zestaw kazusów

dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
I. W związku ze zmianą rozporządzenia WE nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny
prawodawca polski zmienił przepisy ustawy prawo celne, zmiany polegały m.in. na wprowadzeniu do
ustawy definicji zawartych w art. 4 tego rozporządzenia i dołączenie do ustawy załącznika zawierającego
taryfę celną wzorowaną – z jednym wyjątkiem (zapewne wprowadzonym omyłkowo) – na taryfie
zawartej w rozporządzeniu WE nr 2658/87 w sprawie taryfy i nomenklatury statystycznej oraz w sprawie
Wspólnotowej Taryfy Celnej. Zmiana ustawy weszła w życie w dn. 1.01.2010r.
Proszę ocenić konsekwencje wskazanych zmian dla organów celnych i sądów administracyjnych.
II. Art. 6 dyrektywy 2003/88/WE PE i Rady z dnia 4 listopada 2003r. dotyczącej niektórych aspektów
organizacji czasu pracy stanowi: „Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu zapewnienia,
że zgodnie z potrzebą zapewnienia ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników: (…) b) przeciętny
wymiar czasu pracy w okresie siedmiodniowym, łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych, nie
przekracza 48 godzin”. Obowiązujący w państwie członkowskim X kodeks pracy stanowi zaś, że
„przeciętny wymiar czasu pracy w okresie siedmiodniowym nie może przekroczyć 48 godzin, a
uwzględniając także pracę w godzinach nadliczbowych 68 godzin”. Jan K., obywatel państwa X, odmówił
wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych wydanego przez jego pracodawcę–spółkę jawną,
której wspólnikami są osoby fizyczne, prowadzącą sprzedaż prasy, podnosząc, że przepracował już w
okresie siedmiodniowym 48 godzin, a ww. dyrektywa zakazuje pracy, włączając w to pracę w godzinach
nadliczbowych, ponad 48 godzin w takim okresie. Podobnie postąpił Piotr N., obywatel państwa
członkowskiego Y, zatrudniony w państwie X na stanowisku nauczyciela języka angielskiego w szkole
podstawowej oraz Krzysztof A., obywatel państwa X, zatrudniony na stanowisku kierownika wydziału w
Przedsiębiorstwie Państwowym B.
Proszę ocenić zasadność stanowiska Jana K., Piotra N. i Krzysztofa A.
III. Gmina państwa członkowskiego X prowadziła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
w zakresie dostawy pewnych materiałów leczniczych dla gminnych ośrodków opieki zdrowotnej.
Warunkiem udziału w postępowaniu było m.in. przedłożenie zaświadczenia wydanego przez podmiot
państwa X potwierdzającego, że oferent wykonał już tego rodzaju dostawy w ramach zamówienia
publicznego. Do kryteriów wyboru oferty zaliczono m. in. to, czy materiały zostały wyprodukowane z
użyciem surowców pochodzących z państwa X (preferowane oferty). Spółka ABC, mająca siedzibę w
państwie członkowskim Z, uprzednio nie prowadząca żadnej działalności w państwie X, złożyła ofertę w
ww. postępowaniu. Ponieważ nie przedłożyła ww. zaświadczenia, nie została dopuszczona do udziału w
postępowaniu. Spółka zakwestionowała stanowisko gminy, powołując się na dyrektywę Rady dotyczącą
tego typu zamówień publicznych, która m.in. w sposób enumeratywny wyliczała przesłanki wstępnej
kwalifikacji oferentów, nie zaliczając do nich wymogu przedłożenia ww. zaświadczenia, oraz na art. 34
TFUE, podnosząc, że preferowanie ofert dostawy materiałów wyprodukowanych z surowców
pochodzących z państwa X stanowi środek zakazany przez art. 34 TFUE.
a) Czy protest spółki powinien być uwzględniony?
b) Czy w sprawie istnieje możliwość bądź obowiązek zwrócenia się do TSUE o wydanie orzeczenia
prejudycjalnego? Jeśli tak, proszę sformułować pytanie(a).
IV. Jeden z zakładów produkcyjnych polskiej spółki ABC zajmującej się przetwórstwem rolnym mieścił się
w Turcji. Zgodnie z tureckimi przepisami wszyscy przetwórcy rolni używający zarówno importowanych,
jak i krajowych owoców byli obłożeni tzw. opłatą wyrównawczą. Różny był jednak moment nałożenia tej
opłaty – importerzy uiszczali ją w momencie przewozu owoców przez granicę, zaś producenci używający
krajowych owoców w chwili wprowadzenia gotowych przetworów do obrotu. Spółka ABC odwołała się do
sądu tureckiego od decyzji organu podatkowego nakazującej uiszczenie opłaty w związku z
przekroczeniem granicy przez towar, podnosząc, że przepisy tureckie są niezgodne z umową
stowarzyszeniową między WE i ich państwami członkowskimi a Turcją. Umowa przewidywała, że „żadna
ze Stron Umowy nie będzie nakładać, bezpośrednio lub pośrednio, na produkty drugiej Strony Umowy
jakichkolwiek podatków wewnętrznych, które byłyby wyższe niż podatki nakładane bezpośrednio lub pośrednio
na podobne produkty krajowe. Żadna ze Stron Umowy nie będzie nakładać na produkty drugiej Strony Umowy
jakichkolwiek podatków wewnętrznych, które prowadziłyby do pośredniej ochrony własnych produktów. Strony
Umowy powinny, nie później niż na początku trzeciego roku po wejściu w życie niniejszej Umowy, uchylić
wszystkie przepisy istniejące w czasie jej wejścia w życie, które są sprzeczne z powyższymi zasadami.”
a) Czy w tej sprawie sąd może bądź powinien skorzystać z pomocy TSUE?
b) Czy spółka ABC może powołać się w postępowaniu sądowym bezpośrednio na postanowienia tej
umowy?
c) Jaka byłaby odpowiedź na pytania 1 i 2, gdyby opisana sytuacja miała miejsce w Polsce (tj. chodziłoby
o zakład produkcyjny tureckiego przedsiębiorcy w Polce, który przetwarza owoce sprowadzane z Turcji,
a polskie przepisy podatkowe miałyby taką treść jak wskazane powyżej przepisy tureckie)?
