów rocznie [14].
WODA
reklama
kwiecień 2014
85
WODA
86
kwiecień 2014
WODA
promocja
kwiecień 2014
87
WODA
88
kwiecień 2014
WODA
kwiecień 2014
89
WODA
90
kwiecień 2014
WODA
prof. dr hab. inż. Krystyna Konieczny
Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej
prof. dr hab. inż. Michał Bodzek
Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej,
Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN
Praktyczne zastosowanie
ciśnieniowych technik membranowych
w gospodarce wodno-ściekowej (cz. 2)
Practical application of pressure-driven membrane techniques for water and wastewater management. Part 2
Procesom uzdatniania wód stawiane są coraz wyższe wymagania pod względem jakości i bezawaryjności
przebiegu. W złożonych układach technologicznych uzdatniania wód do celów przemysłowych i do picia korzysta
się także z ciśnieniowych technik membranowych. W artykule podano przykłady takich instalacji działających
w zakładach wodociągowych i w przemyśle.
W
poprzednich artykułach [13, 14] opisano
ciśnieniowe techniki membranowe
i czynniki wpływające na wydajność procesów
membranowych, a także podano przykłady
instalacji odsalania i demineralizacji stosowane do otrzymywania wody do picia i do
celów przemysłowych w polskiej energetyce
i kopalnictwie. Poniżej opisano przykładowe instalacje wykorzystujące ciśnieniowe
techniki membranowe do zmiękczania wody,
usuwania żelaza i manganu oraz mętności
i mikroorganizmów z wód uzdatnianych do
celów przemysłowych i do picia.
Zmiękczanie wody
Twardość wód naturalnych (suma zawartości jonów wapnia i magnezu) waha się od
kilku do kilkuset mg CaCO3/l. Wody powierzchniowe charakteryzują się mniejszą twardością (szczególnie węglanową) w porównaniu
z wodami podziemnymi. Największy udział na
ogół przypada związkom wapnia (stosunek
Streszczenie
W artykule opisano przykłady instalacji
z wykorzystaniem ciśnieniowych technik
membranowych, w których przeprowadzane
są procesy zmiękczania wody, usuwania
żelaza i manganu oraz mętności i mikroorganizmów z wód uzdatnianych do celów
przemysłowych i do picia.
Abstract
The article describes examples of installation using pressure-driven membrane
techniques for water softening, the removal of iron and manganese, turbidity and
microorganisms from the waters treated
for drinking and industrial purposes.
stężeń jonów Ca2+ do Mg2+ wynosi od 4:1
do 2:1), których stężenie może dochodzić
nawet do kilkuset mg/l. Wapń i magnez są
niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu człowieka, z drugiej jednak strony
nadmierna twardość wody jest szkodliwa dla
zdrowia. Według przepisów woda do picia
powinna mieć twardość 60–500 mg CaCO3/l,
a zawartość magnezu 30 mg/l [1].
Nanofiltrację do uzdatniania wód głębinowych stosuje się w praktyce w Stacji Uzdatniania Wody „Zawada” k. Dębicy, głównie do
zmniejszania twardości (500 mg CaCO3/l). System w ciągu technologicznym oczyszczającym
wodę przedstawia się następująco [3]:
Woda głębinowa → Usuwanie Fe i Mn
→ Filtr węglowy → Nanofiltracja →
Uzdatnianie końcowe → Woda do picia
Parametry urządzenia to [3]:
wydajność permeatu (produktu): 50 m3/h
w temp. 15°C,
wydajność koncentratu (odrzutu): 12,5 m3/h
przy odzysku wody 80%,
ciśnienie robocze: 8–12 barów,
membrany nanofiltracyjne Desal 8×40"
HL8040F400,
zestaw chemicznego płukania, konserwacji
i dezynfekcji postojowej.
