SEMINARIA LICENCJACKIE W ROKU AKAD. 2015/2016

FILOLOGIA POLSKA
STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA
SEMINARIA LICENCJACKIE
W ROKU AKAD. 2015/2016
W roku akad. 2015/2016 proponujemy Państwu udział w seminariach licencjackich::
seminaria literaturoznawcze:
1/ dr Piotr Bogalecki (Katedra Literatury Porównawczej)
2/ dr hab. Iwona Gralewicz-Wolny (Zakład Teorii Literatury, INoLP)
3/ dr Mariusz Jochemczyk (Zakład Teorii Literatury, INoLP)
4/ dr hab. Zdzisław Marcinów (Zakład Literatury Współczesnej, INoLP)
5/ dr hab. Renata Ryba (Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, INoLP)
seminaria językoznawcze:
1/ dr Ewa Ficek (Zakład Lingwistyki Tekstu i Dyskursu, IJP)
2/ prof. dr hab. Krystyna Kleszczowa (Zakład Leksykologii i Semantyki, IJP)
3/ prof. dr hab. Ewa Sławkowa (Zakład Historii Języka Polskiego, IJP)
seminaria dydaktyczne:
1/ dr hab. Ewa Ogłoza (Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego)
2/ prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska (Katedra Dydaktyki Literatury i Języka
Polskiego)
Na wybrane seminarium prosimy zapisywać się bezpośrednio u prowadzącego (dyżury we
wrześniu). O przyjęciu studenta do grupy seminaryjnej decyduje wyłącznie nauczyciel akademicki.
Grupy prowadzone przez pracowników z Katedry Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego
przeznaczone są wyłącznie dla studentów specjalności nauczycielskiej.
We wszystkich grupach obowiązują limity przyjęć – do 11 osób. Listy osób przyjętych będą
weryfikowane – jeśli ktoś zapiszę się do dwóch grup, zostanie z obu grup wykreślony.
Poniżej znajdą Państwo informacje na temat profilu seminariów.
Powodzenia!
2
1. dr Piotr Bogalecki
Prawdy porównań. Seminarium komparatystyczne
„Tylko poprzez porównanie dokładnie poznajemy prawdę” (Kartezjusz). Nawet jeśli filozof nie ma
racji, a możliwość ta jawi się dziś jako iluzoryczna, podążanie drogą lektury porównawczej pozostaje
przygodą fascynującą. Jeżeli dla każdego miłośnika literatury lepsze od przeczytania dobrej książki
może być tylko przeczytanie dwóch, to dla każdego jej badacza lepsza od analizy pojedynczego dzieła
może być tylko komparatystyka – analiza porównawcza, zestawiająca ze sobą kilka utworów i na tej
podstawie formułująca sugestie interpretacyjne. Propozycja seminarium skierowana jest do studentów,
pragnących spojrzeć na dzieło literackie jako na element zróżnicowanego pola związków i zależności,
którego „prawdę” dostrzec można dopiero w dialogu. W trakcie seminarium, na początku którego
zaznajomimy się z założeniami współczesnej komparatystyki, będą mieli Państwo możliwość
realizowania tematów mieszczących się w trzech grupach zagadnień (w nawiasach podaję tematykę
prac seminaryjnych z lat ubiegłych):
1) związki utworów literackich różnych epok, tradycji i języków (np. analiza narracji
romansowej Dumy i uprzedzenia Austen oraz Malwiny Wirtemberskiej; interpretacja opowiadania
Kappy Ryūnosuke Akutagawy w świetle Podróży Guliwera Swifta; porównanie literatury grozy
Grabińskiego i Lovecrafta);
2) związki utworów literackich i różnorodnych dziedzin wiedzy humanistycznej – filozofii,
teologii, socjologii itd. (np. motyw sobowtóra w poezji Świetlickiego; postać Baby Jagi jako
realizacja archetypu dzikiej kobiety; twórczość Sapkowskiego jako postmodernistyczna baśń);
3) związki utworów literackich i dzieł z zakresu innych sztuk – malarstwa, muzyki, kina itd.
(np. poezja dwudziestolecia w kontekście współczesnej muzyki rozrywkowej; analiza porównawcza
Zemsty Fredry i Samych swoich Chęcińskiego; analiza Lawy Konwickiego).
Chociaż równoległe studiowanie drugiego kierunku nie jest warunkiem przyjęcia na seminarium,
może ono stanowić okoliczność sprzyjającą podjęciu namysłu komparatystycznego. Zapraszam!
