BAŁWOCHWALSKI - Słownik polszczyzny XVI wieku

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: BAŁWOCHWALSKI (stan na dzień:
11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
BAŁWOCHWALSKI (36) ai
bałwochwalski (31), båłwochwalski (5); båłwochwalski HistAl, Mącz (2), bałwochwalski :
båłwochwalski Biel (8 : 1), SkαrŻyw (13 : 1).
sg m N bałwochwalski (3). ◊ G bałwochwalski(e)go (2). ◊ D bałwochwalski(e)mu (1). ◊ A
bałwochwalski (4). ◊ f G bałwochwalski(e)j (2). ◊ A bałwochwalską (1). ◊ I bałwochwalską (2). ◊ n A
bałwochwalskie (1). ◊ L bałwochwalskim (1). ◊ pl N m pers bałwochwalscy (1). ◊ G bałwochwalskich
(6). ◊ D bałwochwalskim (1). ◊ A m pers bałwochwalski(e) (1). ◊ subst bałwochwalski(e) (6). ◊ I m
bałwochwalski(e)mi (1). ◊ f bałwochwalskimi (1). ◊ L bałwochwalskich (2).
Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.
Przymiotnik od „bałwochwalstwo”; wyznający bałwochwalstwo, wynikający z bałwochwalstwa,
nαleżący do bałwochwalstwa; pogański (36) : iż ták wiele mąk podeymuieſz/ ile bogow álbo
bałwochwálskich chwał cżyniſz. HistAl Kv; LubPs R2v; Przecżże tedy tegoż nie rozumiećie o
ſproſnych báłwochwálſkich ofiárach. BibRadz II 95d marg, I 196a marg; iż dawał pomoc krolom
báłwochwálſkim Izráelſkim. BielKron 84, 7v, 9, 11, 42, 78v (9); Mącz 81b, 164c; SkarJedn 389;
[Marek Aretuzyjański] ieden báłwochwálſki pogáńſki kosćioł mieſzkánie dyabelſkie obálił SkarŻyw
273, 68, 130, 230, 253, 341 (14); Ten [Turczyn] tedy nayduk táki/ co ſie niewiém z iákich puſcz/
y z báłwochwálſkich láſów wyrwał OrzJan 26; WujNT 878; SarnStat 195; á ludźie [...] głupſtwo ono
y ślepotę báłwochwálſką/ porzućili. SkarKaz 487a.
W charakterystycznych połączeniach: bałwochwalskie bluźnierstwo, chwała, ciemność, człowiek, dom,
drzewo, kapłan (3), kościoł (4), krol, las, miasto, najazd, niewiasta, ofiara (3), ogień (2), ołtarz, pokłon,
słup (2), służba (3), ślepota, wymysł, zabobon (2).
a. W polemikach religijnych katolików z innowiercami obelżywy epitet stosowany do katolickich
obrządków religijnych (2) : iáko [...] bluznićie Páná Iezu Kryſtuſá Syná Bożego/ kiedy wáſze
Báłwochwálſkie Mſze tzytaćie KrowObr 168; dowiodę: iż Sbiſzká Kárdynałá krzeſt/ krzeſćiáńſki był:
y Mſzą krzeſćiáńſką/ nie báłwochwálſką miewał OrzList e3.
Synonim: pogański.
ZZie