Plan urządzenia gospodarstwa leśnego Nadleśnictwa Płaska na
Transkrypt
Plan urządzenia gospodarstwa leśnego Nadleśnictwa Płaska na
Plan urządzenia gospodarstwa leśnego Nadleśnictwa Płaska na lata 2005-2014 wykonało Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku (Umowa Nr 1021 z dnia 10.03.2003 r.). Podstawę do wykonania planu stanowiły: 1. Instrukcja Urządzania Lasu z 1994 roku. 2. Zasady Hodowli Lasu z 2003 roku. 3. Obowiązujące instrukcje z zakresu ochrony przeciwpożarowej i ochrony lasu. 4. Ustalenia I i II Komisji Techniczno-Gospodarczej. 5. Ustalenia Komisji w sprawie Programu Ochrony Przyrody. 6. Inne obowiązujące przepisy dotyczące prowadzenia gospodarki leśnej. Zadaniem IV rewizji urządzania lasu było dokonanie szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczo-leśnej oraz opracowanie planu zagospodarowania lasu. Część ogólna, stanowiąca podsumowanie zebranych materiałów, została opracowana według następującego schematu: A. Ogólna charakterystyka lasów. B. Analiza gospodarki przeszłej. C. Podstawy gospodarki przyszłego okresu. D. Średniookresowy plan zagospodarowania lasu dla nadleśnictwa – ustalenie zadań gospodarczych dla nadleśnictwa. E. Prognoza stanu zasobów drzewnych na koniec okresu gospodarczego oraz potrzeby inwestycyjne nadleśnictwa. F. Omówienie prac urządzeniowych. G. Zestawienie operatu urządzenia lasu. Program Ochrony Przyrody, zgodnie z ustaleniami Komisji w sprawie sporządzenia Programu Ochrony Przyrody, stanowi odrębny tom. A. Ogólna charakterystyka lasów 1. Dane ogólne a) Położenie Nadleśnictwo Płaska położone jest na terenie województwa podlaskiego w powiatach augustowskim (gminy: Lipsk, Płaska i Sztabin) i sejneńskim (gmina Giby). W skład nadleśnictwa wchodzą: Obręb Mikaszówka, Obręb Płaska i Obręb Serwy II. Od 1.01.1995 r. w nadleśnictwie obowiązuje podział na 15 leśnictw (dotychczas 17 leśnictw). Siedziba nadleśnictwa mieści się w miejscowości Żyliny. Położenie, wraz z granicami zasięgu terytorialnego nadleśnictwa, przedstawiono na załączonej mapie. Odległości od urzędów administracji państwowej i instytucji mających znaczenie gospodarcze dla Nadleśnictwa Płaska przedstawiają się następująco: - Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku - 115 km - Urząd Wojewódzki i Marszałkowski w Białymstoku - 115 km - Starostwo Powiatowe i Urząd Gminy w Augustowie - 18 km - Urząd Gminy w Płaskiej - 6 km - Urząd Gminy w Lipsku - 27 km - Urząd Gminy w Sztabinie - 37 km - Starostwo Powiatowe w Sejnach - 32 km - Urząd Gminy w Gibach - 25 km - Urząd Pocztowy w Płaskiej - 6 km Nadleśnictwo Płaska graniczy: od północy z Nadleśnictwami Głęboki Bród i Pomorze, od zachodu z Nadleśnictwem Szczebra, od południa z Nadleśnictwami Augustów i Czarna Białostocka oraz Biebrzańskim Parkiem Narodowym, a od wschodu poprzez granicę państwową z Republiką Białoruś. Podział nadleśnictwa na obręby leśne i leśnictwa oraz podział powierzchni obiektu na grunty leśne zalesione, grunty związane z gospodarką leśną i grunty nieleśne zestawiono w tabeli nr I zamieszczonej na stronie następnej. Zawiera ona również sumaryczne zestawienie danych dotyczących wysokości zadań gospodarczych planowanych na 10-lecie w zakresie użytkowania rębnego, przedrębnego i hodowli lasu. Tabela I. Podział administracyjny na leśnictwa Nr Leśnictwo Numery oddziałów Grunty leśne 1 2 3 4 Powierzchnia (ha) Gr.związ Grunty z gospod. nieleśne leśną 5 Razem Zadania na 10-lecie Odnow. i zales. (ha) Użytkowanie Rębne Przedr. (m3netto) (ha) 6 7 8 9 10 OBRĘB MIKASZÓWKA X XI XII Gruszki Okop Ostryńskie XIII Kudrynki XIV Trzy Kopce Wołkusz XV 1-21, 38-49, 63-69, 88-95, 115-126 22-29, 50-56, 70-77, 96-103, 127134, 162-169, 198-205, 232-235, 257-259, 259A, 344 30-35, 57-62, 78-82, 104-108, 135139, 170-176,206-212, 236-241, 260-262, 274-276, 288-290, 301, 342 36-37, 83-87, 109-114, 140-152, 177-188, 213-222, 242-247 153-161, 189-197, 223-231, 248-256, 263-273, 277-287 291-300, 302-324, 324A, 325-341, 343 Razem Obręb Mikaszówka 1500.62 39.38 30.79 1570.79 43279 1240.31 182.26 1435.46 39.54 30.72 1505.72 49969 1134.43 219.34 1194.41 32.31 273.96 1500.68 26444 958.76 99.78 1363.65 43.77 61.30 1468.72 48350 1084.78 173.72 1312.41 34.90 19.71 1367.02 47234 1036.08 179.93 1365.69 49.91 60.15 1475.75 28564 1192.58 115.87 8172.24 239.81 476.63 8888.68 243840 6646.94 970.90 OBRĘB PŁASKA I II IV Pobojne Mały Borek Królowa Woda Jazy V Hanus III 1-65 66-72, 82-88, 98-105, 115-122, 132140, 150-158, 168-177, 187-197 73-81, 89-97, 106-114, 123-131, 141-149, 159-167, 178-186 207-217, 227-238, 248-259, 269-280, 290-300, 310-320 198-206, 218-226, 239-247, 260268, 281-289, 301-309, 321-329 Razem Obręb Płaska 1481.11 56.41 39.07 1576.59 29253 1342.93 96.75 1465.95 54.73 67.13 1587.81 28766 922.12 109.00 1436.64 43.85 21.94 1502.43 23270 877.29 92.89 1504.00 40.93 22.26 1567.19 60388 1022.09 206.48 1431.98 44.24 57.75 1533.97 39716 861.77 138.49 7319.68 240.16 208.15 7767.99 181393 5026.20 643.61 OBRĘB SERWY II VI VII VIII IX Księży Mostek Gorczyca Sówki Łozki 245-248, 251-254, 257-260, 268271, 286-292, 307-313, 320-326, 331-337, 339-344 249-250, 255-256, 261-267, 272285, 293-306, 314-319, 327-330, 338, 345, 444 346, 346A, 347-387, 397-400, 445 388-396, 401-443 Razem Obręb Serwy II ŁĄCZNIE NADLEŚNICTWO PŁASKA 1206.54 36.76 20.29 1263.59 39793 1005.99 131.67 1192.96 36.11 12.82 1241.89 28306 1034.06 78.98 1304.63 1352.86 40.06 42.41 81.34 36.16 1426.03 1431.43 26756 24097 1180.73 1283.62 81.48 67.36 5056.99 155.34 150.61 5362.94 118952 4504.40 359.49 20548.91 635.31 835.39 22019.61 544185 16177.54 1974.00 b) Rys historyczny Lasy Nadleśnictwa Płaska leżą w obrębie Puszczy Augustowskiej, stanowiąc jej południowo-wschodnie krańce. Puszcza ta, nazywana dawniej Sudawską lub Jaćwieską, po założeniu w 1555 r. przez Zygmunta Augusta miasta Augustów przejęła nazwę „Augustowskiej”. Wykopaliska świadczą o tym, że człowiek pierwotny żył na omawianym obszarze już na początku środkowej epoki kamiennej (mezolitu), tj. 7000-5000 lat p.n.e. Uważa się, że późniejsza grupa ludnościowa należała do prafińskiej grupy językowej. Przed ok. 4000 lat temu zajmowała ona znaczną część północno-wschodniej Europy. Zachodnią rubieżą jej występowania było Pojezierze Mazurskie. Narzędzia z brązu pojawiły się w tym regionie ok. 1300-1100 lat p.n.e. Ich charakter i znajdywana ceramika świadczą o tym, że są to pozostałości kultury łużyckiej, uważanej za prasłowiańską. Osadnictwo prasłowiańskie zapełniało zachodnią część Pojezierza Mazurskiego, dochodziło do Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Na wschód od niej znajdowały się siedziby ludności którą uczeni zaliczają do grupy prabałtyckiej, z której powstały plemiona Prusów, Jaćwingów, Auksztotów i Żmudzinów (Auksztoci i Żmudzini – to przodkowie współczesnych Litwinów). Około 400 lat p.n.e. ludność ta zaczęła rozprzestrzeniać się ku zachodowi. W okresie wędrówek ludów (V – VIII w. n.e.) na tym terenie nie było większych przesunięć etnicznych. We wczesnym średniowieczu pojawiły się wzmianki o ludzie, który słowiańscy sąsiedzi nazywali Jaćwingami. Był to lud rolniczo-pasterski zamieszkujący śródleśne polany. Należeli oni do tej samej grupy językowej, co plemiona litewskie, łotewskie i pruskie. Poziom gospodarki i kultury mieli podobny jak sąsiedni Słowianie i Litwini. W historii zapisali się głównie jako agresywne plemię wsławione najazdami na ościenne ziemie. Dokuczliwe dla Mazowsza sąsiedztwo skłoniło księcia Konrada do sprowadzenia w 1226 r. rycerzy krzyżowych w celu pomocy w odpieraniu tych najazdów. Trwające ponad wiek wyprawy polskie, litewskie, ruskie i później także krzyżackie przyniosły Jaćwingom w 1283 r. druzgocącą klęskę. Ich grody i osady Krzyżacy zrównali z ziemią. Kto przeżył, ten uciekł na Mazowsze, Litwę lub Ruś Grodzieńską, a pojmanych Krzyżacy wysiedlili do Sambii. Rozproszeni Jaćwingowie z czasem zasymilowali się z ludnością tubylczą i powoli tracili swą odrębność kulturową i język. Dawne siedziby plemienne porosła puszcza. Okres ok.150 lat (k. XIII – pocz. XV w.) to tzw. „pustka plemienna”. Nie prowadzono tu wtedy osadnictwa. Granica państwa krzyżackiego przebiegała przez pewien czas wzdłuż rzeki Netty, zwanej Mettą. Koło jeziora Necko, założyli Krzyżacy warownię Mettenburg (prawdopodobnie w miejscu dzisiejszego Augustowa). Twierdza ta stanowiła bazę krzyżackich napadów na pradawny trakt bursztynowy wiodący z Rusi i Litwy nad Morze Bałtyckie. O ziemie Jaćwieży trwały walki między Krzyżakami a Litwinami. W 1392 r. Litwini pod wodzą Wielkiego Księcia Witolda opanowali i spalili zamek Mettenburg. W roku 1422 zakon krzyżacki i Litwa zawarły pokój , na mocy którego Krzyżacy zrzekli się Żmudzi i ziem jaćwieskich. Jest to początek stabilizacji na tych terenach. Ustalono wtedy granicę krzyżacko–litewską, która przetrwała do 1945 r. jako wschodnia granica Prus Wschodnich. W XV i XVI w. pojaćwieskie puszcze, które pierwotnie należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego, były częściowo nadawane możnym rodom litewsko-ruskim. W wyznaczonych miejscach zakładano wsie w których pojawili się myśliwi, osocznicy, bartnicy i rybacy. W pierwszej połowie XVI w. nowa fala osadnicza, tym razem polska, napłynęła z Mazowsza i Mazur. Puszcza Jaćwieska od niepamiętnych czasów stanowiła część ogromnego kompleksu puszcz, jezior i bagien rozciągającego się nieprzerwanym pasem aż do Pregoły. Obszar ten na mapie z 1280 roku określany jest jako „Wielka Knieja”. Przez podziały polityczne najwcześniej wyodrębniła się Puszcza Rajgrodzka. W latach 1464-1476 z rozkazu Kazimierza Jagiellończyka wyznaczono dokładnie granice puszcz na południe od Biebrzy. Zapewne w tym czasie podzielono też puszcze pomiędzy Niemnem a granicą krzyżacką. Najwięcej puszczy przydzielono do zamku grodzieńskiego, tworząc wielką Puszczę Grodzieńską. W XVI w. lasy te zostały podzielone na mniejsze puszcze: Przełomską, Perstuńską oraz Merecką i tworzyły trzy leśnictwa o tych samych nazwach. Puszcze te rozgraniczały rzeki: Rospuda, Czarna Hańcza i Marycha. Nazwy poszczególnych puszcz pochodzą od dworów książęcych, do których należały. Najbardziej na południowy-zachód położona była Puszcza Perstuńska, zwana też Grodzieńską (choć stanowiła ona tylko część dawnej Puszczy Grodzieńskiej), należąca do dworu Perstuń (koło późniejszych Sopoćkiń). Teren dzisiejszego Nadleśnictwa Płaska zaliczony był do tej właśnie puszczy. Na północ od Puszczy Perstuńskiej ciągnął się pas Puszczy Przełomskiej. Nazwę swą zawdzięcza ona staremu dworowi książęcemu Przełom na wschodnim brzegu Niemna, który istniał już w XIV wieku. Bardziej na północ znajdowała się Puszcza Merecka, należąca do dworu Merecz, malowniczo położonego u ujścia rzeki Merecz do Niemna. Tereny te do XVI w. pozostały niemal bezludne, a porastające je lasy stanowiły królewskie i książęce tereny łowieckie. Początki gospodarki leśnej w Puszczy związane są z organizacją służby łowieckiej, która przekształciła się, na mocy ustawy ekonomicznej wydanej w 1557 roku przez Zygmunta Augusta, w administrację leśną. W 1559 roku Puszczę Perstuńską podzielono na 40 ostępów łownych – jako najmniejszych jednostek administracyjnych, który to podział utrzymał się do pierwszego rozbioru Polski. Brak w źródłach wiadomości o początkach eksploatacji puszczy, nie wiadomo czy już w XV wieku rozpoczęto spławiać drewno i jego przeroby. Na sąsiednim północno- wschodnim Mazowszu eksport drewna właśnie w XV wieku osiągnął swój największy rozkwit. Prawdopodobnie dopiero w XVI w. zaczęto użytkować lasy Puszczy Augustowskiej. Pozyskane drewno spławiano dwiema drogami: rzeką Marychą i Czarną Hańczą, a potem Niemnem do Królewca, lub Rospudą, Nettą, Biebrzą i Wisłą do Gdańska. Poza pozyskaniem drewna wypalano potaż, węgiel, pędzono smołę i dziegieć, zajmowano się zbieractwem, łowiectwem i bartnictwem. Z biegiem lat handel drewnem i produktami drewnopochodnymi nasilał się, aby w XVIII w. za czasów podskarbiego Wielkiego Księstwa Litewskiego Antoniego Tyzenhauza osiągnąć najwyższy poziom. W połowie XVII wieku król Władysław IV przekazał północno-zachodnią część Puszczy Augustowskiej na własność zakonowi Kamedułów, którzy pobudowali kościół i klasztor na jeziorze Wigry. Przystąpili oni do karczowania lasów, zakładania smolarni, rudni, hut szkła, tartaków i gorzelni. Przeprowadzona w roku 1639 rewizja Puszczy Perstuńskiej miała na celu zbadanie i uporządkowanie gospodarki puszczańskiej. Rewidujący Puszczę komisarze podzielili ją na dwie kwatery: Wołkuską i Skazdubską. Kwatera wołkuska, obejmująca prawie całą dzisiejszą Puszczę Augustowską, obejmowała 34 ostępy, czyli miejsca w których nie wolno było wycinać drzew, polować i w ogóle ludziom wchodzić. Ówczesne ostępy odpowiadają dzisiejszym rezerwatom. Kwatery wołkuskiej strzegło 30 osoczników ze wsi Kurianowicze, 17 ze wsi Bohatyry na Wołkuszu oraz 6 ze wsi Markowicze. Na ich czele stał dziesiętnik Panas Dziemiańczyk, uposażony w 1 włókę w Kurianowiczach. Razem tej części puszczy pilnowało 54 ludzi. Po rozbiorach Polski tereny Puszczy zostały włączone do Prus. Wprowadzono wówczas nowy podział administracyjny, dzieląc lasy Puszczy na 6 leśnictw. Teren obrębu Serwy II należał do leśnictwa Serrow, a pozostałe do leśnictwa Perstuń. Po roku 1807 Puszcza Augustowska weszła w skład Księstwa Warszawskiego, a w roku 1815 włączono ją do Królestwa Polskiego. W latach 1824-1839 wybudowany został Kanał Augustowski łączący Niemen z Wisłą przez rzekę Nettę, Biebrzę, Narew oraz szereg jezior. Istniejąca wzdłuż Kanału różnica wzniesień ok. 40 m została wyrównana przez 18 śluz. Dział wodny przebiega w okolicy Suchej Rzeczki (130 m n.p.m.) a rezerwuarem wodnym dla Kanału jest jezioro Serwy. Należy przypuszczać, że obniżenie poziomu wody w tym jeziorze oraz wahania wysokości wody podczas spławu, mogły wpłynąć na obniżenie sprawności i produkcyjności siedlisk leśnych w strefie Kanału. Około roku 1840 lasy Puszczy zostały urządzone wg zasad Instrukcji Urządzania Lasów wydanej w 1820 r. przez Komisję Rządową. Zastosowano wówczas metodę dzielnicową. Wprowadzono podział na 8 leśnictw, a te z kolei podzielono na straże i obręby. Lasy obecnego Nadleśnictwa Płaska wchodziły w skład leśnictw Pomorze, Hańcza i Balinka. W tym czasie lasy puszczy podzielono na około 100-hektarowe oddziały o kierunku linii okręgowych z południowego-wschodu na północny-zachód (pod kątem 3150). Linie porębowe były w przybliżeniu prostopadłe do linii okręgowych. Kolej rębu dla boru sosnowego ustalono na 120 lat, świerkowego 90-120 lat, dla lasów liściastych (olchowych z odrośli) 30 lat, a nasiennych 60 lat. Do wyrębów w poszczególnych 30-letnich okresach wyznaczano całe oddziały, które oddawano czasami na 2-3 lata pod uprawę rolną. W wyniku tej metody użytkowania lasu w puszczy powstawały 100-hektarowe powierzchnie drzewostanów równowiekowych. Następne urządzania lasów Puszczy były przeprowadzane około 1870 – 1890 i 1900 – 1913 r. Żywy oddźwięk znalazło na Suwalszczyźnie Powstanie Styczniowe. W Puszczy Augustowskiej walczyły liczne oddziały zbrojne, w których skład wchodzili miejscowi chłopi i drobna szlachta. Po upadku Powstania wiele wsi zostało spacyfikowanych, nasilał się również proces rusyfikacji miejscowej ludności. W okresie I wojny światowej Niemcy prowadzili rabunkową eksploatację Puszczy. Zbudowali 4 tartaki: w Sejnach, Augustowie, Bliźnie i Płocicznie oraz kolejkę wąskotorową, łączącą część lasów Puszczy z Płocicznem, gdzie powstała również fabryka celulozy. Wycięto wówczas 16772 ha drzewostanów pozyskując około 4 mln m3 drewna. W okresie międzywojennym puszczę podzielono na 10 nadleśnictw. Na terenie obecnego Nadleśnictwa Płaska były trzy odrębne: Mikaszówka, Płaska i Serwy. Puszcza stanowiła wówczas własność Skarbu Państwa. Podstawę do sporządzenia planów zagospodarowania lasów stanowiła pierwsza instrukcja urządzania lasu wydana w 1920 roku. Pierwsze, prowizoryczne urządzanie lasów na tym terenie przeprowadzono w niepodległej Polsce w 1921 roku. Definitywne urządzanie przeprowadzono w latach: 1925 – 1926 w Nadl. Mikaszówka, 1924 w Nadl. Płaska, 1928 – 1929 w Nadl. Serwy. W 1931 roku przeprowadzono nadzwyczajną rewizję planów urządzania lasu, dzieląc całą puszczę na 2 obręby: część północną i południową. Obecne Nadleśnictwo Płaska weszło w skład części południowej. Przecięto nowy podział powierzchniowy, tworząc oddziały o pow. około 25 ha. Kierunek cięć przebiegał z północnego wschodu na południowy zachód, czyli prostopadle do obowiązującego w czasach carskich. Drzewostany użytkowano zrębami zupełnymi o szerokości 60 – 80 m w układzie ostępowym. Lasy puszczy podzielono na dwa gospodarstwa: iglaste o 100-letniej kolei rębności i olszowe o 80-letniej kolei rębności. Powierzchnie pozrębowe odnawiano sztucznie sadzeniem lub siewem. Najważniejsze klęski, jakie miały miejsce na terenach obecnego Nadleśnictwo Płaska w latach 1918 – 1939 to: • gradacja strzygoni choinówki w latach 1922 – 1924, w wyniku której zostały zniszczone drzewostany na dużych powierzchniach, • gradacja chrabąszcza kasztanowca w latach 1932 – 1934, w wyniku której na terenach ówczesnych nadleśnictw: Serwy i Płaska pędraki zniszczyły około 1100 ha upraw, co spowodowało konieczność przeprowadzenia rewizji nadzwyczajnej urządzania lasu w 1935 r., • pożar w 1935 r. na terenie wschodniej części ówczesnego Nadleśnictwa Serwy, w wyniku którego zniszczeniu uległo około 700 ha drzewostanów I i II klasy wieku. Okres II wojny światowej przyniósł znaczne szkody w lasach Nadleśnictwa. Przez ten teren w latach 1939 – 1941 przebiegała granica między ZSRR a III Rzeszą. W wyniku rabunkowej gospodarki okupantów i utrzymywania się przez długi okres frontu w latach 1944-1945 zniszczeniu uległy duże powierzchnie drzewostanów. Walki frontowe spowodowały liczne pożary, postrzelanie drzewostanów, a zaminowane tereny (głównie w sąsiedztwie jezior) sprawiały problemy w zagospodarowaniu przez długie lata powojenne. W 1945 roku na terenie obecnego Nadleśnictwa Płaska utworzono nadleśnictwa: Mikaszówka (teren obecnego obrębu Mikaszówka), Serwy (tereny obecnego obrębu Serwy II oraz obrębu Serwy I z Nadl. Szczebra) oraz Rudawka i Krasne z których w 1952 roku powołano Nadleśnictwo Płaska (obecny Obręb Płaska). Rozmiar użytkowania rębnego wyznaczono na podstawie prowizorycznej tabeli klas wieku, a jego planowana roczna wielkość w latach 1946 – 1951 łącznie dla nadleśnictw: Mikaszówka, Płaska i Serwy wyniosła 54880 m3. Plan pozyskania wykonano w około 89,5%. W tym okresie gospodarczym odnowiono lub zalesiono 1979,68 ha gruntów. Wystąpiły też znaczne zaległości w pielęgnowaniu lasu, gdyż wykonanie czyszczeń późnych wyniosło tylko około 10%, a trzebieży około 35% powierzchni planowanej. W latach 1950 – 1951 przeprowadzono prowizoryczne urządzanie lasu i opracowano plany gospodarcze na okres: • Nadleśnictwo Mikaszówka – 1.01.1952 – 31.12.1962 (w obecnych granicach obrębu), • Nadleśnictwo Płaska – 1.01.1952 – 31.12.1962 (w obecnych granicach obrębu), • Nadleśnictwo Serwy - 1.01.1951 – 31.12.1960 (obecny obręb Serwy I i Serwy II). Z lasów wyżej wymienionych nadleśnictw utworzono trzy gospodarstwa: 1) sosnowe – obejmujące typy siedliskowe lasu Bs, Bśw i Bb, 2) dębowo-świerkowo-sosnowe na siedliskach borów mieszanych i lasów mieszanych, 3) jesionowo-olszowe na olsach. Przyjęto następujące wieki rębności: - sosna i świerk - 100 lat, - brzoza, olsza i osika - 80 lat, - jesion i dąb - 140 lat. Na cały ten okres gospodarczy dla powyższych nadleśnictw zaplanowano do pozyskania 591340 m3 drewna. Plan pozyskania został wykonany w ponad 139%. Zaplanowane na ten sam okres wielkości czyszczeń późnych i trzebieży zostały wykonane odpowiednio w około 65% i 64% powierzchni planowanej. Odnowienia i zalesienia wykonano na powierzchni 1586,67 ha, poprawki i uzupełnienia na 213,60 ha. Definitywne plany urządzenia gospodarstwa leśnego dla nadleśnictw: Mikaszówka i Płaska (obecnych obrębów Mikaszówka i Płaska) zostały opracowane na okres 1.10.1963 – 31.09.1973 r. Definitywny plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Serwy (obecne obręby Serwy I i Serwy II) powstał w roku 1962 i obowiązywał do roku 1972. W 1972 roku utworzono istniejące w obecnych granicach Nadleśnictwo Płaska z obrębami Mikaszówka, Płaska i Serwy II (część byłego Nadleśnictwa Serwy – oddz. 245 – 443 i 445). Plan I rewizji urządzenia lasu