Piotr Bogalecki
2. dr hab. Iwona Gralewicz-Wolny
Polska literatura najnowsza
Seminarium licencjackie, na które zapraszam Państwa w roku akademickim 2015/2016, będzie
poświęcone najnowszym dokonaniom na gruncie literatury polskiej. Bazę tekstową, w oparciu o którą
zostaną sformułowane tematy prac, stanowić będą książki nominowane w tegorocznych edycjach
nagród literackich: Nike i Gdynia. Decyzja o takim zakresie tematycznym seminarium jest
podyktowana kilkoma względami. Po pierwsze, jestem przekonana, że wybór ten gwarantuje Państwu
3
inspirujący kontakt z powstającą tu i teraz literaturą wysokiej próby, której znajomość stanowi ważny
komponent wykształcenia polonistycznego. Po drugie, wśród autorów ubiegających się w tym roku o
literackie laury znajdą Państwo zarówno twórców znanych i utytułowanych (A. Stasiuk, J. Dehnel, J.
Podsiadło, S. Chutnik, E. Tkaczyszyn-Dycki, U. Kozioł, I. Karpowicz, S. Twardoch, O. Tokarczuk, M.
Tulli, A. Zagajewski), jak i postacie, których dokonania na polu literatury – choć dostrzeżone przez
krytykę literacką – znane są (póki co) nielicznym (M. Książek, A. Pluszka). Taki skład osobowy
stwarza możliwość napisania pracy mocno osadzonej w historycznoliterackim kontekście (choć z
głównym akcentem na dokonanie najnowsze) bądź przeciwnie – będzie okazją do rozpoznań o
pionierskim wręcz charakterze. Po trzecie, zaproponowany klucz tekstowy seminarium pozwala
uwzględnić przy wyborze tematu pracy ulubioną formę literacką. Wachlarz kategorii, w jakich
ogłaszane są nominacje (powieść, opowiadania, poezja, reportaż, esej), daje każdemu uczestnikowi
seminarium szansę dokonania wyboru adekwatnego do jego czytelniczych zainteresowań. Listy
książek nominowanych do obu nagród znajdą Państwo na stronach internetowych:
http://culture.pl/pl/artykul/nominacje-do-nagrody-literackiej-nike-2015
http://culture.pl/pl/artykul/nominacje-do-nagrody-literackiej-gdynia-2015
Osoby zainteresowane udziałem w seminarium zapraszam na rozmowę w terminie moich
wrześniowych dyżurów.
Iwona Gralewicz-Wolny
3. dr Mariusz Jochamczyk
Geografia literacka
Proponowany temat seminaryjnych spotkań dotyka problematyki rozumienia i literackiej
eksplikacji fenomenu miejsca. Zadomowienie w przestrzeni to podstawowy, elementarny, składnik
naszego człowieczego losu. I jako taki wymaga nieustannego namysłu i uważnej obserwacji. Jak
zauważa – w opublikowanej kilka lat temu książce Geografia Słowackiego – Dorota Siwicka: „wiele
mówi się dzisiaj o zanikaniu przestrzeni, (…) zamiast podróżować coraz częściej siadamy przed
ekranem, gdy szybkość komunikacji, tak jak brak granic, zdają się likwidować odległość, wtedy łatwo
ulegamy złudzeniu, że wyzwoliliśmy się z fizycznego uwięzienia w przestrzeni. Gdy grozi nam takie
lekceważenie dla siły ciążenia, wartością staje się umiejętność zobaczenia błysku fizycznego konkretu,
a może jego chropowatości i oporu”.
W ramach rocznych zajęć pytać będziemy zatem o „chropowatą” naturę poszczególnych miejsc i
punktów geograficznych, tropić będziemy metafory przestrzenne i rejestrować symboliczne topografie
imaginacyjnych okolic.
4
Proponowane – przykładowe – zakresy tematyczne prac dyplomowych:
1. Romantyk w podróży. Doświadczenie miejsca w twórczości… (Słowackiego, Mickiewicza,
Goszczyńskiego, Krasińskiego).
2. Okolice Miłosza.
3. Literackie mapy Andrzeja Stasiuka i Mariusza Wilka.
4. Metafory przestrzenne Zbigniewa Herberta.
5. Śląskie genius loci (do wyboru powieści i eseje: H. Bienka, H. Wańka, A. Nawareckiego, S.
Szymutki, K. Kutza, Janoscha, Sz. Twardocha).
6. Poezja drogi (np. E. Stachura, J. Podsiadło).
7. Symbolika topografii miejskiej (np.: „Wrocław” M. Krajewskiego, „Gdańsk” S. Chwina,
„Warszawa” M. Białoszewskiego).
8. Miejsca cudowne i szczęśliwe (literatura „w”/ literatura „o”: arkadii, utopii, raju, „sztucznym
raju”, ogrodzie).
