Barometr Rozwoju Małopolski 52 (152)

Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
ANALIZA TYGODNIA
Siódmy raport nt. spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej –
przegląd
W numerze 50 (150)/2011 Barometru Rozwoju Małopolski poinformowaliśmy
o opublikowaniu przez Komisję Europejską Siódmego raportu na temat spójności
gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Dokument ten dotyczy regionalnego
i miejskiego wymiaru strategii Europa 2020. Niniejsza analiza ma na celu zarysowanie jak
wygląda sytuacja Małopolski na tle pozostałych województw naszego kraju, a także jak
rysuje się sytuacja Polski na tle państw członkowskich UE, przede wszystkim
przedstawiając postępy w realizacji założonych celów strategii Europa 2020 jako całości
oraz poszczególnych celów określonych dla kraju. Wzięto pod uwagę tylko trzy spośród
wszystkich kategorii objętych Raportem: liczbę osób z wyższym wykształceniem, osób
zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz stopę zatrudnienia. Kategorie te
tworzą spójną całość, jednak zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi.
Wyższe wykształcenie
Mapa 1. Osoby w wieku 30-34 lat posiadające wyższe wykształcenie, średnia dla lat 2007-2010.
Źródło: Siódmy raport…
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
Strategia Europa 2020 zakłada, iż pożądanym jest, by 40% populacji w wieku 30-34
lat posiadało wyższe wykształcenie. Spośród polskich województw wyłącznie mazowieckie
osiągnęło ten pułap. Tuż za nim, ze średnią 30-35%, jest 6 polskich województw (w tym
Małopolska). W grupie regionów z najwyższym wskaźnikiem osób z wyższym
wykształceniem są głównie te, w których znajdują się największe ośrodki akademickie.
Patrząc na mapę wszystkich państw Unii Europejskiej możemy śmiało stwierdzić, iż nasze
regiony są w czołówce tych, które zbliżają się do pożądanego poziomu. W całej UE jeden
na pięć regionów osiągnął cel. „Zielonych wysp” w ogóle nie mają nasi sąsiedzi oraz
państwa leżące na południu Europy (aż po Włochy, Grecję). Wyjątkiem są Niemcy –
również 1 land przekroczył poziom 40%. Średnia wartość procentowa dla wszystkich
państw UE wynosi 31,8%.
Raport podkreśla, iż strategie rozwoju kapitału ludzkiego powinny zostać
powierzone regionom. Jest to spowodowane faktem, iż często różnice w jakości kapitału
ludzkiego (poziomu wykształcenia) są większe w regionach danego państwa niż pomiędzy
poszczególnymi państwami członkowskimi.
W ramach Strategii każde państwo ma własne cele w poszczególnych kategoriach. Polska
dąży do tego, by 45% populacji między 30. a 34. rokiem życia posiadało dyplom wyższej
uczelni. Wynika z tego, iż przed Polską jeszcze daleka droga. Najkrótsza w woj.
mazowieckim : 0-7%; w Małopolsce z kolei brakuje od 7 do 14% (w tej grupie znajdują się
3 inne województwa). Przedział obejmuje średnią europejską odległości do zamierzonego
celu, który wynosi 8,3%[1].
Ubóstwo i wykluczenie społeczne
Mapa 2. Ludność zagrożona ubóstwem lub wykluczeniem społecznych (2009 r.),
Źródło: Siódmy raport…
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
Celem strategii Europa 2020 jest zmniejszenie liczby osób ubogich oraz
wykluczonych społecznie o 20 milionów, czyli redukcja o 4 punkty procentowe (z 23% do
19%). W Polsce najniższym jest przedział 19-25%, osiągnęły go wyłącznie trzy
województwa (mazowieckie, podlaskie, opolskie). Małopolska znajduje się w grupie 8
regionów, w których odsetek ubogich i wykluczonych wynosi 25-31%. Według aktualnych
danych (z 2009 r.) średnia dla 27 państw UE wynosi 23,1%.
Polska dąży do zmniejszenia liczby ubogich i wykluczonych społecznie o 1,5 mln
osób. Do osiągnięcia go najbliżej są trzy wcześniej wspomniane regiony. Małopolsce wraz
z siedmioma innymi województwami brakuje 0-7%.
Zatrudnienie
Mapa 3. Wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 20-64 lat (2010 r.),
Źródło: Siódmy raport…
Państwa członkowskie UE dążą do zatrudnienia 75% osób w wieku 20-64 lat. Dane
z 2010 r. pokazują, iż w 2010 r. żadne z polskich województw nie osiągnęło tej wartości.
