KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA
Termin „komunikacja” wywodzi się z łaciny od słowa communicatio
oznaczającego łączność, wymianę, rozmowę.
Komunikacja interpersonalna to proces psychologiczny, dzięki któremu
jednostka otrzymuje i przekazuje informacje w kontakcie z inną osobą. Jest to
proces zachodzący bezustannie bowiem przez cały czas swoją postawą ciała,
mimiką, gestykulacją oraz słowami przekazujemy określone informacje.
Jednak, aby można było mówić o istnieniu komunikacji muszą być spełnione
trzy ogniwa:
1. NADAWCA – osoba przesyłająca określoną informację
2. ODBIORCA – osoba do której daną informację kierujemy
3. KOD – sposób przekazu informacji (obraz, gest, słowo itp.)
Wiele nieporozumień w relacjach interpersonalnych jest wynikiem złej
komunikacji. Niewłaściwie odczytywane intencje z jednej strony, zawoalowane
oczekiwania z drugiej, oto trudności, których doświadcza niemal każdy z nas w
codziennych rozmowach.
O efektywnej komunikacji można mówić wówczas, kiedy treść wypowiedzi jest
zrozumiała zgodnie z intencją nadawcy przekazu.
Trudno wyobrazić sobie życie w społeczeństwie, rodzinie czy organizacji bez
komunikowania się z innymi. Komunikacja daje nam szansę na wymianę myśli,
współdziałanie, podążanie w tym samym kierunku. Dzięki niej dowiadujemy się
co czują i myślą inni, a także możemy wyrazić siebie.
Czy potrafimy skutecznie się komunikować?
DLACZEGO UMIEJĘTNOŚĆ KOMUNIKOWANIA SIĘ JEST WAŻNA?
Jeden rysunek a minimum 3 odpowiedzi
3 INTERPRETACJE
Każdy człowiek na swój sposób interpretuje symbol, słowo, wrażenie, obraz,
dźwięk czy gest . Interpretuje poprzez pryzmat posiadanych informacji, wiedzy,
swoich wartości i przekonań oraz własnych doświadczeń.
Ludzie znaczną część życia spędzają na komunikowaniu się, co więcej, jest to
jedna z tych umiejętności, z którymi spotykamy się od dziecka. Czy to czyni nas
mistrzami komunikacji?
To, że rozmawiamy ze sobą zawsze znaczy że się rozumiemy?
„To co powiedziane, nie musi być wysłuchane
To co wysłuchane , nie musi być zrozumiane
To co zrozumiane, nie musi być przyjęte
To co przyjęte, nie musi być zastosowane
To co zastosowane, nie musi być zatrzymane”
Konrad Lorenz
OD POWIEDZENIA DO ZATRZYMANIA JEST DŁUGA DROGA.
SĄ TACY, KTÓRZY UMIEJĘTNOŚCI TE NAZYWAJĄ SZTUKĄ.
A sztuka porozumiewania się jest podstawową umiejętnością życiową, która ma
bezpośredni i niebagatelny wpływ na nasze życie rodzinne, zawodowe,
towarzyskie.
WYRÓŻNIAMY 3 ZASADNICZE RODZAJE KOMUNIKACJI:
1. KOMUNIKACJA WERBALNA – USTNA
2. KOMUNIKACJA PISEMNA
3. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
1. Komunikacja werbalna
To mowa, która jest najbardziej złożonym, subtelnym i specyficznym
ludzkim środkiem porozumiewania się. Mowa jest używana na wiele
różnych sposobów, jest podtrzymywana i rozbudowana przez sygnały
niewerbalne.
Do podstawowych form komunikacji ustnej zaliczamy:
- przemówienia
- rozmowy indywidualne i grupowe
- nieformalne sieci plotek i pogłosek
Do zasadniczych zalet tego rodzaju komunikacji należą szybkość i
łatwość zwrotnej reakcji i wymiana poglądów. Wadą tej formy jest
podatność na zniekształcenia.
2. Komunikacja pisemna
To słowa lub symbole przekazywane na piśmie. Do komunikatów
pisemnych zaliczamy notatki, listy, telefaksy, maile, zawiadomienia.
Komunikaty pisemne są materialne i mogą być przekazywane przez długi
okres czasu. Wadą tej komunikacji jest to, że nie sprzyja zwrotnej reakcji,
wymianie poglądów. Jest bardziej czasochłonna.
3. Komunikacja niewerbalna
- gestykulacja – ruchy rąk, dłoni, głowy, korpusu ciała
- wyraz mimiki twarzy – wyrażający stany emocjonalne (700 mięśni
twarzy, dzięki czemu możemy wykonać kilka tysięcy min, wg. Ekmana
samą miną można wyrazić sześć głównych emocji: gniew, szczęście,
smutek, zaskoczenie, strach, zniesmaczenie )
- kanał wokalny – intonacja, akcentowanie, barwa głosu, rytm mówienia,
szybkość mówienia, wysokość głosu
- dźwięki para lingwistyczne – westchnienia, pomruki, przydźwięki
(„eee”, „yyy”)
- wygląd fizyczny – sposób ubierania
- spojrzenia – kontakt wzrokowy
- pozycja ciała – poziom napięcia bądź rozluźnienia, otwartość bądź
zamknięcie
Według psychologów komponent słowny w konwersacjach bezpośrednich
wynosi :
mniej niż 35%
a ponad 65% informacji ludzie przekazują w sposób niewerbalny
BARIERY SKUTECZNEJ KOMUNIKACJI
Każdy czynnik, który utrudnia wymianę informacji jest przeszkodą w
komunikowaniu się.
