MPS SAD nr 2/2016 str. 52 - Gleba

52
?
?
nawożenie
?
?
?
?
WARTO WIEDZIEĆ
Gleba
Niezależnie od rozwoju techniki (coraz nowocześniejsze maszyny i urządzenia do
uprawy gleby i pielęgnacji sadów), postępu w agrotechnice (nowoczesne metody
uprawy i nawożenia) oraz postępu biologicznego (nowe, coraz lepsze i wydajniejsze
odmiany) gleba jest i pozostanie na zawsze podstawowym warsztatem każdego
ogrodnika.
fot. M. Oleszczak
Gleba, poza „produkcją żywności”, pełni
także wiele innych, naturalnych funkcji
w ekosystemach. Bierze udział w naturalnym obiegu wody, węgla, azotu
i siarki oraz stanowi naturalny materiał
filtracyjny i buforowy dla produkowanych
przez człowieka zanieczyszczeń. Dzięki
tym procesom może zapewniać równowagę w ekosystemach naturalnych
oraz ukształtowanych przez człowieka.
Niestety, podlega ona nie tylko naszemu
bezpośredniemu wpływowi – poprzez
uprawę, lecz także negatywnie lub pozytywnie reaguje na wpływ wielu czynników atmosferycznych, w tym podlega
wpływom nadmiaru lub niedoboru wody.
Główną składową gleby jest faza stała,
która stanowi zwykle około 50% jej objętości. Bardzo istotnymi dla odżywiania
2/2016
mineralnego roślin składnikami tej fazy
są minerały wtórne – zwane minerałami
ilastymi (dzięki ogromnej ilości ładunków
ujemnych mają zdolność przyciągania kationów – sorpcji kationów). W dużej mierze
decydują one o właściwościach fizycznych – strukturze gleby oraz wpływają na
możliwości zatrzymywania przez nią wody.
Substancja organiczna gleby – próchnica uczestniczy w wielu procesach zachodzących w glebie. Wpływa korzystnie na
jej właściwości wodno-powietrzne oraz
termikę, tworzy i utrwala jej strukturę,
zwiększa w sposób istotny właściwości
sorpcyjne i jest odpowiedzialna za sorpcję
anionów (bor, molibden). Substancja organiczna gleby jest także źródłem azotu, siarki i fosforu dla roślin – im większa zawartość próchnicy, tym więcej w glebie azotu.
Zwiększa też aktywność mikroorganizmów
glebowych – życia gleby, stabilizuje z uwagi na właściwości buforowe odczyn gleby
oraz zwiększa pojemność wodną. Gleba
bogata w substancję organiczną żyje i jest
sprawna, łatwo ją doprowadzić do stanu
kultury, w którym zapewnia rosnącym
w niej roślinom komfortowe warunki plonowania.
Drugą fazą gleby jest faza ciekła. Jest
to nic innego jak roztwór wodny, w którym możemy odszukać rozpuszczone
sole mineralne, rozpuszczalne w wodzie
związki organiczne oraz niektóre rozpuszczone gazy. Z tej to fazy rośliny pobierają
składniki mineralne. Natomiast trzecią
fazę gleby stanowi powietrze glebowe.
Integralną składową gleby jest także faza
aktywna (faza żywa), czyli wszystkie żywe
organizmy znajdujące się w glebie, m.in.
bakterie, promieniowce, grzyby, porosty,
glony, pierwotniaki, nicienie, roztocza,
skoczogonki, wazonkowce, dżdżownice,
stawonogi, a także zwierzęta i rośliny wyższe. Organizmy glebowe zaangażowane
są w wiele procesów: rozkład substancji organicznej, mineralizację próchnicy,
uruchamianie fosforu i potasu, utlenianie
siarki i żelaza, uwstecznianie składników
pokarmowych, nitryfikację (proces utleniania amoniaku i soli amonowych do
azotynów i azotanów) oraz denitryfikację
(redukcja azotanów do azotu). Faza żywa,
mimo tego, że może stanowić tylko 1%,
jest elementem łączącym trzy pozostałe
fazy w jeden dynamiczny układ, jakim jest
gleba.
Wzajemne relacje jakościowe i ilościowe pomiędzy poszczególnymi fazami gleby decydują o wielu jej cechach
i właściwościach, m.in. o żyzności i produktywności w konkretnej agrocenozie
(gospodarstwie). Oczywiście w glebach
uprawianych rolniczo mamy ogromny
wpływ na te relacje. Sami w większości
przypadków kształtujemy ten układ i wraz
z oddziaływaniem sił przyrody w dużej
mierze decydujemy o podstawowych cechach gleby.
Marcin Oleszczak
Intermag Sp. z o.o.