1
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
V. Spółka ABC sprowadzała do Polski z państw trzecich pewne półprodukty, których część sprzedawała,
a część wykorzystywała do produkowania przez siebie w Polsce komputerów. Deklaracja celna spółki
w zakresie zaklasyfikowania towaru (w konsekwencji także wysokości należnego cła) i pochodzenia
towaru została zakwestionowana przez Naczelnika Urzędu Celnego w Krakowie, który wydał stosowną
decyzję. Spółka wniosła odwołanie od tej decyzji do Dyrektora Izby Celnej w Krakowie, a gdy utrzymał
on w mocy zaskarżoną decyzję, skargę do WSA w Krakowie. Sąd skargę oddalił. Także skarga kasacyjna
została oddalona przez NSA. W toku postępowania sądowoadministracyjnego Spółka nie wnosiła o
zwrócenie się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Kilka miesięcy później TSUE wydał - na wniosek
litewskiego sądu administracyjnego, prowadzącego postępowanie w sprawie przedsiębiorcy litewskiego,
sprowadzającego na terytorium celne UE te same towary, których dotyczyła sprawa Spółki ABC orzeczenie prejudycjalne dotyczące pochodzenia tego towaru i jego ujęcia w taryfie celnej, przy czym w
pełnym zakresie orzeczenie to odpowiadało stanowisku Spółki ABC wyrażonym w jej deklaracji celnej.
Czy Spółka ABC może doprowadzić do zmiany decyzji celnej lub wyroków sądów administracyjnych?
VI. Jan K., obywatel czeski, prowadził zarejestrowaną w Czechach działalność gospodarczą polegającą
na świadczeniu usług informatycznych. W 2005r. wykonał na zamówienie Spółki ABC sp. z o.o. z siedzibą
w Krakowie usługę. Ponieważ Spółka nie wypłaciła Janowi K. wynagrodzenia w umówionym terminie 2
tygodni liczonym od dnia realizacji usługi, Jan K. złożył we właściwym Sądzie w Krakowie pozew o
zapłatę wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi w sposób określony w art. 7 ustawy o terminach
zapłaty w transakcjach handlowych. W odpowiedzi na pozew pozwany zażądał złożenia przez powoda
kaucji na podstawie art. 1119 kpc, podnosząc, że w sprawie nie występuje żadna okoliczność wskazana w
art. 1120 kpc. Ponadto, kwestionując w ogóle zasadność powództwa, z ostrożności procesowej pozwany
podniósł, że powód wskazał niewłaściwy sposób ustalenia wysokości odsetek za opóźnienie – powinny
być one, ze względu na zasadę pierwszeństwa prawa UE, ustalone w sposób wskazany w dyrektywie
2000/35 w sprawie zwalczania opóźnień w transakcjach handlowych. W odpowiedzi na pozew pozwany
wskazał także, iż zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do unijnego Sądu, bowiem w sprawie konieczne
jest zinterpretowanie prawa UE, a wyłączną kompetencję w tym zakresie – w przypadku, gdy wniosek o
wydanie orzeczenia prejudycjalnego składa osoba fizyczna - posiada unijny Sąd.
Kodeks postępowania cywilnego (w brzmieniu obowiązującym w 2005r.):
„Art. 1119. Powód cudzoziemiec jest obowiązany na żądanie pozwanego złożyć kaucję na zabezpieczenie
kosztów procesu.
Art. 1120. Obowiązku takiego nie ma powód cudzoziemiec w następujących wypadkach:
1) jeżeli w państwie, do którego należy, obywatele polscy nie mają takiego obowiązku;
2) jeżeli ma w Polsce miejsce zamieszkania lub majątek wystarczający na zabezpieczenie kosztów;
3) jeżeli przysługuje mu lub uzyskał zwolnienie od kosztów sądowych;
4) w sprawach małżeńskich niemajątkowych, w sprawach z powództwa wzajemnego i w postępowaniu
nakazowym;
5) w sprawach, które strony zgodnie poddały jurysdykcji sądów polskich”
Art. 3 ust. 1 lit. d dyrektywy 2000/35:
„wysokość odsetek za opóźnienia w płatnościach ("stopa ustawowa"), do których zapłaty jest
zobowiązany dłużnik, stanowi sumę stopy procentowej odsetek zastosowanej przez Europejski Bank
Centralny do jego ostatniej głównej operacji refinansowania przeprowadzonej przed pierwszym dniem
kalendarzowym odnośnego półrocza ("stopa referencyjna"), i dodatkowo przynajmniej 7 punktów
procentowych ("marża"), o ile w umowie nie ustalono inaczej. Dla Państw Członkowskich, które nie
uczestniczą w trzecim stopniu unii gospodarczo-walutowej, stopa referencyjna odpowiada stopie
procentowej ich banku centralnego. W obu przypadkach stosuje się stopę referencyjną, która obowiązuje
w pierwszym dniu kalendarzowym odnośnego półrocza, dla następnych sześciu miesięcy”.
a) Proszę ocenić zasadność twierdzeń zawartych w odpowiedzi na pozew.
b) Czy w sprawie istnieje możliwość bądź obowiązek zwrócenia się do ETS o wydanie orzeczenia
prejudycjalnego? Jeśli tak, proszę sformułować pytanie(a).
VII. W państwie członkowskim weszła w życie ustawa, która przewidywała, iż niektóre rodzaje
kosmetyków mogą być sprzedawane tylko w aptekach, przy czym naruszenie tego obowiązku stanowiło
wykroczenie. Inspekcja handlowa wykryła, że w jednej z sieci supermarketów prowadzonej w tym
państwie przez spółkę ABC sp. z o.o. sprzedawane są tego rodzaju kosmetyki. W związku z tym wszczęła
ona postępowanie przed sądem karnym przeciwko członkom zarządu tej spółki. Obwinieni podnieśli, iż
wskazana ustawa jest sprzeczna z art. 34 TFUE i w związku z tym nie popełnili żadnego wykroczenia.
Czy sąd karny może bądź powinien zwrócić się do TSUE z wnioskiem o wydanie orzeczenia
prejudycjalnego? Jeśli tak, na jakim etapie postępowania wniosek powinien być złożony oraz jak powinny
być sformułowane pytania?
2
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
VIII. W dniu 11.06.2010r. panią Hannę Nowak odwiedził w jej domu w Katowicach akwizytor
reprezentujący ABC sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie i przedstawił jej ofertę zakupu sprzętu AGD. Pani
Nowak podpisała krótką umowę, na podstawie której zakupiła ten sprzęt. Uiściła przy tym część ceny w
kwocie 2.000,- zł. Pozostałą część ceny w kwocie 39.000,- zł pani Nowak wpłaciła na rachunek bankowy
spółki ABC w dniu 15.06.2010r.
Po konsultacjach z mężem, które przeprowadziła po jego powrocie z zagranicy, pani Nowak uświadomiła
sobie, że zakupiony sprzęt jest jej całkowicie zbędny, przypomniała sobie też mgliście, że akwizytor
powiedział, że ma prawo do odstąpienia od umowy. W związku z tym w dniu 25.09.2010r. pani Nowak
wysłała do Spółki oświadczenie o odstąpieniu od umowy i żądanie zwrotu zapłaconej kwoty.
