Skutki zmian strukturalnych w zakresie transferu

Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA
Skutki zmian strukturalnych w zakresie transferu wiedzy i technologii i ich wpływ na rozwój
gospodarczy Polski
Krzysztof Nawotka
Opublikowany w listopadzie 2012 r. raport Komisji Europejskiej „Regional Innovation
Scoreboard 2012” pokazuje pozycję polskich województw na tle regionów Unii Europejskiej,
Szwajcarii i Norwegii w różnych mierzalnych aspektach innowacyjności. Wszystkie regiony tak
rozumianej Europy zostały sklasyfikowane wedle różnych parametrów w cztery zgeneralizowane
kategorie: od najwyższej liderów innowacyjności do najniższej słabych innowatorów. Na mapie
Europy pojawia się, nakreślona południkowo wzdłuż zachodniej granicy Polski, wschodniej i
południowej granicy Czech i Słowenii linia, po której wschodniej stronie znajdują się niemal wyłącznie
regiony najsłabsze pod względem innowacyjności. W Polsce ponad ten poziom wybiło się jedynie
Mazowsze osiągając drugi najniższy szczebel umiarkowanego innowatora, trzy zaś inne regiony
(dolnośląskie, małopolskie, pomorskie) znalazły się tuż poniżej linii granicznej. Raport RIS 2012
zarówno pokazuje dość ścisłą korelację między poziomem innowacyjności a zamożnością
poszczególnych regionów europejskich, jak i uzmysławia znaczenie istniejącej od średniowiecza
granicy kulturowej w Europie, niestety usytuowanej na naszej zachodniej granicy. Bezpośrednio na
zachód od granicy Polski znajdują się bowiem regiony zaliczające się do najbardziej innowacyjnych w
Europie.
Na takie dane należy spojrzeć w kontekście znanych statystyk Eurostatu pokazujących
osiągnięty w polskich województwach poziom PKB na głowę i projekcje jego osiągnięcia w
najbliższych latach. Znów przoduje Mazowsze – oczywiście ponownie za sprawą Warszawy. Jako
jedyny region Polski przekroczyło ono już granicę 75% średniej unijnej, opuszczając tym samym strefę
niedorozwoju kwalifikującą region do korzystania w kolejnych perspektywach finansowych UE ze
środków na rozwój regionalny. W 2014 r. barierę 75% średniej unijnej powinno pokonać
województwo dolnośląskie, a następnie Wielkopolska, Małopolska i Pomorze. Te dane i projekcje
dość wyraźnie wskazują na opuszczanie przez nasz kraj strefy (względnego) ubóstwa, czego
następstwem będzie też w najbliższych latach zmniejszanie się dotychczasowej przewagi
konkurencyjnej Polski polegającej na wysokiej podaży stosunkowo taniej siły roboczej. Jest więc
LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93
PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki
Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA
oczywiste, że podtrzymanie dotychczasowego wysokiego tempa rozwoju gospodarczego i
cywilizacyjnego Polski będzie wymagało znaczącej poprawy poziomu innowacyjności w naszym kraju
bo przecież w na rynku światowym sukcesy odnoszą te gospodarki rozwinięte, które opanowały
umiejętność sprawnej komercjalizacji zdobyczy myśli naukowej i technicznej.
Wśród przyczyn słabej innowacyjności w Polsce wymienia się niedostateczne wsparcie
instytucjonalne oraz ukształtowane historycznie bariery kulturowe sprawiające, że większość polskich
uczonych nie myśli poważnie o komercjalizacji swych badań, a większość polskich przedsiębiorców
woli kupić sprawdzoną technologię zagraniczną niż ryzykować powierzenie polskiemu uczonemu
opracowanie czegoś zupełnie nowego, choć takie podejście oznacza systemową rezygnację z bycia
leaderem technologii. Przełamaniu tych barier mają służyć rozwiązania ustawowe wprowadzane w
ostatnich latach w ramach reform szkolnictwa wyższego i nauki. Tradycyjnym sposobem na
pokonywanie bariery kulturowej są rozmaite szkolenia wiedzy dla badaczy i studentów poświęcone
komercjalizacji, być może skuteczne, ale tylko w odniesieniu do tych, którzy z własnej woli chcą w
nich wziąć udział. Istotniejszym czynnikiem pozostaje prawdopodobnie fakt skierowania przez
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego podstawowego strumienia finansowania grantowego
badań do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Warunkiem uczestnictwa w wielu jego programach
jest zawiązanie konsorcjum między przedsiębiorcami a uczonymi. Stała praktyka uczestnictwa w tego
rodzaju programach powinna uświadomić przedsiębiorcom i uczonym potencjalne korzyści płynące
ze współpracy nauki i biznesu. Poza tym - jak wolno przypuszczać – obie strony po prostu poznają się
lepiej, co może prowadzić do współpracy też w dziedzinach nie objętych programami grantowymi.