Nadleśnictwa Płaska sporządzony w latach 1972 – 1973 obejmował lata 1973 – 1983. II rewizję urządzenia lasu przeprowadzono w 1984 roku i w jej wyniku powstał plan na okres od 1.01.1984 do 31.12.1993 r. W latach 1994 – 1995 przeprowadzono III rewizję urządzenia lasu i na jej podstawie powstał plan na okres od 1.01.1995 do 31.12.2004 r. W 2003 roku przeprowadzono prace terenowe, a w 2004 roku prace kameralne IV rewizji urządzenia lasu. Zmiany zasobów drzewnych w powojennych cyklach prac urządzeniowych począwszy od urządzania definitywnego przedstawia zestawienie 1. Dane historyczne dotyczące planowanego rozmiaru zabiegów gospodarczych oraz ich wykonania przedstawia zestawianie 2. Minister Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej decyzją z dnia 9 lipca 1986 roku ustalił „Podstawowe zasady prowadzenia gospodarki leśnej w Puszczy Augustowskiej” Zasady te zwane potocznie „Statutem Puszczy Augustowskiej” już na wstępie ustaliły, że „podstawowym celem gospodarki leśnej w Puszczy Augustowskiej jest dążenie do trwałości lasu o charakterze zbliżonym do naturalnego oraz zapewnienie warunków do maksymalnego spełnienia przez lasy wielorakich funkcji, tj. produkcyjnych, ochronnych i społecznych. Hierarchia ważności poszczególnych funkcji powinna wynikać z aktualnego stanu środowiska leśnego i z roli lasów określonej w odpowiednich planach zagospodarowania przestrzennego”. „Statut Puszczy Augustowskiej” stanowił pierwowzór przyjętego w niedługim czasie w całym polskim leśnictwie modelu proekologicznej, trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Zasadniczą zmianą wprowadzoną w dotychczasowej gospodarce leśnej przez wejście w życie powyższych zasad było podniesienie wieku rębności dla sosny do 140 lat, świerka do 120 lat i dęba do 160 lat. Do poważniejszych szkód notowanych na terenie obecnego Nadleśnictwa Płaska w latach 1945 – 1994 należą : - gradacja kornika drukarza w latach 1945 – 1947, - szkody wywołane działalnością pasożytniczego grzyba Scleroderris Lagerbergii w latach 1979 – 1981, w wyniku której zostały uszkodzone drzewostany sosnowe II kl. wieku na obrębach Płaska i Serwy II, - huraganowe wiatry które w latach 1984 – 1987 spowodowały powstanie znacznej ilości wiatrołomów, - trąba powietrzna, która wystąpiła w maju 1992 r. na terenie obrębu Serwy II i spowodowała konieczność usunięcia 3500 m3 drewna ze złomów i wywrotów. - permanentne szkody wyrządzane w uprawach i młodnikach przez zwierzynę płową, - permanentne szkody wyrządzane przez hubę korzeniową, dotyczące głównie drzewostanów rosnących na gruntach porolnych na obrębie Mikaszówka, - ciągłe obniżanie się poziomu wód gruntowych powodujące zwiększony proces wydzielania się posuszu w drzewostanach świerkowych i olszowych głównie na terenie obrębów Płaska i Mikaszówka. Przeciętny zapas na powierzchni leśnej w kolejnych rewizjach u. l. w Nadleśnictwie Płaska 350 I rew II rew III re w IV rew 300 250 ] a h / 200 to t ru b 3 150 m [ 100 50 0 O_Mikaszówk a O_Płaska O_Serwy II N_Płaska Zmiany stanu zasobów drzewnych w kolejnych rewizjach u. l. w Nadleśnictwie Płaska 450 I rew. II rew. 400 III rew. 350 IV rew. 300 ] a 250 h / 3 m [ 200 150 100 50 0 IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO KDO Stan posiadania i stan granic Powierzchnia ogólna gruntów Nadleśnictwa Płaska objętych planem IV rewizji urządzenia lasu wynosi 22020,0773 ha (22019,61 ha), w tym 0,4654 ha gruntów stanowiących współwłasność Skarbu Państwa i osób fizycznych. Podział powierzchni wg obrębów leśnych przedstawia się następująco: Obręb Mikaszówka - 8889,0646 ha (8888,68 ha) Obręb Płaska - 7768,0400 ha (7767,99 ha), w tym współwłasność 0,4654 ha Obręb Serwy II - 5362,9727 ha (5362,94 ha) Podana wyżej powierzchnia z dokładnością do 1 m2 jest równa przedstawionej w tabeli II i różni się od zaokrąglonej do 1 ara (podanej w nawiasach), która jest zestawiona w pozostałych tabelach. Występujące tu rozbieżności są sumą różnic powstających przy matematycznym zaokrąglaniu powierzchni każdego wyłączenia z m2 na ary. Zmiany powierzchniowe w stosunku do III rewizji urządzania lasu przedstawia poniższe zestawienie. Obręb III rew, Leśna*) IV rew, Różnica 2 3 4 1 Mikaszówka Płaska Serwy II Razem Nadl. 8363.59 8412.05 48.46 7523.71 7559.84 36.13 5207.47 5212.33 4.86 21094.77 21184.22 89.45 *) z gruntami związanymi z produkcją leśną, Powierzchnia w ha Nieleśna III rew, IV rew, Różnica 5 524.30 246.76 156.35 927.41 6 476.63 208.15 150.61 835.39 7 -47.67 -38.61 -5.74 -92.02 III rew, Ogólna IV rew, Różnica 8 9 10 8887.89 7770.47 5363.82 22022.18 8888.68 7767.99 5362.94 22019.61 0.79 -2.48 -0.88 -2.57 Zmiany powierzchni ogólnej nadleśnictwa i obrębów leśnych w stosunku do zeszłego dziesięciolecia wynikają z jednej strony z przejęcia gruntów z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, a z drugiej z prywatyzacji osad zajmowanych przez byłych robotników leśnych (w większości na mocy art. 40a i 38 pkt. 3 Ustawy o lasach). Nieznaczne zmiany wynikają także z ponownego przeliczenia powierzchni dla potrzeb leśnej mapy numerycznej. Zestawienie powierzchni nadleśnictwa i poszczególnych obrębów według rodzajów użytków oraz przynależności administracyjnej przedstawiają tabele II. W tabelach dla obrębów zamieszczono zestawienie powierzchni wg obrębów ewidencyjnych (wsi), gmin, powiatów i województw, a w tabeli dla nadleśnictwa – dla poszczególnych gmin, powiatów województw. i Tabela IIa. Zestawienie powierzchni wg kategorii lasów, głównych (panujących) gatunków drzew w drzewostanach klas bonitacji oraz grup wiekowych Nadleśnictwo: Płaska Stan na 01.01.2005 r. Kategoria lasów 1 Grunty Gatunek leśne nie Klasa główny bonitacji zalesione (panujący) (ha) 2 3 4 So, Md x x x x x Brz x Lasy gospodarcze Powierzchnia w ha 6 7 20.0514 10.1366 30.1880 30.1880 4.9358 4.9358 6.2966 8.1869 8.1869 2.4600 2.4600 2.4600 1.3800 1.3800 1.3800 10.1366 16.9627 16.9627 13.2253 13.2253 13.2253 13.2253 13.2253 13.2253 283.7379 285.5079 24.5922 11.4757 36.0679 Ia 54.4368 31.7967 86.2335 Ia.5 42.0689 68.1980 110.2669 I 5.1367 16.4203 21.5570 I.5 1.8041 11.3483 13.1524 II 6.0236 6.0236 II.5 9.7266 9.7266 III 128.0387 154.9892 283.0279 Razem 0.1900 0.1900 I 0.1900 0.1900 Razem 0.2400 0.2400 I.5 0.2500 0.0300 0.2800 II 0.4900 0.0300 0.5200 Razem xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx 148.5801 165.3458 313.9259 xxxxxxx 36.0679 Ia.5 I II.5 III Razem II Razem 1.7700 So, Md x x x x x x x x Db, Js x x Brz x x x Grunty związ. z gosp. leśną (bez rezerwatów) xxxxxxx xxxxxxx 1.7700 xxxxxxx Ogółem POWIAT: augustowski GMINA: Płaska Lasy wpisane do rejestru zabytków Lasy stanowiące rezerwaty przyrody * 4.2032 So, Md x x x x x x x x x x x Św x x x x x x x Db, Js x x x x x Brz Ogółem lasy 5 POWIAT: augustowski GMINA: Lipsk Lasy wpisane do rejestru zabytków Lasy stanowiące rezerwaty przyrody * Lasy ochronne x Grunty leśne zalesione 1-40 lat 41 lat i st. Razem 4.9358 1.8903 6.8261 128.5287 Ia Ia.5 I I.5 II II.5 III III.5 IV IV.5 Razem I I.5 II II.5 III III.5 Razem I I.5 II Razem I 155.2092 8 86.2335 110.2669 21.5570 13.1524 6.0236 9.7266 283.0279 0.1900 0.1900 0.2400 0.2800 0.5200 4.3004 319.9963 151.4077 1133.9149 1285.3226 1289.5258 5.4547 55.5859 61.0406 61.0406 14.6048 46.1409 60.7457 60.7457 23.4713 228.2446 251.7159 251.7159 9.3807 149.2712 158.6519 158.6519 0.7752 47.8057 48.5809 48.5809 4.4879 7.0265 11.5144 11.5144 16.2558 16.2558 16.2558 4.4295 4.4295 4.4295 19.7840 19.7840 19.7840 5.5200 5.5200 5.5200 58.1746 580.0641 638.2387 638.2387 27.7519 21.9969 49.7488 49.7488 4.5655 27.5616 32.1271 32.1271 41.3200 41.3200 41.3200 75.8451 75.8451 75.8451 23.9582 23.9582 23.9582 4.4849 4.4849 4.4849 195.1667 227.4841 227.4841 1.2182 1.2182 11.6887 11.6887 11.6887 32.3174 1.2182 2.4547 2.4547 2.4547 1.2182 14.1434 15.3616 15.3616 19.6148 21.2805 40.8953 40.8953 Tabela IIa Kategoria lasów 1 Lasy stanowiące rezerwaty przyrody * c. d. Lasy ochronne Grunty Gatunek Klasa leśne nie główny zalesione (panujący) bonitacji (ha) 2 x x x x x x x x x x x x x Brz c.d. Ol Os 4 I.5 II II.5 III Razem I I.5 II II.5 III Razem I Razem 25.3765 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Lasy gospodarcze 3 So,Md Św Db,Js, Brz Ol Ia Ia.5 I I.5 II II.5 III III.5 IV V Razem I I.5 II II.5 III III.5 IV Razem I II III.5 Razem I I.5 II II.5 III III.5 Razem I I.5 II II.5 III III.5 IV Razem 27.0100 x x x So, Md Ia Ia.5 I Grunty leśne zalesione 1-40 lat 41 lat i st. Razem Ogółem lasy Powierzchnia w ha 5 6 7 13.5405 70.5019 84.0424 84.0424 1.1646 37.0875 38.2521 38.2521 17.0964 17.0964 17.0964 1.4600 12.1552 13.6152 13.6152 35.7799 158.1215 193.9014 193.9014 4.3705 4.3705 4.3705 3.7673 3.7673 3.7673 1.7592 84.6265 86.3857 86.3857 10.0623 29.3883 39.4506 39.4506 12.0961 61.8643 73.9604 73.9604 23.9176 184.0169 207.9345 207.9345 2.4023 2.4023 2.4023 2.4023 2.4023 2.4023 1761.8921 5767.7956 7529.6877 7555.0642 169.5926 669.8352 839.4278 839.4278 160.0166 731.3861 891.4027 891.4027 166.2214 676.2238 842.4452 842.4452 33.9200 426.7102 460.6302 460.6302 41.5351 124.8280 166.3631 166.3631 1.4860 82.3878 83.8738 83.8738 5.6886 19.9042 25.5928 25.5928 24.5785 24.5785 24.5785 20.3734 20.3734 20.3734 1.8253 1.8253 1.8253 578.4603 2778.0525 3356.5128 3356.5128 252.1644 130.7203 382.8847 382.8847 22.4433 196.2289 218.6722 218.6722 8.7291 188.0009 196.7300 196.7300 80.8808 80.8808 80.8808 41.5617 41.5617 41.5617 10.1911 10.1911 10.1911 5.8587 5.8587 5.8587 653.4424 936.7792 936.7792 283.3368 8 3.9003 3.9003 3.9003 16.0652 16.0652 16.0652 0.8071 0.8071 0.8071 19.9655 0.8071 20.7726 20.7726 103.5024 594.4486 697.9510 697.9510 48.1925 222.2741 270.4666 270.4666 22.1159 180.4655 202.5814 202.5814 3.1296 71.6239 74.7535 74.7535 1.1881 14.6024 15.7905 15.7905 1.4030 2.6628 4.0658 4.0658 179.5315 1086.0773 1265.6088 1265.6088 7.9287 21.2918 29.2205 29.2205 26.2569 77.8338 104.0907 104.0907 72.7290 372.1811 444.9101 444.9101 177.3791 454.7411 632.1202 632.1202 350.4375 291.3970 641.8345 641.8345 44.8409 29.9615 74.8024 74.8024 21.0259 2.0100 23.0359 23.0359 700.5980 1249.4163 1950.0143 1950.0143 2425.9418 8911.0733 11337.0150 11364.0251 715.7319 1763.3700 2479.1019 2479.1019 631.9197 2851.5819 3483.5016 3483.5016 611.6957 2466.4192 3078.1149 3078.1149 Tabela IIa Kategoria lasów Grunty Gatunek Klasa leśne nie główny zalesione (panujący) bonitacji (ha) 1 2 Lasy gospodarcze c. d. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 3 4 Grunty leśne zalesione 1-40 lat 41 lat i st. Razem Ogółem lasy Powierzchnia w ha 5 6 7 8 218.0029 1160.2634 1378.2663 1378.2663 So, Md c.d. I.5 104.7816 188.1038 292.8854 292.8854 II 31.8922 25.9485 57.8407 57.8407 II.5 7.9827 7.9827 7.9827 III 2314.0240 8463.6695 10777.6940 10777.6935 Razem Św 48.4491 55.6443 104.0934 104.0934 I 5.4509 111.7930 117.2439 117.2439 I.5 2.1383 73.5739 75.7122 75.7122 II 22.8302 22.8302 22.8302 II.5 2.8509 2.8509 2.8509 III 56.0383 266.6923 322.7306 322.7306 Razem Db ,Js 3.6938 3.6938 3.6938 I 0.4090 0.4090 0.4090 II 4.1028 4.1028 4.1028 Razem Brz 21.9913 157.7457 179.7370 179.7370 I 6.9477 9.9366 16.8843 16.8843 I.5 0.1700 3.4816 3.6516 3.6516 II 1.7237 1.6011 3.3248 3.3248 II.5 30.8327 172.7650 203.5977 203.5977 Razem Ol 2.9454 2.9454 2.9454 I 1.4322 1.4322 1.4322 I.5 2.0819 1.5288 3.6107 3.6107 II 1.6262 1.5899 3.2161 3.2161 II.5 10.0503 1.8824 11.9327 11.9327 III 3.1989 3.1989 3.1989 III.5 2.5545 2.5545 2.5545 IV 20.9440 7.9465 28.8905 28.8905 Razem 625.4319 Grunty związ. z gosp. leśną (bez rezerwatów) xxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx 56.5897 xxxxxxx 4339.2416 15812.7840 20152.0250 20838.2502 Ogółem xxxxxxx POWIAT: augustowski GMINA: Sztabin Lasy wpisane do rejestru zabytków Lasy stanowiące rezerwaty przyrody * 5.9700 5.9447 11.9147 11.9147 Brz 5.9447 5.9447 5.9447 x I.5 5.9447 5.9447 5.9447 x Razem Ol 5.9700 5.9700 5.9700 x I.5 5.9700 5.9700 5.9700 x Razem Lasy ochronne Lasy gospodarcze 0.7039 10.1511 10.8550 10.8550 So,Md 2.3364 2.3364 2.3364 x Ia.5 7.8147 7.8147 7.8147 x I 10.1511 10.1511 10.1511 x Razem Db ,Js 0.7039 0.7039 0.7039 II x 0.7039 0.7039 0.7039 x Razem 1.4303 Grunty związ. z gosp. leśną (bez rezerwatów) xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx 0.0000 xxxxxxx 6.6739 16.0958 22.7697 24.2000 Ogółem xxxxxxx POWIAT: sejneński GMINA: Giby Lasy wpisane do rejestru zabytków Lasy stanowiące rezerwaty przyrody * Lasy ochronne 0.4400 1.8000 2.2400 2.2400 Brz 0.4400 0.4400 0.4400 x II 1.8000 1.8000 1.8000 x II.5 0.4400 1.8000 2.2400 2.2400 x Razem Lasy gospodarcze Grunty związ. z gosp. leśną (bez rezerwatów) xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx 0.0000 xxxxxxx 0.4400 1.8000 2.2400 2.2400 Ogółem xxxxxxx * razem z gruntami związanymi z gospodarką leśną Racjonalna gospodarka leśna możliwa jest do prowadzenia tylko w zwartych, rozgraniczonych kompleksach leśnych. Kompleksami leśnymi, na których gospodarka leśna jest szczególnie utrudniona, są kompleksy o powierzchni do 5 ha. W Nadleśnictwie Płaska takie kompleksy zajmują w sumie tylko 67,68 ha, co stanowi około 0,31% powierzchni ogólnej. Uroczysk najmniejszych, o powierzchni do 1 ha, jest w nadleśnictwie tylko 27 i zajmują zaledwie 11,05 ha (0,05% powierzchni). Przeważającą część gruntów nadleśnictwa stanowi zwarty, dobrze rozgraniczony w terenie kompleks główny Puszczy Augustowskiej, który zajmuje prawie 94% powierzchni ogólnej. Największe rozczłonkowanie dotyczy obrębu Mikaszówka, gdzie kompleks główny zajmuje 85% jego powierzchni ogólnej. Liczba i powierzchnia kompleksów leśnych w obrębach leśnych Nadleśnictwa Płaska Obręb Nadleśnictwo Wielkość kompleksu (ha) 1 Obręb Mikaszówka 2 do 1,00 1,01 – 5,00 5,01 – 20,00 20,01 – 100,00 100,01 – 500,00 500,01 – 2000,00 powyżej 2000,00 Razem Obręb Mikaszówka do 1,00 Obręb Płaska 1,01 – 5,00 5,01 – 20,00 20,01 – 100,00 100,01 – 500,00 500,01 – 2000,00 powyżej 2000,00 Razem Obręb Płaska do 1,00 Obręb Serwy II 1,01 – 5,00 5,01 – 20,00 20,01 – 100,00 100,01 – 500,00 500,01 – 2000,00 powyżej 2000,00 Razem Obręb Serwy II Ogółem Nadleśnictwo Płaska Liczba kompleksów Łączna powierzchnia (ha) Udział w pow. obrębu (%) 3 4 5 25 20 14 2 1 1 1 10,44 43,93 124,89 79,05 134,23 940,76 7555,38 0,1 0,5 1,4 0,9 1,5 10,6 85,0 64 8888,68 100,0 2 1 7,42 7760,57 0,1 99,9 3 7767,99 100,0 2 2 1 1 1 0,61 5,28 9,42 24,43 5323,20 0,0 0,1 0,2 0,4 99,3 7 5362,94 100,0 74 22019,61 100,0 Obecny stan granic i znaków granicznych głównego kompleksu nadleśnictwa nie budzi zastrzeżeń. Do obowiązków administracji nadleśnictwa należy utrzymanie aktualnej dokumentacji prawnej związanej ze stanem posiadania i ze zmianami w rodzaju użytkowania gruntów, ochrona znaków granicznych oraz znaków pomiarowych (geodezyjnych) położonych na terenie lasów państwowych. Pewnym problemem mogą być grunty nowoprzyjęte, a szczególnie położone w szachownicy z gruntami innych własności. Część gruntów położona jest na bardzo wąskich działkach i rozgraniczenie oraz gospodarowanie na nich jest utrudnione. W stanie posiadania nadleśnictwa, w południowej części obrębu Mikaszówka, znajdują się grunty będące w szachownicy z lasami i użytkami ekonomicznymi prywatnych właścicieli. Dotyczy to oddziałów: - 339 położonego między gruntami wsi Wołkusz, - 340-343 położonych między gruntami wsi: Bartniki, Bohatery Leśne, Siółko, Skieblewo, Starożyńce, Rygałówka i Żabickie. W stosunku do najmniejszych działek należy dążyć w miarę możliwości do ich grupowania w większe kompleksy, przez: - zamianę lub sprzedaż małych działek, - komasację działek będących w szachownicy, - sukcesywne rozgraniczanie działek ewidencyjnych. W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa znajdują się 3 uciążliwe dla gospodarki leśnej enklawy o znaczącej powierzchni. Są to grunty orne, łąki i pastwiska, które w miarę możliwości należy stopniowo przyjmować na zasadzie wymiany, bądź wykupu. Szczegółowy wykaz uciążliwych enklaw gruntów obcych przedstawia poniższe zestawienie: Lp. Lokalizacja – oddziały Wieś 1 2 3 Obręb Mikaszówka 1. 22-30, 49-55, 66-71 2. 92-94, 123-125 3. 157-159, 193-195 Gruszki Gruszki Gruszki Na terenie obrębów Płaska i Serwy II uciążliwych enklaw gruntów obcych nie ma, ponieważ niewielkie, najczęściej kilkuarowe enklawy powstałe po prywatyzacji osad leśnych nie mają wpływu na prowadzenie gospodarki leśnej. Podział powierzchniowy Przebieg szeregów ostępowych na terenie całego nadleśnictwa odpowiada kierunkowi z północnego wschodu na południowy zachód. Linie oddziałowe przebiegają prostopadle do tego kierunku. Szerokość linii ostępowych wynosi 6 m a oddziałowych 4 m. W IV rewizji urządzania lasu przyjęto dotychczasowy podział powierzchniowy oraz numerację oddziałów. Grunty nowoprzyjęte włączono do najbliższych oddziałów. Dane dotyczące podziału powierzchniowego przedstawia poniższe zestawienie. Dane dotyczące podziału powierzchniowego Nadleśnictwa Płaska Obręb Obręb Wyszczególnienie Mikaszówka Płaska 1 liczba oddziałów średnia powierzchnia oddziału maksymalna powierzchnia oddziału minimalna powierzchnia oddziału liczba pododdziałów (literowanych i liniowych) średnia powierzchnia pododdziału liczba pododdziałów na powierzchni leśnej średnia powierzchnia pododdziału na pow. leśnej liczba pododdz. na pow. nieleśnej i związ. z gosp. leśną śr. pow. pododdz. na pow. nieleśnej i związ z gosp. leśną liczba pododdziałów nie literowanych (liniowych) 2 346 25,69 49,24 7,48 4038 2,20 2510 3,26 353 1,46 1175 3 329 23,61 38,07 10,81 3503 2,22 2084 3,51 166 0,73 1253 Obręb Nadleśnictwo Serwy II Płaska 4 202 26,55 40,48 13,22 2181 2,46 1232 4,10 164 0,95 785 5 877 25,11 49,24 7,48 9722 2,26 5826 3,53 683 0,75 3213 Każdy z obrębów jest oddzielnie zanumerowany. We wszystkich obrębach zachowana jest ciągłość numeracji, z tym że na obrębie Serwy II numeracja zaczyna się od numeru 245. Podział powierzchniowy utrwalony jest kamiennymi słupkami oddziałowymi, umieszczonymi na skrzyżowaniu linii oddziałowych i ostępowych oraz dodatkowo na skrzyżowaniu tych linii z drogami. 2. Charakterystyka ekonomicznych warunków produkcji leśnej a) Charakterystyka regionu w powiązaniu z planami zagospodarowania przestrzennego Nadleśnictwo Płaska leży poza zasięgiem wielkich inwestycji przemysłowych. Istniejące w okolicy niewielkie zakłady przemysłowe opierają swą działalność na dostępnych w regionie surowcach – zwłaszcza drewnie i produktach rolnych. Gospodarka rolna i leśna stanowi obecnie podstawę zatrudnienia miejscowej ludności. Coraz większą rolę odgrywa jednak turystyka. Wpływ na to mają atrakcyjne tereny leśne Puszczy Augustowskiej z licznymi jeziorami i Kanałem Augustowskim. W 1997 r. utworzono Euroregion Niemen. W jego skład wchodzą tereny przygraniczne Polski, Litwy i Białorusi. Celem Euroregionu jest ułatwienie współpracy transgranicznej, organizowanie i koordynowanie kontaktów gospodarczych, kulturalnych, sportowych, naukowych, ochrona środowiska oraz rozwój turystyki. W jego ramach planowane jest m.in. przywrócenie żeglowności Kanału na całej jego długości co przyczyni się do podniesienia walorów turystycznych tych terenów. Puszcza Augustowska znajduje się także w sieci ekologicznej NATURA 2000, której zasady zaczęły obowiązywać po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Celem programu jest zwiększenie skuteczności działań ochronnych oraz wprowadzanie w życie zasady integracji ochrony przyrody z różnymi rodzajami działalności ludzkiej. b) Stan sieci dróg i linii kolejowych wykorzystywanych do transportu drewna Warunki komunikacyjne na terenie nadleśnictwa są korzystne. Obecnie jedynym środkiem przewozu drewna jest transport samochodowy. Istniejąca sieć dróg leśnych jest powiązana z drogami asfaltowymi: Augustów – Rudawka, Augustów – Sejny oraz Płaska – Bryzgiel – Płociczno. Przez teren nadleśnictwa nie przebiegają żadne linie kolejowe. W przeszłości do transportu drewna były wykorzystywane również wody Kanału Augustowskiego i powiązanych z nim jezior. Obecnie jednak nie planuje się wykorzystywania ich w tym celu, m. in. ze względu na ochronę czystości wód. c) Wskaźniki techniczno - ekonomiczne Wskaźniki techniczno-ekonomiczne omawianego regionu przedstawia tabela III zamieszczona na stronie następnej, w której zawarte jest również porównanie z okresem I, II i III rewizji urządzania lasu. Dane pochodzą z gmin: Płaska, Sztabin i Lipsk, które zajmują 99,98% powierzchni Nadleśnictwa Płaska. Omawiany obszar charakteryzuje się dużą lesistością. W stosunku do ubiegłego okresu gospodarczego nastąpił dalszy jej wzrost (w gminie Płaska lesistość wzrosła z 82,9% do 84,1% powierzchni). Brak większych zakładów przemysłowych wpływa na niewielką gęstość zaludnienia tych terenów. W ostatnich latach wskaźnik ten utrzymuje się na niemal niezmienionym poziomie. Tabela III. Zestawienie wskaźnków ekonomiczno-technicznych Lp. Wskaźnik 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 2 Lesistość Gęstość zaludnienia Ilość robotników stałych i sezonowych Ilość robotników stałych Zmechanizowanie prac szkółkarskich Zmechanizowanie prac przygotowania gleby Zmechanizowanie prac zrębowych Zmechanizowanie prac zalesieniowych Wydajność pracy w pozyskaniu użytków: a) rębnych b) przedrębnych Wydajność prac w zalesieniach otwartych Ilość grubizny sprzedanej loco las Ilość grubizny dostarczanej bezp. do odbiorcy Ilość grubizny dostarczanej do składnic Stosunek pozyskanej drobnicy do grubizny Długość dróg wywozowych Ilość drewna wywieziona końmi Ilość drewna wywieziona mechanicznie Ilość drewna spławianego Powierzchnia lasów całkowicie niedostępnych Jednostka 1.10.68 Ilość według stanu na: 1.01.84 1.01.95 1.01.05 3 4 5 6 7 % mieszk./km2 osób/100 ha osób/100 ha % % % % 60 15 0,65 0,43 70 75 90 - 60,1 17 0,40 0,30 50 40 90 - 60,2 16 0,03 0,03 85 75 90 - 61,01 16 0,03 0,03 87 75 97 - m3/roboczodz. m3/roboczodz. ha/roboczodz. % % % % km/100 ha % % % % 10 5 0,10 5 25 70 10 1,6 30 50 - 10 5 0,08 5 30 65 8 1,7 20 - 10 5 0,09 90 10 10 1,9 100 - 11 6 92 8 2,6 2,04 100 - Miejscowa ludność znajduje zatrudnienie w rolnictwie, leśnictwie i rozwijającej się branży agroturystycznej. Znikoma ilość robotników stałych wynika z prywatyzacji prac leśnych i przejęcia większości robót przez Zakłady Usług Leśnych. Zmechanizowanie prac szkółkarskich oraz zrębowych uległo dalszemu zwiększeniu. Wyraźnie zwiększyła się również długość dróg wywozowych. Całość pozyskiwanego drewna jest wywożona przy użyciu sprzętu mechanicznego. Zmiana systemu gospodarczego ma również odzwierciedlenie w strukturze sprzedaży drewna. Obecnie przeważająca większość pozyskiwanej grubizny sprzedawana jest w systemie loco las. 3. Charakterystyka przyrodniczych warunków produkcji leśnej a) Położenie Nadleśnictwo Płaska położone jest między 23013’ a 23035’ długości geograficznej wschodniej oraz między 53041’ i 53057’ szerokości geograficznej północnej. Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną IBL zamieszczoną w publikacji pt. „Zasady hodowli lasu” (DGLP, 2003) lasy Nadleśnictwa Płaska znajdują się w II Krainie Przyrodniczo-Leśnej Mazursko-Podlaskiej, w Dzielnicy 4 Puszczy Augustowskiej, mezoregionach: Równiny Augustowskiej (4b) i Wołkuszańskim (4c) oraz w Dzielnicy 5 Wysoczyzny Białostockiej, mezoregionie Kotliny Biebrzańskiej (5a). W podziale fizyczno-geograficznym Polski (Kondracki J., 2000) omawiany teren reprezentowany jest przez następujące jednostki: • Obszar fizyczno-geograficzny: Europa Wschodnia (2), • Podobszar: Niż Wschodnioeuropejski (28), • Prowincja: Niż Zachodniorosyjski (284), • Podprowincja: Pojezierza Wschodniobałtyckie (2842), • Makroregion: Pojezierze Litewskie (28427), • Mezoregion: Równina Augustowska (284274). Według podziału geobotanicznego (Szafer W., Pawłowski B., 1972) teren Nadleśnictwa Płaska położony jest w: • Obszarze Eurosyberyjskim • Prowincji Środkowoeuropejskiej • Dziale Północnym • Krainie Suwalsko-Augustowskiej • Okręgu: Augustowskim i Suwalskim. Lasy Nadleśnictwa Płaska stanowią południowo-wschodnie krańce Puszczy Augustowskiej. b) Rzeźba terenu Przeważająca część obszaru omawianego nadleśnictwa położona jest w obrębie jednej jednostki morfologicznej, mezoregionu Równiny Augustowskiej (Kondracki J., 2000). Równina Augustowska jest równiną sandrową szeroką na południu i zwężającą się w kierunku Suwałk. Urozmaicona jest szeregiem głębokich mis jeziornych. Sandr ten zbudowany jest z drobno- i średnioziarnistych piasków dochodzących do kilkunastu metrów miąższości. Powierzchnia równiny obniża się od 190 m n.p.m. w pobliżu Suwałk do 120 m n.p.m. na południu w okolicach Augustowa. Na terenie Nadleśnictwa Płaska najwyżej położony punkt znajduje się w pobliżu wsi Żabickie i osiąga 176 m n.p.m., a najniższy (96,6 m n.p.m.) u ujścia Wołkuszanki do Czarnej Hańczy (Kanału Augustowskiego). Deniwelacje bezwzględne sięgają więc 48,6 m. Duże powierzchnie są jednak płaskie i monotonne. Wysokości względne w zasadzie nie przekraczają 10 m, tylko w pobliżu jezior leżących w równoleżnikowej dolinie ciągnącej się od Płaski do Mułów oraz w dolinie Czarnej Hańczy i przy niektórych wydmach wynoszą 12–16 m. Dominującą jednostką morfologiczną w krajobrazie badanego obszaru jest równina sandrowa. W obrębie równiny widoczny jest szereg podłużnych obniżeń, fragmentów dolin wód roztopowych lodowca odprowadzających wody w okresie jej formowania się. Doliny te mają kierunki N–S, NW–SE oraz W–E. Wzdłuż równoleżnikowej doliny Kanału Augustowskiego i doliny Szlamicy ciągnie się szereg wydłużonych (do 3,0–3,5 km długości) wzgórz o charakterze wałów, rozdzielających przeważnie dwa obniżenia. W rejonie jezior Paniewo i Mikaszewo, a także w rejonie Rygoli i Mułów występuje wiele kemów, leżących przeważnie w pobliżu lub otoczeniu jezior, w nieckach wytopiskowych. Rozległe, płytkie, w większości zatorfione niecki wytopiskowe rozciągają się również w południowo-zachodniej części obszaru nadleśnictwa. W okolicach Rudawki, występuje niewielka, obejmująca około 0,8 km2, powierzchnia erozyjnej równiny wód roztopowych. Niewielkie formy tego typu występują też na północ od doliny Czarnej Hańczy, w okolicach Okółka i Dworczyska oraz w południowej części, koło Małego Borku. Na terenach powstałych w wyniku erozyjnej działalności wód roztopowych wytworzyły się w wielu miejscach równiny torfowe. Występują one także w obrębie niecek wytopiskowych i większych zagłębień powstałych po martwym lodzie. W kilku miejscach, np. w okolicach jeziora Mikaszówek, Mikaszówki, jeziora Głębokiego i Mułów występują zgrupowania (po 3–4) zagłębień powstałych po martwym lodzie o głębokości od 2 aż do 10 m. W południowej części obszaru, na powierzchni równiny sandrowej występuje wiele wydm wałowych i parabolicznych o ramionach skierowanych ku zachodowi. Dolina Czarnej Hańczy przecina cały badany teren z północnego zachodu na południowy wschód. Ma ona odcinki o niewysokich brzegach i płaskim szerokim dnie (np. pod wsią Dworczysko), a także odcinki głęboko wcięte (do 12–13 m) o charakterze przełomowym (np. między Łośkami a śluzą Sosnówek). Głęboko wcięty jest również odcinek doliny Szlamicy, na zachód od Jeziora Głębokiego. Niewielkie rzeczki: Kalna, Paniówka, Maleszówka i Pleciówka płyną przeważnie płytkimi (do kilku metrów głębokości) dolinami. Niewielki ciek bez nazwy wpadający z północnego zachodu do jeziora Szlamy płynie młodą erozyjną dolinką o charakterze wąwozu. c) Stosunki wodne Sieć rzeczna Nadleśnictwa Płaska należy w znacznej części do: zlewni Niemna (I rząd), dorzecza rzeki Czarna Hańcza (II rząd), oraz rzek: Kalnej, Paniówki z Orlanką, Maleszówki i Wołkuszanki (III rząd). Tylko południowo-wschodni skrawek nadleśnictwa należy do zlewni Biebrzy, do dorzecza rzeki Niedźwiedzica. Wody powierzchniowe odwadniające ten teren wykorzystują stare szlaki odpływu wód glacifluwialnych (wodnolodowcowych). Otoczenie rzek charakteryzuje się wąskimi i głębokimi zabagnionymi dolinami, małymi spadkami i licznymi meandrami (rzeki niezmeliorowane). Ze względu na niewielkie zróżnicowanie hipsometryczne działy wodne są trudne do wyznaczenia. Rzeka Czarna Hańcza zbiera wody prawie z całego omawianego obszaru. Północnowschodnią część terenu odwadnia graniczna rzeka Marycha, dopływ Czarnej Hańczy, łącząca się z nią już poza granicą państwa. Część wód z Czarnej Hańczy odprowadzana jest sztucznym przekopem do rzeki Szlamicy i jezior Głębokiego i Szlamy. Szlamica wpada do Marychy już poza granicą państwową. Na badanym obszarze znajduje się 16 jezior, przeważnie średniej wielkości, o powierzchni około 20–50 ha. Tylko dwa spośród nich są większe: Szlamy — 75,0 ha i Mikaszewo — 126,0 ha. Głębokości ich nie przekraczają 25 m. Najgłębszymi są: Paniewo (12,5 m), Mikaszewo (15,0 m) i Brożane (24,3 m). Jezioro Głębokie ma zaledwie 11 m głębokości. W większości mają one genezę wytopiskową. Niektóre, jak Hilinki czy Krejwelanek, znajdują się w dawnych dolinach odpływu wód roztopowych. Jeziora: Orle, Paniewo, Krzywe, Mikaszewo i Mikaszówek połączone są sztucznymi przekopami w jeden system wodny łączący się w okolicach śluzy Sosnówek z Czarną Hańczą i tworzący wraz z jej dolnym odcinkiem wschodni fragment Kanału Augustowskiego, który uchodzi do Niemna na terytorium Białorusi. W systemie wodnym tego kanału, zbudowanego w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku, na badanym obszarze znajduje się 8 śluz: Gorczyca, Paniewo, Perkuć, Mikaszówka, Sosnówek, Tartak, Kudrynki, Kurzyniec (na granicy państwowej) oraz przepust śluzy Wołkuszek (również na granicy państwowej). Kanał Augustowski ma znaczny wpływ na stosunki wodne na omawianym terenie. Wody gruntowe na terenie Nadleśnictwa Płaska charakteryzują się stosunkowo niewielkimi wahaniami lustra wody w skali rocznej, poza torfowiskami, gdzie wahania wody dochodzą do 1 m. Biorąc pod uwagę ubóstwo substratu glebowego na sandrach, woda ma poważny wpływ na stopień żyzności ich siedlisk. Analizując stan siedlisk bagiennych, poziom wód gruntowych w ostatnich kilkunastu latach wyraźnie się obniżył. Główną przyczyną tego stanu są niskie opady atmosferyczne. Z obszarami, na których woda występuje na głębokości 0-2 m, związane są przede wszystkim torfowiska i doliny rzeczne. Zaznaczają się tu przeważnie okresowe podmokłości. Na znacznej części obszaru w okresach wiosennych roztopów i wzmożonych letnich opadów zwierciadło wody podnosi się do powierzchni terenu. Obszary występowania pierwszego zwierciadła wody na głębokości 2-5 m obejmują głównie regiony sandru przylegające do zatorfionych dolin lub do zbiorników wodnych. Drugi i następne (głębsze) poziomy wodonośne są związane z piaszczysto-żwirowymi kompleksami wodnolodowcowymi rozdzielającymi starsze poziomy glacjalne. W niektórych przypadkach (rynny subglacjalne) drugi poziom wodonośny występuje dopiero poniżej poziomu glin zwałowych. d) Klimat Nadleśnictwo Płaska leży w subborealnej strefie ekoklimatycznej, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego („Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologicznofizjograficznych”, PWRiL W-wa 1990). Według podziału Polski na regiony klimatyczne na podstawie średniej rocznej frekwencji dni z różnymi typami pogody A. Wosia („Zarys klimatu Polski”, Wydawnictwo Naukowe UAM), obszar ten leży w całości w regionie XII – Mazursko-Podlaskim. Według A. Górniaka („Klimat województwa podlaskiego”, IMiGW) teren nadleśnictwa znajduje się natomiast w regionie Suwalskim i subregionie WigierskoAugustowskim. Klimat tego obszaru ogólnie jest surowy i jednocześnie najchłodniejszy w Polsce (z wyjątkiem gór). Zaznaczają się tu wpływy klimatu kontynentalnego, (a więc suchego i o dużych wahaniach temperatury), a z drugiej strony duży wpływ na warunki klimatyczne mają znajdujące się na tym terenie zbiorniki wodne. Średnia roczna temperatura wynosi tego terenu wynosi od 6,1oC w Suwałkach do 6,6oC w Augustowie. Skrajne wartości temperatury w latach 1961-1995 dla Stacji Meteorologicznej w Suwałkach osiągnęły minimum –30,7oC oraz maksimum 35,2oC. Średnia roczna amplituda temperatur wynosi 21,4oC. Na omawianym terenie występuje dość ciepłe lato o temperaturze lipca około 16,7oC oraz ostra zima, o średniej temperaturze stycznia –4,8oC. Liczba dni mroźnych wynosi tutaj od 55 do 57 w ciągu roku, a dni z przymrozkami 140. Okres wegetacyjny według kryterium termicznego (średnia dobowa temperatura powietrza wyższa wyższa od 5oC) jest dość krótki. Zaczyna się w połowie kwietnia i kończy się w połowie października. Trwa więc około 190-195 dni. Według danych wieloletnich ze stacji meteorologicznej w Suwałkach (1961-1995) i w Augustowie (1948-67) średnie roczne i średnie temperatury miesięczne przedstawiają się następująco: Wrzesień Październik Listopad Grudzień Średnia roczna 12,0 15,2 16,7 16,1 11,8 6,7 1,4 -2,7 6,1 Augustów -4,7 -4,6 -1,1 6,6 12,4 16,6 17,6 16,6 12,4 7,5 1,9 -1,9 6,6 Luty Lipiec 5,8 Czerwiec -0,3 Maj -4,3 Kwiecień -4,8 Marzec Suwałki Miejscowość Styczeń Sierpień Zestawienie średnich rocznych i średnich miesięcznych temperatur [OC] Średnia temperatura okresu wegetacyjnego wynosi od 12,9 OC (Suwałki) do 13,7OC (Augustów). Wysokie wartości osiągają roczne amplitudy temperatur (ponad 23OC), tak samo jak w całej wschodniej Polsce, co uważane jest powszechnie za miarę stopnia kontynentalizmu klimatu. Puszczę Augustowską cechuje też najkrótszy w Polsce jest także fenologiczny okres wegetacyjny, czyli liczba dni od wczesnej wiosny do wczesnej jesieni – ok. 112 dni. Początek wczesnej wiosny (dzień zakwitania tych roślin, których kwiaty rozwijają się równocześnie z rozwijaniem liści – czeremcha, klon, brzoza brodawkowata, porzeczka czerwona i złota, poziomka, mniszek lekarski) następuje ok. 12.V, a wczesnej jesieni (pełnia kwitnienia wrzosu oraz dojrzewanie owoców kasztanowca, derenia świdwy, ligustru) ok. 1.IX. Średnia data ostatnich przymrozków przypada na 9.V., zaś średnia data pierwszych przymrozków wypada na 6.X. Średnia data początku wegetacji to 14.IV, zaś średnia data końca okresu wegetacji wypada na 23.X. Przeciętne rozproszenie przymrozków ostatnich i pierwszych od średniej daty wynosi +/- 12 dni. Na analizowanym obszarze usłonecznienie jest mniejsze, niż w przeważającej części Polski. Wynosi ono 1632 godziny rocznie (w 1996 roku -1695 godzin), czyli 36% w stosunku do potencjalnego maksimum (dla stacji w Suwałkach za lata 1951-1980).Warunki termiczne oraz większe niż średnio w Polsce zachmurzenie i znaczne parowanie powodują, że liczba dni pogodnych z pełnym nasłonecznieniem jest tu dość niska, niska jest więc też ilość otrzymywanej energii słonecznej. O ile południowo-wschodnia część Polski otrzymuje przeciętnie 62-65 kcal/cm2 w ciągu roku, to omawiany teren tylko 52,5-55 kcal/cm2. Liczba dni słonecznych wynosi 30-50 w ciągu roku, najwięcej przypada na marzec (7,7), kwiecień (6,0), maj (7,6) i czerwiec (6,7). Liczba dni pochmurnych wynosi 146-160, a średnie zachmurzenie kształtuje się na poziomie 7,7 stopnia pokrycia nieba zimą, 6,2 wiosną, 6,0-latem i około 6,9 jesienią. Charakterystykę nadleśnictwa ze względu na charakter panującej na tym terenie pogody przedstawia poniższe zestawienie. Średnia roczna liczba dni z wybranymi typami pogody w Mazursko-Podlaskim Regionie Klimatycznym. TYPY POGODY Średnia maksymalna i minimalna dobowa temperatura powietrza [oC] 15,1-25,0 5,1-15,0 0,1-5,0 Tmax,Tmin>0 Tmax,Tmin>0 Tmax,Tmin>0 0,0-(-5,0) 0,0-(-5,0) -5,1-(-15,0) <-15,0 Tmax>0>Tmin Tmax>0>Tmin 0,1-5,0 Tmax,Tmin≤0 Tmax,Tmin≤0 Tmax,Tmin≤0 ≤20 21-79 ≥80 ≤20 21-79 Średnie dobowe zachmurzenie nieba [%] 21-79 ≤20 21-79 ≥80 ≤20 21-79 ≥80 21-79 ≥80 21-79 ≥80 ≤20 21-79 ≥80 7,5 4,6 10,0 6,0 1,3 Dni z pogodą bardzo mroźną, pochmurną, z opadem Dni z pogodą bardzo mroźną, słoneczną, bez opadu Dni z pogodą umiarkowanie mroźną, z dużym zachmurzeniem, z opadem 4,1 ≥0,1 <0,1 ≥0,1 Dni z pogodą dość mroźną, z dużym zachmurzeniem z opadem Dni z pogodą umiarkowanie mroźną, pochmurną, bez opadu 0,6 <0,1 Dni z pogodą dość mroźną, pochmurną, bez opadu ≥0,1 Dni z pogodą dość mroźną, słoneczną, bez opadu <0,1 Dni z pogodą umiarkowanie mroźną, słoneczną, bez opadu Dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną, z dużym zachmurzeniem, z opadem 8,1 Dni z pogodą przymrozkową, bardzo chłodną, z dużym zachmurzeniem, z opadem 6,7 15,9 11,0 12,4 8,5 Dni z pogodą chłodną, z dużym zachmurzeniem, z opadem Dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną, pochmurną, bez opadu Liczba dni z typem 13,5 35,9 20,1 8,9 41,9 29,1 0,6 pogody: ≥0,1 <0,1 ≥0,1 <0,1 ≥0,1 Dni z pogodą przymrozkową, bardzo chłodną, pochmurną, bez opadu <0,1 Dni z pogodą chłodną, pochmurną, bez opadu ≥0,1 Dni z pogodą chłodną, słoneczną, bez opadu <0,1 Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą, z dużym zachmurzeniem z opadem Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą, słoneczną, bez opadu ≥0,1 Dni z pogodą bardzo ciepłą, pochmurną, z opadem Dni z pogodą bardzo ciepłą, pochmurną, bez opadów <0,1 Dni z pogodą umiarkowanie ciepłą, pochmurną, bez opadu Dobowa suma opadów atmosferycznych [mm] Dni z pogodą bardzo ciepłą, słoneczną, bez opadów Region klimatyczny: Mazursko-Podlaski ≤20 0,3 wg "Atlas Rzeczpospolitej Polskiej" - Ark. 31.8. - Typy pogody, regiony klimatyczne (Alojzy Woś). PPWK. Warszawa 1994. Na terenie Nadleśnictwa Płaska dominują w okresie letnim wiatry zachodnie i północno-zachodnie. W okresie zimowym zaś południowo-wschodnie i południowozachodnie. W porównaniu z innymi regionami województwa podlaskiego Pojezierze Suwalskie charakteryzuje się największą średnią prędkością wiatru, chociaż jego szybkość rzadko przekracza 2-15 m/s oraz najmniejszym udziałem dni z pogodą bezwietrzną (zestawienie na następnej stronie). Zestawienie parametrów wiatru Klasy prędkości wiatru Cisza Miejscowość Słaby 1-3 m/s Umiarkowany 4-9 m/s Silny 10-15 m/s Bardzo silny >16 m/s Średnia prędkość m/s [%] Suwałki 7,9 41,2 47,1 3,7 0,1 4,4 Białystok 14,2 54,0 31,4 0,4 0,0 2,8 Kierunki wiatrów dominujących na terenie Nadleśnictwa Płaska przedstawia poniżej zestawienie oraz wykres róży wiatru. Dominujące kierunki wiatrów Kierunki wiatru [%] Miejscowość Suwałki N E S W 17,8 17,4 26,0 30,9 Szczegółowe dane dotyczące typów pogody przedstawiono w poniższej tabeli: Typ pogody Słoneczna bez z opadu opadem Pochmurna Z dużym zachm. Z Bez Razem bez z bez opadu z opadem opadu opadem opadu opadem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ciepła Przymroz. 