9. Miejsca przeklęte, upiorne, naznaczone cierpieniem… (literatura „w”/ literatura „o”: getcie,
leprozorium, szpitalu, polu walki, sali tortur).
Zapraszam wszystkich zainteresowanych,
Mariusz Jochemczyk
[email protected]
4/ dr hab. Zdzisław Marcinów
Program seminarium licencjackiego 2015/2016
Seminarium prowadzone przeze mnie zajmować się będzie wybranymi zagadnieniami z historii
literatury polskiej lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. Wiodące tematy seminarium
skupione będą na zagadnieniach przełamywania się form małego realizmu i kształtowaniu się zjawiska
diametralnie odmiennego od socrealistycznej wizji świata: „czarnej prozy” (wybrane utwory M.
Hłaski, T. Mikołajka, M. Nowakowskiego, A. Brychta, S. Czycza). Rzeczywistość lat sześćdziesiątych
diagnozuje także specyficznie kształtowany temat prowincji, ukazany we wczesnej prozie i dramatach
Stanisława Grochowiaka, poezji i prozie Stanisława Czycza i innych reprezentantów pokolenia 1956.
Literaturę lat siedemdziesiątych reprezentują: zagadnienia związane z odpomnieniem tematyki
ziemiańskiej i kresowej (A. Stojowski), poezja uprawiana ówcześnie przez wybitnych twórców kręgu
„Współczesności” czy dokument osobistych przeżyć wielkiego eseisty Mariana Brandysa. Społecznie
znaczącym zjawiskiem była piosenka estradowa; paralelnym – fala muzyki młodzieżowej,
wykorzystująca często interesujące teksty, w specyficzny sposób kształtująca społeczną wyobraźnię.
5
Przykładowe propozycje tematów:
1.
Czarna proza. Próba historycznoliterackiego opisu zjawiska literatury lat 60.
2.
Prowincja jako temat literatury polskiej po r. 1956 (na wybranych przykładach).
3.
Miejsce w opowiadaniach „galicyjskich” Stanisława Czycza.
4.
Świat prozy i wczesnych dramatów Stanisława Grochowiaka (na wybranych przykładach).
5.
Podróż do Nieczajny. Początek sagi rodzinnej Andrzeja Stojowskiego.
6.
Poezja Ernesta Brylla lat 70. Tematy, konteksty, dyskusje.
7.
Wybrane zagadnienia poezji Romana Śliwnika lat 70. i 80.
8.
„Czas teraźniejszy” pisarza historycznego. Dzienniki Mariana Brandysa.
9.
Piosenka beatowa przełomu lat 60. i 70. Style, topika, tematy.
10. Liryzm piosenek Stanisława Grochowiaka i Ireneusza Iredyńskiego.
11. Propozycje do uzgodnienia.
Zdzisław Marcinów
5/ dr hab. Renata Ryba
Tematyka seminarium licencjackiego 2015/2016
W ramach prac seminaryjnych proponuję skupienie się na literaturze polskiego baroku: zarówno
jego realizacjach „macierzystych” (wiek XVII i pocz. XVIII stulecia), jak również recepcji dorobku
epoki w wieku XIX (powieść historyczna). Najczęściej przywoływanym pisarzem będzie Samuel
Twardowski – wybitny epik XVII wieku. Moja oferta, obok literatury pięknej, obejmuje utwory
pamiętnikarskie, których obserwacja pozwoli zanurzyć się w świecie staropolskich obyczajów. Moje
intencje odsłonięcia światów niezwykłych, osobliwych i egzotycznych w czasie i przestrzeni najlepiej
zilustrują proponowane tematy (oczywiście będziemy pracować na współczesnych edycjach):
– Gry miłosne w Wizerunku złocistej przyjaźnią zdradzie Adama Korczyńskiego
– Opis tureckich obyczajów w Przeważnej legacyi Samuela Twardowskiego
– Wielobarwny Orient: Przeważna legacyja Samuela Twardowskiego
– Motywy przyrodnicze w Przeważnej legacyi Samuela Twardowskiego
– Przygody staropolskich posłów na podstawie Przeważnej legacyi Samuela Twardowskiego
– Motywy mitologiczne we Władysławie IV Samuela Twardowskiego
– Postać Stanisława Żółkiewskiego w literaturze XVII wieku – kształtowanie się legendy
– Moskale i ich obyczaje na podstawie pamiętnika Samuela Maskiewicza
– Życie siedemnastowiecznego szlachcica na podstawie Kroniczki Joachima Jerlicza
– Obraz czasów Jana III Sobieskiego w powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego Cet czy licho
Oczywiście inne propozycje, zgodnie z zapotrzebowaniem, zainteresowaniami – do uzgodnienia.
