docMarta Czaplicka-Pędzich, Artur Hamerlik Nowe
download 
Reklamacja Transkrypt
Marta Czaplicka-Pędzich, Artur Hamerlik Nowe
Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA Marta Czaplicka-Pędzich, Artur Hamerlik Nowe technologie oraz transfer wiedzy w obszarze rolnictwa i ogrodnictwa - oczekiwania, potrzeby, tendencje Transfer technologii określany jest jako proces przygotowania, wykorzystania, oraz przystosowania rezultatów uzyskanych w trakcie badań naukowych, patentów lub oryginalnych pomysłów do ich praktycznego wdrożenia w produkcji (13). W ogólnym ujęciu transfer technologii, nazywany „pomostem pomiędzy nauką a biznesem” składa się z kilku etapów: prac badawczych i naukowych, polegających na wykonaniu pomysłów, idei lub sprawdzaniu przebiegu proponowanego procesu technologicznego, określenia najważniejszych czynników użytkowych i ekonomicznych proponowanych nowych produktów lub nowych standardów technologicznych i badań jakościowych, analizy rynku pod kątem biznesowym, wyboru najwłaściwszego kontrahenta, ustalenia wszelkich zależności finansowo-prawnych dla producenta i wynalazcy aż do uruchomienia produkcji. W dziedzinach przyrodniczych, produkcji rolniczej czy ogrodniczej transfer technologii nie zawsze zachodzi według tak prostego i podzielonego na etapy procesu. Specyfiką branży jest opracowywanie technologii nie dających się w pełni opatentować, mających praktyczne zastosowanie na wybranych etapach produkcji. Badania polowe odnoszą się zwykle jedynie do wybranych warunków klimatycznych, co nie przekłada się na możliwość wyraźnego stwierdzenia przydatności wybranej technologii do uprawy w skali globalnej. Innowacyjne rozwiązania w zakresie agrotechniki uprawy roślin w polu lub pod osłonami mają często charakter innowacji organizacyjnej (2), niemającej bezpośredniego przełożenia na wyraźne zmiany w uzyskanym produkcie, a przyczyniają się głównie do otrzymania bardziej efektywnych ekonomicznie i przyjaznych dla środowiska sposobów produkcji. Konieczność wprowadzania innowacyjnych rozwiązań w obszarach nauk przyrodniczych potwierdzają liczne inicjatywy dofinansowywania badań naukowych LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA możliwych do zastosowania w praktyce, takie jak prowadzony przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Program Badań Stosowanych. Konieczność tę potwierdza także strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych „Środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo” – BIOSTRATEG, który zostanie wprowadzony do realizacji w 2014 roku (12). W ramach programu przewidziano finansowanie rozwiązań w zakresie pięciu strategicznych obszarów problemowych, wynikających bezpośrednio z Krajowego Programu Badań, zgodnych z priorytetowymi kierunkami badań prowadzonych obecnie w Unii Europejskiej i na świecie. Obszarami tymi są: Bezpieczeństwo żywnościowe i bezpieczeństwo żywności; Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi ze szczególnym ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej; Przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, uwzględnieniem rolnictwa; Ochrona bioróżnorodności oraz zrównoważony rozwój rolniczej przestrzeni produkcyjnej; Leśnictwo i przemysł drzewny. Dla podniesienia międzynarodowej pozycji Polski w badaniach naukowych i pracach rozwojowych w tej dziedzinie oraz rozwoju wiedzy w obszarach Programu, prowadzącego do wzrostu, oraz transfer do otoczenia społeczno-gospodarczego innowacyjnych rozwiązań zaplanowany budżet w wysokości około 500 milionów złotych. Konieczność wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań w produkcji polowej i pod osłonami wynika często z bezpośrednich potrzeb