docRACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
download 
Reklamacja Transkrypt
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA wykład IV dr Marek Masztalerz Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ - GENEZA WZROST UDZIAŁU KOSZTÓW POŚREDNICH • automatyzacja procesów technologicznych • wzrost znaczenia procesów okołoprodukcyjnych • nasilona konkurencja NIEDOSTATKI TRADYCYJNEGO RACHUNKU KOSZTÓW • klucze podziałowe ROSNĄCE ZAPOTRZEBOWANIE NA INFORMACJE ACTIVITYACTIVITY-BASED COSTING (ABC) © Marek Masztalerz 1 FIRMA W UJĘCIU SYSTEMOWYM I PROCESOWYM Zarząd Dział B+R Dział FK Dział SprzedaŜy Dział Logistyki Dział Produkcji Dział Controllingu Dział Marketingu Dział Kadr UJĘCIE SYSTEMOWE UJĘCIE PROCESOWE © Marek Masztalerz KOSZTY W UJĘCIU PROCESOWYM PRODUKTY & KLIENCI zapotrzebowanie na wykonanie działań zmierzających do wytworzenia wyrobu lub obsługi klienta DZIAŁANIA (PROCESY) zapotrzebowanie na zasoby ZASOBY ponoszenie kosztów w wyniku wykorzystania lub zuŜycia zasobów KOSZTY PROSTE © Marek Masztalerz 2 DOKUMENTACJA PROCESÓW Dokumentacja procesu obejmuje: • zdefiniowanie przeznaczenia procesu, • określenie wymiernych i realnych celów procesu, • przypisanie właściciela procesu oraz jego odpowiedzialności, • warunki uruchomienia i zakończenia procesu, • określenie wejścia i wyjścia procesu, • klientów i dostawców procesu, • schemat przebiegu (mapa) procesu, • metody pomiaru i kryteria oceny procesu, • ograniczenia i ryzyka procesu, • sposoby nadzorowania i doskonalenia procesu, • dopuszczalne odstępstwa od reguł procesu, • sprawozdawczość i raportowanie procesu. © Marek Masztalerz MAPOWANIE PROCESÓW © Marek Masztalerz 3 KARTA PROCESU (1) Karta Procesu stanowi uszeregowane i syntetyczne zestawienie działań, opracowane na podstawie statystycznej analizy działań. KARTA PROCESU PDPD-10431043-01 KOMPLETACJA Działanie Czas (min.) Odległość (m) Magazynowanie Oczekiwanie Kontrola Transport Operacja Krok 1 Transport ładunku ze strefy składowania do strefy kompletacji 4,0 120 2 Rozformowanie jednostek ładunkowych na polu odkładczym x 2,1 - 3 Przygotowanie grup towarowych wg Karty Kompletacyjnej x 8,0 - 4 Transport grup towarowych do linii kompletacyjnej x 1,0 15 5 Transport opakowania (nośnika) do linii kompletacyjnej x 2,5 40 6 Oczekiwanie na zwolnienie linii kompletacyjnej (średnio) 2,0 - 7 Kontrola ładunku dotychczas skompletowanego 8 Załadunek i kompletowanie ładunku 9 Oczekiwanie na całkowicie skompletowany ładunek (średnio) x x x x 10 Kontrola całkowicie skompletowanego ładunku 11 Transport ładunku na pole formowania i pakowania wysyłki x x x 1,5 - 5,0 - 2,5 - 2,0 - 1,4 30 © Marek Masztalerz KARTA PROCESU (2) KARTA PROCESU PDPD-10431043-01 KOMPLETACJA Znakowanie i adresowanie jednostek wysyłkowych 15 Kontrola pakowania i adresacji z Kartą Kompletacyjną 16 Transport wysyłki na pole odkładcze w strefie wydań 17 Kontrola wysyłki i przyjęcie na podstawie Karty Wydań STATYSTYKA PROCESU Wszystkie działania Operacja Transport Kontrola Oczekiwanie Magazynowanie x x x x x Odległość (m) 14 x Czas (min.) Oczekiwanie na koniec pracy maszyny pakującej Magazynowanie Pakowanie i zabezpieczenie jednostki wysyłkowej 13 Oczekiwanie 12 Kontrola Działanie Transport Operacja Krok 4,2 - 2,0 - 5,2 - 1,4 - 1,8 35 3,5 - Liczba Czas (min.) Odległość (m) 17 50,1 240 5 5 4 3 0 24,5 10,7 8,4 6,5 0,0 0 240 0 0 0 © Marek Masztalerz 4 KARTA PROCESU (3) Analiza wyników zarejestrowanych na Karcie Procesu PD-1043-01 