W Małopolsce, oraz w pięciu innych polskich regionach, 65-70% populacji w wieku 20-64
lat jest zatrudnionych. Najgorzej sytuacja przedstawia się w województwie zachodniopomorskim. W 2010 r. średnią wartością dla wszystkich regionów Unii było 68,5%.
Polskim celem jest osiągnięcie w 2020 r. 71% stopy zatrudnienia. Najmniejszy
dystans do tego celu dzieli Mazowsze (0-3%). Małopolska należy do grupy 5 województw,
które muszą odrobić jeszcze 3-6%, by osiągnąć 71%. Średnio regionom unijnym brakuje
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
6,5% do osiągnięcia poszczególnych celów narodowych.
Podsumowanie
Podsumowując, należy się zgodzić z autorami raportu, iż poziom wykształcenia jest
ważnym czynnikiem wpływającym na wzrost gospodarczy. Pytanie jednak brzmi, czy
miasta i regiony nie powinny się skupić bardziej na np. efektywnym szkoleniu
pracowników, by zwiększyć ich kwalifikacje, czy ułatwieniu otwierania działalności
gospodarczej. Jeśli to w ich rękach ma leżeć zwiększenie możliwości kapitału ludzkiego to
powinny dbać nie tylko o edukację wyższą. Czy jednak wzrost poziomu wykształcenia
w Polsce sprawi, że automatycznie zmaleje liczba osób ubogich, wykluczonych oraz
bezrobotnych? Może to być ważniejszym elementem, jednak nie należy zapominać o tym,
że statystyki wskazują, iż to właśnie pracownicy wykwalifikowani, fizyczni będą bardziej
poszukiwani.
Na koniec warto zaznaczyć, iż zastanawiające jest ustalenie jednolitych celów w
danej kategorii dla całej Unii Europejskiej. Cele dla poszczególnych krajów
uwzględniające specyfikę państwa, jego możliwości itp. wydają się sensowniejszymi.
Źródła:
Siódmy raport…
Cele narodowe
Opracowanie: Magdalena Jagła
[1] Dwa polskie województwa znajdują się w dziesiątce regionów z największym dystansem do krajowego
celu: kujawsko-pomorskie (24%), opolskie (23%).
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
WYDARZENIA TYGODNIA
I
Przez ostatnie miesiące Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania
Kraju do 2030 r. raz wchodziła do porządku obrad Rady Ministrów, by
potem jednak z niego wypaść. W końcu 13 grudnia rząd przyjął
najważniejszy dokument organizujący ład przestrzenny w Polsce.
Jeżeli KPZK będzie on traktowana poważnie to warto szczególnie
przyjrzeć się rozstrzygnięciom co do przebiegu i terminu realizacji
nowych autostrad, dróg ekspresowych i linii kolejowych. Jak na razie
niepoważne jest to, że na stronach rządowych dostępna jest wersja
z początku mijającego roku, czyli taka, która międzyczasie została
kilkakrotnie zmieniana.
Przyjęto
najważniejszy
dokument
porządkujący
przestrzeń
publiczną
w Polsce
GUS opublikował raport pt. „Kultura w 2010 r.”. Ogólnie na kulturę z
budżetu państwa przeznaczono 1 376 911 tys. zł; z budżetów
jednostek samorządu terytorialnego: 6 915 950 (w tym gmin 3 081
790; miast na prawach powiatu 2 432 290; powiaty 119 326;
województwa 1 282 544). W Małopolsce w przeliczeniu na
1
mieszkańca wydano 187,57 zł. Zachęcamy do zapoznania się
z tym obszernym opracowaniem.
Kulturalny 2010
rok
Kolejną publikacją GUS jest raport „Zużycie paliw i nośników energii
w 2010 r.”. Dotyczy on wykorzystania: węgla kamiennego, gazu
ziemnego, gazu ciekłego, lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju
opałowego, ciepła i energii elektrycznej. Dane zaczerpnięto ze
sprawozdań opracowanych przez poszczególne województwa.
Z raportu wynika, iż pod względem zużycia węgla kamiennego
Małopolska znajduje się na 4. miejscu spośród wszystkich
województw; gazu ziemnego - na 4.; gazu ciekłego - na 6. (ex aequo
z 3 innymi województwami); lekkiego oleju opałowego - na 8.;
ciężkiego oleju opałowego - na 10. (razem z 1 województwem);
zużycia ciepła - na 5.; energii elektrycznej - na 4.