Usuwanie żelaza i manganu
Najbardziej typowymi domieszkami stanowiącymi zanieczyszczenia wód podziemnych pochodzenia naturalnego są sole żelaza
i manganu. Nowoczesną metodą ich usuwania
z wód podziemnych jest połączenie utlenienia
za pomocą powietrza i KMnO4 oraz mikrofiltracji, szczególnie wtedy, gdy stężenia tych
metali są wysokie i zmienne [4, 5]. Metoda
ta jest podobna do klasycznej z tą różnicą, że
zamiast filtracji wgłębnej stosuje się mikrofiltrację. Zaletą tego sposobu usuwania Fe
i Mn jest produkcja wody o wysokiej jakości
i kompaktowy charakter urządzeń.
Firma GE Water & Process Technologies
proponuje do tego celu technologię ZeeWeed,
w której stosuje się kapilarne mikrofiltracyjne
membrany zanurzone pracujące na niskim podciśnieniu, filtrując wodę z zewnątrz kapilar do
wewnątrz (rys. 1). Do zbiornika wprowadzane
jest powietrze, którego pęcherzyki unoszą się
wzdłuż włókien modułu membranowego, wytwarzając turbulencję i oczyszczając w sposób
ciągły powierzchnię membran, co przyczynia
się do ograniczenia zjawiska „foulingu” nawet
przy bardzo wysokich zawartościach zawiesin,
także inkrustujących lub trudnoopadalnych.
Wprowadzane powietrze powoduje również
utlenianie Fe2+, Mn2+ i niektórych związków organicznych. Stosowane membrany są odporne
na utleniacze i pracują efektywnie w obecności
dużej ilości zawiesin i wysokiej zawartości
żelaza i manganu (tabela 1) [4].
Przykładem skutecznego zastosowania
takiego rozwiązania jest instalacja w Stacji
Uzdatniania Wody Dołowej KWK „Piast”, o wydajności 2600 m3/d, wybudowana w oparciu
o mikrofiltrację ZeeWeed w celu oczyszczania
wody głębinowej na potrzeby kopalni. Proces
uzdatniania składa się z trzech podstawowych
etapów: filtracja wstępna, utlenianie Fe, Mn
w zbiorniku procesowym oraz mikrofiltracja
na membranach ZeeWeed 1000. Instalacja
mikrofiltracji zawiera trzy kasety z membranami i inne oprzyrządowanie. W tabeli 2 podano
efektywność uzdatniania wody kopalnianej
opisywaną metodą [4].
kwiecień 2014
91
WODA
92
kwiecień 2014
WODA
promocja
kwiecień 2014
93
INFORMATOR
KATALOG FIRM
Armacell Poland Sp. z o.o.
55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2
tel. 71 31 75 025, fax 71 31 75 115
www.armacell.com
Producent materiałów izolacyjnych
dla profesjonalistów
cena
reklama
– nowoczesne
izolacje kauczukowe
do zastosowań
w instalacjach
chłodniczych,
klimatyzacyjnych,
sanitarnych
i grzewczych
Praca zbiorowa
48zł
Instalacje wodociągowe,
ogrzewcze i gazowe
na paliwo gazowe, chłodnicze,
klimatyzacyjne, gazów
medycznych oraz próżni
wykonane z rur miedzianych
i stopów miedzi
Wytyczne stosowania i projektowania
Euroklasa ogniowa: B/BL-s3-d0
Polskie Centrum Promocji Miedzi, 2013
Wyd. I, 92 s., oprawa miękka
Podręcznik adresowany do projektantów, inspektorów nadzoru budowlanego oraz instalatorów
zawiera szereg informacji dotyczących instalacji
wodociągowych, ogrzewczych i gazowych na
paliwo gazowe, chłodnicze, klimatyzacyjne,
gazów medycznych oraz próżni wykonanych
z rur miedzianych i stopów miedzi.
Przedstawia podstawowe przepisy w zakresie
projektowania, specyfiki miedzi jako materiału na
szeroką gamę instalacji, zasady wyboru miedzi
jako materiału na różnego typu instalacje oraz
warunki łączenia z innymi materiałami.
Opisuje wymagania, jakie musza spełniać
rury i łączniki miedziane, takie jak wymagania
ogólne, skład chemiczny miedzi, wymiary,
jakość powierzchni, ich oznaczenia oraz sposoby
pakowania.
