Prezentacja na zajęcia 19.03.2011

RACHUNKOWOŚĆ
ZARZĄDCZA
wykład II
dr Marek Masztalerz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
KALKULACJA KOSZTÓW
Kalkulacja kosztów jest to czynność obliczeniowa
zmierzająca do ustalenia kosztów przypadających
na przedmiot kalkulacji.
Wycena produktów do bilansu,
Ustalenie kosztu sprzedanych produktów i usług,
Ocena rentowności produktów i usług,
Ocena opłacalności produktów i usług,
Zarządzanie sprzedaŜą (wolumen, struktura, ceny)
Przedmiotem kalkulacji mogą być produkty, usługi, projekty,
zlecenia, klienci, kanały dystrybucji, MPK itp.
© Marek Masztalerz
1
METODY KALKULACJI KOSZTÓW
Koszt jednostkowy produktu
oblicza się jako stosunek
kosztów ogółem
do wielkości produkcji
KALKULACJA PODZIAŁOWA
• produkcja jednoasortymentowa
KALKULACJA DOLICZENIOWA
Do kosztów bezpośrednich
produktów/asortymentów/zleceń
dolicza się koszty pośrednie
alokowane na
produkty/asortymenty/zlecenia
za pomocą kluczy podziałowych.
• produkcja wieloasortymentowa
• produkcja zleceniowa
• świadczenie usług
© Marek Masztalerz
KALKULACJA PODZIAŁOWA - POJĘCIA
Wyszczególnienie
Remanent początkowy
(produkcja w toku na początek okresu)
Wyroby gotowe
(produkcja zakończona w okresie)
Remanent końcowy
(produkcja w toku na koniec okresu)
Sp.
Ilościowo
Wartościowo
RP
KRP
WG
KWG
RK
KRK
Koszty produkcji
Wyroby gotowe
KRP
KWG
KWG
KO
KRK (Sk.
KRP + KO = KWG + KRK
© Marek Masztalerz
2
KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA
Jeśli wszystkie koszty są proporcjonalne do stopnia zaawansowania
produktu (z punktu widzenia poniesionych kosztów), to przeciętny
koszt jednostkowy ustala się następująco:
kj =
K RP + K O
WG + RK ⋅ % zaawans.
Jeśli materiały są wydawane na początku procesu produkcyjnego
to przeciętny koszt jednostkowy ustala się następująco:
kj =
KM RP + KM O
KPRP + KPO
+
WG + RK
WG + RK ⋅ % zaawans.
gdzie KM – koszty materiałowe, KP – koszty przerobu.
© Marek Masztalerz
KALKULACJA PODZIAŁOWA FAZOWA
KALKULACJA
FAZOWA
Metoda
bezpółfabrykatowa
polega na obliczeniu
kosztu jednostkowego
kaŜdej fazy produkcji
osobno a następnie
zsumowaniu kosztów
poszczególnych faz
Metoda
półfabrykatowa
polega na obliczaniu
kosztu jednostkowego
produktu po kaŜdej
fazie (narastająco) aŜ
do ostatniej fazy
© Marek Masztalerz
3
KALKULACJA DOLICZENIOWA
koszty
bezpośrednie
bezpośrednie
przypisanie
do produktu
(usługi)
koszty
pośrednie
klucze podziałowe
kosztów pośrednich
PRODUKTY
USŁUGI
PROJEKTY
KLIENCI
Do kosztów bezpośrednich
produktów/asortymentów/zleceń
dolicza się koszty pośrednie
alokowane na
produkty/asortymenty/zlecenia
za pomocą kluczy podziałowych.
KLUCZE WARTOŚCIOWE:
- koszty
- przychody
- marŜa
KLUCZE ILOŚCIOWE:
- czas (rh
(rh,, mh)
mh)
- powierzchnia / kubatura
- masa / objętość
- wielkość produkcji
© Marek Masztalerz
PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.1)
Spółka FRUIT zajmuje się produkcją i dystrybucją soków owocowych.
W firmie jest jeden wydział produkcyjny, w którym wytwarza się sok
owocowy na bazie koncentratu a następnie rozlewa się sok do butelek.
Firma wytwarza 3 rodzaje soków: jabłkowy, pomarańczowy i grejpfrutowy.
Wielkość produkcji oraz koszty poniesione w poszczególnych wydziałach
w okresie sprawozdawczym zostały ujęte w tabeli (następny slajd).
Zakładamy, Ŝe firma w pełni wykorzystuje potencjał produkcyjny.
© Marek Masztalerz
4
PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.2)
ALOKACJA KOSZTÓW POŚREDNICH
ZA POMOCĄ KLUCZY PODZIAŁOWYCH
(KALKULACJA DOLICZENIOWA)
© Marek Masztalerz
PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.3)
ROZLICZENIE AMORTYZACJI I ZUśYCIA ENERGII
Amortyzacja i zuŜycie energii są rozliczane proporcjonalnie do roboczogodzin pracowników
bezpośrednio produkcyjnych.
Łącznie przepracowano 4.000 h, z czego na produkcję soku jabłkowego przypada 1.200 h,
soku pomarańczowego – 1.800 h, natomiast na produkcję soku grejpfrutowego - 1.000 h.
Stawka amortyzacji na 1 roboczogodzinę = 11.000 zł / 4.000 h = 2,75 zł/h
• sok jabłkowy = 1.200 h * 2,75 zł/h = 3.300 zł
• sok pomarańczowy = 1.800 h * 2,75 zł/h = 4.950 zł
11.000 zł
• sok grejpfrutowy = 1.000 h * 2,75 zł/h = 2.750 zł
Stawka zuŜycia energii na 1 roboczogodzinę = 13.000 zł / 4.000 h = 3,25 zł/h
• sok jabłkowy = 1.200 h * 3,25 zł/h = 3.900 zł
• sok pomarańczowy = 1.800 h * 3,25 zł/h = 5.850 zł
13.000 zł
• sok grejpfrutowy = 1.000 h * 3,25 zł/h = 3.250 zł
© Marek Masztalerz
5
PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.4)
ROZLICZENIE POZOSTAŁYCH KOSZTÓW
Wynagrodzenia pośrednie, usługi obce oraz pozostałe koszty są rozliczane proporcjonalnie
do płac bezpośrednich, które wyniosły 28.000 zł, w tym: sok jabłkowy – 8.000 zł, sok
pomarańczowy – 14.000 zł, sok grejpfrutowy – 6.000 zł.
Narzut wynagrodzeń pośrednich = 19.000 zł / 28.000 zł = 67,9%
• sok jabłkowy = 8.000 zł * 67,9% = 5.430 zł
• sok pomarańczowy = 14.000 zł * 67,9% = 9.500 zł
19.000 zł
• sok grejpfrutowy = 6.000 zł * 67,9% = 4.070 zł
Narzut kosztów usług obcych = 24.000 zł / 28.000 zł = 85,7%
rozliczamy tak samo
jak płace pośrednie
Narzut pozostałych kosztów = 3.000 zł / 28.000 zł = 10,7%
© Marek Masztalerz
PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.5)
© Marek Masztalerz
6
Pułapki kalkulacji kosztów – część I
Stosowanie kluczy podziałowych opartych na płacach
bezpośrednich np. w firmie, gdzie udział tych płac
w kosztach ogółem wynosi 3-4 % a sam klucz jest
wykorzystywany do rozliczenia wszystkich kosztów
(równieŜ kosztów zarządu) na produkty.
• „przecieŜ wszyscy tak robią, więc o co chodzi?”
• „wiemy, Ŝe to źle, ale nie mamy innego pomysłu!”
• „inaczej się po prostu nie da, nie mamy wyboru...”
• „co za róŜnica, skoro biegły i tak tego nie bada.”
© Marek Masztalerz
Pułapki kalkulacji kosztów – część II
Zlecenie
I
Zlecenie
II
Zlecenie
III
SUMA
Koszty produkcji
100
200
300
600
Koszty zarządu
20
40
60
120
RAZEM
120
240
360
720
Koszty
zarządu
rozliczane
na zlecenia
wg kosztów
produkcji:
narzut 20%
Firma dostała nowe zlecenie i sporządza kalkulację kosztu całkowitego zlecenia.
Do kosztu produkcji 400 zł dolicza 20% narzut kosztów zarządu, czyli 80 zł.
Tymczasem koszty zarządu wcale nie zmieniły swej wysokości !
Zlecenie
I
Zlecenie
II
Zlecenie
III
Zlecenie
IV
SUMA
Koszty produkcji
100
200
300
400
1 000
Koszty zarządu
12
24
36
48
120
RAZEM
112
224
336
448
1 120
Nowy
narzut
kosztów
zarządu
wynosi
12%
© Marek Masztalerz
7
Dziękuję za uwagę
dr Marek Masztalerz
www.masztal.pl
8