Renata Ryba
6
6/ dr Ewa Ficek
Od rady do porady (i z powrotem)
Wokół dyskursu poradnikowego i jego reprezentacji
Ludzie niemal codziennie udzielają sobie (po)rad, przestróg i pouczeń. Jak zauważają badacze,
radzenie/doradzanie − jako szczególna forma komunikacji: powszechna, naturalna i tak stara jak
ludzkość1 − podlega dzisiaj głębokim przeobrażeniom. Wyraźna jest np. postępująca profesjonalizacja
i specjalizacja tego ekspansywnego obszaru aktywności, który − dodam na marginesie − swym
zasięgiem obejmuje nie tylko interakcje zachodzące w sytuacji face to face, lecz także Internet, prasę,
radio i telewizję oraz odrębne publikacje książkowe (por. np. poradnie internetowe, odrębne rubryki i
działy czasopism, audycje radiowe i/lub telewizyjne bądź ich fragmenty, tradycyjne poradniki).
Wydaje się, iż naukowy ogląd tak wyobrażonego dyskursu poradnikowego jest niezwykle aktualnym i
jednocześnie atrakcyjnym poznawczo zadaniem. Zapraszam zatem na seminarium, na którym będą
mieli Państwo okazję to zadanie (wyzwanie) podjąć.
Problematyka seminarium wpisana zostanie w następujące bloki tematyczne:
•
Ewolucja, konteksty oraz uwarunkowania (kulturowe, społeczne itd.) dyskursu poradnikowe-
go; znaczenie ekspertyzy i/a kultura terapeutyczna.
•
Konceptualizacje (językoznawcze i inne) rady i porady.
•
Wybrane aspekty praktyki poradniczej, ujmowanej przez pryzmat środków przekazu: strategie
doradzania, kreacje doradców a/i oczekiwania odbiorców (radzących się/klientów).
•
Struktura, tematyka, stylistyka i pragmatyka rad, porad (np. prawnych, medycznych, psycho-
logicznych, językowych), poradników − dawniej i/lub współcześnie.
•
Peryferie i aplikacje dyskursu poradnikowego (np. formy literackie jako quasi-poradniki, tek-
sty specjalistyczne, formy terapeutyczne i paraterapeutyczne itd.).
Pracować będziemy na zróżnicowanym materiale źródłowym − również tym dostępnym on-line;
jego wyboru − podobnie jak wyboru samego tematu pracy − dokonamy wspólnie (akceptowane będą
także własne propozycje tematów korespondujących z zaprezentowanymi tu zagadnieniami).
Prowadząc zaś analizy, skorzystamy zarówno z ustaleń lingwistyki, jak i innych dyscyplin, dla których
poradnictwo jest interesującym obiektem dociekań.
Raz jeszcze serdecznie zapraszam do współpracy! W razie jakichkolwiek pytań/wątpliwości proszę
Państwa o kontakt − szczegóły odnotowałam poniżej.
Ewa Ficek
[email protected]
1
W. Szewczuk, red.: Encyklopedia psychologii. Warszawa 1998, s. 415; por. też: M. Stawiak-Ososińska: Ponętna, uległa, akuratna… Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych
poradników). Kraków 2009, s. 5.
7
7/ prof. zw. dr hab. Krystyna Kleszczowa
Prognozowanie w lingwistyce
Przełom stuleci i gwałtowne zmiany cywilizacyjne zachęcają do obserwacji innowacji
językowych i wyciągania na tej podstawie wniosków co do przyszłości języka, a nawet – języków w
ogóle. Zachowały się liczne świadectwa takich prognoz zarówno z początków XX, jak i z XXI wieku.
Warto sięgnąć do nich i zweryfikować ich wartość, przyrównać przewidywania do rzeczywistości
językowej. Obserwacje dotyczyć będą poziomu słownikowego, w tym słowotwórstwa.
Szczegółowe tematy zawierać się będą w dwóch grupach. Pierwsza grupa zajmie się weryfikacją
prognoz z początku XX wieku, tu bazą może być praca Adama Antoniego Kryńskiego pt. Jak nie
należy mówić pisać po polsku, też wskazówki poprawnościowe w Słowniku warszawskim. Grupa
druga skupi uwagę na pracach rejestrujących nowe słownictwo przełomu XX/XXI wieku, literatura
jest bogata, stawiając pytanie: Ile i jakie słowa przetrwały po dziesięciu latach?
Weryfikacja prognoz stanowić będzie przyczynek do zrozumienia natury języka naturalnego.