Gdy Spółka odmówiła zwrotu tej kwoty, twierdząc, że pani Nowak nie może w świetle prawa polskiego
odstąpić od umowy bez podania przyczyn, pani Nowak wniosła do Sądu w Katowicach, właściwego dla jej
miejsca zamieszkania pozew o zapłatę.
W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanej Spółki podniósł w pierwszej kolejności zarzut braku
właściwości miejscowej Sądu w Katowicach, ponieważ w ww. umowie zastrzeżono, iż wszelkie spory
wynikające z niej będzie rozstrzygał Sąd właściwy dla siedziby Spółki. Ponadto, wniósł o oddalenie
powództwa, ponieważ oświadczenie Pani Nowak o odstąpieniu od umowy nie było skuteczne.
W związku z twierdzeniem strony pozwanej, pełnomocnik procesowy powódki podniósł, że prawo
konsumenta do odstąpienia od umowy w takiej sytuacji przewiduje dyrektywa 85/577/EWG, a także
wniósł o złożenie przez Sąd pytań prejudycjalnych do unijnego Sądu.
Ustawa z dn. 2.03.2000r. o ochronie niektórych praw konsumentów (…) stanowi:
„Art. 2.1. Konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić
bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia
umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem.”
„Art. 3. 1. Kto zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej
zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym
mowa w art. 2 ust. 1, i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i
nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby); obowiązany jest także wręczyć konsumentowi
pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i
cenę.”
„Art. 4. Jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg
terminu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić
od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Konsument nie może
jednak z tego powodu odstąpić od umowy po upływie trzech miesięcy od jej wykonania.”
Dyrektywa 85/577/EWG z dn. 20.12.1985r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów
zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa stanowi:
„Art. 4. W przypadku transakcji objętych zakresem art. 1, przedsiębiorcy są zobowiązani zawiadomić
konsumentów na piśmie o przysługującym im prawie do odstąpienia od umowy w terminie wymienionym
w art. 5, podając nazwisko i adres osoby, wobec której można dochodzić tego prawa. Takie
zawiadomienie zawiera datę zawarcia umowy i wszelkie dane umożliwiające jej identyfikację. Jest ono
dostarczone konsumentowi: a) w przypadku art. 1 ust. 1, w momencie zawarcia umowy; […]. Państwa
członkowskie zapewnią ustanowienie właściwych środków ochrony konsumentów w krajowym
ustawodawstwie, w przypadku gdy informacje określone w niniejszym artykule nie zostaną dostarczone”.
Art. 5.1. Konsument ma prawo do odstąpienia od umowy przez wysłanie zawiadomienia w terminie
nie krótszym niż siedem dni od otrzymania zawiadomienia określonego w art. 4, zgodnie z procedurą
ustanowioną w ustawodawstwie krajowym. […]. 2. Wysłanie przez konsumenta zawiadomienia zwalnia
konsumenta z wszelkich zobowiązań wynikających z umowy”.
a) W jaki sposób Sąd rozpoznający powództwo pani Nowak powinien odnieść się do wniosku jej
pełnomocnika (chodzi zarówno o ocenę merytoryczną wniosku, jak i wskazanie czynności, które –
zgodnie z przepisami proceduralnymi - powinien podjąć Sąd)?
b) W jaki sposób powódka może doprowadzić do kontroli decyzji Sądu o zwróceniu się albo niezwróceniu
się z pytaniem prejudycjalnym?
c) Czy, a jeśli tak, to w jakim stadium tej sprawy pojawi się obowiązek sądu krajowego zwrócenia się
z pytaniem prejudycjalnym? Jaka byłaby odpowiedź na to pytanie, gdyby pani Nowak zapłaciła cenę
wyższą o 10.000,- zł?
d) Proszę podać, jakie elementy powinien zawierać wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego,
w szczególności sformułować pytanie(a).
e) Proszę odnieść się do twierdzeń zawartych w odpowiedzi na pozew.
3
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
IX. (A) Rada i PE wydały dyrektywę 98/34 z dnia 22 czerwca 1998r. ustanawiającą procedurę udzielania
informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, zwaną dalej „dyrektywą 98/34”. Dyrektywa
przewiduje m.in., że każde państwo członkowskie przed wydaniem przepisów określających, jakie
wymogi techniczne (czyli wymogi dotyczące m. in. poziomu jakości, bezpieczeństwa, wymiarów,
oznaczania i opakowania produktu) muszą spełniać produkty wprowadzane do obrotu w tym państwie,
powinno przedłożyć projekt tych przepisów Komisji oraz odroczyć ich wydanie do czasu uzyskania
informacji od Komisji, czy tego rodzaju przepisy nie zostaną uchwalone w akcie prawa UE, lub opinii
Komisji. W sierpniu 2007r. w Polsce została wydana, bez uprzedniego zawiadomienia Komisji, i weszła w
życie ustawa w sprawie etykietowania niektórych produktów spożywczych, zwana dalej „ustawą”. Art. 5
ustawy stanowi, że oznaczenie tych produktów nie może obejmować wyrażenia „wytworzone w Polsce”
lub innego, podobnego wyrażenia, jeśli produkty te nie zostały w całości wytworzone z polskich surowców
i opakowane w Polsce. W styczniu 2010r. spółka BBB, zajmująca się produkcją artykułów spożywczych,
oraz spółka MMM, zajmująca się sprzedażą hurtową takich artykułów, obie z siedzibą w Krakowie,
zawarły umowę dostawy, zgodnie z którą spółka BBB miała wyprodukować i dostarczyć spółce MMM
pewne produkty spożywcze. Spółka BBB wykonała swoje zobowiązanie, jednak nie otrzymała od spółki
MMM umówionej ceny w kwocie 70.000,- zł. W tej sytuacji spółka BBB wniosła pozew przeciwko spółce
MMM o zapłatę ceny do właściwego sądu gospodarczego. W odpowiedzi na pozew spółka MMM wniosła o
oddalenie powództwa, podnosząc, iż dostarczone jej produkty spożywcze nie spełniają wymogów
technicznych określonych w art. 5 ustawy, jako że noszą oznaczenie „wytworzone w Polsce”, choć zostały
opakowane na Litwie. Spółka BBB stwierdziła, że wskazana ustawa nie może być stosowana, ponieważ
jest niezgodna z dyrektywą 98/34.
