KAKTUSOWATE (Cactaceae) KAMELIOWATE (Theaceae)

KAKTUSOWATE (Cactaceae)
WYSTĘPOWANIE: tropikalne i subtropikalne
suche obszary obu Ameryk (szczególne bogactwo
form w Meksyku i w Peru), kilka gatunków występuje w Afryce. Około 120 rodzajów i ponad 2000 gat.
MORFOLOGIA: od form drobnych po olbrzymy.
Większość to sukulenty łodygowe (reszta drzewa
i krzewy). Łodygi są kuliste, kolumnowe, żebrowane, spłaszczone, mięsiste – zawierają tkankę
magazynującą wodę; pokryte są gęsto cierniami
2
(przekształcone liście); przejęły asymilację CO (są
zielone i mają szparki). Liście asymilacyjne występują u prymitywnego rodzaju drzewidło (Pereskia).
KWIATY: duże, barwne, często mocno pachnące.
Promieniste i grzbieciste, prawie zawsze obupłciowe. Okwiat pojedynczy, wielolistkowy. Pręciki liczne, umieszczone nierzadko spiralnie na dnie kwiatowym. Słupek 1, dolny; u prymitywnych przedstawicieli słupki liczne, prawie wolne. Zapylane
przez owady, ptaki i nietoperze.
OWOCE: często mięsiste, czasem twarde,
pokryte zwykle kolącymi cierniami.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Są ulubionymi
obiektami uprawy doniczkowej i szklarniowej.
Szczególną rolę pełnią opuncje (Opuntia), dostarczają jadalnych owoców i używane są na żywopłoty. Największym kaktusem jest karnegia
olbrzymia (Carnegia gigantea) osiągająca 20 m,
rośnie gł. na pustyniach Arizony. Kaktusy dostarczają wody pitnej na obszarach bezwodnych
(„źródła pustyni”).
JK
KAMELIOWATE (Theaceae)
WYSTĘPOWANIE: kraje tropikalne i subtropikalne. Rodzina liczy około 30 rodzajów i 550 gatunków.
MORFOLOGIA: wiecznie zielone rośliny o zdrewniałych łodygach (drzewa i krzewy). Liście ułożone
skrętolegle, nie podzielone, skórzaste lub błoniaste.
KWIATY: duże i pachnące, najczęściej 5-dzielne.
Okwiat zróżnicowany na kielich i koronę. U prymitywnych przedstawicieli działki i płatki umieszczone
są spiralnie na osi kwiatu. Pręcikowie – zbudowane
z wielu pręcików, które u bardziej wyspecjalizowanych gatunków zrastają się z nasadami w 5 pęczków. Słupek przeważnie górny, o zalążni podzielonej
na tyle komór, ile jest owocolistków (3-5).
OWOCE: torebka lub pestkowiec.
UŻYTKOWANIE: najważniejszą dla człowieka
rośliną tej rodziny jest herbata (Thea), z jej liści
przyrządza się jeden z najpopularniejszych naparów
świata (2-4% teiny). Wyróżnia się 2 rodzaje surowca:
h. zieloną (nie fermentowaną) i h. czarną (fermentowaną) Przyrządzanie herbaty było już w Chinach
znane na 3000 lat p.n.e., jednak sposób, w jaki to
robimy obecnie, datuje się dopiero od XVw. Nasiona
kamelii (Camellia) zawierają do 70% tłuszczu,
z którego otrzymuje się wysokiej jakości olej.
– 27 –
JK