Podręcznik zawiera podstawowe dane dotyczące
projektowania instalacji z rur miedzianych, takich
jak instalacje wodociągowe, ogrzewcze, gazowe,
klimatyzacyjne i chłodnicze, gazów medycznych
i próżni oraz solarnych. Opisuje też metody
łączenia rur miedzianych za pomocą lutowania
kapilarnego, zaciskania, zaprasowywania
i skręcania.
WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR POLSKIEGO
PRODUCENTA KURKÓW KULOWYCH
FIRMY EFAWA
ORAZ PRZEDSTAWICIEL NA POLSKĘ
HISZPAŃSKIEJ FIRMY GENEBRE
100% polskiego kapitału
W OFERCIE:
– KURKI KULOWE DO SIECI WODNYCH,
CIEPŁOWNICZYCH, GAZOWYCH I PAROWYCH
– PRZEPUSTNICE, FILTRY, ZAWORY ZWROTNE,
ŁĄCZNIKI AMORTYZACYJNE, ZASUWY
Księgarnia Techniczna
94
ul. Gołężycka 27
61-357 Poznań
tel. +48 61 870 00 11
faks +48 61 879 33 11
[email protected]
www.efar.com.pl
kwiecień 2014
promocja
reklama
EFAR Sp.j.
Grupa MEDIUM
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
INFORMATOR
KATALOG FIRM
ADAM Sp. z o.o.
Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych
84-230 Rumia, ul. Morska 9A
tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35
e-mail: [email protected], www.adam.com.pl
...sprawdzone w każdym detalu
CAD – Projekt s.c.
05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B
tel./faks 22 465 59 29
www.megacad.pl
stożkowo-membranowy
zwrotny zawór
antyskażeniowy
EWE
Przedsiębiorstwo MPJ
Marek Jastrzębski
20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15
tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00
e-mail: [email protected], www.mpj.pl
ROCKWOOL Sp. z o.o.
66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14
infolinia: 801 660 036, 601 660 033
www.rockwool.pl
oferuje:
bezwłazowe studzienki
wodomierzowe dla wodomierzy
od Qn 2,5 do Qn 6
zestawy wodomierzowe od 1/2"
do 2" i ich elementy
zawory kulowe oraz skośne
grzybkowe od 1/2" do 2"
zawory antyskażeniowe typu EA
i EB od 3/4" do 2" (połączenia
gwintowe) oraz od DN 50
do DN 200 (połączenia kołnierzowe)
stojaki hydrantowe i ich elementy
hydranty i zawory ogrodowe
nawiertki do rur wszelkich typów
przejścia przez mury
EWE Armatura Polska Sp. z o.o.
reklama
ul. Partynicka 15
53-031 Wrocław
Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49
Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74
www.ewe-armaturen.pl
IZOLACJE TECHNICZNE
q OTULINY
PAROC Pro Section 100
PAROC Section AluCoat T
PAROC Section AL5T
q MATY:
PAROC Wired Mat 65, 80, 100
PAROC Wired Mat 80, 100 AluCoat
PAROC Wired Mat 80, 100 AL1
PAROC Pro Lamella Mat AluCoat
PAROC Lamella Mat AluCoat
PAROC Pro Felt 60 N1
PAROC Pro Felt 80 N1
q PŁYTY
PAROC Pro Slab 60, 80, 100, 120
PAROC InVent 60 N1, N3, PAROC InVent 60 N1/N1,
N3/N3, PAROC InVent 80 N1, N3
PAROC InVent 60 G1, G2
PAROC InVent 80 G1, G2
q PŁYTY SPECJALNE
PAROC Fireplace Slab 90 AL1
PAROC Pro Slab 150
Wełna luzem: PAROC Pro Loose Wool
PRODUKTY IZOLACYJNE DLA BUDOWNICTWA
Izolacje ogólnobudowlane
Płyty: PAROC UNS 37, GRS 20, SSB1
Granulat: PAROC BLT 9
Izolacje fasad
– metoda lekka mokra: płyty PAROC FAS 4 i FAL 1
– metoda sucha: płyty PAROC WAS 25 i 25t, WAS 35,
WAS 50 i 50t
Izolacje dachów płaskich
Płyty: PAROC ROS 30 i 30g, ROS 50, ROB 60 i 60t
Izolacje ogniochronne
Płyty: PAROC FPS 17
PAROC POLSKA Sp. z o.o.
ul. Gnieźnieńska 4, 62-240 Trzemeszno
Tel. +48 61 468 21 90
Faks +48 61 415 45 79
www.paroc.pl
steinbacher izoterm sp. z o.o.