(B) Powodowa spółka wniosła również o zasądzenie na jej rzecz od spółki MMM odsetek za opóźnienie
w zapłacie ceny w wysokości 15% w stosunku rocznym. Spółka wyjaśniła przy tym, że taka wysokość
odsetek wynika z art. 3 dyrektywy PE i Rady 2000/35 z dnia 29 czerwca 2000r. w sprawie zwalczania
opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, zwanej dalej „dyrektywą”, której termin
implementacji przypadał na dzień 7.08.2002r. Zgodnie z tym przepisem, wysokość odsetek za opóźnienie
w płatności należności wynikającej z umowy gospodarczej stanowi suma stopy procentowej stosowanej w
odniesieniu do pewnych transakcji przez EBC (stopa ta wynosiła w 2010r. 8%) i dodatkowo przynajmniej
7%, o ile w umowie nie ustalono inaczej. Umowa spółek BBB i MMM nie określała wysokości odsetek za
opóźnienie w zapłacie ceny. W odpowiedzi na pozew pozwana spółka MMM podniosła z ostrożności
procesowej, iż spółka BBB nie może żądać zapłaty odsetek w wysokości 15% w stosunku rocznym, jako
że nie przewiduje jej prawo polskie. Zgodnie z przepisami prawa polskiego obowiązującymi w 2008r., w
przypadku opóźnienia w zapłacie zobowiązania pieniężnego wierzycielowi należą się od dłużnika odsetki w
wysokości jedynie 10% w stosunku rocznym.
(C) Uznając, że wyłączną kompetencję do rozstrzygnięcia sporu dotyczącego zgodności wskazanych
powyżej przepisów prawa polskiego z przepisami odnośnych dyrektyw UE posiadają sądy polskie, a nie
TSUE, sąd gospodarczy wystąpił - na podstawie art. 193 Konstytucji RP oraz art. 3 ustawy o Trybunale
Konstytucyjnym - z pytaniem prawnym dotyczącym zgodności tych przepisów do Trybunału
Konstytucyjnego.
a) Proszę ocenić zasadność stanowiska sądu gospodarczego (lit. C).
b) Czy, a jeśli tak, to w jakim stadium tej sprawy pojawi się obowiązek sądu krajowego zwrócenia się
z pytaniem prejudycjalnym?
c) W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie drugie proszę sformułować pytanie(a) prejudycjalne.
X. W dn. 2.01.2010r. spółka EDF sp. z o.o. z siedzibą w Dreźnie, wpisana do rejestru spółek
prowadzonego przez sąd gospodarczy w Dreźnie, oraz spółka ABA sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
zawarły umowę spółki z o.o. mającej działać pod firmą YYY sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, dokonując
równocześnie wyboru Zarządu tej Spółki. Zgodnie z art. 164 ksh, Zarząd zgłosił zawiązanie Spółki do
Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie XI Wydział Gospodarczy KRS w celu wpisania jej
do rejestru przedsiębiorców KRS. Ponieważ - zdaniem Sądu - § 20 umowy załączonej do wniosku o wpis
jest niezgodny z art. 234 ksh, co stanowi przeszkodę w dokonaniu wpisu, wezwał wnioskodawcę do jej
usunięcia. W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawca podniósł, że art. 234 ksh jest niezgodny z
przepisami TFUE regulującymi swobodę zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, w związku z czym
spółka powinna być wpisana do KRS bez modyfikacji umowy założycielskiej. Sąd wydał postanowienie o
oddaleniu wniosku o wpis. Wnioskodawca złożył apelację od tego postanowienia.
§20 umowy spółki: „Zgromadzenia Wspólników mogą odbywać się w siedzibie Spółki, w Warszawie lub w
Dreźnie”.
Art. 234 ksh: „§ 1. Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowa spółki nie wskazuje
innego miejsca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. § 2. Zgromadzenie wspólników może się odbyć również
w innym miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę na
piśmie”.
Czy sądy rozpoznające sprawę mogły bądź powinny zwrócić się do TSUE z wnioskiem o wydanie
orzeczenia prejudycjalnego? Jeśli tak, to jak powinno być sformułowane pytanie(a)?
4
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
XI. (A) Pani Kowal, obywatelka czeska, prowadziła w Pradze działalność gospodarczą polegającą na
doradztwie podatkowym i kredytowym. Zgodnie z czeskimi przepisami podatkowymi, pani Kowal co
miesiąc wyliczała i wpłacała do Urzędu Skarbowego podatek od towarów i usług (VAT). Przy obliczaniu
wysokości podatku VAT nie uwzględniała wynagrodzenia, które otrzymywała za prowadzenie w imieniu
swoich klientów negocjacji z bankami w sprawie kredytów. Czeskie przepisy podatkowe nie przewidywały
zwolnienia od podatku VAT takiej działalności. Pani Kowal uważała jednak, że zwolnienie przysługuje jej
na podstawie art. 13 dyrektywy Rady z 1977r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw
członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych (…), zwaną dalej „dyrektywą”.
Art. 13 dyrektywy: „Państwa członkowskie zwalniają z podatku od towarów i usług następujące
transakcje: 1) udzielanie oraz negocjacje w sprawach kredytu oraz zarządzanie kredytem przez osobę
zarządzającą nim (…)”.
(B) W 2006r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pradze po przeprowadzeniu kontroli w przedsiębiorstwie
pani Kowal wydał decyzję, w której określił jej zobowiązanie w zakresie podatku VAT w dużo wyższej niż
uiszczona przez nią kwocie oraz nałożył na nią karne opłaty przewidziane w prawie podatkowym. W
uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że pani Kowal obliczając podatek VAT powinna była uwzględnić
wynagrodzenie otrzymane za prowadzenie negocjacji w sprawach kredytu, ponieważ czeska ustawa o
VAT nie przewiduje zwolnienia od podatku VAT tego rodzaju działalności. Naczelnik Urzędu podkreślił
przy tym, że nie mógł wydać innej decyzji, ponieważ zgodnie z art. 120 czeskiej Ordynacji Podatkowej
„organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa”. Naczelnik Urzędu wskazał również, że
kompetencję do oceny zgodności przepisów krajowych z prawem wspólnotowym mają sądy, a nie organy
administracyjne państw członkowskich. Zdaniem organu, dyrektywa nie może mieć zastosowania w
sprawie pani Kowal również z tego powodu, że jest to sprawa czysto krajowa - dotyczy podatku VAT
pobieranego od obywatelki czeskiej przez państwo czeskie.
(C) Pani Kowal zawiadomiła Komisję Europejską, że Czechy nienależycie implementowały dyrektywę,
jako że czeskie przepisy podatkowe nie przewidują kilku zwolnień zarówno o charakterze
przedmiotowym, jak i podmiotowym określonych w ww. dyrektywie. Ponieważ Komisja przez pół roku od
otrzymania tego zawiadomienia nie wszczęła postępowania przeciwko Czechom, pani Kowal postanowiła
złożyć skargę do ETS na bezczynność Komisji. A gdy już po złożeniu tej skargi Komisja przekazała –
powołując się na art. 226 TWE (obecnie art. 258 TFUE) - rządowi czeskiemu uzasadnioną opinię, w której
podniosła zarzut nienależytej implementacji ww. dyrektywy w zakresie tylko niektórych zwolnień
podatkowych wskazanych przez panią Kowal w złożonym Komisji zawiadomieniu, pani Kowal postanowiła
zaskarżyć także tę opinię do ETS. Również rząd czeski zdecydował się – acz z innych powodów niż pani
Kowal - złożyć skargę do ETS przeciwko Komisji mającą na celu stwierdzenie nieważności ww. opinii.