Krystyna Kleszczowa
8/ prof. dr hab. Ewa Sławkowa
Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji
Seminarium adresowane jest do TYCH z PAŃSTWA, którzy interesują się językiem jako faktem
kulturowym. Przeznaczone jest dla TYCH, dla których jest współczesna polszczyzna jest swoistym
dokumentem rejestrującym przemiany w kulturze i ludzkie doświadczenie, a także dla tych, którzy
widzą w nim narzędzie poznania siebie czy skuteczny instrument sprawowania władzy.
W kręgu naszych zainteresowań znajdzie się zawarty w języku świat nowych pojęć, idei i
wartości widziany z perspektywy globalizującego się i stechnicyzowanego dziś świata.
Przedmiotem analiz będą zjawiska i tendencje, które ilustrują proces „modernizacji” naszego
języka, takie jak: westernizacja, internacjonalizacja, depolonizacja, wizualizacja.
Jako teksty źródłowe posłużyć nam mogą strony prasy internetowej adresowanej do społeczności
polskiej w Wielkiej Brytanii („Goniec Polski. The Polish Times”, „polishexpress”, Cooltura”,
„Mojawyspa”, „Londynek”).
Przedmiotem analiz może być także język polskiej literatury (po roku 1989), który jako przestrzeń
innowacji i eksperymentu jest zarazem swoistym zwierciadłem zachodzących w języku przemian.
Ewa Sławkowa
8
9/ dr hab. Ewa Ogłoza
Edukacja polonistyczna w szkole podstawowej
Serdecznie zapraszam na seminarium licencjackie wszystkich zainteresowanych problemami
edukacji polonistycznej.
Tematyka seminarium będzie się koncentrować wokół rozmaitych elementów procesu
dydaktycznego i poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie „Jak uczyć?” na lekcjach języka polskiego w
szkole podstawowej.
W tak określonym profilu seminarium znajdzie się między innymi: podstawa programowa i
programy nauczania, podręczniki do kształcenia literackiego, metody aktywizujące, dydaktycznie
zorientowane interpretacje szkolnych lektur ze współczesnej literatury polskiej (także dla odbiorcy
młodzieżowego) oraz innych tekstów kultury, a także odbiór lektur i tekstów kultury przez dzieci i
młodzież. Wśród lektur znajdą swe szczególne miejsce opowieści Andersena. Konkretne tytuły
tekstów czy przykłady serii podręczników zostaną wybrane wspólnie z seminarzystami.
W pracy licencjackiej seminarzysta będzie miał możliwość wykazania się znajomością
najważniejszych opracowań naukowych z dydaktyki literatury oraz umiejętnościami pogłębionego
czytania tekstów kultury, projektowania sytuacji lekcyjnych („międzytekstowych zderzeń” i
„dydaktycznych zdarzeń”) i badania odbioru, przygotowując się w ten sposób do zawodowej roli
nauczyciela polonisty w nowoczesnej szkole.
Ewa Ogłoza
[email protected]
10/ prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska
Dziecko – język – tekst
Serdecznie zapraszam na seminarium licencjackie wszystkich zainteresowanych problematyką
związaną z badaniem języka dzieci i młodzieży.
Tematy prac i materiał stanowiący podstawę do badań będą uwzględniać zarówno teksty tworzone
przez dzieci, jak i te, które są dla nich przeznaczone (literaturę dla dzieci). W opracowaniu tematów
proponuję odwołanie się do metodologii językoznawczych (kognitywizm, JOS, stylistyka), a także do
metod pedagogicznych (ankiety, testy, eksperymenty pedagogiczne).
Szczegółowa tematyka seminarium będzie się skupiać na:
9

opisie fragmentów językowego obrazu świata dzieci i młodzieży (z wykorzystaniem tekstu
swobodnego: opowiadań, wierszy, piosenek; a także wypowiedzi ankietowych) – z wyznaczeniem roli
tych tekstów w kształceniu sprawności językowej dzieci;

badaniu i opisie procesów nabywania języka przez dzieci; badaniu tekstów współczesnego
języka mówionego oraz pisanego dzieci i młodzieży, także tych tworzonych w mediach elektronicznych; badaniu komunikacji językowej dzieci w dobie kultury medialnej;

analizie najnowszej literatury dla dzieci – jej języka, stylu i gatunków, a także – na możli-
wościach wykorzystania tekstów literatury czwartej w edukacji polonistycznej.
Dobór i przykłady konkretnych tytułów zostanie ustalony wspólnie z seminarzystami.
Bernadeta Niesporek-Szamburska
[email protected], [email protected]