OSĄDZANIE
Krytykowanie
Obrażanie
Orzekanie
Obwinianie
Sprzeciwianie się
DECYDOWANIE ZA INNYCH
Rozkazywanie
Grożenie
Moralizowanie
Nadmierne, natarczywe wypytywanie
UCIEKANIE OD CUDZYCH PROBLEMÓW
Doradzanie
Zmiana tematu
Kierowanie rozmowy na inne tory
Bagatelizowanie
Ignorowanie
Obojętność
PORÓWNYWANIE
Używanie stereotypów
Nadawanie etykiet
Wypominanie
Wyśmiewanie
Złośliwe żarty, uwagi
Nieżyczliwe aluzje
NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIA NIEWERBALNE
Brak kontaktu wzrokowego
Naruszenie terytorium
Nieodpowiednie gesty i mimika twarzy
Nieodpowiedni ton
Tempo i barwa głosu
Postawa zamknięta
PROBLEM Z WYRAŻANIEM O ODBIERANIEM UCZYUĆ
Brak decentracji
Brak empatii
Ukrywanie uczuć
Niepanowanie nad emocjami
RÓŻNICE WYNIKAJĄCE Z ASPEKTÓW SPOŁECZNYCH
Różnice kulturowe, subkulturowe
Różnice płci
Różnice w statusie społecznym
ZASADY DOBREGO KOMUNIKOWANIA SIĘ
1. Poznaj samego siebie – musimy mieć świadomość własnych celów,
zamierzeń, cech i preferencji, temperamentu, motywów. Trudno
oczekiwać zrozumienia ze strony innych, kiedy sami nie potrafimy
zrozumieć siebie.
2. Uwzględniaj chwiejność uwagi rozmówcy – nikt nie jest w stanie
odebrać wszystkich naszych przekazów bez względu na to co mówimy, w
jaki sposób. Trzeba liczyć się ze zmiennością uwagi słuchaczy, ich
selektywnością
3. Licz się z uczuciami drugiej strony – powinniśmy zwracać uwagę na
stan psychiczny, kondycję emocjonalną słuchacza
4. Zwracaj uwagę na sens a nie formę wypowiedzi – mówimy w
sposób jasny i rzeczowy
5. Spróbuj przyjąć punkt widzenia swoich oponentów – spojrzenie
na sprawę z pozycji partnera, chwilowa zmiana ról, są szczególnie
przydatne w sytuacjach narastającego niezadowolenia partnerów i
narastającego konfliktu
6. Wspieraj słowa komunikacją niewerbalną – spójność komunikacji
7. Skuteczne słuchanie –
a/ SKONCENTRUJ SIĘ NA MÓWIĄCYM – na jego słowach, mowie
niewerbalnej, okaż zainteresowanie, daj mu do zrozumienia, że to co
mówi jest dla ciebie ważne, nie rozpraszaj mówiącego innymi
czynnościami.
b/ NAWIĄŻ KONTAKT WZROKOWY – jest to jeden z ważniejszych
elementów komunikacji pozwalający wyrażać nasze uczucia i emocje
oraz nastawienie do innych.
c/ PAMIETAJ O POSTAWIE OTWARTEJ – zwrócenie się całym ciałem
do rozmówcy bez krzyżowania rąk i stóp jest postawą wyrażającą
otwartość na kontakt i wymianę informacji.
d/ PANUJ NAD EMPATIĄ I POZYTYWNYM NASTAWIENIEM
- pozwól rozmówcy czuć się swobodnie
- pomóż mu w wypowiedzeniu wszystkiego co chce
- staraj się zrozumieć jego punkt widzenia
- staraj się dociec dlaczego tak myśli
- bądź otwarty i wrażliwy na odczucia rozmówcy
- okazuj empatię
- pamiętaj, że nie musisz zgadzać się z opinią drugiej osoby aby ją
zrozumieć
e/ UPEWNIJ SIĘ, ŻE DOBRZE ZROZUMIAŁEŚ
- PARAFRAZA – to powtarzanie co pewien czas własnymi słowami tych
sformułowań partnera rozmowy, które są najważniejsze, kluczowe dla
danej kwestii lub interesują nas najbardziej.
Zaczyna się od słów : „Czy dobrze zrozumiałem, że ……”
„Z tego co mówisz, zrozumiałem że …..”
- ODZWIERCIEDLANIE – to dostosowanie się do partnera rozmowy np.
postawą ciała, tempem i siłą m mówienia. Dyskretne „dopasowanie się”
ułatwia przekroczenie nieświadomych barier w relacji.
f/ BĄDŹ CIERPLIWY, OPANOWANY, UWAŻNY
- nie przerywaj
- opanuj emocje
- nie oceniaj
- nie krytykuj
g/ SZANUJ TERYTORIUM SWOJE I INNYCH
Wyróżniamy 4 strefy używane przez nas nieświadomie podczas
kontaktów i interakcji zachodzących pomiędzy nami a innymi osobami w
kontaktach społecznych.
h/ STWÓRZ ODPOWIEDNIĄ CZASOPRZESTRZEŃ
- czas
- miejsce rozmowy
Opracowała
Anna Bandura - pedagog