19,0 7,4 0,7 0,0 85,4 21,0 50,5 10,8 24,0 12,2 56,5 23,2 128,4 40,6 107,7 34,0 236,1 74,6 Mroźna 6,7 0,1 16,1 8,4 5,8 16,8 28,6 25,3 53,9 33,1 0,8 122,5 69,7 192,2 42,0 96,5 197,6 167,0 364,6 RAZEM 33,9 138,5 Na omawianym obszarze opady atmosferyczne są stosunkowo niewielkie. Średnia ich wielkość wyniosła od 551 mm do 600 mm, a w okresie wegetacyjnym 340-360 mm, przy czym subregion Wigiersko-Augustowski ma wyższą roczną sumę opadów niż subregion Suwalsko-Sejneński. Na taki stan rzeczy duży wpływ ma wyższa lesistość i znaczna powierzchnia jezior w subregionie Wigiersko-Augustowskim. Opady przeważają w półroczu ciepłym (kwiecień- wrzesień), stanowiąc wtedy 65% sumy rocznej. Maksimum, podobnie jak w większości dzielnic Polski, przypada na miesiące letnie (czerwiec-sierpień), minimum na wrzesień. Na terenie Puszczy Augustowskiej częstotliwość roczna burz jest niewielka i wynosi w Suwałkach średnio 21 burz w ciągu roku. Wpływ dużej ilości jezior zaznacza się na omawianym terenie większą niż gdzie indziej wilgotnością powietrza. Przeciętna roczna względna wilgotność powietrza jest bardzo duża i wynosi około 83%. Wilgotność względna powietrza największa jest w listopadzie i w grudniu, dochodzi w tym okresie nawet do 89%. Najmniejsza wilgotność występuje w maju i czerwcu osiągając w najlepszym przypadku 73%. Szkodliwość niskich temperatur występujących w czasie zimy łagodzą na omawianym terenie znaczne opady śnieżne. Śnieg chroni rośliny przed wymarzaniem, a topniejąc na wiosnę dostarcza wilgoci niezbędnej dla wegetacji. Długość zalegania pokrywy śnieżnej w okolicach Suwałk jest zdecydowanie większa niż w pozostałych regionach województwa podlaskiego i wynosi średnio 90 dni (min. 36 dni, max. 137 dni). Na Pojezierzu Suwalskim w pierwszej połowie kwietnia pokrywa śnieżna może mieć jeszcze wysokość ponad 50 cm. Całkowity zanik pokrywy śnieżnej na tych terenach przypada dopiero na koniec kwietnia. Powyższe dane klimatyczne w znacznej mierze dotyczą obszarów otwartych. Nieco inne warunki występują w zwartym kompleksie leśnym. Podstawowym czynnikiem kształtującym klimat wnętrza lasu jest stopień zwarcia koron, które w znacznej mierze pochłaniają energię słoneczną oraz rodzaj podłoża, na którym rośnie las. Pod względem termicznym wnętrze lasu jest w lecie chłodniejsze, zimą – cieplejsze niż teren otwarty. W związku z tym las wiosną i jesienią zmniejsza częstość przymrozków, wpływa również na wzrost wilgotności powietrza w warstwie przygruntowej. Stosunkowo duży kontynentalizm klimatu powoduje, że zagrożenie przymrozkami późnymi w Puszczy Augustowskiej nie jest tak poważne, jak na obszarach o bardziej morskim klimacie. Niższa temperatura w lesie i mniejsza prędkość wiatru powoduje, że parowanie wody jest w nim mniejsze niż na otwartym polu. Zwarty kompleks leśny modyfikuje prędkość i kierunek wiatru. Hamuje on w swym wnętrzu poziomy ruch powietrza, wzmaga zaś ponad koronami drzew. Uważa się również, że powierzchnie leśne wpływają na zwiększenie opadów w najbliższej okolicy. Wokół lasu, na jego brzegu powstaje specyficzny mikroklimat, zależny od położenia ściany drzew w stosunku do stron świata i przeważających kierunków napływu mas powietrza. Trwała warstwa śniegu w lasach zalega o 10-15 dni dłużej niż na terenie otwartym, co ma związek z warunkami termicznymi. e) Gleby W Nadleśnictwie Płaska w latach 2002 – 2003 zostały wykonane prace glebowosiedliskowe przez BULiGL Oddział w Białystoku. Na podstawie tych prac stwierdzono występowanie na omawianym terenie 36 podtypów gleb zgrupowanych w 16 typach. Gleby nadleśnictwa w układzie systematycznym gleb Polski przedstawiają się jak niżej. DZIAŁ I : GLEBY LITOGENICZNE Rząd A : Gleby mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone Typ 5 : Arenosole Podtyp a) właściwe (SWL) Rząd B : Gleby wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju Typ 2 : Pararędziny Podtyp c) brunatne (PRbr) DZIAŁ II : GLEBY AUTOGENICZNE Rząd B : Gleby brunatnoziemne Typ 1 : Gleby brunatne właściwe Podtyp a) typowe (BRt) c) oglejone (BRg) d) wyługowane (BRwy) Typ 3 : Gleby płowe Podtyp b) zbrunatniałe (Pbr) d) opadowo-glejowe (Pog) Rząd C : Gleby bielicoziemne Typ 1 : Gleby rdzawe Podtyp Typ 2 : Gleby bielicowe Podtyp a) właściwe (RDw) b) brunatno-rdzawe (RDbr) c) bielicowo-rdzawe (RDb) a) właściwe (B) DZIAŁ III : GLEBY SEMIHYDROGENICZNE Rząd A : Gleby glejo-bielicoziemne Typ 1 : Gleby glejobielicowe Podtyp a) właściwe (GBw) b) murszaste (GBm) c) torfiaste (GBt) Rząd B : Czarne ziemie Podtyp a) glejowe (CZg) b) właściwe (CZw) d) wyługowane (CZwy) f) murszaste (CZm) Rząd C : Gleby zabagniane Typ 1 : Gleby opadowo-glejowe Podtyp a) właściwe (OGw) Typ 2 : Gleby gruntowo-glejowe Podtyp a) właściwe (Gw) b) torfiasto-glejowe (Gts) c) torfowo-glejowe (Gt) DZIAŁ IV : GLEBY HYDROGENICZNE Rząd A : Gleby bagienne Typ 2 : Gleby torfowe Podtyp a) torfowisk niskich (Tn) b) torfowisk przejściowych (Tp) c) torfowisk wysokich (Tw) Rząd B : Gleby pobagienne Typ 1 : Gleby murszowe Podtyp a) torfowo-murszowe (Mt) c) gytiowo-murszowe (Mgy) Typ 2 : Gleby murszowate Podtyp a) mineralno-murszowe (MRmm) b) właściwe (MRw) c) murszaste (MRm) DZIAŁ V : GLEBY NAPŁYWOWE Rząd A : Gleby aluwialne Typ 1 : Mady rzeczne Podtyp a) właściwe (MDw) b) próchniczne (MDp) Rząd B : Gleby deluwialne Typ 1 : Gleby deluwialne Podtyp a) właściwe (Dw) b) próchniczne (Dp) c) brunatne (Dbr) DZIAŁ VII : GLEBY ANTROPOGENICZNE Rząd B : Gleby industrio- i urbanoziemne Typ 1 : Gleby antropogeniczne o nie wykształconym profilu (AN) Udział powierzchniowy poszczególnych typów gleb na terenie Nadleśnictwa Płaska przedstawia diagram zamieszczony poniżej. Łącznie w Nadleśnictwie Płaska największym typem gleb jeśli chodzi o zajmowaną powierzchnię jest typ gleb rdzawych (55,4%), a w nim podtyp gleb bielicowo-rdzawych zajmujący 29,5% areału obiektu. Stosunkowo dużą powierzchnię zajmuje również typ gleb glejobielicowych (12,1%), szczególnie glejobielicowych właściwych (10,5%). Spośród gleb charakterystycznych dla siedlisk bagiennych największym typem są gleby torfowe zajmujące 10,6% powierzchni gleb nadleśnictwa. Zauważalny udział w powierzchni obiektu mają ponadto typy gleb: bielicowych (9,2%), murszowatych (4,8%), murszowych (3,6%) i gruntowo-glejowych (2,8%). Pozostałe typy gleb występują w ilościach śladowych. Powierzchnie przez nie zajmowane nie przekroczyły 1% areału nadleśnictwa. f) Typy siedliskowe lasu Typy siedliskowe lasu dla potrzeb prac taksacyjnych IV rewizji urządzania lasu przyjęto takie jak w operacie glebowym, kierując się zasadą, że w wydzieleniu leśnym uwzględniano typ o największym udziale. Udział typów siedliskowych lasu w powierzchni poszczególnych obrębów i nadleśnictwa oraz udział powierzchniowy gatunków panujących w poszczególnych typach siedliskowych przedstawiają zamieszczone poniżej oraz na stronach następnych tabele IV oraz odpowiadające im diagramy. Tabela IV. Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według panujących gatunków drzew Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Mikaszówka Typ Pow. siedlisk. typu siedl. lasu lasu [ha] 1 Udz. [%] 2 3 Bśw 2901.65 35.5 Bw 80.45 1.0 Bb 55.62 0.7 BMśw 1656.74 20.3 BMw 567.79 6.9 BMb 38.09 0.5 LMśw 459.90 5.6 LMw 538.18 6.6 LMb 506.70 6.2 Lśw 95.52 1.2 Lw 123.93 1.5 Ol 685.95 8.4 OlJ 461.72 5.6 Ogółem 8172.24 100.0 So Md Św 4 5 6 2898.29 99.88 69.15 85.95 53.11 95.49 1483.06 89.52 262.47 46.23 33.37 87.61 202.96 44.13 31.37 5.83 16.84 3.32 9.30 9.74 3.29 2.65 5063.21 61.96 2.05 0.45 2.05 0.03 Db Brz powierzchnia-ha udział-% 7.93 9.86 1.26 2.26 130.38 7.87 175.16 30.85 4.72 12.39 164.11 35.68 144.17 26.79 41.42 8.18 45.02 47.13 26.93 21.73 2.67 0.39 26.27 5.69 770.04 9.42 Ol Razem 9 10 7 8 1.24 0.22 3.36 0.12 3.37 4.19 1.25 2.25 43.30 2.61 107.50 18.93 21.42 3.77 87.06 18.93 244.99 45.52 228.08 45.01 39.70 41.56 33.22 26.81 120.37 17.55 41.66 9.02 953.86 11.67 103.64 19.26 220.36 43.49 1.50 1.57 60.49 48.81 562.91 82.06 393.79 85.29 1364.11 16.69 3.72 0.81 14.01 2.60 18.97 0.23 2901.65 100.00 80.45 100.00 55.62 100.00 1656.74 100.00 567.79 100.00 38.09 100.00 459.90 100.00 538.18 100.00 506.70 100.00 95.52 100.00 123.93 100.00 685.95 100.00 461.72 100.00 8172.24 100.00 Udział [w % pow.] siedliskowych typów lasu w obr. Mikaszówka Lw 1,5% Ol 8,4% OlJ 5.6% Lśw 1,2% Bśw 35,5% LMb 6,2% LMw 6,6% LMśw 5,6% Bw 1,0% BMb 0,5% BMśw 20,3% BMw 6,9% Bb 0,7% Udział [w % pow] panujących gat. drzew w STL obr. Mikaszówka 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bś w Bw Bb BMśw BMw Ol BMb Brz LMśw Db Św LMw Md LMb So Lśw Lw Ol OlJ Tabela IV. Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według panujących gatunków drzew Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Płaska Typ siedl. lasu 1 Pow. Udz. typu siedl. [%] lasu [ ha] 2 3 Bśw 3369.58 46.0 Bw 133.35 1.8 Bb 83.77 1.1 BMśw 1164.49 15.9 BMw 848.12 11.6 BMb 71.80 1.0 LMśw 115.32 1.6 LMw 340.39 4.7 LMb 473.45 6.5 Lśw 37.89 0.5 Lw 47.42 0.6 Ol 408.04 5.6 OlJ 226.06 3.1 Ogółem 7319.68 100.0 So Św Db 4 5 6 3369.58 100.00 129.88 97.40 81.98 97.86 1076.04 92.40 512.02 60.37 55.71 77.59 52.06 45.15 36.49 10.72 57.63 12.17 3.26 6.88 5374.65 73.43 3.47 2.60 1.19 1.42 67.50 5.80 244.27 28.80 4.47 6.23 50.34 43.65 129.27 37.98 72.90 15.40 24.69 65.16 18.69 39.41 12.29 3.01 23.15 10.24 652.23 8.91 Js Brz powierzchnia-ha udział-% 7 3.42 0.41 4.61 1.35 4.09 10.80 8.03 0.11 10.04 4.44 14.13 0.19 8 0.60 0.72 20.95 1.80 87.97 10.37 10.24 14.26 12.92 11.20 109.77 32.25 192.65 40.69 9.11 24.04 8.40 17.71 106.70 26.15 11.35 5.02 570.66 7.80 Ol Os 9 10 0.44 0.05 1.38 1.92 60.25 17.70 150.27 31.74 14.67 30.94 289.05 70.84 181.52 80.30 697.58 9.53 2.40 5.06 2.40 0.03 Razem 11 3369.58 100.00 133.35 100.00 83.77 100.00 1164.49 100.00 848.12 100.00 71.80 100.00 115.32 100.00 340.39 100.00 473.45 100.00 37.89 100.00 47.42 100.00 408.04 100.00 226.06 100.00 7319.68 100.00 Udział [w % pow.] siedliskowych typów lasu w obr. Płaska LMb 6,5% Lw 0.6% Lśw 0,5% Ol 5,6% OlJ 3,1% LMw 4.7% Bśw 46,0% LMśw 1,6% BMb 1,0% BMw 11,6% BMśw 15,9% Bb 1,1% Bw 1,8% Udział [w % pow.] panujących gatunków drzew w STL obr. Płaska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bśw Bw Bb BMśw BMw Os BMb Ol Brz LMśw Js LMw Db LMb Św So Lśw Lw Ol OlJ Tabela IV. Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według panujących gatunków drzew Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Serwy II Typ siedl. lasu Pow. typu siedl. lasu [ha] Udz. [%] 1 2 3 Bśw 1986.68 39.3 Bw 0.67 0.0 Bb 12.56 0.2 BMśw 2427.20 48.0 BMw 107.02 2.1 BMb 11.34 0.2 LMśw 226.27 4.5 LMw 36.90 0.7 LMb 215.49 4.3 Lśw 0.82 0.0 Ol 28.16 0.6 OlJ 3.88 0.1 5056.99 100.0 So Md 4 5 1985.46 99.94 0.67 100.00 12.56 100.00 2400.31 98.89 50.77 47.44 4.09 36.07 211.31 93.39 6.36 17.24 Św Brz powierzchnia-ha udział-% 6 7 Ol 8 1.22 0.06 0.21 0.09 23.67 0.98 22.73 21.24 1.22 10.76 8.06 3.56 3.26 8.83 30.94 14.36 0.82 100.00 3.22 0.13 31.88 29.79 6.03 53.17 6.69 2.96 20.68 56.04 82.19 38.14 2.22 7.88 8.62 30.61 92.92 1.84 160.53 3.17 1.64 1.53 6.60 17.89 102.36 47.50 Razem 9 1986.68 100.00 0.67 100.00 12.56 100.00 2427.20 100.00 107.02 100.00 11.34 100.00 226.27 100.00 36.90 100.00 215.49 100.00 0.82 100.00 Lw Ogółem 4671.53 92.38 0.21 0.00 17.32 61.51 3.88 100.00 131.80 2.61 28.16 100.00 3.88 100.00 5056.99 100.00 Udział [w % pow.] siedliskowych typów lasu w obr. Serwy II LMśw 4,5% BMb 0,2% LMw 0,7% Ol 0,6% Lśw 0,0% OlJ 0,1% LMb 4,3% BMw 2,1% Bśw 39,3% BMśw 48,0% Bw 0,0% Bb 0,2% Udział [w % pow.] panujących gatunków drzew w STL obr. Serwy II 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bśw Bw Bb BMśw BMw Ol BMb Brz LMśw Św Md LMw So LMb Lśw Ol OlJ Tabela IV. Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według panujących gatunków drzew Nadleśnictwo: Płaska Typ siedl. lasu Pow. typu siedl. lasu [ha] Udz [%] 1 2 3 Bśw 8257.91 40.2 Bw 214.47 1.0 Bb 151.95 0.7 BMśw 5248.43 25.5 BMw 1522.93 7.4 BMb 121.23 0.6 LMśw 801.49 3.9 LMw 915.47 4.5 LMb 1195.64 5.8 Lśw 134.23 0.7 Lw 171.35 0.8 Ol 1122.15 5.5 OlJ 691.66 3.4 Ogółem 20548.91 100.0 So Md Św 4 5 6 8253.33 99.94 199.70 93.11 147.65 97.17 4959.41 94.49 825.26 54.19 93.17 76.85 466.33 58.18 74.22 8.11 74.47 6.23 9.30 6.93 6.55 3.82 15109.39 73.53 2.26 0.28 2.26 0.01 11.40 5.32 2.45 1.61 221.55 4.22 442.16 29.03 10.41 8.59 222.51 27.76 276.70 30.23 145.26 12.15 70.53 52.54 45.62 26.63 17.18 1.53 49.42 7.15 1515.19 7.37 Db Js Brz powierzchnia-ha udział-% 7 8 4.66 0.31 3.72 0.47 18.62 2.03 4.09 3.05 27.00 0.13 10.04 1.45 14.13 0.07 9 4.58 0.06 3.37 1.57 1.85 1.22 67.47 1.29 227.35 14.93 16.27 13.42 106.67 13.31 375.44 41.01 502.92 42.06 48.81 36.36 41.62 24.29 235.69 21.00 53.01 7.66 1685.05 8.20 Ol Os 10 11 23.50 1.54 1.38 1.14 170.49 18.62 472.99 39.56 1.50 1.12 75.16 43.86 869.28 77.47 579.19 83.74 2193.49 10.68 2.40 1.40 2.40 0.01 Razem 12 8257.91 100.00 214.47 100.00 151.95 100.00 5248.43 100.00 1522.93 100.00 121.23 100.00 801.49 100.00 915.47 100.00 1195.64 100.00 134.23 100.00 171.35 100.00 1122.15 100.00 691.66 100.00 20548.91 100.00 Udział [w % pow.] siedliskowych typów lasu w Nadleśnictwie Płaska Lśw 0,7% LMw 4,5% Lw 0,8% Ol 5,5% OlJ 3,4% LMb 5,8% LMśw 3,9% Bśw 40,2% BMb 0,6% BMw 7,4% Bw 1,0% Bb 0,7% BMśw 25,5% Udział [w % pow.] panujących gatunków drzew w STL Nadleśnictwa Płaska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bś w Bw Bb BMś w BMw Os Ol Brz BMb Js LMśw Db LMw Św Md LMb So Lśw Lw Ol OlJ Znaczne różnice w udziale procentowym siedlisk poszczególnych obrębów wynikają głównie z uwarunkowań geologiczno-glebowych i wilgotnościowych. Poniższe zestawienia przedstawiają strukturę troficzną i wilgotnościową siedlisk w procentach powierzchni leśnej zestawionych dla poszczególnych obrębów i nadleśnictwa na tle Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. Siedliska pod względem troficznym Obręb Mikaszówka Obręb Płaska Obręb Serwy II Nadleśn. Płaska 1 2 3 4 5 RDLP Białystok 6 Siedliska borowe (Bśw, Bw, Bb, BMśw,BMw, BMb) Siedliska lasowe (LMśw, LMw, LMb, Lśw, Lw) 64.9 21.1 77.4 13.9 89.8 9.5 75.4 15.7 61,0 32,0 Olsy (Ol, OlJ) 14.0 8.7 0.7 8.9 7,0 100.0 100.0 100.0 100.0 100,0 Razem Siedliska pod względem wilgotnościowym Obręb Mikaszówka Obręb Płaska Obręb Serwy II Nadleśn. Płaska 1 2 3 4 5 RDLP Białystok 6 Siedliska świeże (Bśw, BMśw, LMśw, Lśw) Siedliska wilgotne (Bw, BMw, LMw, Lw) 65.9 14.6 64.0 18.7 91.8 2.8 70.3 13.7 82,0 8,0 Siedliska bagienne i łęgowe(Bb, BMb, LMb, Ol, OlJ) 19.5 17.3 5.4 16.0 10,0 100.0 100.0 100.0 100.0 100,0 Razem Z przytoczonych powyżej danych widać wyraźnie, iż najbardziej borowym i najmniej zróżnicowanym siedliskowo obrębem jest obręb Serwy II, gdzie siedliska borów i borów mieszanych zajmują prawie 90% powierzchni leśnej. Nadleśnictwo Płaska jako całość posiada więcej siedlisk borowych, wilgotnych i bagiennych, a o połowę mniej lasowych od przeciętnych wartości dla RDLP Białystok Zmiany w procentowej strukturze udziałów poszczególnych siedliskowych typów lasu w stosunku do prac III rewizji urządzania lasu przedstawia zestawienie oraz odpowiadające mu diagramy zamieszczone na stronach następnych. Z przytoczonych w nich danych wynika, iż najbardziej w skali całego nadleśnictwa zmniejszyła się ilość borów świeżych przeklasyfikowanych w wyniku prac glebowo-siedliskowych głównie na bory mieszane świeże oraz olsów przeklasyfikowanych na lasy mieszane bagienne. Zmiany w % strukturze udziałów poszczególnych siedliskowych typów lasu Siedl. Obręb Mikaszówka typ lasu III rew. IV rew. różnica III rew. IV rew. różnica III rew. IV rew. różnica III rew. IV rew. różnica 1 2 6 7 Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ Razem 3 45.3 1.9 0.4 11.7 7.6 0.2 7.2 2.5 0.3 1.7 2.6 14.9 3.7 100.0 Obręb Płaska 4 35.5 1.0 0.7 20.3 6.9 0.5 5.6 6.6 6.2 1.2 1.5 8.4 5.6 100.0 5 -9.8 -0.9 0.3 8.6 -0.7 0.3 -1.6 4.1 5.9 -0.5 -1.1 -6.5 1.9 0.0 55.0 3.0 0.7 11.7 7.8 0.9 3.6 1.7 0.9 0.9 0.5 10.1 3.2 100.0 Obręb Serwy II 46.0 1.8 1.1 15.9 11.6 1.0 1.6 4.7 6.5 0.5 0.6 5.6 3.1 100.0 8 -9.0 -1.2 0.4 4.2 3.8 0.1 -2.0 3.0 5.6 -0.4 0.1 -4.5 -0.1 0.0 Nadleśnictwo Płaska 9 48.9 0.4 0.2 42.8 2.9 0.0 0.3 0.1 0.0 0.0 4.3 0.1 100.0 10 39.3 0.0 0.2 48.0 2.1 0.2 4.5 0.7 4.3 0.0 0.6 0.1 100.0 11 -9.6 -0.4 0.0 5.2 -0.8 0.2 4.2 0.6 4.3 0.0 -3.7 0.0 0.0 12 49.7 1.9 0.5 19.4 6.5 0.4 4.2 1.6 0.4 1.0 1.2 10.6 2.6 100.0 40.2 1.0 0.7 25.5 7.4 0.6 3.9 4.5 5.8 0.7 0.8 5.5 3.4 100.0 Zmiany w % udziale siedliskowych typów lasu w obr. Mikaszówka III rew. 50,0 IV rew. różn ica 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Bśw -10,0 -20,0 Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ 13 -9.5 -0.9 0.2 6.1 0.9 0.2 -0.3 2.9 5.4 -0.3 -0.4 -5.1 0.8 0.0 Zmiany w % udziale siedliskowych typów lasu w obr. Płaska III rew. 60,0 IV rew różnica 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ -10,0 -20,0 Zmiany w % udziale siedliskowych typow lasu w obr. Serwy II III re w. 60,0 IV re w. różnica 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Bśw -10,0 -20,0 Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Ol OlJ Zmiany w % udziale siedliskowych typow lasu w Nadleśnictwie Płaska III re w. IV re w. ró żnica 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 -10,0 Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ -20,0 g) Charakterystyka przeciętnej pierśnicy i przeciętnej bonitacji drzewostanów rębnych Charakterystyka przeciętnej pierśnicy i przeciętnej bonitacji gatunków panujących według siedliskowych typów lasu w drzewostanach rębnych dla poszczególnych obrębów przedstawiają tabele V. Tabela V. Przeciętna pierśnica i bonitacja w drzewostanach rębnych Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Mikaszówka Gat. pan. Cecha 1 2 d1,3 So bon d1,3 Md bon d1,3 Św bon d1,3 Db bon d1,3 Brz bon d1,3 Ol bon d1,3 Razem bon Typy siedliskowe lasu BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Bśw Bw Bb 3 4 5 6 7 8 9 38 I,5 34 II,3 27.3 III,6 39.7 I,1 40.4 I,6 31.2 II,5 34.1 I,9 37.1 I,5 36.9 II,0 35.3 I,2 31.2 I,2 25.7 III,4 35.4 I,5 43.6 Ia,4 90 I,0 40.9 I,5 82 III,5 33.8 I,0 38 I,5 34 II,3 27.3 III,6 38.6 I,3 32.9 II,3 38.8 I,0 Lśw Lw Ol OlJ 11 12 13 14 15 44 II,0 53 I,0 35.8 II,2 36.5 II,1 38.5 I,9 32.7 I,9 32.9 I,2 33.3 II,2 33.9 I,7 30.2 I,4 28.7 II,7 29.9 I,9 38.4 I,0 35.1 I,0 28.9 I,8 32.2 I,5 10 40.9 I,6 31.2 II,6 28.1 I,8 33.2 II,5 31.7 II,3 29.1 I,8 32.5 II,2 31.9 II,2 Tabela V. Przeciętna pierśnica i bonitacja w drzewostanach rębnych Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Płaska Gat. pan. Cecha 1 2 So Św Brz Ol Os Razem d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon Typy siedliskowe lasu BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Bśw Bw Bb 3 4 5 6 7 8 9 10 11 33.3 II,6 41.5 I,2 37.6 I,9 34 I,0 43.1 I,2 37.5 I,9 27.9 I,3 34.7 II,3 36 II,7 27.2 II,3 44.4 I,7 38.9 II,3 34.2 I,0 50 I,5 39.3 II,1 30.6 I,3 37.8 II,2 26 III,5 31 II,6 27.3 I,8 33 II,5 37.2 II,4 38 I,5 41 I,3 40.1 I,5 33.6 II,4 39.1 I,9 35.6 I,8 29.4 II,3 37.4 II,2 39.6 41.4 I,2 I,3 39.6 41.4 I,2 I,3 33.3 II,6 Lśw Lw Ol OlJ 12 13 14 15 41.2 II,6 28 I,8 31.5 II,5 39.9 I,9 32.9 I,6 36.6 II,1 30.5 II,3 36.8 II,1 44 I,0 42.5 II,3 31.9 I,0 37.2 II,1 34 I,0 39.3 I,9 Tabela V. Przeciętna pierśnica i bonitacja w drzewostanach rębnych Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Serwy II Gat. pan. Cecha 1 So Md Św Brz Ol Razem Typy siedliskowe lasu BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Bśw Bb 2 3 4 5 d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon 38.6 Ia,9 23 IV,0 40.9 Ia,9 40.6 II,4 33.2 I,0 24 II,0 38.5 Ia,9 23 IV,0 40.9 I,0 6 35.7 II,2 29.3 I,4 21 III,0 29.7 I,6 7 8 9 26 III,0 40.7 I,1 65 I,5 44.1 II,1 33 I,0 45 I,0 23 III,0 23.5 III,0 40.6 I,3 28.3 I,2 34 II,5 32 I,3 Lśw Ol OlJ 10 11 12 13 37 I,9 27.2 I,6 29.3 II,7 28.8 II,0 40 I,5 38 II,0 24.7 II,3 28.7 II,6 28.1 II,4 32 II,0 32 II,0 40 I,5 Tabela V. Przeciętna pierśnica i bonitacja w drzewostanach rębnych Nadleśnictwo: Płaska Gat. Typy siedliskowe lasu Cecha pan. 1 So Md Św Db Brz Ol Os Razem Bśw Bw 2 3 d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon d1,3 bon 39 I,2 4 Bb BMśw BMw BMb 5 38.9 29.9 I,6 III,1 24 II,0 39 I,2 38.9 29.9 I,6 III,1 Lw Ol OlJ 6 7 8 LMśw 9 LMw LMb Lśw 10 11 12 13 14 15 40.7 I,0 42.6 I,3 33.2 II,4 47.5 I,3 26.5 III,5 53 I,0 44 I,0 35.9 II,0 37.4 I,8 36.4 II,3 37.3 II,1 33.9 II,3 37.7 II,2 39.3 II,2 40.3 37.3 II,5 II,1 34.8 I,2 30 I,3 24.5 III,3 25 II,7 43 Ia,9 81.7 I,2 40.1 I,9 82 III,5 33.8 I,0 31.9 I,2 35.9 II,2 28.4 I,6 30.7 II,6 38.2 I,3 27.9 30 I,8 I,7 32.3 34.5 II,5 II,2 40.2 I,1 38 I,5 32.1 II,4 39.1 I,4 34.6 I,7 29.5 II,1 38.8 I,9 34.5 I,0 31.1 I,9 34 I,0 35.1 I,7 31 34.2 II,3 II,1 h) Charakterystyka cennych drzewostanów w lasach nadleśnictwa Najcenniejsze pod względem różnorodności przyrodniczej drzewostany Nadleśnictwa Płaska zostały objęte częściową ochroną rezerwatową w postaci rezerwatów: Perkuć, Mały Borek, Starożyn i Kuriańskie Bagno. Pozostałym cennym drzewostanom nadano status lasów ochronnych. Skrócone informacje na temat rezerwatów i lasów ochronnych znajdują się w punkcie C.1 niniejszego opracowania, a dokładne w Programie Ochrony Przyrody. Najważniejszym gatunkiem lasotwórczym Nadleśnictwa Płaska jest sosna zajmująca ponad 73% powierzchni leśnej. Tak duży udział tego gatunku w składzie drzewostanów jest wynikiem struktury siedlisk, gdzie 65,7% zajmują Bśw i BMśw. Innymi gatunkami lasotwórczymi są: olsza – 10,7%, brzoza – 8,2%, świerk – 7,4%, dąb – 0,13%, jesion – 0,07% oraz modrzew i osika – w granicach 0,01%. Sosna jest bardzo dobrej jakości hodowlanej, na optymalnych siedliskach osiąga I klasę bonitacji. Olsza zajmuje siedliska bagienne i wilgotne osiągając II, rzadziej III bonitację. Świerk osiąga z reguły II bonitację. Brzoza występuje na wszystkich siedliskach i jest I – II bonitacji, a najlepsze parametry osiąga na siedliskach świeżych. Ciekawostką są występujące na terenie Nadleśnictwa około 160-letnie drzewostany modrzewiowe osiągające I bonitację i przeciętną pierśnicę w granicach 90 cm. i) Selekcja i nasiennictwo Od 2000 roku w Nadleśnictwie Płaska realizowany jest „Program zakładania upraw pochodnych”. Do 31 grudnia 2004 roku założono 16,86 ha upraw pochodnych. Docelowo powierzchnia bloków upraw pochodnych ma wynosić 240,54 ha. Szczegółowo projekt zakładania bloków upraw pochodnych został omówiony w rozdziale D „Średniookresowy plan zagospodarowania lasu...” niniejszego opracowania. Produkcja szkółkarska jest realizowana w Nadleśnictwie w oparciu o program, zaakceptowany przez Dyrektora RDLP w Białymstoku w dniu 20.10.1998 r. Na omawianym terenie znajduje się w sumie 5 szkółek. Produkcja sadzonek pokrywa w 100% potrzeby Nadleśnictwa, a nadwyżka jest sprzedawana. Wzór 30. Wykaz szkółek Oddział pododział Na gruntach związanych Na gruntach nieleśnych z gospodarką leśną (leśne) (zadrzewieniowe) Powierzchnia w ha 1 2 3 Obręb Mikaszówka 62 d 62 f 184 h 297 i 308 h 308 l 309 b RAZEM 0.29 0.28 0.39 1.61 1.6 4.21 1.31 9.69 - Nadleśnictwo posiada wyłączone drzewostany nasienne o powierzchni 90,82 ha (82,82 ha na obrębie Płaska i 8,00 ha na obrębie Serwy II). Są to drzewostany sosnowe lub z sosną dominującą w składzie gatunkowym w wieku od 95 do 161 lat, rosnące na optymalnych dla tego gatunku siedliskach. Posiadają one najwyższą jakość hodowlaną gwarantującą zachowanie bogatej puli genetycznej rodzimych ekotypów w przyszłości. Gospodarcze drzewostany nasienne zajmują łączną powierzchnię 2101,33 ha. Ich wykaz przedstawiono na następnych stronach. Wzór nr 28. Rejestr gospodarczych drzewostanów nasiennych Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek Skład gatunkowy drzewostanu 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 7c 8a 9c 11a 12a 13 a 22 d 22 f 23 b 36 d 37 a 45 f 45 m 53 j 54 h 54 i 55 i 57 g 58 a 58 j 59 b 59 g 60 f 60 h 65 d 67 f 67 g 67 i 73 i 74 b 74 d 75 c 76 c 77 h 78 b 83 b 84 b 86 a 86 b 87 a 89 d 113 b 113 g 114 c 116 a 116 c 116 d 117 b 118 b 12.92 26.50 14.04 6.52 3.29 3.66 11.11 7.65 12.13 10.25 19.77 2.41 7.50 6.13 4.62 7.17 3.43 5.02 2.94 7.68 3.16 5.94 4.62 10.23 2.89 2.05 3.11 6.82 2.59 13.03 2.04 14.55 4.13 9.01 3.60 3.32 4.24 7.52 7.31 10.40 9.75 5.50 6.47 22.85 10.55 2.97 5.93 24.14 10.99 So So So So So So Ol Ol Ol So So So So So So So So So So So So So So So So Brz Brz Św So So So So So So So So So So So Brz So So Brz Brz So So So So So Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Obręb Mikaszówka 9So 1Św Bśw So Bśw So Bśw 6So 2Św Bśw So Bśw So Bśw 8Ol 2Brz Ol 9Ol 1Brz Ol 8Ol 2Brz Ol 8So 1Św BMśw So BMśw 7So 3Św BMśw 8So 2Św BMśw 9So 1Św Bśw 9So 1Św BMśw 8So 2So Bśw 8So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw So BMśw So BMśw So BMśw 6So 3Św BMśw 8So 1Św BMśw 8So 1Św BMśw So Bśw 3Brz 2Ol Lśw 2Brz 2Ol Lśw 3Św 3Brz Lśw 9So 1Św Bw 8So 2Św BMśw 9So 1Brz Bb So BMśw 9So 1Św BMśw So Bśw 9So 1Św Bśw 6So 2Db BMśw 6So 3Św LMśw 9So 1Św BMśw 8So 2Brz BMśw 2Brz 2Św LMb So Bśw 9So 1Brz Bśw 4Brz 2Ol LMw 4Brz 3Św LMb So Bśw 7So 2Św Bśw 7So 2Św Bśw So Bśw So Bśw Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 95 95 90 100 95 110 92 77 85 111 106 111 111 107 101 91 101 96 96 101 101 101 107 102 90 101 101 101 150 101 142 96 101 106 116 175 170 106 106 96 101 96 80 96 101 91 111 111 111 I I I Ia Ia.5 I.5 III II.5 III I.5 I I.5 I.5 I.5 I I.5 I I I Ia.5 I Ia.5 I I Ia I I II I I II.5 I.5 I Ia.5 I I.5 I I I I I.5 I I I I.5 I.5 I.5 II I.5 luź. um. prz. luź. luź. luź. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. luź. luź. luź. luź. luź. luź. luź. prz. prz. prz. prz. luź. prz. prz. prz. prz. prz. luź. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. 0.5 0.9 0.6 0.7 0.8 0.8 0.7 0.7 0.7 1.0 1.0 0.7 0.6 0.8 0.8 0.9 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.7 0.7 0.7 0.8 0.5 0.5 0.7 0.7 0.7 0.7 0.8 0.9 0.7 0.8 0.6 0.5 1.0 1.0 0.5 0.8 1.1 1.0 1.0 0.8 0.8 0.7 0.9 0.8 1 1 12 1 1 1 2 2 2 2 2 1 2 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 12 2 2 2 1 1 2 1 1 1 1 2 3 3 2 3 1 2 2 2 1 1 1 1 1 Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek 1 2 3 4 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 120 c 141 f 142 h 149 a 159 b 160 a 166 f 169 b 170 a 172 b 179 g 181 d 182 b 182 c 202 a 213 d 215 f 215 j 215 l 218 d 219 f 220 i 222 c 223 i 224 j 227 a 227 b 228 b 229 a 235 b 242 g 242 h 244 a 245 a 245 h 246 b 246 d 256 j 257 b 257 g 257 i 263 b 264 f 271 d 272 f 273 c 274 b 279 b 279 f 279 j 3.77 1.67 1.44 14.35 5.85 13.19 7.77 14.89 9.95 5.96 4.43 6.70 3.18 6.54 11.17 3.64 0.39 0.60 0.58 9.77 12.97 5.39 12.82 5.25 7.70 5.35 10.45 14.86 9.39 6.02 6.87 8.17 6.36 6.62 6.13 1.68 2.39 4.28 8.63 2.95 2.09 6.55 6.30 6.56 16.06 1.11 7.93 1.43 6.36 1.86 So So So So Św Św So So So So So So So So So So So So So So So Brz Ol So So Św Św So So So So So So Brz Brz Brz Brz So So So So Ol Ol So So So So Brz Ol Św Skład gatunkowy drzewostanu 5 Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Obręb Mikaszówka c. d. 9So 1Św Bśw 5So 2Św BMśw 7So 3Św Bśw 8So 1Św BMśw 9Św 1Brz LMśw 9Św 1Brz BMśw So Bśw 7So 2So Bśw 6So 3So Bb So BMw So Bśw 9So 1Św Bśw 9So 1Brz Bśw So Bśw So Bśw So Bśw 4So 2Św BMśw 6So 3Md LMśw 9So 1Brz LMśw 6So 3Św BMśw So BMśw 6Brz 2Ol LMw 3Ol 2Św Ol 7So 1Św Bśw 7So 1Św BMśw 7Św 3So BMw 8Św 2So BMśw 6So 3Św BMśw 6So 3Św BMśw So Bśw 9So 1Św Bśw 9So 1Brz BMśw So BMśw 5Brz 5Św LMw 6Brz 4Św LMw 4Brz 2 Św LMw 4Brz 3Św LMśw So BMw So Bw So Bśw So Bśw 6Ol 2Brz Ol 8Ol 1Brz OlJ 7So 2Św BMw 9So 1Św BMw So Bśw 8So 1Św BMśw 9Brz 1Św LMśw 5Ol 4Brz Lw 4Św 4So Lśw Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 111 160 162 96 91 91 101 161 161 101 142 141 121 97 96 102 140 160 85 91 91 101 81 131 121 101 101 101 91 116 121 95 96 91 91 91 91 91 96 91 116 76 71 96 96 106 111 75 70 85 I.5 I I I II II I.5 II.5 III.5 I I I.5 II I I I.5 II I I Ia.5 Ia I II I I II I.5 Ia.5 I I I.5 I Ia.5 I I I I Ia.5 Ia.5 Ia.5 I II I I.5 I I I.5 I II II prz. prz. prz. prz. prz. luź. prz. prz. prz. um. luź. luź. luź. prz. um. prz. luź. luź. prz. prz. prz. prz. um. prz. prz. prz. prz. prz. prz. um. luź. prz. prz. luź. um. luź. luź. um. um. um. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. luź. luź. luź. 0.9 0.6 0.6 0.9 0.6 0.5 0.6 0.9 0.7 0.9 0.8 1.0 1.2 0.9 0.7 0.8 0.7 1.0 0.9 0.8 0.8 0.7 0.8 0.7 0.8 0.3 0.3 1.0 0.9 0.8 0.8 1.1 0.7 0.4 0.8 0.4 0.4 0.8 0.7 0.8 0.7 0.7 0.7 0.7 0.8 0.8 1.1 0.9 0.7 0.7 1 1 1 1 2 2 1 1 2 2 1 2 2 1 2 2 1 1 12 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 1 1 2 1 2 2 1 2 1 Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek 1 2 3 4 100 279 k 0.51 101 279 l 1.86 102 280 g 8.85 103 281 a 10.23 104 281 b 13.90 105 282 a 17.00 106 283 a 7.68 107 283 c 4.16 108 285 d 11.43 109 286 b 4.43 110 286 f 5.95 111 287 i 5.31 112 294 j 3.58 113 296 a 8.17 114 297 c 10.43 115 298 b 4.16 116 298 f 3.22 117 299 a 7.98 118 299 b 15.32 119 299 f 0.52 120 300 a 10.07 121 309 c 2.59 122 309 h 5.12 123 310 f 7.38 124 310 k 5.61 125 312 b 4.67 126 312 i 2.04 127 314 a 4.75 128 314 f 5.15 129 316 d 4.78 130 318 k 5.80 131 319 a 3.99 132 320 a 2.62 133 325 b 10.13 134 330 k 3.82 135 332 b 11.30 136 333 d 8.42 137 336 b 10.92 Razem Obręb Mikaszówka 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 17 b 18 g 22 d 23 d 27 c 28 b 29 b 39 b 40 b 112 g 11.47 7.50 9.39 3.68 8.50 16.10 19.30 5.77 6.96 4.08 Św Brz Brz So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So 974.67 ha So So So So So So So So So So Skład gatunkowy drzewostanu 5 Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 Obręb Mikaszówka c. d. 4Św 4So Lśw 5Brz 4Św Lśw 6Brz 3Ol Lw 9So 1Św BMśw 4So 4Św LMśw 6So 2Św BMśw 5So 1Św BMśw 7So 2Św BMśw 9So 1Brz BMw 6So 3Św BMw 9So 1Św BMw So Bśw 5So 4Brz LMb So BMśw 7So 1Św BMśw So Bśw 9So 1Św BMśw 8So 2Św Bśw So Bśw So Bśw So Bśw 8So 1Św LMśw So Bśw So BMśw So BMśw So BMśw So BMśw So Bśw So Bśw 9So 1Św BMśw So Bśw 6So 2Św LMśw So LMśw So Bśw 9So 1Św BMśw 8So 2Św BMśw 5So 3Św BMw 9So 1So BMśw 85 85 80 101 101 96 101 101 91 106 91 96 100 101 116 106 116 106 106 106 101 116 116 95 95 100 100 105 120 120 110 115 120 90 120 90 90 115 II I I Ia.5 Ia Ia.5 I Ia.5 I.5 I I.5 I.5 I I Ia.5 I I.5 I I.5 I.5 I Ia.5 I.5 I I I I Ia.5 I II I.5 Ia.5 II I I Ia Ia I.5 luź. luź. luź. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. luź. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. luź. luź. luź. luź. luź. luź. prz. um. um. prz. luź. um. um. um. luź. 0.7 0.6 0.7 1.1 0.9 1.0 1.2 1.1 0.9 1.1 0.9 0.8 0.7 0.8 0.9 0.9 1.3 0.9 1.0 0.9 0.7 0.9 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.7 0.6 0.9 0.8 0.8 0.6 1.0 0.9 1.0 0.8 2 1 2 2 2 2 2 2 3 2 3 2 1 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 12 1 11 12 1 Obręb Płaska 8So 1Św BMśw 7So 2Św BMśw 6So 1Brz Bśw 9So 1Św Bśw So BMśw 9So 1Św Bśw So Bśw So Bśw So Bśw 6So 2Św BMw 91 91 91 91 96 90 91 100 95 141 I Ia.5 Ia Ia.5 I Ia.5 Ia.5 I.5 I.5 I.5 prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. um. prz. 1.1 0.9 0.6 0.8 1 0.9 0.8 0.8 0.8 0.8 2 1 1 1 1 22 1 1 1 1 Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek Skład gatunkowy drzewostanu 1 2 3 4 5 11 118 d 3.46 So 12 119 d 3.93 So 13 136 a 23.06 So 14 143 c 2.25 So 15 145 h 2.05 Św 16 162 a 24.45 So 17 163 a 2.09 So 18 163 b 15.88 So 19 173 h 8.05 Św 20 176 i 5.01 Św 21 176 k 4.54 Św 22 178 i 3.18 So 23 179 f 2.17 Brz 24 180 g 6.40 Św 25 197 a 11.32 So 26 218 d 5.97 So 27 220 d 0.68 So 28 227 d 4.91 So 29 228 c 9.05 So 30 278 c 14.67 So 31 307 b 8.76 So Razem Obręb Płaska 254.63 ha 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 252 g 253 g 254 d 259 c 259 d 260 a 261 c 268 f 269 d 269 g 270 c 271 a 271 f 272 a 274 d 275 c 275 g 276 b 276 c 277 a 277 c 277 d 277 g 277 h 277 i 278 a 279 a 6.75 5.70 2.13 6.91 5.55 18.39 3.08 9.45 8.29 3.17 17.39 5.80 6.68 2.10 11.01 6.75 7.81 10.60 12.91 6.18 1.34 2.17 9.27 1.05 1.12 30.68 17.21 So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 Obręb Płaska c. d. So Bśw So Bśw So Bśw 6So 2Św Bśw 5Św 1So BMw 8So 1Św Bśw 8So 2Św Bśw 7So 3Św Bśw 7Św 2So BMśw 4Św 3So LMw 4Św 4So BMśw So Bśw 7Brz 3Św LMw 8Św 2So BMśw 9So 1Św Bśw 6So 2Św Bśw So Bśw So Bśw So Bśw 6So 3Św BMśw 7So 1Św Bśw 96 121 91 141 131 91 131 91 101 91 91 131 46 101 108 130 100 90 100 151 151 I I Ia I.5 II.5 Ia I.5 Ia II I I.5 I I I.5 Ia.5 I.5 I I I.5 I.5 I.5 luź. prz. luź. luź. prz. luź. prz. luź. prz. prz. um. prz. um. luź. prz. prz. prz. prz. um. prz. prz. 0.6 0.6 0.6 0.8 0.7 0.9 0.8 0.7 0.6 1 0.8 1 0.9 0.5 0.9 1.3 0.7 0.9 0.9 0.9 0.8 1 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1 1 21 1 1 2 1 12 2 1 1 Obręb Serwy II 8So 1Św BMśw 8So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw 8So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw 7So 1Św BMśw 8So 2Św BMśw 7So 3Św BMśw 6So 2Św BMśw 7So 2Św BMśw 6So 4Św BMśw 8So 1Św BMśw 7So 2Św BMśw 5So 3Św BMśw 8So 2Św BMśw 8So 2Św BMśw 8So 2Św BMśw 6So 2Św BMśw 9So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw 6So 2Św LMśw 6So 3Św BMśw 6So 3Św BMśw 5So 2Św BMśw 8So 1Św BMśw 8So 2Św BMśw 91 91 91 89 89 92 91 101 101 101 102 95 101 102 117 107 122 107 127 107 107 107 122 122 122 117 102 Ia Ia Ia Ia.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 I I Ia.5 Ia I I Ia.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 I I Ia.5 Ia.5 Ia.5 I I Ia.5 Ia.5 um. prz. prz. um. prz. prz. prz. um. prz. prz. um. prz. prz. um. luź. prz. prz. prz. prz. um. prz. um. luź. prz. um. um. um. 1.1 1.1 1 1.1 1 0.9 1 1 0.9 1 1 1.1 0.9 1.2 0.9 1.1 1.1 1 1.1 1.3 1.2 0.9 1.1 1.3 0.9 1.3 0.9 1 1 2 12 12 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek Skład gatunkowy drzewostanu 1 2 3 4 5 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 280 a 287 a 292 f 295 g 296 d 297 h 298 d 298 g 299 f 299 g 300 a 301 a 301 b 309 j 310 f 312 b 313 a 314 f 315 h 321 j 321 r 322 a 322 h 322 i 323 b 323 c 324 a 325 a 326 a 328 g 329 g 331 b 331 h 331 i 332 a 332 c 332 d 333 a 334 a 334 c 335 a 335 h 336 a 336 d 338 n 339 b 341 c 342 c 346 f 346A a 23.60 14.96 6.11 4.89 13.05 5.93 13.70 3.79 5.02 4.64 11.11 13.39 11.82 2.88 3.70 11.31 18.47 5.14 2.04 2.91 2.12 2.09 3.56 4.53 3.40 12.63 22.31 22.73 6.88 6.44 1.41 3.50 3.89 2.19 1.69 10.92 7.08 5.59 12.45 1.79 11.04 2.44 2.79 8.42 7.98 2.88 4.10 2.86 17.06 13.09 So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So So Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Obręb Serwy II c. d. 8So 2Św BMśw 8So 1Św BMśw 6So 1Św BMśw 7So 2Św BMśw 5So 2Św BMśw 5So 2Św BMśw 6So 2Św BMśw 5So 2Św BMśw 7So 2Św BMśw 8So 2Św BMśw 7So 1Brz BMśw 5So 4Św BMśw 8So 1Św BMśw 9So 1Św Bśw 8So 1Św BMśw 9So 1Brz BMśw 8So 2Św BMśw 7So 2Św BMśw 4So 3Św BMśw 8So 2Św BMśw 7So 1Św BMśw 7So 3Św BMśw 9So 1Św Bśw So Bśw 6So 1Św BMśw 9So 1Św Bśw 8So 2Św Bśw 9So 1Św Bśw 9So 1Św BMśw 8So 2Św BMśw 7So 2Św BMśw So BMśw 9So 1Św Bśw 8So 1Św BMśw So BMśw So Bśw 8So 1Św BMśw So BMśw 9So 1Św BMśw So Bśw 9So 1Św BMśw 9So 1Św Bśw So BMśw 6So 3Św BMśw 9So 1Św BMśw 9So 1Św BMśw 6So 3Św BMśw 9So 1Św BMśw So Bśw So Bśw Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 92 120 137 132 127 130 127 127 137 107 98 98 98 95 100 100 107 132 145 145 110 105 130 95 110 105 100 100 107 122 142 92 106 131 92 106 132 107 90 127 107 112 107 105 152 125 132 122 92 90 Ia I I.5 I.5 I.5 II Ia.5 I.5 I.5 I Ia.5 Ia Ia.5 Ia Ia.5 I Ia.5 I.5 I.5 I.5 I I.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 I Ia.5 I.5 I I.5 Ia.5 I.5 I.5 Ia.5 I I.5 I.5 I I.5 I I I I I I I.5 I.5 I.5 I um. prz. prz. prz. prz. prz. um. um. prz. um. um. um. um. prz. prz. prz. prz. prz. um. prz. luź. prz. luź. luź. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. um. um. um. prz. um. um. um. um. um. um. um. um. um. prz. prz. um. um. prz. prz. 0.9 0.8 1 0.8 0.9 0.9 1 1.2 1.2 1.1 1.1 0.7 0.7 0.8 1.1 0.9 0.8 0.9 1.1 0.9 0.9 1.2 0.9 0.7 0.8 0.9 0.6 0.9 0.8 0.7 0.9 1.1 1.1 0.9 0.8 1 0.9 0.8 0.8 0.8 0.8 1 0.9 0.9 1 0.8 0.8 0.8 0.9 0.9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 21 1 1 1 1 1 1 1 1 1 12 12 Lp. Oddz. pododdz. Pow. [ha] Gatunek Skład gatunkowy drzewostanu 1 2 3 4 5 78 350 h 7.29 So 79 351 d 16.64 So 80 353 a 29.40 So 81 354 a 25.43 So 82 355 a 19.22 So 83 358 b 6.26 So 84 359 a 4.10 So 85 364 a 16.98 So 86 364 b 15.76 So 87 365 a 6.06 So 88 365 g 13.49 So 89 366 a 23.23 So 90 366 b 7.72 So 91 367 a 2.08 So 92 384 n 2.39 So 93 385 g 10.85 So 94 386 f 8.62 So 95 397 d 4.27 So 96 401 r 0.48 So 97 401 s 1.20 So 98 412 a 10.08 So 99 413 d 2.24 So 100 413 h 2.48 So 101 413 i 3.77 So 102 422 d 9.37 So 103 429 g 7.54 So 104 432 h 3.31 So 105 435 b 3.96 So Razem Obręb Serwy 872.03 ha Razem Nadleśnictwo Płaska 2101.33 ha Siedlisk. typ Wiek lasu 6 Obręb Serwy II c. d. So Bśw 8So 1Św Bśw 8So 1Św BMśw So Bśw So Bśw 9So 1Św Bśw 8So 1Św Bśw 9So 1Św BMśw 7So 1Św BMśw So Bśw 6So 2Św BMśw So Bśw 8So 2Św BMśw So Bśw 7So 2Św BMśw 6So 2Św BMśw 7So 1Św Bśw 7So 2Św BMśw 7So 2Św BMśw 5So 3Św BMśw 4So 1Św BMśw 6So 2Św Bśw 6So 2Św BMśw 8So 1So BMśw 9So 1Św Bśw 8So 1Św BMśw 9So 1Św Bśw 8So 1Św Bśw Bonita- Zwar- ZadrzeJakość cja cie wienie 7 8 9 10 11 107 108 100 100 100 111 111 105 110 110 110 106 110 106 106 98 111 106 170 170 120 141 141 132 152 137 127 160 Ia.5 Ia.5 Ia.5 I I.5 Ia.5 I Ia.5 Ia.5 Ia.5 Ia.5 I I I Ia.5 Ia.5 Ia.5 I II I Ia.5 I.5 I I I.5 I.5 I.5 I prz. prz. um. prz. prz. prz. prz. um. prz. um. prz. um. um. prz. prz. prz. prz. um. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. prz. luź. prz. 0.7 0.8 1 0.6 0.8 0.9 0.9 0.9 1.1 1 1.1 1 1.3 1.1 1.2 0.9 1.2 0.9 0.8 0.9 0.8 1.2 0.8 1.3 0.8 1.3 1.2 0.8 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 1 3 3 2 3 3 2 3 3 2 1 Poniższe zestawienie zawiera szczegółowe dane dotyczące nasiennictwa i selekcji. Wzór nr 27. Wykaz dotyczący nasiennictwa selekcyjnego i genetyki Oddz. pododdz. 1 Wyłączone drzewostany nasienne pow. gat. [ha] 2 3 Drzewostany zachow. in situ pow. gat. [ha] 4 5 Drzewostany zachow. ex situ pow. gat. [ha] 6 7 Uprawy pochodne gat. pow. [ha] 8 9 Plantac. uprawy nasienne pow. gat. [ha] 10 11 Plantacje nasienne Drzewa doborowe gat. pow. [ha] gat. liczba drzew 12 13 14 15 So Wz Ol So 1 1 2 2 Św Ol So Św 2 3 3 2 Obręb Mikaszówka 19 c 23 b 85 c 101 b* 117 a 118 a 119 l 124 a 147 c 154 h Ol So So 2.58 4.52 3.54 Przestoje wartościowe dla hodowli liczba gat. drzew 16 17 Wzór nr 27. Wyłączone drzewostany nasienne pow. gat. [ha] Oddz. pododdz. 1 2 3 Drzewostany zachow. in situ pow. gat. [ha] 4 5 Drzewostany zachow. ex situ pow. gat. [ha] 6 7 Uprawy pochodne gat. pow. [ha] 8 9 Plantac. uprawy nasienne pow. gat. [ha] 10 11 Plantacje nasienne Drzewa doborowe gat. pow. [ha] gat. liczba drzew 12 13 14 15 Św So Ol Św So Św So 1 2 2 1 1 1 1 25 So So So So So So So So Js 1 2 3 2 1 1 1 1 1 So So 3 1 So So So 3 1 4 Św So Ol 1 2 1 29 So So So So 5 2 1 1 9 63 Przestoje wartościowe dla hodowli liczba gat. drzew 16 17 Obręb Mikaszówka c.d. 155 f 175 b 221 j 229 a 244 a 282 a 283 f Razem 10.64 Obręb Płaska 3b 48 b 49 a 98 a 122 a 122 f 130 c 148 d 194 h 198 b 198 d 199 a 216 b 219 b 219 c 254 h 254 i 258 a 258 b 287 b 287 g 321 a Razem So So So 2.29 12.33 20.09 So So 14.98 1.78 So 17.80 So 13.55 So 82.82 4.17 4.17 Obręb Serwy II 257 c 275 d 275 f 277 f 294 f 295 g 388 i 422 a Razem Ogółem * So 8.00 So So So 8.00 90.82 4.17 1.98 1.99 2.25 6.22 16.86 uprawa pochodna założona poza projektowanymi blokami upraw pochodnych W oddziale 101b obrębu Mikaszówka w roku 2000 została założona rejestrowana uprawa pochodna z panującą olszą, która miała stanowić początek planowanego w tamtym miejscu bloku upraw pochodnych na siedliskach olsu typowego. Później, w trakcie prac glebowo-siedliskowych okazało się, że wydzielenie 102a, o powierzchni 20,89 ha, które miało stanowić największą część projektowanego bloku, jest w rzeczywistości znacznie mniej żyznym lasem mieszanym bagiennym. W związku z tym, przeniesiono planowany blok rejestrowanych, olszowych upraw pochodnych do oddziału 49. j) Gospodarcze typy drzewostanów oraz orientacyjne składy upraw Na I KTG zaakceptowano przedstawione niżej gospodarcze typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw w nawiązaniu do typów i wariantów siedlisk. Przedstawione składy gatunkowe odnowień wynikają z analizy, wykonanej w ramach prac gleboznawczosiedliskowych oraz konsultacji z Białostockim Regionem Inspekcyjnym, Wydziałem Zagospodarowania Lasu i Wydziałem Zasobów RDLP w Białymstoku oraz administracją Nadleśnictwa Płaska. Zestawienie przyjętych gospodarczych typów drzewostanów i orientacyjne składy upraw w nawiązaniu do typów i wariantów siedlisk Typ Lp. siedliskowy lasu - wariant 1 Proponowany skład gatunkowy odnowień Gospodarczy typ drzewostanu 3 4 2 1. Bśw1 So 90-95%; Św do 5%; Brzb do 5% z samos. i sadzenia So 2. Bśw2 So 70-90%; Św 10-20%; Brzb 5-10% z samos. i sadzenia So 3. Bw1 So 60-80%; Św 20-30%; Brzb, Brzom 5-10% z samos. ŚwSo 4. Bw2 So 70-90%; Św 20-40%; Brzb, Brzom do 5% z samos. So 5. Bb 1+2 So 90-95%; Brzom 5-10% So 6. BMśw1 So 70-80%; Św 20-30%; Brzb 5-10% z samos. i sadzenia ŚwSo 7. BMśw2 So 40-60%; Św 40-60%; Brz, Os 5-10% z samos. i sadzenia ŚwSo 8. BMw1 Św 40-60%; So 30-50%; Brzb, Os 5-10% z samos. SoŚw 9. BMw2 So 40-60%; Św 30-40%; Ol 5-10%; Brzb, Brzom, Os 5-10% z ŚwSo samos. 10. BMb1 So 50-60%; Św 30-40%; Brzom 5-10% ŚwSo 11. BMb 2+3 So 40-50%; Św 40-50%; Brzom 10-20%; Ol do 5% ŚwSo 12. LMśw1 13. LMśw2 14. LMw1 15. LMw2 16. LMb1 17. 18. LMb 2+3 żyzny LMb 2+3 ubogi So 40-60%; Św 20-30%; Db, Lp 10-20%; Kl do 5%; Gb do 5%; Md do 5%; Brz, Os 10-15% z samos. i sadzenia So 30-40%; Św 30-40%; Db 20-30%; Kl, Lp 5-10%; Gb, Brzb, Os 10-15% z samos. Św 40-50%; So 20-30%; Db 10-20%; Ol 5-10%; Lp 5-10%; Brzb, Gb, Os 10-20% z samos.; Js, Kl, Wz 5-10% Św 40-60%; Ol 20-30%; So 10-20%; Lp, Db 5-10%; Gb, Brzb, Os 10-20% z samos. Św 30-40%; So 20-30%; Ol 20-30%; Brzom 10-20% z samos.; Os do 5% z samos. DbSoŚw Św 40-60%; Ol 20-30%; Brzom 20-30%; So 5-10% BrzOlŚw So 50-60%; Brzom 40-50%; Ol 5-10%; Św 5-10% BrzSo ŚwSo DbŚwSo SoOlŚw OlSoŚw Lp. Typ siedliskowy lasu - wariant 1 2 Proponowany skład gatunkowy odnowień Gospodarczy typ drzewostanu 3 4 Św 40-60%; Db 20-30%; Lp, Kl 5-10%; So 5-10%; Md 510%; Gb, Brzb, Os 10-20% z samos. Db 30-50%; Św 20-30%; Js 10-20%; Ol 5-10%; Lp, Kl 1020%; Wz do 5%; Gb, Brzb, Os 5-10% z samos. Db 30-40%; Js 20-30%; Św 20-30%; Ol 10-20%; Lp, Wz, Kl 10-20%; Gb, Brzb, Os 5-10% z samos. Js 30-40%; Ol 20-30%; Db 20-30%; Lp, Kl 10-20%; Wz do 5%; Św 5-10%; Gb, Brzb do 5% z samos. Ol 50-60%; Św 20-30%; Brzb 20-30%; So do 5%; Js do 5%; Wz, Lp do 5% (sukcesja – odnowienie naturalne) ŚwJsDb Ol 19. Lśw1 DbŚw 20. Lśw2 21. Lw1 22. Lw2 23. Ol 0+1 24. Ol 2+3 Ol 80-90%; Js 5-10%; Brzb 5-10%; Św do 5% 25. OlJ1 Js 50-60%; Ol 30-40%; Lp, Db, Wz 10-20%; Św 10-20%; Gb, OlJs Brzb, Os do 10% z samos. 26. OlJ2 Ol 50-70%; Js 30-40%; Św 10-20%; Brzb, Os 5-10% z samos. JsOl JsŚwDb DbOlJs BrzŚwOl Przy planowaniu i prowadzeniu prac hodowlanych należy kierować się zasadami hodowli lasu jako ramowymi wytycznymi, uwzględniając mikrosiedliska, potrzeby drzewostanu i jego stan. Śródleśne bagna, trzęsawiska, mszary, torfowiska i remizy należy zachować w stanie nienaruszonym, wraz z ich florą i fauną w celu ochrony różnorodności przyrodniczej. 