Zdaniem rządu czeskiego, nieprzeprowadzenie przez Komisję przed wydaniem opinii innych czynności
określonych w art. 226 TWE (obecnie art. 258 TFUE) stanowiło naruszenie istotnego wymogu
proceduralnego, co - zgodnie z art. 230 TWE (obecnie art. 263 TFUE) - powinno prowadzić do
stwierdzenia nieważności uzasadnionej opinii.
a) Proszę ocenić zasadność decyzji organu podatkowego.
b) Proszę ocenić zasadność skarg złożonych przez panią Kowal i rząd czeski.
XII. Pani Dzodzi była obywatelką Togo, żoną Belga, który nigdy nie korzystał ze swobody
przemieszczania się do innego państwa członkowskiego. Po śmierci męża w 1980r. pani Dzodzi ubiegała
się o prawo stałego pobytu w Belgii, powołując się na rozporządzenie Komisji nr 1251/70 przewidujące
prawo pracowników migrujących i niektórych członków ich rodzin do pozostania na terytorium państwa
członkowskiego po zakończeniu pracy w tym państwie. W Belgii o prawie stałego pobytu rozstrzyga organ
administracyjny. Belgijska ustawa o cudzoziemcach przewiduje, że niemający obywatelstwa belgijskiego
małżonek obywatela Belgii powinien być traktowany tak jak małżonek obywatela innego państwa
członkowskiego.
Czy w niniejszej sprawie istniała możliwość uzyskania pomocy ETS?
5
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
XIII. Rozporządzenie Rady w sprawie wspólnej organizacji rynków bananów wprowadziło w 2010r.
wspólny system importu bananów z państw trzecich. Przewidywało ono kontyngent w wys. 2 mln ton
rocznie na import bananów z Azji, który był zwolniony z cła, w przypadku pozostałego importu cło miało
być pobierane. Kontyngent miał być rozdysponowany przez organy państw członkowskich. Spółka A importer bananów odwołała się od decyzji w sprawie licencji importowej wydanej na jej rzecz przez organ
polski do WSA, wskazując, że rozporządzenie Rady ogranicza swobodę działalności gospodarczej
gwarantowaną przez polską konstytucję, a ponadto zostało wydane bez wymaganej przez TFUE opinii
Parlamentu Europejskiego. W odwołaniu spółka wniosła także o zastosowanie środka tymczasowego
polegającego na przyznaniu jej dodatkowych licencji na import bananów do czasu rozstrzygnięcia sprawy
oraz o zwrócenie się przez WSA z pytaniem prejudycjalnym. WSA nie złożył takiego pytania, ale zgodził
się z zarzutami spółki i uwzględnił jej skargę, stwierdzając w uzasadnieniu wyroku, że rozporządzenie w
takich warunkach nie mogło być podstawą prawną decyzji administracyjnej.
a) Czy, a jeśli tak, to jakie czynności powinien podjąć WSA w przypadku złożenia przez stronę wniosku o
zwrócenie się z pytaniem prejudycjalnym? Czy decyzja w sprawie (nie)zwrócenia się z takim pytaniem
może być zaskarżona? Proszę także ocenić prawidłowość wyroku WSA.
b) Czy, a jeśli tak, to w jakiej sytuacji możliwe jest zastosowanie wskazanego przez spółkę A środka
tymczasowego?
XIV. W II.2004r. pięciu polskich producentów leków zawarło umowę w sprawie wspólnego prowadzenia
badań w celu opracowania formuły leku na jedną z nieuleczalnych dotychczas chorób i przetestowania
wytworzonego w ten sposób leku. Umowa zawierała klauzulę arbitrażową, zgodnie z którą wszelkie
spory, które mogą wyniknąć z tej umowy, miały być rozpatrywane przez arbitrów powołanych przez
strony. W XII.2005r. powstał spór co do wysokości kwoty, którą zgodnie z umową powinna zwrócić
spółka A pozostałym producentom w związku z poniesionymi przez nie wydatkami. Strony powołały
arbitrów. Arbitrzy wydali wyrok zasądzający od spółki A na rzecz pozostałych producentów żądaną przez
nich kwotę. Spółka A uznała, że wyrok jest nieprawidłowy i zaskarżyła go do sądu gospodarczego.
Dopiero w skardze o uchylenie tego wyroku podniosła, iż umowa jest sprzeczna z art. 81 TWE (obecnie
art. 101 TFUE).
Art. 1206 kpc stanowi: „§ 1. Strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli:
1) brak było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc
według prawa dla niego właściwego,
2) strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu przed sądem polubownym
lub w inny sposób była pozbawiona możności obrony swoich praw przed sądem polubownym,
3) wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny lub wykracza poza zakres
takiego zapisu, jeżeli jednak rozstrzygnięcie w sprawach objętych zapisem na sąd polubowny daje się oddzielić
od rozstrzygnięcia w sprawach nieobjętych tym zapisem lub wykraczających poza jego zakres, wyrok może być
uchylony jedynie w zakresie spraw nieobjętych zapisem lub wykraczających poza jego zakres; przekroczenie
zakresu zapisu na sąd polubowny nie może stanowić podstawy uchylenia wyroku, jeżeli strona, która brała
udział w postępowaniu, nie zgłaszała zarzutów co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza zakres zapisu,
4) nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed tym
sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony,
5) wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był dokument podrobiony lub
przerobiony,
6) w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok sądu.
§ 2. Uchylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy sąd stwierdził, że:
1) według ustawy spór nie może być rozstrzygnięty przez sąd polubowny,
2) wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej
Polskiej (klauzula porządku publicznego)”.
Czy arbitrzy lub sąd mogli bądź powinni zwrócić się do ETS z wnioskiem o wydanie orzeczenia
prejudycjalnego? Jeśli tak, proszę sformułować pytanie(a).
