Produkty (prezentacja)

PRODUKTY
dr Marek Masztalerz
UKŁAD FUNKCJONALNO-KALKULACYJNY
KOSZTY
DZIAŁALNOŚCI
PODSTAWOWEJ
KOSZTY
WYDZIAŁOWE
KOSZTY
ZARZĄDU
KOSZTY
SPRZEDAśY
koszty bezpośrednio
związane z podstawową
działalnością jednostki
(produkcyjną, handlową
lub usługową)
KOSZT
WYTWORZENIA
koszty pośrednio związane
z działalnością podstawową
koszty ogólnozakładowe, ponoszone poza wydziałami
produkcyjnymi – najczęściej są to koszty stałe
koszty związane ze sprzedaŜą produktów i towarów,
np. koszty reklamy, koszty transportu do odbiorcy,
prowizje dla handlowców itp.
© Marek Masztalerz
1
KOSZT WYTWORZENIA
KOSZTY
BEZPOŚREDNIE
KOSZTY POŚREDNIE
PRODUKCYJNE
(wydziałowe)
ZMIENNE
STAŁE
uzasadniona
część
KOSZT WYTWORZENIA
(wycena produktów)
NIEPRODUKCYJNE
(ogólnozakładowe)
KOSZTY
ZARZĄDU
KOSZTY
SPRZEDAśY
niewykorzystany
potencjał
KOSZTY OKRESU
(odnoszone w całości na wynik fin.)
© Marek Masztalerz
„UZASADNIONA CZĘŚĆ”
KOSZTÓW STAŁYCH
Według polskiego prawa bilansowego do kosztu wytworzenia produktu
nie wlicza się wszystkich kosztów pośrednich produkcji (wydziałowych)
a jedynie ich „uzasadnioną część”, obejmującą:
• zmienne pośrednie koszty produkcji
• część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które
odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym
wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Zastosowanie normalnego poziomu wykorzystania potencjału do
rozliczenia stałych kosztów wydziałowych pozwala uniknąć znacznego
zróŜnicowania wyceny tych samych produktów w róŜnych okresach.
Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego
rewidenta, mogą zrezygnować z ustalania stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych.
© Marek Masztalerz
2
KOSZTY UZASADNIONE I KOSZTY PUSTE
stałe koszty
wydziałowe
koszty
nieuzasadnione
(puste)
koszty
uzasadnione
(uŜyteczne)
0%
stopień wykorzystania potencjału
(normalnych zdolności)
100%
© Marek Masztalerz
RACHUNEK KOSZTÓW NORMALNYCH
Do ustalenia uzasadnionej części stałych kosztów produkcyjnych
przypadających na wyprodukowane wyroby moŜna zastosować
zasadę zawartą w MSR 2 „Zapasy”. Według tej zasady:
• jeśli wielkość produkcji w danym okresie jest wyŜsza od
normalnego poziomu, do za podstawę rozliczenia naleŜy
przyjąć stawkę rzeczywistą, wynikającą z podzielenia
stałych kosztów wydziałowych przez faktyczną wielkość
produkcji,
• jeśli produkcja w danym okresie jest niŜsza od
normalnego poziomu wykorzystania zdolności
wytwórczych, stosuje się stawkę stabilizowaną,
liczoną jako stosunek planowanych stałych kosztów
wydziałowych do normalnego potencjału produkcyjnego.
© Marek Masztalerz
3
RACHUNEK KOSZTÓW
RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (1)
Student dorabia sobie do stypendium wypiekami ciastek,
które następnie sprzedaje sąsiadom. Koszty ponoszone przy
produkcji ciastek skalkulował następująco:
Pozycje kalkulacyjne
Surowce
(mąka, cukier, jaja, masło, wisienka)
Robocizna
(wyrabianie i formowanie)
Koszty pośrednie
(prąd i amortyzacja piekarnika)
KOSZT WYTWORZENIA
Koszty
ogółem
Koszt
jednostkowy
-
2,00 zł/szt.
-
1,50 zł/szt.
12 zł/wypiek
?
-
?
© Marek Masztalerz
RACHUNEK KOSZTÓW
RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (2)
Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 100%.
Wszystkie koszty są uzasadnione (uŜyteczne).
Koszt produkcji ciastka:
• wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt.
• wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 67%.
33% kosztów stałych (piekarnik) to koszty puste.
Koszt produkcji ciastka:
• wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt.
• wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych w kwocie 4 zł obciąŜą koszty okresu (PKO).
© Marek Masztalerz
4
WYCENA PRODUKTÓW
KOSZT WYTWORZENIA
na dzień
powstania
lub
CENA EWIDENCYJNA
Stała cena ewidencyjna moŜe być ustalona na poziomie planowanego kosztu wytworzenia.
W przypadku ewidencji produktów po cenie ewidencyjnej konieczna jest ewidencja
odchyleń wartości produktów od rzeczywistego kosztu wytworzenia.
KOSZT WYTWORZENIA
na dzień
bilansowy
nie wyŜszy od CENY SPRZEDAśY NETTO
– ODPISY AKTUALIZUJĄCE
Odpisy aktualizujące wartość produktów
obciąŜają pozostałe koszty operacyjne.
© Marek Masztalerz
WYCENA ROZCHODU PRODUKTÓW
Rozchody zapasów produktów mogą być wyceniane
wg jednej z czterech metod:
KOSZT
PRZECIĘTNY
kolejne rozchody produktów są wyceniane po średnim
waŜonym koszcie wytworzenia
FIFO
„first in first out” czyli „pierwsze weszło, pierwsze wyszło”,
gdy w rozchód wycenia się kolejno po kosztach tych
produktów, które zostały najwcześniej wytworzone,
LIFO
„last in first out” czyli „ostatnie weszło, pierwsze wyszło”,
gdy w rozchód wycenia się kolejno po kosztach tych
produktów, które zostały najpóźniej wytworzone,
SZCZEGÓŁOWA
IDENTYFIKACJA
kolejne rozchody produktów są wyceniane po koszcie
wytworzenia danego produktu ustalonego w drodze
szczegółowej identyfikacji
© Marek Masztalerz
5
ROZLICZENIE PRODUKCJI
PO KOSZCIE RZECZYWISTYM
501 Produkcja podstawowa
601 Produkty gotowe
602 Produkty w toku
710 Koszt wytw.
wytw. sprzed. prod.
prod.
W tym wariancie ewidencji produkty wycenia się wg rzeczywistego
kosztu wytworzenia ustalanego w ramach kalkulacji.
© Marek Masztalerz
ROZLICZENIE PRODUKCJI
PO KOSZCIE PLANOWANYM
501 Produkcja
podstawowa
580 Rozliczenie
kosztów dział.
601 Produkty gotowe
620 Odchylenia od cen
ewidencyjnych produktów
602 Produkty w toku
W tym wariancie ewidencji produkty wycenia się wg stałych cen ewidencyjnych
ustalonych na poziomie planowanego kosztu wytworzenia.
© Marek Masztalerz
6
EWIDENCJA PRODUKTÓW
Koszt rzeczywisty
PRODUKTY GOTOWE
przyjęcie
produktów
do magazynu
wg rzecz.
TKW
rozchód
produktów
wg rzecz.
TKW
Koszt planowany
PRODUKTY GOTOWE
przyjęcie
produktów
wg stałej ceny
ewidencyjnej
rozchód
produktów
wg stałej ceny
ewidencyjnej
ODCHYLENIA OD CEN EWID.
Wycena rozchodu w rzeczywistym
TKW wg metody FIFO, LIFO, ceny
przeciętnej lub szczegółowej
identyfikacji.
powstanie
odchyleń Dt
powstanie
odchyleń Ct
„rozchód”
odchyleń Ct
„rozchód”
odchyleń Dt
© Marek Masztalerz
DOKUMENTACJA KSIĘGOWA
PW
Przyjęcie wewnętrzne (wyrobów) dokumentuje fizyczne przyjęcie
do magazynu partii produktów gotowych.
WZ
Wydanie na zewnątrz dokumentuje rozchód produktów wydanych
odbiorcom w wyniku ich sprzedaŜy lub darowizny.
RW
Rozchód wewnętrzny dokumentuje wydanie produktów do
zuŜycia w ramach działalności podstawowej i pomocniczej,
w komórkach administracyjnych oraz na inne potrzeby.
MM
Przesunięcia międzymagazynowe produktów.
PK
Polecenie księgowania moŜe dokumentować przykładowo:
• wyniki kalkulacji kosztu wytworzenia produktów,
• utratę wartości produktów dla ustalenia odpisu aktualizującego.
© Marek Masztalerz
7