4. Charakterystyka stanu lasu i zasobów drzewnych Stan lasu i zasobów drzewnych jest wynikiem wpływu na drzewostany ogółu czynników przyrodniczych oraz działalności człowieka. Materiałem wyjściowym do oceny aktualnego stanu lasu są następujące tabele: 1. Tabela VIa - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według siedliskowych typów lasu i gatunków panujących, 2. Tabela VIb - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według grup lasu, kategorii ochronności i gatunków panujących, 3. Tabela VIc - Miąższościowa tabela klas wieku według gatunków i wieków rzeczywistych, 4. Tabela VIc powierzchniowa - Powierzchniowa tabela klas wieku j. w., 5. Tabela VId – Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według gospodarstw, 6. Tabele VIe – Tabela klas wieku bieżącego rocznego przyrostu miąższości według gatunków panujących – przyrost tablicowy, 7. Tabela VII – Charakterystyka stanu lasu według gatunków panujących w klasach i podklasach wieku (przeciętne: zasobność na 1 ha, zadrzewienie, jakość hodowlana, jakość techniczna, bonitacja), 8. Wzór 42 – Zestawienie powierzchni drzewostanów w klasach i podklasach wieku z podziałem na gospodarstwa, typy siedliskowe lasu oraz grupy drzewostanów według stopni zgodności składu gatunkowego z siedliskiem. Wymienione wyżej tabele dla poszczególnych obrębów leśnych zamieszczone są w tomach II planu urządzenia lasu. Tabele dla całego nadleśnictwa znajdują się na stronach następnych niniejszego opracowania w kolejności podanej powyżej. Dodatkowo zamieszczono tabele: VIc, VId, VIe, VII i wzór 42 oraz skrócony wyciąg tabeli VIa dla poszczególnych obrębów. Powierzchniowa struktura klas wieku w obrębie Mikaszówka 1200 1000 ]a 800 h w 600 a n ś 400 le . w o200 p [ 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa [klasy wieku] 900 800 700 ]600 a h500 w 400 a n300 ś e l200 . w 100 o p [ 0 IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO Powierzchniowa struktura klas wieku w obrębie Płaska Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII KO i st. [klasy wieku] Powierzchniowa struktura klas wieku w obrębie Serwy II 800 700 600 ] a h w500 a n ś 400 e l . w o 300 p [ 200 100 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI [klasy wieku] VII VIII i s t. KO Powierzchniowa struktura klas wieku w Nadleśnictwie Płaska 3000 2500 ]a h 2000 w a n ś 1500 le . w o [p 1000 500 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb [klasy wieku] IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO Miąższościowa struktura klas wieku w obrębie Mikaszówka 400000 350000 ]3 300000 m w 250000 ć ś o z 200000 s ż ią 150000 m [ 100000 50000 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII [klasy wieku] VIII i KO st. Miąższościowa struktura klas wieku w obrębie Płaska 300000 250000 ] 3 m200000 w ć ś o z 150000 s żą i [m 100000 50000 0 Ia Ib IIa IIb IIIa [klasy wieku] IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i KO st. Miąższościowa struktura klas wieku w obrębie Serwy II 250000 200000 ] 3 m w 150000 ć ś o z s ż ią 100000 m [ 50000 0 Ia Ib IIa IIb IIIa [klasy wieku] IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO Miąższościowa struktura klas wieku w Nadleśnictwie Płaska 900000 800000 700000 ] 3 m 600000 w ć 500000 ś o z s 400000 ż ią m [ 300000 200000 100000 0 Ia Ib IIa IIb IIIa [klasy wieku] IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i KO st. Porównanie powierzchni klas wieku w kolejnych rewizjach u. l. w Nadleśnictwie Płaska I rew. 3000 II rew. III rew. 2500 IV re w. 2000 ] a 1500 h [ 1000 500 0 do odn. Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st. VI VII i st. Porównanie miąższości klas wieku w kolejnych rewizjach u. l. w Nadleśnictwie Płaska I rew. 900000 II rew. 800000 III rew. IV re w. 700000 600000 500000 ] 3 [m 400000 300000 200000 100000 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb Zamieszczone powyżej wykresy pokazują wyraźną tendencję do dalszego wzrastania zapasu drzewostanów Nadleśnictwa Płaska w przyszłości. Powierzchniowo w nadleśnictwie dominują drzewostany IIIa klasy wieku, charakteryzujące się wysokim przyrostem miąższości. Największy sumaryczny zapas posiadają drzewostany Va klasy wieku, które w ciągu najbliższych 20 lat staną się drzewostanami rębnymi. Na ostatnich diagramach wyraźne widoczne jest również obecne zwiększenie powierzchni i zapasu drzewostanów najstarszych klas w stosunku do III rewizji urządzania lasu. Jest to wynikiem podwyższenia w minionym okresie gospodarczym wieku rębności dla sosny z 120 na 140 lat, a dla świerka z 100 do 120 lat. Podwyższono też wieki rębności dla dęba i jesionu z 120 do 160 lat, ale ze względu na znikomą powierzchnię drzewostanów dębowych i jesionowych na omawianym terenie, nie miało na ogólną sytuację praktycznie żadnego wpływu. Podwyższenie wieku rębności dla sosny, głównego gatunku nadleśnictwa, wpłynęło w sposób znaczący na zmniejszenie użytkowania rębnego w III rewizji urządzania lasu (patrz zestawienie na stronie 18 niniejszego opracowania). Skutkiem tego jest najmniejsza w powojennej historii powierzchnia Ia klasy wieku. Udział powierzchniowy gatunków panujących w Nadleśnictwie Płaska 16000 14000 12000 10000 ] a 8000 h [ 6000 4000 2000 0 So Md Db Św Js Brz Ol Os Udział miąższościowy gatunków panujących w Nadleśnictwie Płaska 5000000 4500000 4000000 3500000 3000000 ]3 2500000 m [ 2000000 1500000 1000000 500000 0 So Md Św Db Js Brz Ol Os Udział miąższościowy gatunków rzeczywistych w Nadleśnictwie Płaska 4500000 4000000 3500000 3000000 ] 2500000 3 m [ 2000000 1500000 1000000 500000 0 So Md Św Db Kl Bst Js Gb Brz Ol Os Przeciętny przyrost bieżący roczny w klasach wieku w Nadleśnictwie Płaska 30000 25000 20000 ]3 15000 m [ 10000 5000 0 Lp Tabela VII. Charakterystyka stanu lasu według gatunków panujących w klasach i podklasach wieku Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Mikaszówka Gat. Cecha pan. 1 So 2 a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 m3/ha 0 29 103 209 264 287 326 334 366 361 zd 0.96 0.87 0.87 0.91 0.87 0.8 0.84 0.8 0.82 0.8 jh 11 12 22 12 12 12 12 12 12 jt 3 1 bon Ia,9 I,0 Ia,9 Ia,7 Ia,6 Ia,6 Ia,8 Ia,8 Ia,7 Ia,9 Przeciętne: [ zasobność 295 m3/ha ] [ wiek 69 lat ] [ przyrost przeciętny 4.29 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.12 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.12 m3/ha Md m3/ha 31 zd 1 1 jh 11 11 jt bon I,0 I,0 Przeciętne: [ zasobność 132 m3/ha ] [ wiek 38 lat ] [ przyrost przeciętny 3.48 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.29 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.29 m3/ha Św m3/ha 21 107 187 284 311 314 353 360 335 zd 0.95 0.84 0.97 0.92 0.96 0.78 0.67 0.72 0.67 0.64 jh 21 22 12 22 22 22 22 jt 2 1 2 bon I,2 I,1 I,0 I,0 I,2 I,2 I,5 I,7 I,5 II,0 Przeciętne: [ zasobność 249 m3/ha ] [ wiek 71 lat ] [ przyrost przeciętny 3.49 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.66 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.66 m3/ha Db m3/ha 17 184 zd 0.89 0.8 jh 21 12 jt bon I,8 I,0 Przeciętne: [ zasobność 31 m3/ha ] [ wiek 12 lat ] [ przyrost przeciętny 2.68 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 2.66 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 2.66 m3/ha Brz m3/ha 41 114 171 258 233 277 287 277 325 zd 0.94 0.86 0.87 0.81 0.91 0.71 0.79 0.73 0.69 0.78 jh 22 22 12 22 22 jt 2 2 2 2 2 bon II,0 I,3 I,2 I,3 I,1 I,4 I,4 I,2 I,5 I,3 Przeciętne: [ zasobność 248 m3/ha ] [ wiek 67 lat ] [ przyrost przeciętny 3.71 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 5.22 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 5.22 m3/ha Ol m3/ha 1 70 121 185 238 267 278 316 291 280 zd 0.87 0.86 0.84 0.84 0.85 0.79 0.75 0.72 0.7 0.62 jh 21 12 22 12 12 jt 2 2 2 2 2 bon III,0 II,7 II,8 II,4 II,4 II,2 II,5 II,0 II,5 II,4 Przeciętne: [ zasobność 207 m3/ha ] [ wiek 55 lat ] [ przyrost przeciętny 3.76 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 5.57 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 5.57 m3/ha Przeciętne dla obrębu: [ zasobność 270 m3/ha ] [ wiek 66 lat ] [ przyrost przeciętny 4.06 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 6.68 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 6.68 m3/ha VI VII K B VIII KO D P i st. O 13 14 15 16 383 0.85 309 0.81 312 0.8 254 0.49 1 I,2 2 II,1 1 II,1 2 Ia,4 595 1 1 I,0 335 0.66 318 0.73 255 0.63 217 0.41 2 II,3 1 III,2 1 II,0 2 I,9 302 0.7 2 III,5 266 0.59 225 0.52 2 I,0 2 I,1 272 0.62 267 0.6 209 0.46 2 II,6 1 II,8 2 II,6 17 18 Tabela VII. Charakterystyka stanu lasu według gatunków panujących w klasach i podklasach wieku Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Płaska Gat. Cecha pan. 1 So 2 a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 VI VII 13 14 K B VIII KO D P i st. O 15 m3/ha 0 21 98 226 301 309 340 358 366 369 364 421 399 zd 0.96 0.88 0.85 0.94 0.94 0.84 0.87 0.84 0.85 0.81 0.81 0.92 0.88 jh 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 jt 1 1 1 1 1 bon Ia,9 I,1 Ia,9 Ia,5 Ia,4 Ia,5 Ia,7 Ia,7 Ia,8 Ia,8 I,3 I,3 I,5 Przeciętne: [ zasobność 304 m3/ha ] [ wiek 72 lat ] [ przyrost przeciętny 4.20 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.44 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.44 m3/ha Św m3/ha 1 30 66 160 303 297 359 371 376 341 351 279 319 zd 0.98 0.89 0.82 0.8 0.92 0.69 0.78 0.74 0.8 0.67 0.73 0.56 0.67 jh 12 12 12 12 12 12 12 12 jt 3 1 2 2 1 1 1 1 bon I,6 I,2 I,2 I,0 I,2 I,4 I,7 I,5 I,7 I,9 II,4 II,6 III,0 Przeciętne: [ zasobność 292 m3/ha ] [ wiek 76 lat ] [ przyrost przeciętny 3.83 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.83 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.83 m3/ha Db m3/ha zd 0.88 jh 12 jt bon I,4 Przeciętne: [ zasobność m3/ha ] [ wiek 5 lat ] [ przyrost przeciętny m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 0.64 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 0.64 m3/ha Js m3/ha 273 307 zd 0.66 0.63 jh 12 12 jt 1 bon I,5 I,7 Przeciętne: [ zasobność 289 m3/ha ] [ wiek 119 lat ] [ przyrost przeciętny 2.42 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 3.26 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 3.26 m3/ha Brz m3/ha 11 60 73 143 193 229 273 241 284 234 297 zd 0.8 0.75 0.8 0.76 0.73 0.71 0.78 0.67 0.7 0.68 0.66 jh 22 12 12 12 12 12 jt 3 2 2 2 2 2 bon I,0 I,4 I,4 I,5 I,4 I,3 I,4 I,8 I,5 II,1 I,5 Przeciętne: [ zasobność 228 m3/ha ] [ wiek 69 lat ] [ przyrost przeciętny 3.31 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.76 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.76 m3/ha Ol m3/ha 3 44 125 145 245 239 261 272 302 294 305 283 zd 0.85 0.78 0.74 0.67 0.79 0.69 0.72 0.71 0.69 0.69 0.64 0.6 jh 21 12 12 12 12 jt 2 2 2 2 1 2 2 bon II,9 III,2 II,4 II,8 II,5 II,2 II,5 II,5 II,3 II,5 II,2 II,5 Przeciętne: [ zasobność 238 m3/ha ] [ wiek 70 lat ] [ przyrost przeciętny 3.40 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.71 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.71 m3/ha Os m3/ha 256 zd 0.6 jh jt 1 bon I,0 16 17 230 0.46 1 I,0 243 0.51 2 I,7 233 0.51 1 I,0 239 0.51 3 I,5 18 Gat. Cecha pan. 1 2 a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 VI VII 13 14 K B VIII KO D P i st. O 15 16 17 18 Przeciętne: [ zasobność 256 m3/ha ] [ wiek 75 lat ] [ przyrost przeciętny 3.42 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.00 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.00 m3/ha Przeciętne dla obrębu: [ zasobność 290 m3/ha ] [ wiek 72 lat ] [ przyrost przeciętny 4.02 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 6.99 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 6.99 m3/ha Tabela VII. Charakterystyka stanu lasu według gatunków panujących w klasach i podklasach wieku Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Serwy II Gat. Cecha pan. 1 So a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 VI VII 13 14 m3/ha 1 23 118 237 312 300 347 398 420 400 469 455 zd 0.98 0.91 0.89 0.94 0.94 0.9 0.89 0.93 0.9 0.84 0.98 0.96 jh 11 22 22 22 12 22 12 12 12 12 jt 2 1 1 1 bon Ia,9 I,0 Ia,7 Ia,3 Ia,3 I,0 Ia,7 Ia,5 Ia,4 Ia,7 Ia,7 I,3 Przeciętne: [ zasobność 330 m3/ha ] [ wiek 68 lat ] [ przyrost przeciętny 4.87 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 8.16 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 8.16 m3/ha Md m3/ha zd jh jt bon Przeciętne: [ zasobność 405 m3/ha ] [ wiek 150 lat ] [ przyrost przeciętny 2.70 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 2.86 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 2.86 m3/ha Św m3/ha 25 55 164 219 230 348 270 363 329 400 339 zd 0.59 0.8 0.85 0.83 0.75 0.57 0.72 0.59 0.74 0.63 0.78 0.6 jh 31 12 12 22 12 22 22 22 jt 3 2 2 2 1 1 2 bon I,8 I,1 I,0 I,0 I,5 I,8 I,5 II,0 I,8 I,5 II,4 II,4 Przeciętne: [ zasobność 296 m3/ha ] [ wiek 76 lat ] [ przyrost przeciętny 3.89 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 6.68 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 6.68 m3/ha Brz m3/ha 46 171 250 223 256 286 279 220 zd 0.9 0.82 0.9 0.72 0.74 0.78 0.73 0.6 jh 22 22 22 22 jt 2 3 2 3 2 bon I,0 I,7 I,6 I,4 I,7 I,4 I,8 II,0 Przeciętne: [ zasobność 255 m3/ha ] [ wiek 65 lat ] [ przyrost przeciętny 3.94 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 5.73 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 5.73 m3/ha Ol m3/ha 2 66 114 187 203 211 247 277 235 276 325 zd 0.77 0.78 0.84 0.81 0.73 0.8 0.66 0.7 0.7 0.6 0.72 jh 21 12 12 22 12 jt 3 3 2 3 2 3 bon II,9 II,7 III,0 II,7 III,0 II,5 II,7 II,8 II,2 III,0 I,9 Przeciętne: [ zasobność 178 m3/ha ] [ wiek 48 lat ] [ przyrost przeciętny 3.68 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 6.04 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 6.04 m3/ha Przeciętne dla obrębu: [ zasobność 323 m3/ha ] [ wiek 67 lat ] [ przyrost przeciętny 4.80 m3/ha ] K B VIII KO D P i st. O 15 16 454 0.93 362 0.77 2 I,1 1 I,5 2 Ia,5 405 0.8 17 18 przyrost bieżący roczny tabl. 8.00 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 8.00 m3/ha Tabela VII. Charakterystyka stanu lasu według gatunków panujących w klasach i podklasach wieku Nadleśnictwo: Płaska Gat. Cecha pan. 1 So 2 a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 VI VII 13 14 K B VIII KO D P i st. O 15 16 m3/ha 0 23 105 224 289 296 339 364 381 374 397 418 392 272 zd 0.97 0.89 0.87 0.93 0.91 0.85 0.87 0.86 0.85 0.82 0.87 0.92 0.87 0.55 jh 11 12 22 12 12 12 12 12 12 12 jt 3 1 1 1 1 1 2 bon Ia,9 I,0 Ia,8 Ia,5 Ia,5 Ia,7 Ia,7 Ia,7 Ia,7 Ia,8 I,1 I,4 I,6 Ia,7 Przeciętne: [ zasobność 309 m3/ha ] [ wiek 70 lat ] [ przyrost przeciętny 4.43 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.56 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.56 m3/ha Md m3/ha 31 532 zd 1 1 0.93 jh 11 11 jt 1 bon I,0 I,0 I,2 Przeciętne: [ zasobność 157 m3/ha ] [ wiek 48 lat ] [ przyrost przeciętny 3.26 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.16 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.16 m3/ha Św m3/ha 1 25 95 178 295 299 344 355 368 337 352 296 302 221 zd 0.94 0.86 0.92 0.88 0.92 0.72 0.74 0.72 0.74 0.65 0.71 0.6 0.66 0.43 jh 12 12 12 12 12 22 12 12 jt 3 2 2 2 2 1 1 1 2 bon I,5 I,1 I,1 I,0 I,2 I,3 I,6 I,6 I,6 II,0 II,3 II,7 II,7 I,8 Przeciętne: [ zasobność 270 m3/ha ] [ wiek 74 lat ] [ przyrost przeciętny 3.67 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.67 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.67 m3/ha Db m3/ha 12 184 302 zd 0.89 0.8 0.7 jh 12 21 jt 2 bon I,7 I,0 III,5 Przeciętne: [ zasobność 22 m3/ha ] [ wiek 10 lat ] [ przyrost przeciętny 2.27 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 2.06 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 2.06 m3/ha Js m3/ha 273 307 zd 0.66 0.63 jh 12 12 jt 1 bon I,5 I,7 Przeciętne: [ zasobność 289 m3/ha ] [ wiek 119 lat ] [ przyrost przeciętny 2.42 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 3.26 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 3.26 m3/ha Brz m3/ha 10 48 92 167 248 230 269 269 279 290 279 228 zd 0.82 0.82 0.83 0.81 0.88 0.71 0.77 0.72 0.69 0.74 0.63 0.52 jh 22 12 12 22 22 22 jt 2 2 2 2 2 2 2 bon I,1 I,3 I,3 I,4 I,2 I,3 I,5 I,5 I,5 I,6 I,3 I,1 Przeciętne: [ zasobność 242 m3/ha ] [ wiek 67 lat ] [ przyrost przeciętny 3.59 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 5.11 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 5.11 m3/ha Ol m3/ha 2 61 121 182 239 261 267 289 296 285 291 269 218 zd 0.85 0.83 0.83 0.82 0.84 0.77 0.72 0.71 0.7 0.65 0.63 0.6 0.47 jh 21 12 22 12 12 jt 2 2 2 2 2 2 1 2 bon III,0 II,9 II,7 II,5 II,4 II,2 II,5 II,3 II,4 II,4 II,3 II,8 II,4 17 18 Gat. Cecha pan. 1 2 a b a b Klasy i podklasy wieku III IV V a b a b a b 3 4 5 6 7 I II 8 9 10 11 12 VI VII 13 14 K B VIII KO D P i st. O 15 Przeciętne: [ zasobność 215 m3/ha ] [ wiek 59 lat ] [ przyrost przeciętny 3.62 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 5.33 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 5.33 m3/ha Os m3/ha 256 zd 0.6 jh jt 1 bon I,0 Przeciętne: [ zasobność 256 m3/ha ] [ wiek 75 lat ] [ przyrost przeciętny 3.42 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 4.00 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 4.00 m3/ha Przeciętne dla nadleśnictwa: [ zasobność 290 m3/ha ] [ wiek 69 lat ] [ przyrost przeciętny 4.23 m3/ha ] przyrost bieżący roczny tabl. 7.11 m3/ha przyrost bieżący roczny zred. 7.11 m3/ha Przeciętna zasobność na 1 ha w zależności od gatunku panującego w Nadleśnictwie Płaska 350 300 250 ]a 200 h / 3 m [ 150 100 50 0 So Md Św Db Js Brz Ol Os 16 17 18 Przyrost według gatunków panujących w Nadleśnictwie Płaska 8 Przyrost p rzeciętny Przyrost bieżący roczny tablic. 