05-152 Czosnów, Cząstków Maz. k. W-wy, ul. Gdańska 14
tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89
www.steinbacher.pl, [email protected]
steinodur® PSN
płyty termoizolacyjno-drenażowe
Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie
odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady
steinodur® UKD
płyty termoizolacyjne z polistyrenu
Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy, patio,
parkingi, podłogi, ściany piwnic
steinothan® 107
płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu
Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie podłogowe
steinonorm® 300
otuliny z półsztywnej pianki poliuretanowej z płaszczem
zewnętrznym z PVC
Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów centralnego
ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych,
administracyjnych i przemysłowych
steinonorm® 700
otulina z twardej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych
usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły
ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów
i urządzeń w sieciach napowietrznych
steinwool®
otulina izolacyjna z wełny mineralnej
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego ogrzewania,
ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych
oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych, administracyjnych
i przemysłowych
kwiecień 2014
95
95
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
Gdzie
nas znaleźć
Salony sprzedaży prasy
EKO-INSTAL
Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B
tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77
FAMEL
Kępno, ul. Świerczewskiego 41
tel. 62 782 85 95
Kluczbork, ul. Gazowa 2
tel. 77 425 01 00
Namysłów, ul. Reymonta 72
tel. 77 410 48 30
Olesno, ul. Kluczborkska 9a
tel. 34 359 78 51
Oława, ul. 3 Maja 20/22
tel. 71 313 98 79
Wieluń, ul. Ciepłownicza 23
tel. 43 843 91 20
HEATING-INSTGAZ
Rzeszów, ul. Przemysłowa 13
tel. 17 854 70 10
MIEDZIK
Szczecin, ul. Mieszka I 80
tel. 91 482 65 66
Dystrybutorzy
AES
Jasło, ul. Kopernika 18
tel. 13 446 35 00
ASPOL-FV
Łódź, ul. Helska 39/45
tel. 42 650 09 82
BARTOSZ Sp.j.
Białystok, ul. Sejneńska 7
tel. 85 745 57 12
BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce
Kielce, ul. Ściegiennego 35A
tel. 41 361 31 74
BAUSERVICE
Warszawa, ul. Berensona 29P
tel. 22 424 90 90
Warszawa, ul. Albatrosów 10
tel. 22 644 84 21
Szczecin, ul. Pomorska 141/143
tel. 91 469 05 93
BOSAN
Warszawa, ul. Płowiecka 103
tel. 22 812 70 72
CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej
Piaseczno, ul. Julianowska 24
tel. 22 737 08 35
faks 22 737 08 28
96
BUD-INSTAL CHEM-PK
Opoczno, ul. Partyzantów 6
tel. 44 755 28 25
BUDEX
Wieluń, ul. Warszawska 22
tel. 43 843 11 60
ELTECH
Częstochowa, ul. Kalwia 13/15
tel. 34 366 84 00
PROMOGAZ-KPIS
Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7
tel. 12 653 03 45, 653 15 02
FILA
Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43
tel. 58 520 22 06
SANET
Gdynia, ul. Opata Hackiego 12
tel. 58 623 41 05, 623 10 96
GRAMBET
Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78
tel. 61 814 37 70
TERMECO
Lublin, ul. Długa 5
tel. 81 744 22 23
WILGA
Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65
tel. 34 370 90 40, -41
GRUPA SBS
www.grupa-sbs.pl
AND-BUD
Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32
tel. 15 823 01 48
APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl
Garwolin, ul. Targowa 2
tel. 25 782 27 00
Łosice, ul. 11 Listopada 6
tel. 83 359 06 67
Łuków, Aleje Kościuszki 17
tel. 25 798 29 48
Siedlce, ul. Torowa 15a
tel. 25 632 71 02
ARMET
Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11
tel. 32 241 12 39
kwiecień 2014
BORKOWSKI
Swarzędz, ul. Zapłocie 4
tel. 61 818 17 24, 818 17 25
POL-PLUS
Zielona Góra, ul. Objazdowa 6
tel. 68 453 55 55
B&B
Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112
tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76
GRUPA INSTAL-KONSORCJUM
Rypin, ul. Mławska 46f
tel. 54 280 72 68
[email protected]
CUPRUM-BIS
Toruń, ul. Lubicka 32
tel. 56 658 60 73
ANGUS
Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a
tel. 22 613 38 60, 812 41 45
Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1
tel. 52 381 39 50
[email protected]
BEHRENDT
www.behrendt.com.pl
Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24
tel. 56 697 25 06
Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e
tel. 56 472 59 02
PAMAR
Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19
tel. 33 810 05 88, -89
AQUA
Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26
tel. 95 720 67 20
Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13
tel. 95 728 17 20
Legnica, ul. Działkowa 4
tel. 76 822 94 20
Wałcz, ul. Budowlanych 10b
tel. 67 387 01 00
Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A
tel. 71 341 94 67
Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25
tel. 68 324 08 98
FEMAX
Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25
tel. 58 326 29 00
[email protected]
Katowice, ul. Opolska 23-25
tel. 32 205 01 84
GROSS
Kielce, ul. Zagnańska 145
tel. 41 340 58 10, -15
HYDRASKŁAD
Koło, ul. Sienkiewicza 30
tel. 63 261 00 29
Łask, ul. 9 Maja 90
tel. 43 675 53 11
Pabianice, ul. Lutomierska 42
tel. 42 215 71 60
Sieradz, ul. POW 23
tel. 43 822 49 27
Turek, ul. Wyszyńskiego 2A
tel. 63 214 12 12
Warta, Proboszczowice
tel. 43 829 47 51
Zduńska Wola
ul. Getta Żydowskiego 24c
tel. 43 825 57 33
HYDRO-SAN
Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2
tel. 55 279 42 26
INSTALATOR
Ełk, ul. T. Kościuszki 24
tel. 87 610 59 30
Łomża, ul. Zjazd 2
tel. 82 216 56 47
Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8
tel. 29 760 67 37, 760 67 38
INSTALBUD
Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48
tel. 44 646 46 48
MESAN
Wejherowo, ul. Gdańska 13G
tel. 58 677 08 28, 677 90 90
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
METALEX
Włocławek, Planty 38a
tel. 54 235 17 93
MIEDŹ
Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7
tel. 42 632 24 53
Pabianice, ul. Tkacka 23b
tel. 42 215 76 23
NOWBUD
Radomsko, ul. Młodzowska 4
tel. 44 682 22 17
PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI
Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a
tel. 24 268 81 82
RADIATOR
Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a
tel. 74 842 36 04
REMBOR
Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144
tel. 44 734 00 61 do -65
ROMEX
Płońsk, ul. Młodzieżowa 28
tel. 23 662 87 25
RPW SANNY
Radom, ul. Limanowskiego 95e
tel. 48 360 87 96
SANITER
Płock, ul. Dworcowa 42
tel. 24 367 49 56
Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120
tel. 22 607 99 51
SAN-TERM
Łódź, ul. Warecka 10
tel. 42 611 07 81
SANTERM
Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74
tel. 81 743 89 11
SAUNOPOL
Łódź, ul. Inflacka 37
tel. 42 616 06 56
SAWO
Zielona Góra, ul. Osadnicza 24
tel. 68 320 46 16
SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI
Kutno, ul. Słowackiego 7
tel. 24 355 44 19
Łęczyca, ul. Ozorkowska 27
tel. 24 721 55 75
TERMER – MCM
Bełchatów, ul. Cegielniana 76
tel. 44 635 08 71
TERMET
Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61
tel. 43 823 64 31
TERMOPOL 2
Kraków, ul. Wodna 23
tel. 12 265 06 35
TERWO
Łódź, ul. Pogonowskiego 69
tel. 42 636 66 02
THERM-INSTAL
Łódź, al. Piłsudskiego 143
tel. 42 677 39 60
Łódź, ul. Kopcińskiego 41
tel. 42 677 39 00
THERMEX
Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81
tel. 42 684 78 37
THERMO-STAN
Głowno, ul. Bielawska 17
tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15
[email protected], www.thermostan.pl
Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93
TIBEX
Łódź, ul. Inflancka 29
tel. 42 640 61 22
Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82
tel./faks 41 366 02 77
[email protected]
Konin-Stare Miasto, ul. Ogrodowa 21
tel. 63 245 70 10 do 15, faks 63 245 70 20
[email protected]
GRUPA TG
Kraków, ul. Rozrywka 1
tel. 12 410 12 00, faks 12 410 12 13
[email protected]
CENTRUM
Węgorzewo, ul. Warmińska 16
tel. 87 427 22 53
Kraków, ul. Zawiła 56
tel. 12 262 53 54, faks 12 262 53 49
[email protected]
HYDRO-INSTAL
Gniew, ul. Krasickiego 8
tel. 58 535 38 16
Legnica, ul. Poznańska 12
tel. 76 852 57 58, faks 76 852 57 57
[email protected]
PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM
I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI
Rzeszów, ul. Reja 10
tel. 17 853 28 74
ZBI WACHELKA INERGIS
Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B
tel. 34 366 91 18
ISKO
Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82
tel. 32 473 82 40
MAKROTERM
Zakopane, ul. Sienkiewicza 22
tel. 18 20 20 740
Lublin, ul. Olszewskiego 11
tel. 81 710 40 80, [email protected]
Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1
tel./faks 18 442 87 94
[email protected]
Olsztyn, ul. Cementowa 3
tel. 89 539 15 38, 534 54 97, faks 89 534 17 70
[email protected]
Opole, ul. Cygana 1
tel. 77 423 21 40, [email protected]
Płock, ul. Targowa 20a
tel. 24 367 10 24 do 38, faks 24 367 10 26
[email protected]
PRANDELLI POLSKA
Gdańsk, ul. Budowlanych 40
tel. 58 762 84 50
Poznań, ul. Lutycka 11
tel. 61 849 68 10 do 15, faks 61 849 68 41
[email protected]
RESPOL EXPORT-IMPORT
Czeladź, ul. Wiejska 44
tel. 32 265 95 34
Warszawa, ul. Burakowska 15
tel. 22 531 58 58
Michałowice-Reguły
Al. Jerozolimskie 333
tel. 22 738 73 00
Wrocław, ul. Krakowska 13
tel. 71 343 52 34
www.respol.pl
Poznań, ul. św. Michała 43
tel. 61 650 34 24, faks 61 650 34 20
[email protected]
Rzeszów, ul. Instalatorów 3
tel. 17 823 24 13, faks 17 823 63 79
[email protected]
Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32
tel./faks 91 577 64 96,
[email protected]
TADMAR – sieć hurtowni
Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218
tel. 61 827 24 00
®
faks 61 827 24 10
[email protected]
TADMAR
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35
tel. 52 581 22 63 do 65, faks 52 345 81 85
[email protected]
Ciechanów, ul. Przasnyska 40
tel. 23 674 36 76 do 77, faks 23 674 36 78
[email protected]
Częstochowa, ul. Bór 159/163
tel. 34 365 90 43, faks 34 365 91 07
[email protected]
Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71
tel. 58 342 13 22 do -24, faks 58 343 12 43
[email protected]
Gdynia, ul. Hutnicza 18
tel. 58 663 02 35, 667 37 30
[email protected]
Gorzów Wielkopolski, ul. Podmiejska 24
tel. 95 725 60 00/06, faks 95 733 30 63
[email protected]
Katowice, ul. Leopolda 31
tel. 32 609 79 80 i 81, faks 32 609 79 83 i 85
[email protected]
Szczecin, ul. Żyzna 17
tel. 91 439 16 42, 91 311 38 61
[email protected]
Tarnów, ul. Tuchowska 23
tel./faks 14 626 83 23,
[email protected]
Toruń, ul. Chrobrego 135/137
tel. 56 611 63 43 do 45, faks 56 611 63 50
[email protected]
Wałbrzych, ul. Chrobrego 53
tel./faks 74 842 24 29
[email protected]
Warszawa, ul. Krakowiaków 99/101
tel. 22 868 81 28 do 37
[email protected]
Wrocław, ul. Długosza 41/47
tel.71 372 69 96
[email protected]
Zamość, ul. Namysłowskiego 2
tel./faks 84 627 16 14
[email protected]
Zawiercie, ul. Mylna 12/7 (wjazd od ul. Równej 15A)
tel./faks 32 671 02 55, tel. 32 671 35 04
[email protected]
[email protected]
kwiecień 2014
97
97
INFORMATOR
INDEKS FIRM
Zielona Góra, ul. Batorego 118 A
tel./faks 68 324 18 28
[email protected]
Pełna lista hurtowni Tadmar na www.tadmar.pl
TG INSTALACJE
centrala: Poznań, ul. Lutycka 111
tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17
[email protected]
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31
tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50
[email protected]
Katowice, ul. Porcelanowa 68
tel./faks 32 730 32 10
[email protected]
Łódź, ul. Stalowa 1
tel./faks 42 659 96 76, [email protected]
Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28
tel./faks 22 644 91 37, [email protected]
Poznań, ul. Lutycka 111
tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00
[email protected]
Siedlce, ul. Karowa 18
tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65
[email protected]
Warszawa, ul. Białołęcka 233 A
tel. kom. 600 207 551, [email protected]
Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5
tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24
[email protected]
Zielona Góra, ul. Lisia 10 B
tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06
[email protected]
Księgarnie
FERT Księgarnia Budowlana
Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a
GEPRO Księgarnia Techniczna
Lublin, ul. Narutowicza 18
Główna Księgarnia Techniczna
Warszawa, ul. Świętokrzyska 14
tel. 22 626 63 38