Paliwa i nośniki
energii
w Małopolsce
Eurostat, statystyczny organ Unii Europejskiej, opublikował raport na
temat unijnego bezrobocia w 2010 r. w podziale na regiony
i podregiony. W badanym okresie bezrobocie w Małopolsce wyniosło
9.1% (7.9% w 2009 r.). W zeszłym roku średnia europejska to 9.6% dla
obu płci. W naszym województwie wystąpiła jednak różnica
w aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn – odpowiednio 9.8%
i 8.5% nie miało pracy. Podregion małopolski (Region Południowy
Polski stanowią wg metodologii Eurostatu województwa małopolskie
i śląskie) odnotował wyższe niż średnia unijna bezrobocie ludności
15-24 lat (22.9%, UE – 20.9%) oraz udział osób poszukujących pracy
Bezrobocie
w Małopolsce
w 2010 roku na
tle UE
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
ponad rok w ogólnej liczbie bezrobotnych (40.3%, UE – 40.1%).
Ciekawe wydaje się porównanie z podregionami, których stolice są
miastami
partnerskimi
Krakowa.
W
belgijskiej
Brabancji
Flamandzkiej, której stolicą jest Leuven, w 2010 r. bezrobocie
wyniosło 4.8%, we włoskiej Lombardii (stolica – Mediolan) wskaźnik
ludności bez pracy to 5.6%, a w niemieckiej rejencji Środkowa
Frankonia (część Bawarii, stolica – Ansbach, miastem partnerskim
Krakowa jest wchodząca w skład podregionu Norymberga)
bezrobotnych także było 5.6%.
Jak wynika z raportu przedstawionego przez portal internetowy
korkowo.pl w ścisłym centrum Krakowa (tj. w promieniu do 2 km od
centrum) w godzinach szczytu, czyli 6:00-9:00 i 16:00-18:00,
podróżuje się ze średnią prędkością 29 km/h. W porównaniu z innymi
wielkimi miastami Polski jest to najlepszy wynik w kraju. We
Wrocławiu czy Poznaniu podróżuje się po centrum ze średnią
prędkością 17 km/h. Niewiele lepiej jest w Gdańsku (22 km/h)
i w stolicy (19km/h). Poza krakowskim ścisłym centrum (tj.
w odległości od 2-5 km) przemieszczamy się ze średnią prędkością 41
km/h, co również jest najlepszym wynikiem w kraju.
Według autorów badania wynik Krakowa to zasługa zakończonych
niedawno budów i remontów (m.in. ronda Ofiar Katynia). Nie
pozostaje nam nic innego jak pocieszać się tą informacją... stojąc
w korku.
W Krakowie
najszybciej
Mimo społecznych akcji propagujących działalność w organizacjach
pożytku publicznego, nadal utrzymuje się niski poziom
zaangażowania Polaków w pracę na rzecz organizacji społecznych.
Co więcej, liczba ta spadła z 16% w 2010 r. do 14,5% w 2011 r. Od
2005 r., polski wolontariat notuje spadek społecznej aktywności.
Wówczas liczba deklarujących udział w pracach organizacji
pozarządowych sięgnął 23%.
Jednocześnie jednak wzrasta liczba tzw. jednorazowych darczyńców.
W ubiegłym roku takich osób było 54%, w 2011 r. - 66%. Większość
z nich wspomaga głównie jednorazowo WOŚP (54% spośród
jednorazowych filantropów). Najwięcej filantropów mieszka
w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców, posiada wyższe
wykształcenie i czuje się zamożnymi.
Należy również zauważyć, że 88% ankietowanych spotkało się
z działalnością organizacji pozarządowych. Powoli następuje
stopniowa stabilizacja nastawienia do tego typu organizacji. 35%
spośród pytanych uważa, że NGO przyczyniają się do rozwiązywania
ważnych problemów społecznych. Z kolei 47% ankietowanych ma
negatywne zdanie na ich temat (ze względu na ich domniemaną
Polski
wolontariat
w 2011 roku
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 52 (152)/2011 (12.12.2011-18.12.2011)
ISSN 2083-7143
podatność na nadużycia).
Badanie przeprowadzono na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor
i Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu na losowej próbie 1008
Polaków w wieku 15 i więcej lat.
Zespół Barometru wita nowego Wojewodę Małopolski, pana Jerzego
Millera powołanego na stanowisko 12 grudnia.
opracował zespół:
Karolina Antas, Michał Dulak,Barbara Łącka,
Mateusz Koczwara, Anna Kraczka, Bartłomiej Sawicki,
Aleksandra Skworzec, Piotr Szefer, Agata Wosik
koordynacja i korekta analiz tygodnia: Maciej Gomółka
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc, Wojciech Przybylski
koordynacja: Magdalena Jagła
Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków
www.kj.org.pl ● [email protected]