prowadzi do następujących spostrzeŜeń: • Która operacja zabiera najwięcej czasu i określa najmniejszą wydajność procesu? – operacja kompletacji. Czy moŜna skrócić czas operacji bez zaangaŜowania dodatkowych zasobów? • Czy jeŜeli wymagana jest większa wydajność, jak proces powinien być zmieniony? – krótszy czas i większa wydajność operacji transportowych i kontrolnych; • Czy moŜna wyeliminować oczekiwanie w procesie poprzez lepsze zaplanowanie, harmonogramowanie i synchronizację poszczególnych czynności? • Czy moŜna lepiej zaplanować rozkład i organizację czynności magazynowych, aby skrócić pokonywaną odległość w operacjach transportu wewnętrznego? © Marek Masztalerz RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ - DEFINICJA ACTIVITY-BASED COSTING metoda pomiaru i kalkulacji kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji pomiędzy czynnikami powstawania kosztów a działaniami © Marek Masztalerz 5 TRADYCYJNA KALKULACJA KOSZTÓW koszty bezpośrednie Do kosztów bezpośrednich produktów/asortymentów/zleceń dolicza się koszty pośrednie alokowane na produkty/asortymenty/zlecenia za pomocą kluczy podziałowych. koszty pośrednie bezpośrednie przypisanie do produktu (usługi) klucze podziałowe kosztów pośrednich KLUCZE WARTOŚCIOWE: - koszty - przychody - marŜa KLUCZE ILOŚCIOWE: - czas (rh (rh,, mh) mh) - powierzchnia / kubatura - masa / objętość - wielkość produkcji PRODUKTY USŁUGI PROJEKTY KLIENCI © Marek Masztalerz KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ materiały i płace bezpośrednie koszty pośrednie zasoby i koszty zasobów nośniki kosztów zasobów bezpośrednie przypisanie do produktu (usługi) działania Kalkulacja kosztów oparta o działania (ABC) nośniki kosztów działań produkty (usługi) obiekty kosztów klienci, kanały dystrybucji, dostawcy © Marek Masztalerz 6 NOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW Nośnik kosztów zasobów to łącznik między zasobami i działaniami, zwany równieŜ kluczem rozliczeniowym I stopnia; jest to miara ilości zasobów wykorzystywanych przez dane działanie. Działanie 1 Nośnik kosztu zasobu ZASÓB Działanie 2 Działanie ... ZASOBY PRZYKŁADOWE NOŚNIKI KOSZTÓW Liczba roboczogodzin, czyli czas pracy przypadający na działania Pracownicy Maszyny Liczba maszynogodzin, czyli czas wykorzystany na działania Pomieszczenia Powierzchnia związana z wykonywaniem poszczególnych działań © Marek Masztalerz NOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW Dział SprzedaŜy wykonuje następujące 4 działania: ofertowanie klientów, wizytowanie klientów, przetwarzanie zamówień i fakturowanie klientów. Rozliczenie kosztów zasobu „PRACOWNICY” (w kwocie 50 000 zł) zostało dokonane w oparciu o nośnik kosztów zasobu „CZAS PRACY”. DZIAŁANIA % czasu pracy przypadający na wykonywanie działania Koszty przypadające na działania Ofertowanie klientów 16 % 8 000 zł Wizytowanie klientów 54 % 27 000 zł Przetwarzanie zamówień 22 % 11 000 zł 8% 4 000 zł 100 % 50 000 zł Fakturowanie klientów RAZEM Zamiast rozliczenia procentowego moŜna równieŜ obliczyć przeciętną wartość jednostki nośnika (1 godziny pracy) i rozliczyć pomiędzy działania wg liczby godzin poświęconych na działania. Wyniki będą identyczne. © Marek Masztalerz 7 NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ Nośnik kosztów działań to łącznik między działaniami i obiektem kosztów, zwany równieŜ kluczem rozliczeniowym II stopnia; jest to miara częstotliwości i wielkości zapotrzebowania obiektów kosztów na poszczególne