Księgarnia Budowlana ZAMPEX
Kraków, ul. Długa 52
firm
FLUID DESK . . . . . . . . . . . . . . . 14 PRANDELLI . . . . . . . . . . . . . . . . 97
GALMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 PROMOGAZ-KPIS . . . . . . . . . . . 96
GASPOL . . . . . . . . . . . . . . . 48, 49 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU
OPAŁEM I ARTYKUŁAMI
GENEBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
INSTALACYJNYMI . . . . . . . . . .
Nazwa
Strona GEPRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
RADIATOR . . . . . . . . . . . . . . . .
ADAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 GIACOMINI . . . . . . . . . . . . . . . . 64
RBR ECOM . . . . . . . . . . . . . . . .
AES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 GLEN DIMPLEX . . . . . . . . . . 14, 36
REGULUS . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
97
14
14
AFRISO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 GLYCO-TECH . . . . . . . . . . . . . . . 59
REHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
ALTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 GRAMBET . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
REMBOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
AND-BUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 GROSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
RESPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
ANGUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 GRUNDFOS . . . . . . . . . . . . . . . . 14
ROCKWOOL . . . . . . . . . . . . . . . 95
APIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 GRUPA
ROMEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
AQUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 INSTAL-KONSORCJUM . . . . . . 96 RPW SANNY . . . . . . . . . . . . . . 97
ARMACELL . . . . . . . . . . . . . 82, 94 GRUPA SBS . . . . . . . . . . . . . . . 96 SALUS CONTROLS . . . . . . . . . . 61
GRUPA TG . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
ARMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
SAMSUNG . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
HALM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
ASPOL-FV . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
SAN-TERM . . . . . . . . . . . . . . . . 97
HARTMANN . . . . . . . . . . . . . . . 45
ATAG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
SANET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
HEATING-INSTGAZ . . . . . . . . . 96
ATLANTIC . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
SANITEC KOŁO . . . . . . . . . . . . . 14
HEWALEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
B & B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
SANITER . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
HYDRASKŁAD . . . . . . . . . . . . . 96
BARTOSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
SANTERM . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
HYDRO-INSTAL . . . . . . . . . . . . 97
BAUSERVICE . . . . . . . . . . . . . . 96
SAUNOPOL . . . . . . . . . . . . . . . . 97
HYDRO-SAN . . . . . . . . . . . . . . . 96
BEHRENDT . . . . . . . . . . . . . . . . 96
SAWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
HYDRO-VACUUM . . . . . . . . 12, 85
BELIMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
SIG-MA-LI . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
IDMAR . . . . . . . . . . . . . 29, 55, 63
BEVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
SMAY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
INFO-PANDA . . . . . . . . . . . . . . 98
BORKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . . 96
STEINBACHER IZOTERM . . . . . 95
INSTALATOR . . . . . . . . . . . . . . 96
BOSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
STIEBEL ELTRON . . . . . . . . . . . 39
INSTALBUD . . . . . . . . . . . . . . . 96
BOSCH . . . . . . . . . . . . . . . . 35, 57
SYSTEMY GRZEWCZE
ISKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 – AUGUSTOWSKI . . . . . . . . . . . 97
BRADY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
JUNKERS . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 TACONOVA . . . . . . . . . . . . . . . . 46