rolników. Zapotrzebowanie na innowacyjne rozwiązanie zgłaszane jest często przez producentów, mających określone ograniczenia do stosowania wcześniejszych rozwiązań agrotechnicznych. Są one wymogiem współczesnego rynku i narzędziem doskonalenia warsztatu pracy rolnika (1). Potrzeba wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań związana jest również z przystosowywaniem gospodarstw do LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA wymogów Unii Europejskiej, jak również z możliwością osiągnięcia wyższych dochodów (1) i poprawą jakości produktów. Do czynników ograniczających zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami w branżach rolniczych zaliczyć należy przede wszystkim rozdrobnioną strukturę agrarną i stosunkowo niewielką powierzchnię gospodarstw specjalistycznych (1). Wójcicki (1) wskazuje także na niski poziom wiedzy rolników, niewystarczającą ilość środków produkcji czy brak jasnej informacji, co do przyszłości gospodarstw. Sikora (4) wskazuje również na tradycyjne, niechętne nastawienie mieszkańców wsi do stosowania innowacji, na co przykłady znaleźć można od wieków. Wprowadzenie mechanizmów dopłat oraz programów finansujących rozwój obszarów wiejskich przyczyniły się do wzrostu zainteresowania producentów rolnych nowoczesnymi rozwiązaniami. Wśród przyczyn niskiego poziomu transferu technologii pomiędzy instytucjami naukowymi a gospodarstwami leżeć może również konieczność przeprowadzenia długotrwałych i wielokrotnie powtarzanych badań polowych, o kilkuletnim cyklu oceny. Uzyskane rezultaty badań nie dają się w prosty sposób zastosować w uprawach różnych gatunków roślin, jak również nie determinują osiągnięcia zbliżonego rezultatu w innych warunkach klimatycznych i glebowych. Ten wydłużony w czasie i ograniczony obszarem proces testowania nowych rozwiązań, przyczynia się do zaburzenia zwyczajowo pojmowanego transferu zachodzącego pomiędzy partnerami, biorącymi udział w procesie transferu wiedzy. Generalnie obowiązujący podział na „dawcę” i „biorcę” technologii, jest w obszarach produkcji polowej nieco zaburzony. Często rozwiązana stosowane intuicyjnie przez wybranych producentów stają się przyczynkiem do badan realizowanych w jednostkach naukowych. Dopiero dopracowanie technologii produkcji, jak i przeprowadzenie szeregu obiektywnych, wieloletnich prób polowych potwierdza przydatność zastosowanego rozwiązania do wykorzystania w praktyce. Sposobem przeniesienia innowacji stosowanym w praktyce przez producentów jest poziomy transfer, gdzie argumentem przekonującym o skuteczności zastosowanego rozwiązania jest wzrost wielkości czy jakości plonu sąsiada. Do rozbudowania poziomego transferu technologii przyczyniły się także programy Agencji LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, dofinansowujące działania grup producentów rolnych (8). Dofinansowanie zakupu nowoczesnych maszyn i urządzeń, czy budowa przechowalni pozwalających na przechowywanie owoców i warzyw o wysokiej jakości, przy jednoczesnym wydłużaniu czasu przechowywania, zachęciły do współpracy i wymiany wiedzy producentów działających w jednej grupie producenckiej. Pionowy transfer technologii w branżach rolniczych i ogrodniczych, od lat stymulowany jest prowadzonymi na rzecz producentów przedsięwzięciami informacyjnymi i promującymi nowe rozwiązania. Organizowane przez instytuty branżowe i ośrodki doradztwa konferencje, jak również targi branżowe, mają za zadanie przybliżyć możliwość zastosowania nowych rozwiązań bezpośrednio u producenta. Konferencje dotyczące praktycznych zastosowań rozwiązań wypracowanych na uczelniach są powszechnie i systematycznie organizowane zarówno przez wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego, jak np. konferencja „Innowacyjne technologie dla polskiego ogrodnictwa” organizowana w grudniu 2013 przez Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego (11). Podobne mitingi tematyczne, dotyczące nowoczesnych rozwiązań prowadzi również Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, informując na bieżąco producentów o nowych zarejestrowanych środkach ochrony roślin, nowych zasadach agrotechniki uprawy wybranych gatunków czy też zarejestrowanych ostatnio odmianach roślin (9). Rejestracja nowoczesnych środków ochrony roślin, jak i odmian roślin uprawnych związane jest niemal w każdym przypadku z uzyskaniem właściwej dokumentacji i ochroną własności praw do uzyskanej innowacji. Proces ten nie jest jednak przestrzegany w przypadku stosowanych rozwiązań agrotechnicznych, gdzie zwykle wyniki badań są bezpośrednio prezentowane producentom podczas omawianych spotkań branżowych z pominięciem etapu patentu, czy innej rejestracji rozwiązania. W praktyce jednak transfer pionowy technologii ma często miejsce w produkcji ogrodniczej, gdzie dochodzi do współpracy i wymiany wiedzy pomiędzy jednostkami naukowo-badawczymi i nowocześnie zarządzanymi gospodarstwami specjalistycznymi. Zwykle nie stanowi ono jednak formy przekazania licencji na wynalazki czy prototypy LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA naukowe, jest natomiast bieżącą wymianą informacji na temat zastosowanych ulepszeń w procesie produkcji. Poszukiwane rozwiązanie technologiczne opiera się wówczas na zamówieniu przez gospodarza projektów lub badań celowych dążących do rozwiązania z góry znanego problemu i uzyskania określonego efektu produkcyjnego. Ten rodzaj współpracy wydaje się być najbardziej efektywny i przynoszący korzystne rozwiązania dla każdego z uczestników procesu. Zapoczątkowana w ramach rozwiązywania określonego współpraca przenosi się często to poszukiwanie kolejnych rozwiązań i udoskonaleń i przyjmuje charakter pracy ciągłej. Przykładem na skuteczny transfer technologii w obszarach nauk przyrodniczych są realizowane na terenie województwa dolnośląskiego staże naukowe pracowników uczelni w przedsiębiorstwach, stanowiące zazwyczaj przyczynek do nawiązania długofalowej współpracy na linii producent-naukowiec. Organizowane w Dolnym Śląsku projekty: „Inspiracje stażowe naukowców dla innowacyjnego biznesu” - POKL 8.2.1. (15), „Kluczowy stażysta” (6), „Zielony transfer” (7) czy „Innowacyjny transfer” (10) cieszą się duża popularnością zarówno wśród pracowników naukowych uczelni przyrodniczych, jak i producentów działających w branżach rolniczych i okołorolniczych. Stażyści wymienionych programów realizowali swoje staże zarówno w gospodarstwach działających w obszarze produkcji zwierzęcej, roślinnej, jak i w winnicach, poszukując nie tylko rozwiązań związanych bezpośrednio z produkcją główną, ale np. alternatywnego wykorzystania odpadów produkcyjnych, jakimi są na przykład szypułki i skórki winogron. Wśród rozwiązań wypracowanych w ramach staży znaleźć można zarówno propozycje określenia właściwego terminu zbioru płodów, w celu uzyskania produktów najwyższej jakości, jak też zastosowania nowoczesnych autorskich maszyn i urządzeń czy systemów wspomagających produkcję polową. Jedną z najciekawszych form pionowego transferu technologii są firmy typu spina-off. Spin-off, czyli inaczej firmy odpryskowe, są przedsiębiorstwami, które powstały w drodze usamodzielnienia personelu firmy macierzystej wykorzystujących zasoby techniczne lub pierwotnego instytucji pracodawcy. naukowo-badawczej, W obrębie LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki nauk Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA przyrodniczych przykładem takiej firmy jest tworzona obecnie na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu spółka organizowana w ramach projektu „UNINOVA S.A. Centrum wdrożeń i komercjalizacji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu” w ramach programu SPIN-TECH Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Rezultatem projektu będzie spółka celowa, która zajmie się komercjalizacją wyników badań realizowanych na uczelni. Realizacja projektu zaplanowana została w dwóch etapach: pierwszy zakłada ocenę potencjału komercjalizacyjnego uczelni, analizę i wybór ścieżek komercjalizacji oraz przeprowadzenie wyceny praw własności, zostanie także zidentyfikowane uczelniane knowhow. Ocenie poddane zostaną także prace magisterskie i doktorskie realizowane na uczelni przez ostatnie dwa lata, powstanie także baza akredytowanych laboratoriów. Zwieńczeniem tej części jest powołanie spółki celowej, która na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu przyjmie formę prawną spółki akcyjnej. Druga faza realizacji projektu obejmuje obsługę transferu technologii, sprzedaż praw lub ich licencjonowanie, zakładanie spółek spinoff, wsparcie doradcze oraz opracowanie procedur działania i biznesplanów (14). Należy podkreślić, iż niezależnie od branży, najważniejszym elementem procesu wdrażania technologii jest oczywiście innowacyjna myśl, znalezienie rozwiązania problemu, ewentualnie wskazanie nowych zastosowań znanych technologii. Innowacja to wymierny biznesowo skutek wykorzystania wyników badań, wytworzenie nowych jakościowo produktów przy zastosowaniu nowych procesów technologicznych. Efektem takich działań są doskonalsze i konkurencyjne produkty oraz nowocześniejsze i zoptymalizowane metody ich wytwarzania, niezbędne także w obszarze rolnictwa. Pozyskanie nowych rozwiązań wprost z instytucji naukowych (badawczych) pozwala przedsiębiorstwom, których nie stać na prowadzenie własnego pionu badawczo-naukowego szybko oraz komplementarnie zaopatrzyć się w nowoczesną technologię. Sytuacja ta dotyczy większości indywidualnych gospodarstw rolnych, dla których prowadzenie własnych badań jest niemożliwe z uwagi na wysokie koszty, ponieważ przygotowanie nowych rozwiązań oraz prowadzenie projektów badawczych samodzielnie jest czasochłonne i wymaga często ogromnych nakładów finansowych. Z drugiej jednak strony zlecenie stworzenia technologii czy rozwiązania technicznego lub LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA organizacyjnego na własny użytek, daje szansę nie tylko wdrożenia wyników badań w swoim gospodarstwie, lecz także odpłatnego transferu danej technologii u innego producenta. Każdy przedsiębiorca może stymulować i wykorzystać potencjał innowacyjny własnego zespołu pracowników. Motywowanie pracownika polega wówczas na zawieraniu umów na wykonanie projektów wynalazczych czy też tworzenie zespołów wdrożeniowych. Ten model jest powszechnie stosowanym w rolnictwie i ogrodnictwie, gdzie średnio wykwalifikowany personel specjalistyczny potrafi precyzyjnie zdiagnozować i unowocześnić system pracy i jej organizacji. Popularnym i stosunkowo tanim sposobem na pozyskanie nowoczesnych rozwiązań, jest nabycie niewyłącznych i dlatego stosunkowo tanich licencji. Przykładami tego typu rozwiązań w ogrodnictwie, zwłaszcza roślin ozdobnych, jest zakup licencji na produkcję materiału szkółkarskiego roślin nowych odmian, o atrakcyjnym lub też nietypowym wyglądzie, kształcie liści czy kolorystyce kwiatów. Producent rolny, który jest zainteresowany wprowadzeniem w swojej firmie innowacji związanych z obszarem nowoczesnego sprzętu, instalacji czy linii technologicznej, może