działania. Obiekt kosztowy X DZIAŁANIE Nośnik kosztu działania Obiekt kosztowy Y Obiekt kosztowy ... DZIAŁANIA PRZYKŁADOWE NOŚNIKI KOSZTÓW Przygotowanie produkcji Liczba uruchomień linii produkcyjnej Transport materiałów Liczba dostaw Kompletowanie zamówień Liczba kompletacji Wizyty u klientów Liczba wizyt © Marek Masztalerz NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ Po rozliczeniu kosztów wszystkich zasobów przypadających na działanie „WIZYTOWANIE KLIENTÓW” okazało się, Ŝe koszty tego działania wynoszą 120 000 zł i dotyczą 800 wizyt u róŜnych klientów. Koszty wizytowania rozliczono między klientów wg nośnika kosztu działania „LICZBA WIZYT”. Koszty przypadające na klienta Liczba wizyt u klienta % wizyt Sklep U BASI 24 3% 3 600 zł Firma RYBKA 136 17 % 20 400 zł 12 000 zł KLIENCI 80 10 % ..... ..... ..... RAZEM 800 100 % Sieć MIKRO ..... 120 000 zł Zamiast rozliczenia procentowego moŜna równieŜ obliczyć przeciętną wartość (stawkę) jednostki nośnika (1 wizyta = 120 000 zł / 800 wizyt = 150 zł/wizyta) i rozliczyć pomiędzy klientów wg liczby wizyt. Wyniki będą identyczne. © Marek Masztalerz 8 KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje Dział zakupów Główny Technolog Wydziały produkcyjne Magazyn wyrobów Dział zbytu / sprzedaŜy zakupy i magazynowanie materiałów planowanie i przygotowanie produkcji produkcja magazynowanie wyrobów gotowych dystrybucja wyrobów gotowych Działania wchodzące w skład procesu Działania wchodzące w skład procesu Działania wchodzące w skład procesu Działania wchodzące w skład procesu Działania wchodzące w skład procesu Produkty i warianty procesu Produkty i warianty procesu Produkty i warianty procesu Produkty i warianty procesu Produkty i warianty procesu Czas konsumpcji zasobów stanowiska Czas konsumpcji zasobów stanowiska Czas konsumpcji zasobów stanowiska Czas konsumpcji zasobów stanowiska Czas konsumpcji zasobów stanowiska parametry procesu parametry procesu parametry procesu parametry procesu parametry procesu © Łukasz Kononowicz & Marek Masztalerz KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ uczestniczy / realizuje Dział zbytu / sprzedaŜy uzgodnienie zamówienia i komunikacja Czas i liczba zaangaŜowanych osób Klucz wyceny uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje Dział zbytu / sprzedaŜy Dział zbytu / sprzedaŜy Dział zbytu / sprzedaŜy przyjęcie zamówienia kontrola wiarygodności finansowej przygotowanie zamówienia /dostawy dostawa Czas i liczba zaangaŜowanych osób Czas i liczba zaangaŜowanych osób Czas i liczba zaangaŜowanych osób Dział zbytu / sprzedaŜy Klucz wyceny Klucz wyceny Klucz wyceny Czas i liczba zaangaŜowanych osób Klucz wyceny Czas i rodzaj zaangaŜowanych środków trwałych Czas i rodzaj zaangaŜowanych środków trwałych Czas i rodzaj zaangaŜowanych środków trwałych Czas i rodzaj zaangaŜowanych środków trwałych Czas i rodzaj zaangaŜowanych środków trwałych Koszt materiałów i usług Koszt materiałów i usług Koszt materiałów i usług Koszt materiałów i usług Koszt materiałów i usług parametry procesu parametry procesu parametry procesu parametry procesu parametry procesu © Łukasz Kononowicz & Marek Masztalerz 9 KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ Dział zbytu /sprzedaŜy Dział zbytu /sprzedaŜy Dział zbytu /sprzedaŜy Zasoby ludzkie • Koszty wynagrodzeń • Koszty narzutów na wynagrodzenia • Koszty szkoleń • Inne koszty pracy Środki trwałe • Koszty amortyzacji • Koszty serwisu • Koszty IT • Koszty energii • Koszty