XV. Spółka B., mająca siedzibę we Francji, zajmowała się produkcją piwa. Sprzedawała swoje produkty
m. in. w Niemczech. W tym czasie warunkiem wprowadzenia alkoholu na rynek niemiecki było uzyskanie
zezwolenia specjalnego niemieckiego organu. Uchylił on decyzję zezwalającą spółce B. na sprzedaż piwa
na terytorium Niemiec, podnosząc, że piwo to nie spełnia wymogów prawa niemieckiego w zakresie
składu (tzw. wymóg czystości piwa). Zarówno w postępowaniu przed tym organem, jak i później w
kolejnych instancjach odwoławczych spółka B. powoływała się na sprzeczność przepisu prawa
niemieckiego zawierającego nakaz czystości piwa z art. art. 34 TFUE.
a) Czy zarzut spółki B. jest zasadny?
b) Jeśli odpowiedź na pytanie pierwsze jest pozytywna, to jakiego rodzaju rozstrzygnięcie powinno być w
tej sprawie wydane przez organy niemieckie?
c) Czy w opisanej sytuacji spółce B. przysługują inne roszczenia na podstawie prawa unijnego? Jeśli tak,
jaki organ jest właściwy do rozstrzygnięcia sprawy?
6
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
XV. Jeden z polskich klubów sportowych uzyskał w 2006r. z budżetu gminy dotację. Zgodnie z art. 87
ust. 1 i art. 88 ust. 2 TWE (obecnie art. 107 ust. 1 i art. 108 ust. 2 TFUE), w 2007r. KE stwierdziła, że
dotacja ta była niezgodna ze wspólnym rynkiem, co zobowiązywało właściwy organ polski do odebrania
przekazanej kwoty. Kopia decyzji Komisji została doręczona przez rząd polski zarządowi klubu. Po kilku
miesiącach organ polski wydał decyzję nakazującą klubowi zwrot dotacji. Klub odwołał się od tej decyzji,
podnosząc, że pomoc finansowa nie podlegała jeszcze regulacji Traktatu, a z ostrożności procesowej
wskazała również, że KE nie uzasadniła należycie decyzji i wydała ją z naruszeniem właściwej procedury.
Czy sąd rozpatrujący skargę klubu może/powinien zwrócić się z zapytaniem prejudycjalnym do ETS?
XVI. Rząd polski zwrócił się do Komisji Europejskiej o zezwolenie na zawieszenie opłat celnych od
bananów importowanych z państw trzecich. KE wydała decyzję odmowną. Spółka ABC, importująca do
Polski banany z Brazylii, zaskarżyła tę decyzję. W skardze Spółka podniosła, że, po pierwsze, KE nie
zwróciła się do Komitetu Doradczego ds. Ceł, choć rozporządzenie Rady, na podstawie którego KE wydała
decyzję, przewiduje procedurę konsultacji projektu decyzji z tym Komitetem, po drugie, KE nie
uwzględniła sytuacji na rynku owoców w Polsce i nie uzasadniła w pełni swojej decyzji.
a) W jakim trybie tego rodzaju skargi są wnoszone? Jaki organ jest właściwy w przypadku tego rodzaju
skarg?
b) Jakiej treści orzeczenie powinno być w tej sprawie wydane?
XVII. W latach 2004-2005 ogłoszono upadłość wielu przetwórni owoców działających w północnych
regionach Włoch, a w związku z tym gwałtowanie wzrosła liczba bezrobotnych w tych regionach.
Przyczyną upadłości była intensywna konkurencja ze strony przetwórni z Polski i Republiki Czeskiej, które
sprzedawały swoje wyroby we Włoszech po dużo niższych cenach niż ceny stosowane przez lokalne
wytwórnie. W dn. 10.11.2005r. rząd włoski zwrócił się do Komisji Europejskiej o zezwolenie – na
podstawie art. 37 Aktu Akcesyjnego z 2003r. – na wydanie zakazu importu z Polski i Czech pewnych
wyrobów przemysłu przetwórstwa rolnego przez okres 6 m-cy jako niezbędnego środka ochronnego.
Wniosek ten poparła Francja, jako że import polskich i czeskich przetworów owocowych do Włoch
ograniczył również sprzedaż na rynku włoskim przetworów francuskich. W dn. 15.11.2005r. Komisja
wydała decyzję, w której wyraziła zgodę na zastosowanie przez Włochy tego rodzaju środka ochronnego.
Polscy i czescy przedsiębiorcy prowadzący przetwórnie owoców uważają, że tego rodzaju zakaz jest
nadmierną i nieuzasadnioną restrykcją (jest nieproporcjonalny), tym bardziej że część z nich podpisała z
włoskimi przedsiębiorcami handlowymi długoterminowe umowy dostawy swoich wyrobów. Natomiast
niemiecka spółka ABC, która sprzedawała we Włoszech przetwory owocowe nabywane od polskich
producentów, uznała, że zakaz nie odnosi się do jej działalności we Włoszech.
Art. 37 ust. 1 Aktu Akcesyjnego stanowi: „Jeżeli przed końcem trzyletniego okresu następującego po
przystąpieniu pojawią się trudności, które są poważne i mogą utrzymywać się w jakimkolwiek sektorze
gospodarki, lub mogą spowodować pogorszenie sytuacji gospodarczej danego obszaru, nowe Państwo
Członkowskie ze zwrócić się o zezwolenie na podjęcie środków ochronnych w celu naprawienia sytuacji i
dostosowania danego sektora gospodarki do wspólnego rynku. W takich samych okolicznościach każde z
obecnych Państw Członkowskich może zwrócić się o zezwolenie na podjęcie środków ochronnych w
stosunku do jednego lub większej liczby nowych Państw Członkowskich”.
Proszę doradzić: a) polskim i czeskim przedsiębiorcom, czy i w jakim trybie (z podaniem właściwego
organu) mogą oni doprowadzić do sądowej kontroli decyzji KE, oraz b) spółce ABC, czy jej twierdzenie
jest prawidłowe.
XVIII. Komisja Europejska wydała w 2011r. decyzję o wypłaceniu Hiszpanii pewnej kwoty w ramach
środków z Funduszu Rozwoju Regionalnego na budowę elektrowni na Wyspach Kanaryjskich. Skargę na
tę decyzję do TSUE wniosła organizacja X, której celem statutowym jest działanie na rzecz ochrony
środowiska, twierdząc, iż ma legitymację do złożenia tej skargi ze względu na swe cele statutowe, a tym
samym szczególny interes w tej sprawie (dodała przy tym, iż wszystkie państwa członkowskie w
szerokim zakresie przyznają organizacjom działającym w celu ochrony środowiska prawo do udziału w
postępowaniach dotyczących inwestycji, które mogą oddziaływać na środowisko, jako że interesy
związane z ochroną środowiska są wspólne i przysługują nieokreślonej liczbie podmiotów), jak również
kilku przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na Wyspach Kanaryjskich. Skarżący
kwestionowali zgodność budowy elektrowni z dyrektywą WE nr 85/337 w sprawie oceny
skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne.