skorzystać z takich rozwiązań technicznych, które nie są w Polsce chronione prawami wyłącznymi. Wiedzą o takich zasobach są np. zgromadzone rejestry patentów. Wyróżniającym się modelem ekonomicznego pozyskania technologii przez małe czy średnie przedsiębiorstwo, jest opracowanie projektów pochodzących z jednostek naukowo-badawczych i wdrożeniowych, poprzez zawarcie odpowiedniej umowy cywilnoprawnej. Umowa taka jest tworzona między stronami transferu, czyli pomiędzy dwoma lub więcej przedsiębiorstwami lub przedsiębiorstwem i instytucją naukową. Tego typu rozwiązania są powszechnym rezultatem uzyskiwanym w przytoczonych wcześniej projektach stażowych naukowców w przedsiębiorstwach z branży rolniczej i okołorolniczej (6, 7, 10, 15). Wdrożenie innowacyjnej technologii do biznesu to szereg czynności prawnych, finansowych i związanych odpowiednim wdrożeniem nowych rozwiązań. Istotnymi elementami w tym przypadku jest określenie zapotrzebowania rynku, badania jakościowe (ocena konsumenta, testy laboratoryjne, zagadnienia i badania ekologiczne, określenie warunków dopuszczenia wyrobu na rynek itp.) oraz ustalenie właściwych zasad prawnych LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA wykorzystania rezultatów projektu przez producenta od uczelni (prawa autorskie, licencja, patent, know-how itp.). Pomocne w osiągnięciu porozumienia stają się wówczas spółki spinoff oraz inne instytucje zajmujące się wspomaganiem procesu komercjalizacji wiedzy. W ujęciu globalnym, najistotniejszym wyróżnikiem innowacyjności jest wprowadzanie do obrotu gospodarczego nowych i zarazem nowoczesnych wyrobów oraz udoskonalanie produktów już wytwarzanych. Na świecie i w Polsce istnieje wiele sposobów do osiągnięcia tego zamierzonego celu. Najczęściej stosowanym w praktyce jest jednak wprowadzanie obcego kapitału oferującego nowe technologie, jak również wprowadzanie do użytku nowych wyrobów, maszyn i urządzeń opracowanych w pracowniach i laboratoriach wielkich koncernów. W zakresie rolnictwa, gdzie istotnym czynnikiem są warunki przyrodnicze, a także lokalny charakter produkcji, rozwiązania przygotowane dla poszczególnych podmiotów, o charakterze usługi eksperckiej zyskuje szczególne znaczenie i stanowić może kluczowy element powodzenia wprowadzonej innowacji. Podsumowując, transfer technologii w obszarach rolnictwa w Polsce realizowany jest obecnie różnymi metodami. Do najczęstszych sposobów transferu technologii należą: Zakup licencji, w tym zakup licencjonowanych nowoczesnych odmian roślin uprawnych i ozdobnych w celach reprodukcji; Organizowanie szkoleń oraz procesów kształcenia tak, aby nabytą wiedzę i umiejętności można było przenosić poprzez życie zawodowe, w tym organizacji szkoleń branżowych poprzez wyspecjalizowane instytucje, takie jak ośrodki doradztwa rolniczego, instytuty naukowe; Bezpośrednie i pośrednie inwestycje, formalną i poza formalną współpracę i fuzję firm oraz ośrodków badawczych, formalne i nieformalne kontakty oraz wymiana doświadczeń naukowców i wynalazców ze sferą praktyki; Tworzenie specjalistycznych spółek odpryskowych, oferujących usługi eksperckie przez pracowników naukowych; Staże oraz wzajemna wymiana pracowników jednostek badawczo-rozwojowych i uczelni z producentami; LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA Prace badawczo-rozwojowe, wykonywane przez jednostki naukowe na zlecenie agencji i instytucji rządowych, upublicznianie wyników badań; Publikacje i wydawnictwa naukowe i popularno-naukowe, osobiste spotkania twórców, jak konferencje, seminaria, wystawy czy targi; Zakup patentów, licencji oraz know-how na rynku technologii, zakup gotowych rozwiązań technologicznych do