Ponadto obowiązujące od niedawna „Prawo o szkolnictwie wyższym” nakłada na polskie
uczelnie obowiązek współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym, w szczególności prowadzenia
prac naukowych i rozwojowych na rzecz podmiotów gospodarczych. Uczelnie mają też obowiązek
tworzenia akademickich inkubatorów przedsiębiorczości i centrów transferu technologii. Potencjalnie
powinno to zaowocować licznymi działaniami zapewniającymi prawidłowe wsparcie instytucjonalne
transferu wiedzy i technologii ze środowiska naukowego do biznesu. Tak się stanie, jeśli znacząca
część uczelni nie potraktuje tych zapisów ustawowych czysto formalnie, tworząc co prawda
inkubatory i centra transferu technologii, ale w formie trzeciorzędnych jednostek organizacyjnych
uczelni, z definicji niejako słabo współpracujących z biznesem, dla którego uczelnia i jej jednostka
LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93
PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki
Projekt „DOTWIT – miejsce spotkań biznesu z nauką”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA
organizacyjna jest tworem chimerycznym o dziwnym sposobie działania i obcych mu priorytetach
(cytowania, awanse zawodowe, prestiż). „Prawo o szkolnictwie wyższym” daje na szczęście
uczelniom możliwość tworzenia inkubatorów i centrów transferu technologii w formie spółki prawa
handlowego, a więc w takiej, której sposób działania jest biznesowi dobrze znany i przezeń
akceptowany. Wolno mieć nadzieję, że taka – najlepsza dla współpracy nauki z biznesem – forma
zostanie wybrana dla Dolnośląskiego Centrum Transferu Wiedzy i Technologii.
Warto też czerpać ze zgromadzonych już doświadczeń inkubacji przedsiębiorców
akademickich, która jest procesem trudnym, ciągłym i wymagającym nieustannego wsparcia, choć
nie zawsze w formie wydawania gotówki. Przykładem może być Dolnośląski Akademicki Inkubator
Przedsiębiorczości, do którego inicjatorów miałem przyjemność należeć, jako ówczesny prorektor
Uniwersytetu Wrocławskiego. Został on powołany w 2008 r. przez trzy wrocławskie uczelnie i
Wrocławski Park Technologiczny. Uniwersytet, Politechnika i Uniwersytet Przyrodniczy postanowiły
połączyć w nim siły swych uczelnianych inkubatorów przedsiębiorczości uzyskując wsparcie lokalowe
i instytucjonalne ze strony WPT. Do tej pory inkubacji doświadczyło około 70 firm, tworząc 170 miejsc
pracy, a do tego aż połowa firm z DAIP w bardzo krótkim okresie jego istnienia podjęła działalność
eksportową. Wolno przypuszczać, że do powodzenia tego przedsięwzięcia w wielkiej mierze
przyczynił się partner uczelni – uchodzący za największy i najbardziej zaawansowany w rozwoju park
technologiczny w Polsce. Z drugiej strony DAIP, który stanowi zaledwie 5% powierzchni
Wrocławskiego Parku Technologicznego, jest zarazem źródłem najbardziej innowacyjnych firm
ulokowanych w WPT. Mamy tu więc do czynienia z klasycznym przykładem synergii – skutecznego,
proeksportowego przedsięwzięcia w zakresie transferu wiedzy technologii, działającego dobrze dzięki
połączeniu sił kilku mocnych uczelni i doświadczonej spółki z otoczenia biznesu. Prawidłowa forma
organizacyjna WPT i otwartość uczelni godzących się – co nie zawsze jest standardem w nauce
polskiej – na pozbycie się cząstki swej suwerenności na rzecz wspólnego przedsięwzięcia wyznaczają
drogi wsparcia instytucjonalnego transferu wiedzy i technologii, które powinny w dłuższej
perspektywie doprowadzić do znaczącego wzrostu pozycji nowych technologii w polskiej gospodarce
i eksporcie.
LIDER: Agencja Rozwoju Innowacji SA, ul. Ostródzka 38, 54 – 116 Wrocław, tel./fax 71 354 07 93
PARTNERZY PROJEKTU: Uniwersytet Wrocławski, Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG SA, Powiat Legnicki