Ponadto, organizacja X wszczęła postępowanie przed właściwymi hiszpańskimi organami
administracyjnymi przeciwko rządowi hiszpańskiemu, zarzucając mu niesporządzenie wymaganych przez
tę dyrektywę raportów.
a) W jakim trybie skarga organizacji X powinna być złożona?
b) Jakie powinno być rozstrzygnięcie sprawy podniesionej w skardze organizacji X?
c) Proszę doradzić X, czy i w jaki inny sposób może dochodzić celów statutowych w tej sprawie.
d) Czy hiszpańskie organy administracyjne mogą zbadać zgodność decyzji Komisji z dyrektywą UE?
7
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
XIX. Dyrektywa Rady (nr 80/987/EWG) w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich
dotyczących ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy miała być implementowana
do dnia 20.10.1983r. W państwie członkowskim X implementowano ją w 1985r. W dniu 15.06.1984r.
została ogłoszona upadłość spółki ABC, mającej siedzibę w państwie X, z powodu jej niewypłacalności.
Pracownicy spółki nie otrzymali wynagrodzenia za ostatnie 3 miesiące pracy w spółce.
Dyrektywa nr 80/987 stanowiła:
Artykuł 1
1. Niniejszą dyrektywę stosuje się do roszczeń pracowników, wynikających z umów o pracę lub stosunku
pracy i istniejących wobec pracodawców, którzy są niewypłacalni w rozumieniu art. 2 ust. 1.
(…)
Artykuł 2
1. Do celów niniejszej dyrektywy pracodawcę uważa się za niewypłacalnego:
a) w przypadku wszczęcia postępowania przewidzianego przez przepisy ustawowe, wykonawcze i
administracyjne danego Państwa Członkowskiego, które dotyczy aktywów pracodawcy i ma na celu
zaspokojenie wszystkich wierzycieli oraz pozwala na uwzględnienie roszczeń określonych w art. 1 ust. 1; i
b) jeżeli władza, upoważniona na mocy wymienionych przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych:
- zadecydowała o wszczęciu postępowania przed sądem,
- lub stwierdziła definitywnie zamknięcie przedsiębiorstwa lub zakładu pracodawcy jak również
niewystarczalność aktywów, by pokryć koszty wszczęcia postępowania przed sądem.
2. Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla prawa krajowego dotyczącego definicji pojęć
"pracownik", "pracodawca," "wynagrodzenie", "roszczenie wynikające z prawa nabytego" i "prawo
prowadzące do nabycia roszczenia".
(…)
Artykuł 3
1. Państwa Członkowskie podejmują środki niezbędne, aby instytucje udzielające gwarancji zapewniły,
zgodnie z art. 4, zaspokojenie roszczeń pracowników, wynikających z umowy o pracę lub stosunku pracy
i dotyczących zapłaty należności za okres poprzedzający wskazaną datę.
2. Data określona w ust. 1 pozostaje do wyboru Państw Członkowskich jako:
- termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy,
- lub termin wypowiedzenia pracy pracownikowi z powodu niewypłacalności pracodawcy,
- lub termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy lub termin zakończenia umowy o pracę lub
stosunku pracy, danego pracownika spowodowany niewypłacalnością pracodawcy.
Artykuł 4
1. Państwa Członkowskie mają prawo do ograniczania odpowiedzialności instytucji udzielających
gwarancji określonych w art. 3.
2. Jeżeli Państwa Członkowskie korzystają z prawa określonego w ust. 1, są one zobowiązane do:
- w przypadku określonym w art. 3 ust. 2 tiret pierwsze, zapewnić zaspokojenie roszczeń odnoszących
się do wynagrodzenia należnego za trzy ostatnie miesiące umowy o pracę lub stosunku pracy, zawartego
w okresie sześciu miesięcy poprzedzających termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy;
- w przypadku określonym w art. 3 ust. 2 tiret drugie, zapewnić zaspokojenie roszczeń, odnoszących się
do wynagrodzenia należnego za trzy ostatnie miesiące umowy o pracę lub stosunku pracy, które
poprzedzają datę wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi z powodu niewypłacalności pracodawcy;
- w przypadku określonym w art. 3 ust. 2 tiret trzecie, zapewnić zaspokojenie roszczeń z tytułu
wynagrodzenia za pracę za osiemnaście ostatnich miesięcy umowy o pracę lub stosunku pracy, które
poprzedzają termin wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub termin ustania umowy o pracę, bądź
stosunku pracy pracownika, zaistniałego z powodu niewypłacalności pracodawcy. W tych przypadkach
Państwa Członkowskie mogą ograniczyć odpowiedzialność do zapłaty należnych wynagrodzeń za okres
ośmiu tygodni lub wielu okresów częściowych trwających w sumie osiem tygodni.
3. Jednakże, aby uniknąć zapłaty kwot przekraczających społeczny cel niniejszej dyrektywy, Państwa
Członkowskie mogą ustalić pułap odpowiedzialności zaspokojenia roszczeń pracowniczych. Jeśli Państwa
Członkowskie korzystają z tej możliwości, powiadamiają Komisję o metodach, według których pułap
został ustalony.
Artykuł 5
Państwa Członkowskie ustalają szczegółowe zasady organizacji, finansowania i funkcjonowania instytucji
gwarancyjnych, szczególnie przestrzegając następujących zasad:
a) aktywa instytucji są niezależne od kapitału obrotowego pracodawców i nie mogą być zajęte w trakcie
postępowania upadłościowego;
b) pracodawcy biorą udział w finansowaniu, chyba że są one w całości zabezpieczone przez władze
publiczne;
c) odpowiedzialność instytucji jest niezależna od wykonywania obowiązku finansowania.
Czy w opisanej sytuacji pracownikom spółki X przysługują roszczenia na podstawie prawa unijnego
(odpowiedź uzasadnij)? Jeśli tak, jaki organ jest właściwy do rozstrzygnięcia sprawy?
8
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
XX. Zgodnie z dyrektywą UE, dystrybutorowi energii elektrycznej – spółka „Energy Mix” przysługiwało
wobec jej kontrahentów – producentów energii elektrycznej prawo do odstąpienia od umowy ze skutkiem
natychmiastowym w razie wystąpienia nieprzewidzianego zdarzenia w postaci siły wyższej.
W związku z bardzo poważną awarią sieci elektrycznej w wyniku powodzi obejmującej rozległe
obszary Polski, spółka ta złożyła swoim kontrahentom oświadczenie, w którym odstępowała od zawartych
uprzednio umów. Odstąpienie zostało dokonane ze skutkiem natychmiastowym.
Firmy te odmówiły uznania odstąpienia od umowy za skuteczne, powołując się na fakt, że pomimo
upływu przepisanego prawem terminu dyrektywa nie była implementowana do prawa polskiego.