zastosowania w produkcji, takich jak zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń. Powszechne wykorzystanie technologii i ciągłe ich unowocześnianie, jest podstawą wielu nowych powstałych dziedzin w obszarze rolno-produkcyjno-usługowej, definiowanych jako gospodarka oparta na wiedzy. Podmioty zainteresowane zdobyciem przewagi konkurencyjnej w rzeczywistości rynkowej, coraz częstej nie są w stanie osiągnąć jej opierając się jedynie na własnych możliwościach finansowych i zapleczu badawczo-rozwojowym. Najbardziej liczący się na rynku producenci coraz chętniej korzystają z dorobku innych podmiotów, dążąc do zapewnienia własnej ofercie szerokiej użyteczności, tak oczekiwanej przez klientów, a także unikalności, poszukiwanej wśród nabywców. Obserwuje się rosnące zainteresowanie rezultatami badań naukowych oraz aktywnością wdrożeniową jednostek naukowobadawczych, tak by rozwiązania szczególnie wartościowe, podnoszące jakość produktów i poprawiające zdolności konkurencyjne, wykorzystać w skutecznie zarządzanych przedsiębiorstwach. Oznacza to rosnące zainteresowanie transferem technologii wśród różnych uczestników rynku. Stosunkowo niewielkie, w porównaniu z innymi krajami, wykorzystywane rezultatów badań prowadzonych w uczelniach w sektorze rolniczym wskazuje na konieczność wsparcia procesu administracyjnego i choćby częściowego zewnętrznego finansowania procesu transferu technologii, co wydaje się narzędziem niezbędnym do skutecznego wykorzystania zasobów wiedzy i techniki wyższych uczelni. Obecnie w Polsce istnieje około 2 milionów małych i średnich przedsiębiorstw, ale tylko ok. 2,5 procenta z nich to przedsiębiorstwa high-tech (5). Dla zwiększenia efektywności wykorzystania badań naukowych przez rolnictwo, a tym samym, do poprawy LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA konkurencyjności polskich producentów żywności konieczne jest tworzenie konsorcjów, w których partnerami są uczelnie oraz ośrodki badawcze, producenci i przedsiębiorcy zainteresowani komercyjnym zastosowaniem i wykorzystaniem wyników badań naukowych w celu zwiększenia konkurencyjności swoich podmiotów. Producentów rolnych i ogrodniczych, należących zwykle do sektora małych i średnich przedsiębiorstw nie stać na własne laboratoria badawcze i z tego powodu winny mieć dostęp do nowych technologii opracowywanych na uczelniach. Specyfika branży i duże rozdrobienie kapitału, stwarza szansę na skuteczną i obustronnie korzystną współpracę w sektorze gospodarki rolnej. Polskie rolnictwo, dysponujące dużą powierzchnią użytków rolnych i dużymi zasobami ludzkimi zajmuje ważne miejsce w strukturze gospodarki żywnościowej Unii Europejskiej. Pod względem ogólnej powierzchni użytków rolnych nie ustępujemy innym gospodarkom europejskim. Zdecydowana przewaga upraw polowych w użytkowaniu ziemi świadcząca o dużej roli produkcji roślinnej oraz możliwość uprawy wielu gatunków stwarzają szansę, aby Polska stała się zagłębiem żywnościowym i produkcji roślinnej dla Wspólnoty. Przebiegający obecnie proces modernizacji polskiego rolnictwa, zarówno w zakresie wykorzystanych technologii jak i ograniczeń związanych z wprowadzeniem zasad integrowanej produkcji i integrowanej ochrony roślin, powoduje pojawienie się przestrzeni do wykorzystania transferu technologicznego i skorzystanie z potencjału polskich ośrodków badawczych. Stosowane przez wiele lat tradycyjne metody produkcji, ze stosunkowo niewielkim zużyciem nawozów sztucznych i środków ochrony roślin stać się może atutem w obliczu zasad integrowanej produkcji roślinnej. Wybrane elementy tradycyjnej uprawy roślin i chowu zwierząt mogą więc okazać się atutem polskiego rolnictwa, np. w kontekście