BSH KLIMA . . . . . . . . . . . . . . 8, 81
KAN . . . . . . . . . . . . . . . 12, 19, 25 TADMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
BUD-INSTAL CHEM-PK . . . . . . 96
KESSEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 TERMECO . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
BUDERUS . . . . . . . . . . . . . . 18, 35
KLIMA-THERM . . . . . . . . . . . . . 12 TERMER – MCM . . . . . . . . . . . . 97
BUDEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
KONWEKTOR . . . . . . . . . . . 13, 95 TERMET . . . . . . . . . . . . . 3, 38, 97
CAD-PROJEKT . . . . . . . . . . . . . 95
LG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 TERMOPOL 2 . . . . . . . . . . . . . . 97
CENTROSAN . . . . . . . . . . . . . . . 96
LOGOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 TERWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
CENTRUM . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
MAKROTERM . . . . . . . . . . . 18, 97 TESTO . . . . . . . . . . . . . . . . . 19, 71
CIJARSKI, KRAJEWSKI,
RĄCZKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . 97 MARK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 TG INSTALACJE . . . . . . . . . . . . 98
CUPRUM-BIS . . . . . . . . . . . . . . 96 MERCOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 THERM-INSTAL . . . . . . . . . . . . 97
Księgarnia INFO-PANDA
Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50
DAIKIN . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 14 MERCURJUS . . . . . . . . . . . . . . 98 THERMEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS
Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5
tel. 89 533 34 37
EFAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83, 94 METALEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 TIBEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Księgarnia Techniczna NOT
Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a
tel. 42 632 09 68
Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c.
Kraków, ul. Podwale 4
Księgarnia Piastowska
Cieszyn, ul. Głębocka 6
P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth
Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b
tel. 32 231 28 81
Księgarnia Techniczna Anna Dyl
Kraków, ul. Karmelicka 36
98
Indeks
kwiecień 2014
DANFOSS . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 MESAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 THERMO-STAN . . . . . . . . . . . . 97
EKO-INSTAL . . . . . . . . . . . . . . . 96 MIEDZIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 TWEETOP . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
ELTECH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 MIEDŹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 VENTURE INDUSTRIES . . . . . . 21
ENSOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 MPJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 VESBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 14
EWE ARMATURA . . . . . . . . . . . 95 NABILATON . . . . . . . . . . . . . . . 38 VIEGA . . . . . . . . . . . . . . . . . 19, 23
FAMEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 NOWBUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 WACHELKA INERGIS . . . . . . . . 97
FEMAX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 ÖSTBERG . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 WILGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
ZAKŁAD
FERT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 PAMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
ELEMENTÓW SPRĘŻYSTYCH
FILA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 PAROC . . . . . . . . . . . . . . . . 95, 99 I LOTNICZYCH . . . . . . . . . . . . . . 14
FLÄKT BOVENT . . 36, 76, 94, 100 PELLAS X . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 ZAMPEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
FLÄKT WOODS . . . 36, 76, 94, 100 PLANETFAN . . . . . . . . . . . . . . . 19 ZETKAMA . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
FLOWAIR . . . . . . . . . . . . 1, 12, 69 POL-PLUS . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 ZPU MIĘDZYRZECZ . . . . . . . . . . 7