utrzymania powierzchni Materiały i usługi •Koszty opakowań • Koszty usług transportowych • Koszty ubezpieczeń w trakcie transportu • Koszty wyładunku Koszt 1 roboczogodziny Koszt 1 roboczogodziny Koszt przypadający na 1 dostawę Łączny koszt 1 dostawy popyt na wielkość zuŜycia/koszty zasobów Koszt jednostkowy dostarczonego produktu popyt na czas zasobów popyt na czas zasobów dostawa produktów do klienta dostawa © Łukasz Kononowicz & Marek Masztalerz KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje uczestniczy / realizuje Dział zakupów Główny Technolog Wydziały produkcyjne Magazyn wyrobów Dział zbytu / sprzedaŜy zakupy i magazynowanie materiałów planowanie i przygotowanie produkcja magazynowanie wyrobów gotowych produkcji dystrybucja wyrobów gotowych Łączny koszt 1 zamówienia Koszt jednostkowy dostarczonego produktu Łączny koszt 1 zamówienia Koszt jednostkowy dostarczonego produktu Łączny koszt 1 kontroli Koszt jednostkowy dostarczonego produktu Łączny koszt 1 zamówienia Koszt jednostkowy dostarczonego produktu Łączny koszt 1 dostawy Koszt jednostkowy dostarczonego produktu uzgodnienie zamówienia i komunikacja przyjęcie zamówienia kontrola wiarygodności finansowej przygotowanie zamówienia /dostawy dostawa © Łukasz Kononowicz & Marek Masztalerz 10 DWUMODUŁOWY MODEL ABC © Tomasz Zieliński & Marek Masztalerz WDRAśANIE ABC 1 Zdefiniowanie zasobów i dostosowanie planu kont do zasobowego rachunku kosztów. Określenie nośników kosztów zasobów. Model ABC obejmuje najwaŜniejsze zasoby, które generują 80% kosztów. kosztów. 2 Utworzenie słownika działań, mapowanie procesów. Określenie nośników kosztów działań. Model ABC obejmuje najwaŜniejsze działania, które generują 80% kosztów. kosztów. Liczba działań zazwyczaj waha się w przedziale 3030-200. 3 WdroŜenie i parametryzacja odpowiednich narzędzi informatycznych. Koszt wdroŜenia ABC nie powinien przekraczać 0,1% sprzedaŜy w firmach firmach zatrudniających ponad 500 osób oraz 0,3% w firmach zatrudniających zatrudniających poniŜej 50 osób. „Lepiej mniej więcej mieć rację, niŜ bardzo dokładnie się pomylić.” © Marek Masztalerz 11 RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ – KRZYWA WIELORYBA potencjalny zysk skumulowany zysk zysk produkty lub klienci uszeregowani wg malejącej zyskowności © Marek Masztalerz PROFILE KLIENTÓW WG KOSZTÓW OBSŁUGI KLIENCI NIERENTOWNI Zamawiają produkty niestandardowe, dostosowane do swoich potrzeb KLIENCI RENTOWNI Zamawiają produkty standardowe Zamawiają w małych ilościach Zamawiają w duŜych ilościach Wymagają duŜej częstotliwości dostaw Nie wymagają duŜej częstotliwości dostaw Wymagają krótkich terminów dostaw Nie wymagają krótkich terminów dostaw Nieprzewidywalne terminy zamówień Przewidywalne (planowane) terminy zamówień Specjalne warunki dostaw (miejsce dostawy, opakowanie, środki transportu) Standardowe warunki dostaw Zmiany w warunkach realizacji zamówień Brak zmian w warunkach realizacji zamówień Ręczne (papierowe) przetwarzanie zamówień Elektroniczne przetwarzania zamówień DuŜe wsparcie przedsprzedaŜowe (marketingowe, techniczne, sprzedaŜowe) Małe wsparcie przedsprzedaŜowe (lub jego brak) DuŜe wsparcie posprzedaŜowe (instalacja, szkolenia, gwarancje, serwis) Brak wsparcia posprzedaŜowego Wymagają utrzymywania wysokich zapasów Szybka rotacja zapasów Przekraczają terminy płatności Płacą w terminie © Marek Masztalerz 12 KRZYWA WIELORYBA – przykład © Marek Masztalerz KRZYWA WIELORYBA – przykład © Marek Masztalerz 13