rozwoju rolnictwa ekologicznego czy żywności o wysokich walorach smakowych, tradycyjnej metodzie produkcji itp. Krajowy rynek żywności ekologicznej jest stosunkowo niewielki, gospodarstwa ekologiczne produkują głównie na potrzeby własne lub dla wąskiej grupy odbiorców. Analizując problematykę poruszaną w publikacjach naukowych oraz sygnały płynące z rynku i biznesu, możemy wskazać kilka głównych nurtów otwartych na stosowanie nowych technologii w rolnictwie: LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA Tworzenie nowych technik uzyskiwania genotypów roślin oraz uzyskiwanie nowych odmian o cechach lepiej odpowiadających praktyce rolniczej oraz przetwórstwu niż aktualnie uprawiane, a także ich praktyczne zastosowanie w uprawach polowych; Nowoczesne metody hodowli roślin, innowacyjne metody krzyżowania i selekcji, powodowania mutacji genotypu roślin i uzyskiwanie nowych odmian; obowiązek stosowania kwalifikowanego materiału siewnego i nasadzeniowego, dobór odmian przydatnych do uprawy w warunkach integrowanej produkcji. Do innowacyjnych rozwiązań w zakresie produkcji roślinnej, o wysokim potencjalne komercjalizacyjnym zaliczyć należy z pewnością hodowlę nowych odmian roślin uprawnych, o zwiększonej odporności na niekorzystne czynniki uprawy, o większej wartości biologicznej uzyskanych płodów rolnych, jak również lepszych zdolnościach przetwórczych i przechowalniczych. Wyższe powodzenie w uprawie spowodowane jest także stosowaniem odwirusowanych sadzonek roślin, pochodzących z produkcji metodami in vitro. Zainteresowanie producentów budzi również zastosowanie szczepionek mikoryzowych w uprawie roślin wieloletnich czy stosowanie preparatów mikrobiologicznych jako substancji poprawiających właściwości gleby oraz środki ochrony roślin. W tym sektorze zaobserwować można zainteresowanie licznymi biopreparatami przydatnymi do stosowania jako fungicydy czy insektycydy. Wzrost zastosowania w praktyce innowacyjnych rozwiązań przyczynia się więc do wzrostu konkurencyjności polskiego sektora rolnego oraz uzyskiwania plonów o wyższej wartości, zarówno biologicznej, jak i rynkowej. Kontakt: Dr inż. Marta Czaplicka-Pędzich, Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, e-mail: [email protected] LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. CZŁOWIEK–NAJLEPSZAINWESTYCJA Literatura: 1. Górka M., Ruda M. 2012. Innowacje w gospodarstwach rolniczych województwa podkarpackiego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, 29: 126-131. 2. Matusiak K., Guliński J. 2010. System transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce – Siły motoryczne i bariery. PARP. 3. Nowoczesne i odpowiedzialne rolnictwo. Niezależny dodatek tematyczny dystrybuowany wraz z Rzeczpospolitą. 2013, nr 1. 4. Sikora J. 2011. Psychospołeczne warunki upowszechniania innowacji na wsi i w rolnictwie. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2011, Oeconomica 291(65): 123–132. Źródła internetowe: 5. http://bip.mg.gov.pl 6. http://dolnoslaskie.ks.paip.pl 7. http://wca.wroc.pl 8. http://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/prow-2007-2013/grupy-producentow-rolnych.html 9. http://www.inhort.pl/ 10. http://www.it.arisa.com.pl 11. http://www.lodr-bratoszewice.pl/aktualnosci/innowacyjne-technologie-dla-polskiego-ogrodnictwa 12. http://www.ncbir.pl/programy-strategiczne/srodowisko-naturalne-rolnictwo-i-lesnictwo---biostrateg/ 13. http://www.pi.gov.pl/iob/chapter_86486.asp 14. http://www.up.wroc.pl/aktualnosci/19012/uninova_w_strone_komercjalizacji.html 15. http://www.innowacyjnystaz.pl/ LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93 PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki
