rachunki decyzyjne ceny rachunki decyzyjne

RACHUNKI DECYZYJNE
CENY
dr Marek Masztalerz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
RACHUNKI DECYZYJNE
Produkować czy zaniechać produkcji?
Sprzedawać czy wycofać ze sprzedaŜy?
Czy zmienić strukturę asortymentową produkcji?
Który wariant technologiczny wybrać?
Przyjąć czy odrzucić specjalne zamówienie?
Wytworzyć czy kupić?
Wykonać czy zlecić?
Kryteria podejmowania decyzji krótkookresowych mogą być w praktyce
praktyce róŜne.
Tradycyjnie, podstawowym kryterium podejmowania takich decyzji jest
jest zysk
lub marŜa brutto obliczane w systemie rachunku kosztów zmiennych.
zmiennych.
Nie oznacza to jednak, Ŝe przy przeprowadzaniu rachunków decyzyjnych
decyzyjnych
nie stosuje się innych kryteriów czy innych systemów rachunku kosztów!
kosztów!
© Marek Masztalerz
1
RACHUNKI DECYZYJNE
Graficzne ujęcie problemów decyzyjnych:
• wytworzyć (I) czy kupić (II)?
• wybór wariantu technologicznego (I lub II)
Koszty całkowite – wariant II
koszty
Koszty całkowite – wariant I
Do pewnej wielkości sprzedaŜy Q*
opłaca się korzystać z wariantu II
a po przekroczeniu progu obojętności
korzystniejszy jest wariant I.
próg
obojętności
Q*
ilość
© Marek Masztalerz
RACHUNKI DECYZYJNE
Problem wyboru wielkości i struktury produkcji
QB
warunki
ograniczające
Ograniczenia mogą mieć charakter
wewnętrzny (zasoby) lub zewnętrzny (popyt)
Optymalna wielkość i struktura
produkcji daje maksymalny zysk
przy istniejących ograniczeniach.
optymalne
rozwiązanie
QB *
dopuszczalne
rozwiązania
QA*
Funkcja celu:
izokwanta
zysku
QA
( p A − kz A ) q A + ( pB − kzB ) qB → max.
Optymalną wielkość i strukturę produkcji moŜna wyznaczyć algebraicznie,
stosując metody programowania liniowego (np. Simplex).
© Marek Masztalerz
2
CENA
Cena to wyraŜona w pieniądzu wartość towaru lub usługi.
cena oparta jest na kosztach produkcji
(A. Smith,
Smith, K. Marks, D. Ricardo)
Ricardo)
cena powstaje w wyniku gry popytu i podaŜ
podaŜy
(A. Marshall)
Marshall)
cena jest pochodną
pochodną wartoś
wartości dla nabywcy lub uŜ
uŜytecznoś
yteczności
(W.S. Jevons,
Jevons, L. Walras)
Walras)
W ekonomii neoinstytucjonalnej popularność zyskała teoria wartości C. Ayresa,
której podstawą jest twierdzenie, Ŝe faktyczna wartość towarów i usług wynika
z ich roli w Ŝyciu konsumenta, a zatem cena nie stanowi miernika rzeczywistej
wartości, lecz jest jednie odzwierciedleniem poglądów nabywcy o wartości.
© Marek Masztalerz
CENA OPTYMALNA
Cena optymalna w teorii ekonomii to cena,
przy której zysk jest maksymalny.
MAX
koszty
przychody
i koszty
przychody
Q
zysk
MAX
Q*
Cena optymalna = P (Q*)
Q
© Marek Masztalerz
3
KOSZTOWE FORMUŁY CENOWE
„KOSZT PLUS” to metoda ustalania ceny sprzedaŜy polegająca na
doliczeniu do kosztu wyrobu, towaru lub usługi narzutu zysku:
CENA = KOSZT + ZYSK
„koszt plus narzut zysku”
„koszt plus zysk od kapitału”
„koszt plus marŜa”
© Marek Masztalerz
NARZUT ZYSKU A MARśA
Narzut zysku i marŜa w wielkościach bezwzględnych oznaczają to samo.
W ujęciu względnym (procentowym) narzut zysku podaje się w stosunku
do kosztów (produkty i usługi) lub ceny zakupu/nabycia (towary),
natomiast marŜę – w stosunku do ceny sprzedaŜy.
narzut
(marŜa)
koszt
200
800
1 000
cena
Narzut zysku = 200/800 = 25 %
MarŜa zysku = 200/1000 = 20 %
© Marek Masztalerz
4
NARZUT ZYSKU A MARśA
Jeśli znamy wskaźnik narzutu, to wskaźnik marŜy wynosi:
WM =
WN
1 + WN
Jeśli znamy wskaźnik marŜy, to wskaźnik narzutu wynosi:
WN =
WM
1 − WM
© Marek Masztalerz
DECYZJE CENOWE
DOLNA GRANICA CENY
- jest to taka cena dla dodatkowego zamówienia lub zlecenia,
przy której zysk ze sprzedaŜy się nie zmieni.
DOLNA
GRANICA
CENY
=
KOSZT
ZMIENNY
+
KOSZTY
DODATKOWE
• dodatkowe koszty stałe ponoszone na potrzeby
realizacji zamówienia,
• koszty utraconych korzyści (np. jeśli warunkiem
realizacji zamówienia jest obniŜenie ceny lub
ograniczenie sprzedaŜy innych wyrobów).
© Marek Masztalerz
5