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, po bezskutecznym wniosku o zadanie pytania prejudycjalnego
złożonym do sądu rozpatrującego spór między spółkami, postanowił samodzielnie zwrócić się do TS UE z
pytaniem prejudycjalnym dotyczącym a) wykładni postanowień dyrektywy b) ważności przepisów
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczących unijnej polityki energetycznej c) relacji
podporządkowania między prawem krajowym a prawem UE we wskazanym przedmiocie.
Sąd krajowy odmówił uwzględnienia wniosku jednej ze spółek, zwracającej się o tymczasowe
zawieszenie skutków odstąpienia od umowy, powołując się na fakt, że w polskich przepisach brak jest
regulacji pozwalającej na zastosowanie takiego środka tymczasowego.
W międzyczasie zaalarmowana doniesieniami prasowymi Komisja Europejska skierowała przeciwko
Polsce skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniu państwa członkowskiego, powołując się na brak
powiadomienia co do środków przyjętych w celu transpozycji dyrektywy i proponując nałożenie okresowej
kary pieniężnej. W toku postępowania Polska podnosiła, że katastrofa naturalna w postaci powodzi
stanowiąca przypadek siły wyższej uniemożliwiła jej dopełnienie zobowiązania państwa członkowskiego,
ponieważ na tydzień przed upływem rocznego terminu implementacji przewidzianego dla tej dyrektywy
zalaniu uległy ważne dokumenty. Trybunał nie uwzględnił tego argumentu i nałożył okresową karę
pieniężną wyższą niż proponowana przez Komisję.
W konsekwencji ustawodawca krajowy implementował dyrektywę, uchwalając nową ustawę, jednak
– w odniesieniu do uprzednio istniejących przepisów krajowych, które okazały się sprzeczne z nowo
implementowaną dyrektywą – odmówił ich uchylenia, stwierdzając, że zgodnie z zasadą pierwszeństwa
prawa unijnego wystarczy, żeby normy uznane za sprzeczne nie były stosowane, gdyż zasada ta zakłada
prymat stosowania, a nie obowiązywania. Po naciskach ze strony Komisji i pod wpływem groźby
wszczęcia kolejnego postępowania ze skargi na naruszenie zobowiązań państwa członkowskiego Polska
uchyliła sporne normy, wprowadzając w ich miejsce przepisy, które według Komisji również stały w
sprzeczności z normami dyrektywy, będąc przy tym postanowieniami o randze konstytucyjnej.
Rozpatrując kolejne spory, sądy krajowe stosowały bezpośrednio skuteczne postanowienia
Konstytucji, stojąc na stanowisku, że powinność odmowy ich zastosowania będzie na nich ciążyć od
momentu bądź to ich uchylenia przez ustawodawcę krajowego, bądź to po wydaniu przez Trybunał
Konstytucyjny lub TS UE orzeczenia w przedmiocie ich niezgodności z prawem unijnym.
a) Oceń prawidłowość procedowania Komisji i TS UE w przedmiocie skargi Komisji.
b) Czy postępowanie Komisji i TS UE w przedmiocie skargi Komisji byłoby prawidłowe, gdyby
skarga zarzucała nie brak powiadomienia o środkach przyjętych w celu transpozycji dyrektywy, a jej
nieimplementowanie? Wskaż różnice pomiędzy tymi procedurami.
c) Czy w omawianej sytuacji dopuszczalne jest zadanie pytania prejudycjalnego przez organ
administracji, jakim jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki? Uzasadnij odpowiedź.
d) Oceń możliwość zadania przez sąd krajowy pytania prejudycjalnego dotyczącego a) wykładni
postanowień dyrektywy b) ważności przepisów TFUE dotyczących unijnej polityki energetycznej c) relacji
podporządkowania między prawem krajowym a prawem UE.
e) Czy – zakładając, że w ww. stanie faktycznym Komisja domagała się nałożenia i okresowej kary
pieniężnej, i ryczałtu – ETS ma możliwość/obowiązek nałożenia obu środków? Uzasadnij, odwołując się
do ich funkcji. Czy ETS jest związany wnioskiem Komisji co do sankcji finansowych?
f) Jak wyglądałaby sytuacja sporu toczonego między spółkami przed sądem krajowym, gdyby spór
ten dotyczył rozporządzenia – oceń specyfikę tego aktu prawnego w kontekście możliwości wywoływania
przezeń bezpośredniego skutku. Jak wyglądałaby sytuacja sporu jednej ze spółek z organem
administracji, rozpatrywanego przed sądem krajowym, gdyby spór ten dotyczył rozporządzenia?
g) Czy sąd krajowy mógł w niniejszej sprawie nie wystąpić z pytaniem prejudycjalnym i
samodzielnie odmówić zastosowania normy prawa krajowego sprzecznej z prawem unijnym? Czy gdyby
sprawę rozpatrywał organ administracji, byłby on zobowiązany samodzielnie odmówić zastosowania
normy prawa krajowego sprzecznej z prawem unijnym?
h) Wskaż sądy, które w przypadku zaistnienia wątpliwości są obowiązane, a które jedynie
uprawnione do wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym.
i) Czy stanowisko ustawodawcy krajowego w zakresie pojmowania skutków zasady pierwszeństwa
jest prawidłowe? Uzasadnij.
j) Czy w sytuacji sprzeczności postanowień Konstytucji z prawem unijnym działa zasada
pierwszeństwa? Odwołaj się do stanowiska TS UE I TK.
9
dr Monika Skowrońska, Prawo Unii Europejskiej, wykłady dla aplikantów OIRP w Katowicach, 2015r., hipotetyczne
stany faktyczne
k) Oceń stanowisko sądów krajowych uzależniające odmowę zastosowania postanowień Konstytucji
sprzecznych z prawem unijnym od ich uchylenia przez ustawodawcę krajowego ewentualnie wydania
przez TK lub TS UE odpowiedniego orzeczenia
l) Jak TS UE powinien się zachować w przypadku podniesienia przez Polskę zarzutu
nieimplementowania dyrektywy zgodnie z zasadą wzajemności - z uwagi na to, że Czechy również nie
dokonały takiej implementacji, co odbiło się negatywnie na działalności polskich spółek?
ł) Czy kontrahenci spółki „Energy Mix” mieli obowiązek uznać odstąpienie od umowy przez tę
spółkę mimo nieimplementowania dyrektywy do krajowego porządku prawnego? Uzasadnij.
m) Wskaż przesłanki bezpośredniego skutku dyrektyw.
n) Czy poza konstrukcją bezpośredniego skutku dyrektyw istnieje zasada pozwalająca na
zastosowanie postanowień nieimplementowanej dyrektywy? Wskaż dwa jej ograniczenia.
o) Jakie są w tym przypadku przesłanki dochodzenia przez spółkę „Energy Mix” odpowiedzialności
odszkodowawczej państwa członkowskiego za naruszenie prawa unijnego?
10