7 6 5 ] a /h 4 3 m [ 3 2 1 0 So Md Św Db Js Brz Ol Os Przecietny wiek w zależności od gatunku panującego w Nadleśnictwie Płaska 120 100 80 t] a l[ 60 40 20 0 So Md Św Db Js Brz Ol Os Zamieszczone powyżej wykresy pokazują wyraźną dominację sosny na tle innych gatunków panujących. Sosna charakteryzuje się największą przeciętną zasobnością na jeden hektar oraz największym przyrostem przeciętnym. W wielkości bieżącego rocznego przyrostu miąższości nieznacznie przewyższa sosnę tylko świerk. Przeciętny wiek drzewostanów sosnowych wynosi 68 lat, co wskazuje na dalszą tendencję do akumulacji zapasu w drzewostanach nadleśnictwa. Zgodność gatunków panujących z gospodarczym typem drzewostanu, przedstawia wzór nr 42 ujmujący obręby leśne i nadleśnictwo łącznie, przy czym: • do drzewostanów stopnia „1” zalicza się: - uprawy - jeżeli gatunek główny jest gatunkiem panującym i jego udział (przy jednym gatunku głównym), lub suma udziału gatunków głównych (przy dwóch i więcej gatunkach) nie różni się o więcej niż 20% od przewidywanego w orientacyjnym składzie odnowienia; - drzewostany starsze - gdy gatunek główny (zgodnie z przyjętym gospodarczym typem drzewostanu) jest gatunkiem panującym, a w składzie gatunkowym drzewostanu występują wszystkie gatunki przyjętego typu gospodarczego; w drzewostanach dwupiętrowych uwzględnia się obydwa piętra a w KO tylko skład gatunkowy młodego pokolenia. • do drzewostanów stopnia „2” zalicza się: - uprawy - jeśli suma udziału gatunków głównych różni się o 21-50% od przewidywanego w orientacyjnym składzie odnowienia; - drzewostany starsze - gdy gatunek główny jest gatunkiem panującym, lub gdy występują w drzewostanie wszystkie gatunki przyjętego typu gospodarczego. • do drzewostanów stopnia „3” zalicza się: - uprawy - jeżeli suma udziału gatunków głównych różni się o więcej niż 50% od przewidywanego składu odnowienia: - drzewostany starsze - jeżeli gatunek główny nie jest panujący i jednocześnie w składzie gatunkowym drzewostanu nie występują wszystkie gatunki gospodarczego typu drzewostanu. Zestawienie powierzchni drzewostanów w klasach i podklasach wieku z podziałem na gospodarstwa, typy siedliskowe lasu oraz grupy drzewostanów według stopni zgodności składu gatunkowego z siedliskiem przedstawiają tabele oraz odpowiadające im diagramy zamieszczone na następnych stronach. Powierzchnia d-stanów w klasach wieku wg zgodności składu gatunkowego z siedl. w Nadl. Płaska 1800 1600 1400 1200 ]a 1000 h [ 800 600 400 200 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st. KO [klasy wieku] 1-zgod ny 2-częściow o zgo dny 3 -niezg odny Udział powierzchniowy d-stanów w klasach wieku wg zgodności składu gatunkowego z siedl. w Nadl. Płaska 100% 90% 80% i] n h c z r e i w o p % [ 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ia 3-niezgodny Ib IIa IIb 2-częściowo zgodny IIIa IIIb 1-zgodny IVa IVb Va Vb VI VII i st. [klasy wieku] KO Powierzchnia d-stanów w typach siedliskowych wg zgodności składu gatunkowego z siedl. w Nadl. Płaska 9000 8000 7000 6000 ] 5000 a [h 4000 3000 2000 1000 0 Bśw 1-zgodny Bb 2-częściow o zgodn y BMw LMśw LMb Lw OlJ [STL] 3-niezgodny Udział powierzchniowy d-stanów w typach siedliskowych wg zgodności składu gatunkow. z siedl. w Nadl. Płaska 100% 90% 80% ]i n h c zr e i w o p % [ 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bśw Bb BMw LMśw LMb Lw OlJ [STL] 3-niezgodny 2-częściowo zgodny 1-zgodny Końcowe wyniki powyższych zestawień wskazują na stosunkowo niewielką niezgodność składów gatunkowych z siedliskiem. Do pierwszego stopnia zaliczono 70,5% wszystkich drzewostanów w nadleśnictwie, drugi stopień stanowi 21,3% a trzeci tylko 8,2%. Na siedliskach Bb, BMb, LMb pierwszy stopień zgodności gatunków panujących z gospodarczym typem drzewostanów jest 100%-wy, a na Bśw prawie 100%-wy. Na siedliskach Bw i Ol udział pierwszego stopnia zgodności przekracza 60%. Wraz ze wzrostem żyzności siedlisk wzrasta niezgodność składu gatunkowego z siedliskiem. Na siedlisku Lw udział drzewostanów o składzie gatunkowym niezgodnym z siedliskiem przekracza 92%. Jeżeli chodzi o analizę stopni zgodności składów gatunkowych z siedliskiem w klasach wieku, to można stwierdzić, iż procentowo najwięcej drzewostanów w stopniu trzecim znajduje się w KO, natomiast największa powierzchnia drzewostanów w stopniu drugim znajduje się w IIIa klasie wieku. Przedstawiony powyżej stan zasobów leśnych wynika z danych zebranych w ramach terenowych prac inwentaryzacyjnych. Celem ustalenia elementów taksacyjnych i zapasu założono w drzewostanach od IIIa klasy wieku w górę losowo rozmieszczone powierzchnie relaskopowe. W drzewostanach I i II klasy wieku, a także starszych o powierzchni poniżej 1 ha zapas oraz elementy taksacyjne ustalone zostały za pomocą powierzchni próbnych relaskopowych z wyboru lub szacunku wzrokowego z wykorzystaniem „Tablic zasobności i wydajności cięć pielęgnacyjnych w młodnikach sosnowych” (IBL 1978 r.) lub „Tablic zasobności i przyrostu drzewostanów” B Szymkiewicza (PWRiL 1966 r.). Szczegółowe dane dotyczące analizy wyników inwentaryzacji miąższości drzewostanów Nadleśnictwa Płaska zamieszczono w tabelach VIII, zestawionych dla poszczególnych obrębów i nadleśnictwa (patrz strony następne). Tabela VIII. Analiza wyników inwentaryzacji Nadleśnictwo Płaska Obręb Mikaszówka 1 2 3 Współczynnik zmienności 4 IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st, KO KDO BP Razem 741 369 398 521 682 561 513 199 373 0 0 4357 30.08 28.84 29.37 28.19 28.48 27.50 29.21 26.43 17.73 0.00 0.00 27.77 20.60 23.53 28.40 24.88 30.13 32.62 30.82 32.38 73.45 0.00 0.00 32.65 Klasa wieku Liczba stanowisk Przeciętne pole przekroju Miąższość Średni błąd miąższości% m3 Średni błąd pola przekroju m2 % 6 6 7 8 9 0.22 0.35 0.41 0.30 0.32 0.37 0.39 0.60 0.67 0.00 0.00 0.13 0.75 1.22 1.42 1.09 1.15 1.37 1.36 2.29 3.80 0.00 0.00 0.49 297320 174090 183950 259990 365125 272580 250700 75030 78950 0 0 1957735 2870 2534 2900 3151 4560 4007 3660 2296 3069 0 0 9897 0.96 1.45 1.57 1.21 1.24 1.47 1.46 3.06 3.88 0.00 0.00 0.50 Miąższość całkowita (Liczba powierzchni próbnych z wyboru – 147) Tabela VIII. Analiza wyników inwentaryzacji Nadleśnictwo Płaska Obręb Płaska Współczynnik zmienności % Średni błąd pola przekroju Miąższość Klasa wieku Liczba stanowisk Przeciętne pole przekroju m2 % m3 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st. KO KDO BP Razem 616 227 484 389 458 406 531 747 129 0 0 3987 33.03 29.93 31.36 30.68 30.77 27.62 29.10 31.75 18.26 0.00 0.00 30.37 31.11 40.54 34.21 36.16 37.29 38.81 35.03 36.88 92.56 0.00 0.00 38.06 0.41 0.80 0.48 0.56 0.53 0.53 0.44 0.42 1.48 0.00 0.00 0.18 1.25 2.69 1.55 1.83 1.74 1.92 1.52 1.34 8.14 0.00 0.00 0.60 263990 78685 198845 254115 276715 223035 284150 304315 25060 0 0 1908910 3715 2198 3327 4972 5146 4620 4841 4395 2034 0 0 12213 1.40 2.79 1.67 1.95 1.85 2.07 1.70 1.44 8.11 0.00 0.00 0.63 (Liczba powierzchni próbnych z wyboru – 242) Miąższość całkowita Średni błąd miąższości Tabela VIII. Analiza wyników inwentaryzacji Nadleśnictwo Płaska Obręb Serwy II Liczba Klasa wieku stanowisk Przeciętne pole przekroju Współczynnik zmienności % Średni błąd pola przekroju Miąższość Średni błąd miąższości Miąższość całkowita m2 % m3 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st. KO KDO BP Razem 406 315 450 384 277 159 292 329 15 0 0 2627 32.93 30.88 32.55 33.72 33.85 32.44 35.39 34.51 28.53 0.00 0.00 33.25 33.62 35.14 32.41 35.65 30.70 33.97 29.90 36.20 56.04 0.00 0.00 33.91 0.54 0.61 0.49 0.61 0.62 0.87 0.61 0.68 4.12 0.00 0.00 0.22 1.66 1.98 1.52 1.81 1.84 2.69 1.75 1.99 14.47 0.00 0.00 0.66 180625 171145 240190 235900 180910 123670 195850 159205 3650 0 0 1491145 3436 3903 4112 4561 3516 3376 3563 3275 526 0 0 10594 1.90 2.28 1.71 1.93 1.94 2.73 1.81 2.05 14.41 0.00 0.00 0.71 (Liczba powierzchni próbnych z wyboru – 177) Tabela VIII. Analiza wyników inwentaryzacji Nadleśnictwo Płaska Współczynnik zmienności % Średni błąd pola przekroju Miąższość Klasa wieku Liczba stanowisk Przeciętne pole przekroju m2 % m3 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII i st. KO KDO BP Razem 1763 911 1332 1294 1417 1126 1336 1275 517 0 0 10971 31.77 29.81 31.17 30.58 30.27 28.24 30.52 31.63 18.18 0.00 0.00 30.03 28.73 33.00 32.38 33.49 33.56 35.69 33.35 37.19 78.64 0.00 0.00 35.90 0.21 0.32 0.27 0.28 0.27 0.30 0.27 0.32 0.62 0.00 0.00 0.10 0.68 1.09 0.88 0.93 0.89 1.06 0.91 1.04 3.45 0.00 0.00 0.34 741935 423920 622985 750005 822750 619285 730700 538550 107660 0 0 5357790 5937 5162 6059 7491 7885 7042 7221 6123 3811 0 0 19253 0.80 1.21 0.97 0.99 0.95 1.13 0.98 1.13 3.54 0.00 0.00 0.35 Średni błąd miąższości Miąższość całkowita (Liczba powierzchni próbnych z wyboru – 566) Średni błąd pomiaru miąższości zależy od stopnia zróżnicowania drzewostanów oraz od liczby założonych w nich stanowisk relaskopowych. Wynosi on dla nadleśnictwa 0,35%. B. Analiza gospodarki przeszłej Analizy gospodarki przeszłej za ubiegły okres gospodarczy dokonano w rozbiciu na obręby oraz łącznie dla całego nadleśnictwa. Zgodnie z § 221 p. 3 instrukcji urządzania lasu. Szczegółowa analiza została dokonana przez Nadleśniczego Nadleśnictwa Płaska i przedstawiona w referacie na II Komisję Techniczno-Gospodarczą. Wnioski do oceny gospodarki ubiegłego okresu gospodarczego zawarte są w koreferatach Inspektora Lasów Państwowych i wykonawcy planu – Kierownika brygady Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku. Wymienione materiały przedstawione na II KTG stanowiły podstawę do oceny gospodarki ubiegłego okresu dokonanej przez Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. W rozdziale tym zamieszczono je w następującej kolejności: 1. Referat Nadleśniczego Nadleśnictwa Płaska na II Komisję TechnicznoGospodarczą ,,Analiza gospodarki przeszłej za lata 1995-2004”. 2. Koreferat Inspektora Regionalnego Lasów Państwowych w Białymstoku na II Komisję Techniczno-Gospodarczą Nadleśnictwa Płaska do analizy gospodarki przeszłej za okres od 1.01.1995 r. do 31.12.2004 r. dokonanej przez Nadleśniczego. 3. Koreferat kierownika brygady urządzania lasu do „szczegółowej analizy gospodarki przeszłej w latach 1995-2004” Nadleśniczego Nadleśnictwa Płaska. 4. Ocena gospodarki przeszłej Nadleśnictwa Płaska dokonana na II KTG przez Dyrektora RDLP Białystok. C. Podstawy gospodarki przyszłego okresu Podstawowym celem realizacji trwale zróżnicowanej gospodarki leśnej jest więc zachowanie ekosystemu leśnego przy możliwie jak największym zróżnicowaniu biologicznym, oraz zapewnienie równowagi między wszystkimi koniecznymi funkcjami lasu. W Nadleśnictwie Płaska jednym z ważniejszych celów jest wzmożenie odporności drzewostanów na działanie czynników abiotycznych i biotycznych poprzez stopniową przebudowę drzewostanów głównie litych jednogeneracyjnych przerzedzonych drzewostanów sosnowych, na wielogatunkowe drzewostany z dużym udziałem gatunków liściastych. Jest to bowiem istotny czynnik wpływający na prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów leśnych. Założenia gospodarki leśnej na obecne 10-lecie wypracowane zostały na I i II Komisji Techniczno-Gospodarczej. Wynikają one z doświadczeń leśników zdobytych w poprzednich okresach gospodarczych i dotyczą proekologicznej gospodarki leśnej. Celem tej gospodarki jest ochrona naturalnych zbiorowisk leśnych, podniesienie produkcyjności drzewostanów, a także zachowanie funkcji społecznych pełnionych przez lasy. 1. Przyjęty podział gospodarczy Projekt lasów ochronnych został sporządzony przez BULiGL Oddział w Białymstoku w porozumieniu z RDLP, nadleśnictwem oraz samorządami gminnymi i zatwierdzony przez Ministra Środowiska w dniu 20.09.2004 r. Decyzja w tej sprawie została zamieszczona na końcu niniejszego elaboratu. Powierzchnia poszczególnych grup lasu i kategorii ochronności w Nadleśnictwie Płaska przedstawia się następująco: Obręb Kategoria lasów Nadleśnictw Mikaszówka Płaska Serwy II o Płaska Powierzchnia leśna w ha 1 2 3 4 5 Rezerwaty - 1301.34 - Lasy ochronne - glebochronne - - 13.10 13.10 - wodochronne 3336.71 1354.00 1131.31 5822.02 - 7.81 - 7.81 6.23 514.34 - 520.57 - 82.82 8.00 90.82 428.48 467.49 237.17 1133.14 - cenne przyrodniczo - powierzchnie bad. i dośw. - nasienne - ostoje zwierząt chronionych 1301.34 Razem lasy ochronne Lasy gospodarcze 3771.42 4400.82 2426.46 3591.88 1389.58 3667.41 7587.46 11660.11 Łącznie 8172.24 7319.68 5056.99 20548.91 W Nadleśnictwie Płaska rezerwaty zajmują 6,3%, a lasy ochronne 36,9% powierzchni leśnej. Największa powierzchnia lasów ochronnych występuje na terenie obrębu Mikaszówka, gdzie zajmują one ponad 46,1% powierzchni leśnej. Na terenie obrębu Płaska reżimom ochronnym podlega ponad połowa powierzchni leśnej, gdyż rezerwaty zajmują tu 17,8%, a lasy ochronne 33,1% powierzchni leśnej. Na terenie obrębu Serwy II lasy ochronne zajmują 27,5% powierzchni leśnej. We wszystkich obrębach jak i w nadleśnictwie wśród lasów ochronnych największy obszar zajmują lasy wodochronne. Podział powierzchni leśnej na kategorie ochronności w Nadleśnictwie Płaska przedstawia poniższy wykres. Podział powierzchni leśnej na kategorie ochronności w Nadleśnictwie Płaska 56,74% 6,33% 28,33% 0,06% 5,51% 0,44% 2,53% 0,04% Rezerwaty Lasy ochr. - glebochronne Lasy ochr. - wodochronne Lasy ochr. - cenne przyrodniczo Lasy ochr. - powierzc h. bad. i dośw. Lasy ochr. - wył . drzewost. nasienne Lasy ochr. - ostoje zwierząt chron. Lasy gospodarcze W Nadleśnictwie Płaska, obrębie Płaska na gruntach leśnych i nieleśnych zlokalizowane są następujące rezerwaty przyrody objęte ochroną częściową: - rezerwat przyrody „Perkuć” położony w oddziałach: 98; 99; 115; 116; 132; 133a-h; 150; 151a-h; 152a-f; 168a-f; 169a-h; 170a,b; 171a. Łączna powierzchnia rezerwatu wynosi 208,44 ha. Rezerwat utworzono w celu zachowania zbiorowisk boru świerkowososnowego, typowego dla Puszczy Augustowskiej oraz w celu zachowania szeregu leśnych bagiennych zbiorowisk roślinnych otaczających zarastające jeziora. - rezerwat przyrody „Mały Borek” położony w oddziałach: 104; 105; 121; 122. Łączna powierzchnia rezerwatu wynosi 90,53 ha. Został on powołany w celu ochrony typowego dla Puszczy Augustowskiej boru sosnowego. - rezerwat przyrody „Starożyn” położony w oddziałach: 192-196; 212-216; 233-235. Ogólna powierzchnia rezerwatu wynosi 298,43 ha z tego 297,99 ha znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Płaska, a 0,44 ha w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku. Celem rezerwatu jest zachowanie grądu niskiego, lasu mieszanego i olsu w Puszczy Augustowskiej. Szczególnie cenne są fragmenty lasu położone w centralnej części rezerwatu stanowiące rzadko już spotykane na obszarze puszczańskim rodzime ekotypy drzew na siedliskach lasu świeżego, lasu wilgotnego, olsu i olsu jesionowego. - rezerwat przyrody „Kuriańskie Bagno” położony w oddziałach: 128a-f; 129-131; 147a-d; 148; 149; 164-167; 182-186; 201a-g; 202-206; 221-226; 246; 247; 267; 268; 289. Ogólna powierzchnia rezerwatu wynosi 1716,71 ha, z czego 801,58 ha znajduje się w Nadleśnictwie i obrębie Płaska, a 915,13 ha w Nadleśnictwie Augustów, obrębie Balinka. Celem ochrony jest tu zachowanie znacznego kompleksu torfowiskowego, z urozmaiconą budową geologiczną, bogatą szatą roślinną i rzadkim w Polsce światem zwierzęcym. Obecnie powyższe rezerwaty nie posiadają odrębnych, ważnych planów ochrony, gdyż specjalistyczne opracowania sporządzone dla nich w przeszłości zdążyły już wyekspirować. Do lasów o charakterze ochronnym w nadleśnictwie zaliczono grunty leśne zalesione i niezalesione, których głównym zadaniem jest zachowanie na danym terenie: - nie zmienionych stosunków glebowych, - istniejących stosunków wodnych, - wytypowanych cennych drzewostanów stanowiących cenne fragmenty przyrody, - nie zmienionych warunków do przeprowadzania badań naukowych, - wytypowanych cennych rodzimych drzewostanów stanowiących źródło pozyskania nasion o pożądanych cechach genetycznych, - dogodnych warunków bytowania chronionych gatunków zwierząt. Niektóre drzewostany należą równocześnie do kilku kategorii ochronnych. Działania gospodarcze podejmowane w tych lasach są zawsze podporządkowane głównej, wiodącej funkcji ochronnej. Lokalizacja lasów o dominującej roli ochronnej w Nadleśnictwie Płaska przedstawia się następująco: Obręb Mikaszówka - Lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej w oddziałach: 6c-g; 7c; 11a-d; 232h,i,k; 233g; 246g-k; 247d-m; 248f,g,i; 256i-m; 257a-c,f-i; 258c,g; 261i; 262g-i; 263a-g; 264a,b,d-h; 265a; 273b-d; 275b,c,f,h,i; 276a-d; 277a; 278a,c,d-g; 279a,b; 291j-n; 292h; 302h,j,k,m-o; 303a-d,g-i; 304a,f,i; 310i-l; 311a-c,g; 312a-g; 317f-h; 329c,f; 330a-c,f,i,k,l; 331a,f,h,i; 337c,g,h; 338a,b. - Lasy stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych w oddziale: 175b. - Lasy wodochronne w oddziałach: 1a,b; 2b,d,g,h,j,k; 7a,b,d; 11f,g-i; 18d-i; 19a-g; 20a-d; 21a-g; 22a-f; 23a-c; 24a-i; 25a-f; 26a-g; 27a-g; 28a-c; 29a,f,h; 30a-c; 31f-h; 33g,i,j,l-n; 35b,d,f; 36a-d; 38b,c,f-h,n; 39l; 40j; 41g; 47b,l,m; 48a-d; 49a-d; 50a,b; 51a-g; 52a-j; 53a-d,g; 55b,c,f-h,j-l; 56a-c,f; 57a-f,h; 58b; 60a; 63a,b,h-j; 64a; 65a; 68b; 69a-c,g; 70a-f,h,i; 71a,c,d,g; 72a-f,h-j; 73a-k; 74c-f; 75d,g; 76f-j; 77b-g; 78a,h,i; 80h; 81c-j; 82b-g; 83a-j; 84a-f; 85b,c,f-k; 86d; 87a-c; 88a; 92c,d,k-n,p; 93c,f; 94b,d,f-h; 95b-h; 97a-j,m; 98f-h,j,k; 99a-f,l-o; 100a,c-h,j-l; 101a-h; 102a-c; 103b-f,h,i; 104a,f,h; 105d-h,j; 106a-f,h,k; 107a,c-g,j,k; 108b,f; 107b-d; 113d,g; 114b,c; 115b,c; 119k,m; 121i; 122b,g-j;l-p; 123a-c,i-m; 124a-d; 125a,b,d; 126a-f; 127a-c,g; 128a,b; 129a-f; 130a-f; 131a-k; 132a-f; 133a,f; 134a,b; 135a-c,f,g,i; 136a,c,g; 137a,b,f-i,k,l; 138a,c-j; 139a,b,d-g; 140a-c; 141a-r; 142a-k; 143a-g,,j,k,n; 147a-d,g; 148a-j; 149d; 150d; 151c; 152a,i; 153g-k; 154a-i; 155a-d,g,h; 156a-d; 157a-h; 158a,b; 159a,c,d; 160b; 161a,c,d,f,h; 162a,b,g-i; 163a-c,g; 164a,b,d; 165a,b; 169c; 170a,d,f; 171c-f,h; 172a-h; 173a,b; 174d,f; 175c; 176c; 177a,b; 178a-g; 179a,b,d,f,i-l; 182ad,g-i,k; 183a,b,d,i-m; 184d; 185b,i; 186a-d,h,j-l; 187a-i; 188a-g; 189a-h; 190a-g; 191a-c,f-i; 192a,d-i,k; 193a,b,f-k; 194b,c; 195a,g,h; 196j-l; 197b-g; 198h-j; 199d; 206c-f; 207d-h,j-l; 208d-g,i; 211b; 212b; 216a,b,d,f; 217a,j,o,w; 218c; 219a-d; 220a-j; 221a-j; 222a-f; 223a-j; 224a-c;f-j; 225a-g; 226a-f; 227c,f; 228a; 229b-d,j; 230a,d; 231a,b,d-g; 232a-d,g,j; 233a-c; 236b,d,f,h,k; 237a-f,h; 238b,d,f,h; 239c,h,i,l; 240g,k; 241b,d; 242l,y,z,ax,dx; 244b; 245a,h; 246af; 247a,b; 248c,h; 249d,g; 250a,b; 251a-c,k; 252h,j,k,l; 253f,g,i; 254d; 255a,c,d,j-m; 256g,h; 260h,j; 261a-h; 262b,d,f; 264i; 265b,c,f-h; 266a-d; 268a-f; 269a,b,d,g,h; 270f-j; 271b-j; 272a-g; 274a,d,g; 275d,g,j; 277b; 278i,k,l; 279c,f,hk,n; 280a-g; 284a; 285d; 286b-f; 287a-c; 288a-c; 289a,d,g; 290a,c,f,g,k,l; 292a-c,g,i,j; 293a,b,d,h,i; 294d,g,i,j; 302b; 304d,g,h; 305d; 306a,f,g; 307a,b,j-n; 308s; 310c,g; 313c,g,h,j; 316b; 318g,i,l; 322g; 323d,f,h; 324d,f; 324Ah,j,k-m,o; 325a,g,i; 326d,f; 331b,g,l,m; 332b,c,f; 333b-d; 334a-j,l,m,r,fx; 335a,b; 337d; 339h,i; 341h,dx. Obręb Płaska - Lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej w oddziałach: 47a-g,i,j; 48a-d; 49a-c,f,g; 63a-g; 64a-k; 65a-i; 71a-f; 72a-g; 79a-h; 80a-i; 81a-j; 87a-d; 88a-c; 142a-f; 143a-j; 160a-g; 161a-k; 236a,c,d,g,h,k; 255b,c; 256a,d; 299i,j; 300b-h; 301a,g,h; 319c; 320a-c; 321a. - Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody w oddziałach : 170c; 171b-d. - Lasy stanowiące wyłączone drzewostany nasienne w oddziałach: 198b,d; 199a; 219b,c; 287b. - Lasy znajdujące się na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych w oddziałach: 243a,c; 253a-d; 254a-j; 255a,d-g; 256b,c,f-h; 257a-g; 274a-k; 275a-l; 276a-j; 277a-g; 278a-c; 279a-k; 294a-g,i; 295a-h; 296a-h; 297a,c-j; 298a-j; 299a-h,k,l; 314a-h;315a-g; 316a-g; 317a-h; 318a-i; 319a,b,d-g. - Lasy wodochronne w oddziałach: 1b,c; 2b-d; 3b,d; 4a,i,j; 5a,b,g,h; 11f,j; 12a,f,m,r,x; 13g,d; 18c,f,h; 22c,g; 23a,b; 26h,i,k,l; 27a,d-g; 28a; 30b,d; 32b; 35g; 38f,g; 44b,f-i; 45b-i; 46b,c,f,h; 50b; 54b;55a,b,i; 56h; 59c,d; 60c,h; 61h; 62a; 66d,g; 73a,c-f; 74g-i; 75d-g; 76b,c,g,h; 82b-f; 89a-d; 90a,d-i; 91b-j; 95b,ch,j,k; 96a-m; 97a-h; 103i; 106a-d; 107a-d; 108a-c;f,g; 109c; 111f-h; 112a-c,f-i; 113a-f; 114a-g; 123a,b,d-g; 124a-h,j; 125b,g,h; 127c,d,f; 128h-l; 138j; 139c,d,g,i-l,m,o; 140a,b,d; 141a-d,g; 145a,c,f-h; 146b,c; 147b,i; 155f-i; 156b,d,g; 157a,b,j; 158b,d,f; 159a-h; 163c,f; 168h,i; 169i,k; 173d,g; 174c,g,h; 175c-g; 176a,b,d-g,i; 177b-g; 178a-c; 179a-g; 180a,b,d,f,h; 181b-d,g; 187a,b,f,,g,os; 191i,k,l; 197d; 207a,d; 209i; 210a-i; 211a,b,f-k; 217i; 218f,h; 219a,d; 227a,b; 230d; 231a,d,f; 232c-f; 236b,f; 237a; 238b-j; 239a,f,g; 240d,g-i; 241a-g,j-p; 242a,g; 245f; 248a,b; 252a,b,d,f; 259b,c,f,g; 260a-f,h-k; 261a-k; 262a-h; 263a; 264g; 266d; 272c,f; 273a-c; 280a,b; 282c,d; 283b-f; 284c-f; 285b,d,f,h; 287c,d; 288a-c; 292d,g,i,j; 293a-h; 301c,i; 303f-h; 304b,d; 305a,b; 308c; 309a-c; 312d,f; 313a-d; 320d-g; 321b-g; 322a-d; 323a-c; 324b; 326f,i; 327c-f; 328b,f,g. Obręb Serwy II - Lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej w oddziałach: 393b; 394b-d; 395b-d; 405a,b; 406a,b; 407a; 416a-c; 417a,b; 418a,f. - Lasy glebochronne w oddziałach: 401j; 413g; 422a,l; 429b; 435a; 440a. - Lasy stanowiące wyłączone drzewostany nasienne w oddziale: 257c. - Lasy wodochronne w oddziałach: 245b,c; 252j; 256d-g;258c; 261b; 262a; 263d; 266d; 267a-c; 269a; 271b,c; 278a; 279a,b; 280a; 281a; 282a-c; 283a,b; 284a-i; 285a-l,n-p; 286b,d,f,h,j; 289f,n; 290a,b,d; 291b,f-i; 292a; 293b,g; 294h; 296f; 297b; 302a,b,d,f; 303a-f; 304a,b; 305a-d,h; 306a-c,f-i; 308f; 309b; 310g-i; 311b,d,f; 312a; 320bd; 321a-d; 322c,d; 323a,b; 326g; 331f; 337c; 338o; 339d; 340g,j; 341i,j; 342i; 343k-m; 344i-l; 345c-f; 346d,g,h; 346Ab; 347a; 348a,c; 349a,d; 350a,c; 351a,b,f,g; 352a,b,f,g,k-n,p,r; 353b; 358d; 359b,c,f,i; 360a,b,d; 361a,b,g,j,k; 362b,c,g-p; 363a,b,d-g; 364c; 365h; 366d; 372b,d; 373a,c,i-k; 374b,d-h,j-n; 375b-d; 376n; 377b; 378a,b,d,f; 379a,d,f,j; 384f,j; 385a,f; 386a,b; 387b,c,f-j; 388a,c-j,l,n,s; 390d,f,h; 391f; 400a,b; 401b-d,k-s; 411a-d; 412a-c; 413ac,h,i,k; 420f; 421a-f; 422b,g,h,j,k,m; 427b; 428a-c; 429c,g,h; 434a-d; 435b,f,h-j; 439a-d,g; 440b-d,m,x,y; 442d-g,,i; 443b-s; 445r, x-z. Pozostałe lasy nadleśnictwa to wielofunkcyjne lasy gospodarcze, w których prowadzona jest proekologiczna, trwale zrównoważona gospodarka leśna przy zachowaniu ładu przestrzennego i czasowego. W ramach podziału na grupy lasu i kategorie ochronności oraz w oparciu o ustalenia I Komisji Techniczno-Gospodarczej w lasach Nadleśnictwa utworzono trzy gospodarstwa. Zgodnie z tym podziałem przedstawiono na następnych stronach w tabelach XIV zestawienie powierzchni leśnej (bez gruntów związanych z produkcją leśną) wraz z zapasem według gospodarstw i gatunków panujących dla obrębów i całego nadleśnictwa. W tabelach tych uwzględniona jest masa na powierzchni leśnej wraz z przestojami. Tabela nr XIV. Zestawienie gruntów leśnych zalesionych i nie zalesionych wg gospodarstw NADLEŚNICTWO: PŁASKA OBRĘB: MIKASZÓWKA Pow. gr. leśnych Zapas na gr. leśnych Gatunek zales. i nie zales. Gospodarstwo zales. i nie zales. panujący [ha] [m3 brutto] 1 2 I. Specjalne 3 So Md Św Db Brz Ol Razem II. Zrębowe So Md Św Db Brz Ol Razem III. Przerębowo - zrębowe 4 631.51 0.99 99.33 2.08 285.30 286.68 1305.89 4422.83 1.06 603.85 16.89 597.87 1015.44 6657.94 8.87 66.86 70.69 61.99 208.41 8172.24 So Św Brz Ol Razem Ogółem 201095 0 26860 249 75110 60959 364273 1290707 270 146595 368 144783 207804 1790527 2170 17287 16496 14514 50467 2205267 Tabela nr XIV. Zestawienie gruntów leśnych zalesionych i nie zalesionych wg gospodarstw NADLEŚNICTWO: PŁASKA OBRĘB: PŁASKA Pow. gr.. leśnych Zapas na gr. leśnych Gatunek zales. i nie zales. Gospodarstwo zales. i nie zales. panujący [ha] [m3 brutto] 1 2 3 4 I. Specjalne So Św Db Js Brz Ol Os 1692.65 360.62 3.42 14.13 404.65 444.47 2.40 2922.34 3682.00 291.61 4.61 166.01 253.11 4397.34 7319.68 Razem II. Zrębowe So Św Db Brz Ol Razem Ogółem 540685 99112 5 4080 93304 110379 615 848180 1089978 86232 17 37341 56117 1269685 2117865 Tabela nr XIV. Zestawienie gruntów leśnych zalesionych i nie zalesionych wg gospodarstw NADLEŚNICTWO: PŁASKA OBRĘB: SERWY II Pow. gr.. leśnych Zapas na gr. leśnych Gatunek zales. i nie zales. Gospodarstwo zales. i nie zales. panujący [ha] [m3 brutto] 1 2 I. Specjalne 3 So Św Brz Ol Razem II. Zrębowe 4 935.55 47.63 101.84 104.77 1189.79 3735.98 0.21 45.29 58.69 27.03 3867.20 5056.99 So Md Św Brz Ol Razem Ogółem 353814 15380 25793 19115 414102 1188943 85 10687 15210 4988 1219913 1634015 Tabela nr XIV. Zestawienie gruntów leśnych zalesionych i nie zalesionych wg gospodarstw NADLEŚNICTWO: PŁASKA Pow. gr.. leśnych Zapas na gr. leśnych Gatunek zales. i nie zales. Gospodarstwo zales. i nie zales. panujący [ha] [m3 brutto] 1 I. Specjalne 2 So 3 4 3259.71 1095594 Md Św Db Js Brz Ol Os Razem II. Zrębowe So Md Św Db Brz Ol Razem III. Przerębowo - zrębowe So Św Brz Ol Razem Ogółem 0.99 507.58 5.50 14.13 791.79 835.92 2.40 5418.02 11840.81 1.27 940.75 21.50 822.57 1295.58 14922.48 8.87 66.86 70.69 61.99 208.41 20548.91 0 141352 254 4080 194207 190453 615 1626555 3569628 355 243514 385 197334 268909 4280125 2170 17287 16496 14514 50467 5957147 W skład gospodarstwa specjalnego weszły: - rezerwaty: „Mały Borek”, „Starożyn”, „Perkuć” i „Kuriańskie Bagno” - lasy w strefie ośrodków wypoczynkowych, - lasy w pasie 200 metrów od brzegów Kanału Augustowskiego (zgodnie z Decyzją z dnia 9.02.1979 roku w sprawie wpisania Kanału Augustowskiego do rejestru zabytków), - wyłączone drzewostany nasienne, - lasy doświadczalne (GPW i powierzchnie doświadczalne PAN), - ostoje zwierząt chronionych, - lasy na siedliskach Bb, BMb i LMb. Podział powierzchni leśnej na gospodarstwa w Nadleśnictwie Płaska Gosp. przerębowozrębowe 1,01% Gosp. specjalne 26,37% Gosp. zrębowe 72,62% W skład gospodarstwa zrębowego weszły we wszystkich obrębach, z wyłączeniem drzewostanów wchodzących do gospodarstwa specjalnego, lasy na siedliskach Bśw, Bw, BMśw, BMw, LMśw, LMw, Ol i OlJ, a ponadto w obrębie Płaska i Serwy II z uwagi na niewielką powierzchnię, lasy na siedliskach Lśw i Lw. W skład gospodarstwa przerębowo-zrębowego weszły, z wyłączeniem drzewostanów wchodzących do gospodarstwa specjalnego, drzewostany na siedliskach Lśw i Lw w obrębie Mikaszówka. 2. Przyjęte wieki rębności I Komisja Techniczno-Gospodarcza stwierdziła celowość wystąpienia do Ministra Środowiska o obniżenie wieków rębności dla sosny i świerka. Zmiany te zostały zatwierdzone decyzją z dnia 26.11.2003 r. W związku z tym wieki rębności przyjęto jak niżej: So, Md - 120 lat, Św - 100 lat, Db - 160 lat, Js - 160 lat, Kl, Gb, Brz, Ol, Lp - 80 lat, Os - 50 lat, Tp - 40 lat. 3. Zastosowany podział na ostępy Podział na ostępy pozostawiono z poprzedniego planu urządzeniowego. Zaprojektowano jedynie nowe ostępy na gruntach nowoprzyjętych. Opiera się on na podziale powierzchniowym. Granicami ostępów są linie gospodarcze przebiegające w zasadzie z północnego-wschodu na południowy-zachód. Wyznaczają one w terenie szeregi ostępowe, podzielone liniami oddziałowymi lub granicami własności na ostępy stałe. Wyjątkiem są lasy po obu stronach Kanału Augustowskiego, w których kierunek ostępów przebiega ze wschodu na zachód, czyli prostopadle do linii ostępowych. W niektórych wypadkach zamknięto też ostępy na granicach naturalnych np. użytkach rolnych lub bagnach. W skład ostępu wchodzą dwa oddziały, rzadziej występują ostępy jedno- lub trzy oddziałowe. Ostępy o nietypowej długości i kierunkach są projektowane w drobnych kompleksach leśnych. Ostępy czasowe zastosowano w przypadkach, gdy zostały zaprojektowane wręby celem przyśpieszenia przebudowy partii drzewostanów źle produkujących, przeszłorębnych lub dużych bloków drzewostanów rębnych i bliskorębnych. Ostępy czasowe zaplanowano: - w obrębie Mikaszówka w oddziałach: 23, 27, 28, 30-31, 46, 48, 49,50, 52-53, 55, 6162, 67-68, 73, 77, 81, 96, 98, 100, 104, 117, 121, 123, 126, 127, 128, 130, 134, 143, 154-155, 157, 160, 162, 163, 164, 169, 170, 181, 182, 185, 186, 194, 221, 223, 229, 256-258, 279, 281, 288, 298, 300, 307, 321, 323. - w obrębie Płaska w oddziałach: 12, 15, 25, 30, 45, 58, 81, 118, 120, 158, 159-160, 176, 178, 180, 197, 201, 218, 220, 238, 244, 250, 260, 261, 262, 264, 271, 272, 284, 291, 301, 305, 312, 313, 322, 324. - w obrębie Serwy II w oddziałach: 276, 278, 292, 296, 306, 310, 314, 319, 324, 326, 351, 365, 428, Ostępy stałe oznaczono na mapie cięć przerywanymi strzałkami koloru cynober, a przejściowe kolorem błękitnym. Zastosowany podział lasu na ostępy jest utrzymany bez korekt od urządzania definitywnego, co zapewnia jednolitość gospodarowania, trwałość i ciągłość użytkowania i w efekcie prowadzi do uzyskania najkorzystniejszej struktury klas wieku w ramach jednostek gospodarczych. Uwzględnia on kierunki panujących wiatrów. 4. Przyjęte etaty użytkowania rębnego Użytki główne dla każdego obrębu podzielono na: użytki rębne i użytki przedrębne. a) Użytki rębne Użytki rębne podzielono na: - użytki rębne zaliczone na etat, - użytki rębne nie zaliczone na etat. Użytki rębne zaliczone na etat stanowią docelowy produkt gospodarstwa leśnego. Wynikają one z pozyskania surowca drzewnego w drzewostanach, które ze względu na wiek, dojrzałość i jakość dają optymalną produkcję, bądź też których dalsza hodowla nie jest opłacalna ze względów ekonomicznych (drzewostany źle produkujące). Na podstawie przyjętych wieków rębności wyliczono dla poszczególnych gospodarstw w obrębach etaty użytkowania rębnego. Suma etatów przyjętych dla obrębów stanowi etat dla nadleśnictwa. Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawiają tabele XV zamieszczone na stronach następnych. W gospodarstwie zrębowym i przerębowo-zrębowym etat ustalono na podstawie wyliczeń cząstkowych dla gatunków panujących lub ich grup o jednakowym wieku rębności. Obliczono etaty masowe w m3 grubizny brutto oraz w gospodarstwie zrębowym etaty powierzchniowe. W gospodarstwie zrębowym podstawą planowania jest etat powierzchniowy, natomiast wysokość planowanej do pozyskania masy jest następstwem zasobności drzewostanów na tej powierzchni. W gospodarstwie przerębowo-zrębowym podstawą planowania wielkości użytkowania rębnego jest etat masowy, a etat powierzchniowy służy tylko do celów porównawczych. W gospodarstwie specjalnym etat ustalono na podstawie aktualnych potrzeb hodowlanych konkretnych drzewostanów. Tabela nr XV. Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnego Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Mikaszówka Etaty obliczone (roczne) Gospodarstwo Gatunki panujące, dla których obliczono etaty cząstkowe Wiek rębności 1 2 3 Etaty przyjęte wg z z 2-ch z 3-ch ze z zrównaetat ostatniej ostatnich ostatnich stanu potrzeb nia optymaklasy klas klas drzewo hodośredniego lny wieku wieku wieku -stanu wlanych wieku 4 5 6 7 8 9 10 na I 10-lecie na II 10-lecie 11 12 3 ETATY MIĄŻSZOŚCIOWE - m brutto I. SPECJALNE 50 80 100 120 Os Brz Ol Św So II. ZRĘBOWE Razem III.. PRZERĘBOWOZRĘBOWE Brz Ol Św So 80 100 120 Razem Ogółem 3398 28600 13600 11517 4485 11688 8075 2815 14150 13700 27690 25040 13700 17414 25040 150 27687 252800 232600 576 327 25 491 250 16 928 757 - 592 757 - 1271 10100 9800 28618 25797 13700 18006 25797 150 32356 291500 256000 78,00 0,67 107,07 912,00 725,00 ETATY POWIERZCHNIOWE - ha II. ZRĘBOWE 50 80 100 120 Os Brz Ol Św So Razem 42,20 15,51 31,91 29,72 9,41 38,87 38,91 89,62 78,00 38,91 48,98 Gospodarstwo I. Specjalne. Przyjęty etat wynika z potrzeb hodowlanych drzewostanów oraz konieczności kontynuacji rozpoczętych rębni złożonych. W gospodarstwie tym stosuje się rębnie właściwe dla danego siedliskowego typu lasu. Gospodarstwo II. Zrębowe. Przyjęty etat jest nieco wyższy od optymalnego w wymiarze masowym, a znacząco wyższy w wymiarze powierzchniowym. Jego wysokość wynika z konkretnej lokalizacji działek zrębowych koniecznych do wykonania ze względu na stan lasu. Na omawianym obrębie na wysokość przyjętych etatów wpływa konieczność zakończenia przebudowy drzewostanów o strukturze KO, rosnących na siedliskach lasów mieszanych, które teraz znalazły się w gospodarstwie zrębowym. Wykorzystywana jest w tym celu rębnia IIIa. Zakończenie przebudowy tych drzewostanów (co wynika z ich stanu hodowlanego i technicznego) planowane jest w większości przypadków na bieżący okres gospodarczy, co skutkuje zróżnicowaną wielkością etatów na I i na II dziesięciolecie. Drzewostany te, zajmujące znaczną powierzchnię charakteryzują się niskim zadrzewieniem. Skutkuje to zróżnicowaną wielkością etatów optymalnych w wymiarze masowym i powierzchniowym. Przyjęte etaty są niższe od etatów z potrzeb hodowlanych, co wynika z możliwości lokalizacyjnych cięć. Poza opisanymi powyżej przypadkami podstawowym rodzajem przebudowy w tym gospodarstwie jest rębnia Ib z pozostawieniem 5% zapasu. Gospodarstwo III. Przerębowo-zrębowe. Przyjęty etat dla tego gospodarstwa jest wyższy od optymalnego co wynika z potrzeb hodowlanych drzewostanów oraz konieczności kontynuacji rozpoczętych rębni złożonych. Zasadniczo przebudowa drzewostanów jest prowadzona rębnią IIIb na siedlisku Lśw i IVd na siedlisku Lw. W niektórych przypadkach są też projektowane cięcia uprzątające rębnią IIIa, głównie w przerzedzonych drzewostanach o strukturze KO narażonych na szkody od wiatru i ze strony kornika drukarza. Zaprojektowano też rębnię Ib, do przebudowy wydzieleń o niewielkiej powierzchni uniemożliwającej założenie co najmniej kilku gniazd. Tabela nr XV. Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnego Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Płaska Etaty obliczone (roczne) Gospodarstwo Gatunki panujące, dla których obliczono etaty cząstkowe Wiek rębności 1 2 3 Etaty przyjęte wg z z 2-ch z 3-ch ze z zrównaetat ostatniej ostatnich ostatnich stanu potrzeb nia optymaklasy klas klas drzewo hodośredniego lny wieku wieku wieku -stanu wlanych wieku 4 5 6 7 8 9 10 na I 10-lecie na II 10-lecie 11 12 3 ETATY MIĄŻSZOŚCIOWE - m brutto I. SPECJALNE II. ZRĘBOWE Brz Ol Św So 80 100 120 Razem 31600 20700 4200 2508 12429 2830 1758 12628 12497 19137 17216 12497 12542 17216 104 19605 186000 166000 12497 12542 17216 104 22770 217600 186700 48,16 0,35 54,19 558,00 475,00 19137 Ogółem 3165 17216 ETATY POWIERZCHNIOWE - ha II. ZRĘBOWE Brz Ol Św So Razem 80 100 120 15,06 7,19 31,89 10,16 4,84 33,16 33,64 54,14 48,16 33,64 31,41 Gospodarstwo I. Specjalne. Całkowity etat dla tego gospodarstwa wynika z potrzeb hodowlanych konieczności kontynuacji rozpoczętych rębni złożonych. Przewiduje się tu też wkroczenie w ostoję głuszca z jedną działką zrębową (poza miejscami tokowisk tego gatunku). W gospodarstwie tym stosuje się rębnie właściwe dla danego siedliskowego typu lasu. Gospodarstwo II. Zrębowe. Przyjęty etat jest wyższy od optymalnego. Wynika to z potrzeb lokalizacji rębni, a zwłaszcza potrzeby wcześniejszego wkroczenia z cięciami w duże bloki drzewostanów bliskorębnych.. Podstawowym rodzajem przebudowy jest tu rębnia Ib z pozostawieniem 5% zapasu w formie przestoi. Na siedliskach wilgotnych z panującym świerkiem jest zaplanowana rębnia Ic, także z pozostawieniem 5% zapasu. W gospodarstwie tym zastosowano też cięcia uprzątające rębnią IIIa, do zakończenia przebudowy znajdujących się tu drzewostanów o strukturze KO, rosnących na siedliskach lasów mieszanych. Tabela nr XV. Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnego Nadleśnictwo: Płaska Obręb: Serwy II Etaty obliczone (roczne) Gospodarstwo Gatunki panujące, dla których obliczono etaty cząstkowe Wiek rębności 1 2 3 wg z z 2-ch z 3-ch zrównaetat ostatniej ostatnich ostatnich nia optymaklasy klas klas średniego lny wieku wieku wieku wieku 4 5 6 7 Etaty przyjęte ze z stanu potrzeb drzewo- hodostanu wlanych 8 9 na I 10-lecie na II 10-lecie 11 12 10 3 ETATY MIĄŻSZOŚCIOWE - m brutto I. SPECJALNE II. ZRĘBOWE Brz Ol Św So Md 80 100 120 Razem 785 281 12435 562 211 10902 12749 13501 11675 12749 13501 Ogółem 11675 12496 12749 12496 1373 15500 23700 12496 79 9328 128000 120000 12496 79 10701 143500 143700 27,93 0,67 23,21 360,00 344,00 ETATY POWIERZCHNIOWE - ha II. ZRĘBOWE Brz Ol Św So Md 80 100 120 Razem 2,92 0,80 27,35 2,17 0,69 25,07 31,46 31,07 27,93 31,46 27,57 Gospodarstwo I. Specjalne. Całkowity etat dla tego gospodarstwa wynika z potrzeb hodowlanych konieczności kontynuacji rozpoczętych rębni złożonych. Przewiduje się tu też wkroczenie w ostoję głuszca z jedną działką zrębową (poza miejscami tokowisk tego gatunku). W gospodarstwie tym stosuje się rębnie właściwe dla danego siedliskowego typu lasu. Gospodarstwo II. Zrębowe. W tym gospodarstwie optymalnym etatem powierzchniowym jest etat z dwóch ostatnich klas wieku, a etatem optymalnym masowym – etat według zrównania wieku średniego. Przyjęto więc zasadę, że etat masowy jest pochodną etatu powierzchniowego wynikającą z sumy zapasu zlokalizowanych cięć. Etat ten został podwyższony, ze względu na potrzebę wcześniejszego wkroczenia z cięciami w duże bloki drzewostanów bliskorębnych. W związku z tym przyjęty etat masowy jest nieco wyższy od optymalnego. Podstawowym rodzajem przebudowy jest w tym gospodarstwie rębnia Ib z pozostawieniem 5% zapasu. W jednym przypadku zastosowano też cięcie uprzątające rębnią IIIb, do zakończenia przebudowy drzewostanu o strukturze KO w oddz. 412a. Na etat nadleśnictwa składa się suma etatów z poszczególnych obrębów. Przy ustalaniu wielkości etatu, jak też rozplanowaniu cięć, brano pod uwagę zalecenia wynikające z proekologicznej polityki leśnej dotyczące dopuszczalnej wielkości działek zrębowych dla poszczególnych rodzajów rębni, ja również stosowanych nawrotów cięć. Szczególną uwagę zwrócono na zachowanie ładu przestrzennego i czasowego przy stosowaniu rębni zupełnych. Przyjęty do realizacji masowy etat użytków rębnych zaliczonych na etat Nadleśnictwa Płaska jest wyższy od etatu optymalnego, ale niższy do etatu z potrzeb hodowlanych. Zestawienie wszystkich etatów nadleśnictwa przedstawia tabela zamieszczona poniżej. Tabela nr XV. Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnego Nadleśnictwo: Płaska Etaty obliczone (roczne) Gospodarstwo Gatunki panujące, dla których obliczono etaty cząstkowe Wiek rębności 1 2 3 Etaty przyjęte wg z z 2-ch z 3-ch z ze zrównaetat ostatniej ostatnich ostatnich stanu potrzeb nia optymaklasy klas klas drzewo hodośredniego lny wieku wieku wieku -stanu wlanych wieku 4 5 6 7 8 9 na I 10-lecie na II 10-lecie 10 11 12 7936 75700 58000 ETATY MIĄŻSZOŚCIOWE - m3 brutto I. SPECJALNE II. ZRĘBOWE Os Brz Ol Św So 50 80 100 120 Brz Ol Św So 80 100 120 Razem III.. PRZERĘBOWOZRĘBOWE Razem Ogółem 16502 7274 36552 11467 4784 37680 38946 60328 53931 38946 576 327 25 491 250 16 928 757 - 61256 54688 38946 42452 54752 333 56620 566800 518600 592 757 - 1271 10100 9800 43044 55509 333 65827 652600 586400 154.09 1.69 184.47 1830.00 1544.00 ETATY POWIERZCHNIOWE - ha II. ZRĘBOWE Razem Os Brz Ol Św So 50 80 100 120 60.18 23.50 91.15 42.05 14.94 97.10 104.01 174.83 154.09 104.01 107.96 Użytki rębne nie zaliczone na etat stanowią surowiec drzewny planowany do usunięcia z powierzchni nieleśnej lub związanej z gospodarką leśną, uprzątnięcia nasienników i przestoi z drzewostanów lub powierzchni leśnej nie zalesionej. Rozmiar tych użytków wynika z aktualnego stanu lasu i ze wskazówek gospodarczych zawartych w opisach taksacyjnych. Planowana wielkość użytków rębnych nie zaliczonych na etat, w poszczególnych obrębach i dla całego nadleśnictwa, przedstawiona jest w tabeli zamieszczonej na stronie następnej. Zestawienie planowanej wielkości użytków rębnych nie zaliczonych na etat Obręb Mikaszówka Obręb Płaska Rodzaje czynności 1 Uprzątnięcie płazowin Usunięcie drzew z pow. nieleśnej i związ. z gosp. leśną Ogółem Obręb Serwy II Nadleśnictwo ha m3netto 2 3 4 5 1,00 58 - - - 1,00 58 - 35 426 35 1,00 484 391 1,00 449 - Na terenie nadleśnictwa występuje jedna płazowina o powierzchni 1,00 ha. Znajduje się ona w oddziale 342c obrębu Mikaszówka. Została ona przewidziana do uprzątnięcia. Pozostała masa przewidziana do pozyskania w ramach kategorii „usunięcie drzew z powierzchni nieleśnej i związanej z gospodarką leśną” wynika z konieczności poszerzenia pasa granicznego do wymaganych wymiarów na obrębie Mikaszówka oraz z potrzeby przecięcia projektowanych linii oddziałowych w ramach porządkowania podziału powierzchniowego we wszystkich obrębach. b) użytki przedrębne W celu przyjęcia przez II KTG wielkości maksymalnej możliwej do pozyskania masy w użytkowaniu przedrębnym na 10-lecie, przedstawiono jej wysokość ustaloną w 3 wariantach, a mianowicie: - na podstawie elementów taksacyjnych drzewostanów ujętych w wykazie cięć użytkowania przedrębnego oraz wskaźników trzebieżowych zawartych w „Tablicach wydajności cięć pielęgnacyjnych” (IBL 1975), - na podstawie wskaźników intensywności cięć użytkowania przedrębnego obliczonych jako przeciętne z wykonania tych zabiegów przez nadleśnictwo w ostatnich 5-ciu latach (grubizna netto z użytkowaniem przygodnym), - na podstawie wskaźników procentowych użytkowania przedrębnego w stosunku do spodziewanego bieżącego przyrostu miąższości drzewostanów przewidzianych do użytkowania przedrębnego w najbliższym 10-leciu. Poszczególne warianty wielkości użytkowania przedrębnego oraz zatwierdzoną przez II KTG maksymalną dopuszczalną masę do pozyskania w najbliższym 10-leciu przedstawia poniższe zestawienie. Zestawienie poszczególnych wariantów wielkości użytkowania przedrębnego Obręb Nadleśnictwo Wielkość użytkowania w cięciach przedrębnych liczona na podst. liczona na liczona z wykonania wskażników przyjęta przez podstawie zabiegów w ostat. procent. przyr. II KTG wskaźników 5-ciu latach trzebieżowych bieżącego m3 netto 1 2 Mikaszówka Płaska Serwy II Nadleśnictwo 3 126 283 103 205 113 509 342 997 4 197 000 179 000 137 000 513 000 5 199 410 191 960 153 870 545 240 199 000 192 000 154 000 545 000 Maksymalna dopuszczalna wielkość użytkowania przedrębnego w stosunku do przyrostu bieżącego netto wszystkich drzewostanów, za wyjątkiem drzewostanów podlegających użytkowaniu rębnemu, kształtuje się w nadleśnictwie średnio na poziomie 49,82%. Zaplanowaną wielkość cięć pielęgnacyjnych na lata 2005-2014 według kategorii cięć dla poszczególnych obrębów i łącznie dla nadleśnictwa przedstawia poniższe zestawienie. Zestawienie cięć pielęgnacyjnych z podziałem na kategorie Powierzchnia w ha Obręby i Kategoria manipuladrugiego nadleśnictwo cięć cyjna nawrotu 1 Obręb Mikaszówka Obręb Płaska Obręb Serwy II Nadleśnictwo Płaska 2 Czyszczenia Trzebieże2) Razem Czyszczenia Trzebieże Razem Czyszczenia Trzebieże Razem Czyszczenia Trzebieże2) Razem 1) Przeciętna liczona z powierzchni manipulacyjnej. 2) w tym CP/TW 3 296,18 6350,76 6646.94 262.15 4764.05 5026.20 243.74 4260.66 4504.40 802,07 15375.47 16177.54 4 36,42 36,42 36,42 36,42 Ogółem grubizny w m3 netto Przeciętnie1) m3/ha 5 6 2131 196923 199054 1095 190945 192040 721 153673 154394 3947 541541 545488 7,19 31,01 29,95 4,18 40,08 38,21 2,96 36,07 34,28 4,92 35,22 33,72 Wysokość użytkowania przedrębnego w wymiarze masowym jest wielkością orientacyjną, której jednak nie można przekroczyć. Ostateczna masa możliwa do pozyskania wyniknie z potrzeb hodowlanych poszczególnych drzewostanów. Wielkością obligatoryjną jest powierzchnia zabiegów pielęgnacyjnych. Wszystkie zaplanowane zabiegi czyszczeń i trzebieży muszą być wykonane. Jest to ważne zagadnienie, które umożliwi kształtowanie i zachowanie właściwych cech hodowlanych, produkcyjnych i dobrego stanu sanitarnego drzewostanów. Średniookresowy plan zagospodarowania lasu dla nadleśnictwa – ustalenie zadań gospodarczych dla nadleśnictwa Plan zagospodarowania lasu składa się z następujących części: 1. Planu użytkowania lasu 2. Planu hodowli lasu 3. Planu ochrony lasu 4. Planu ochrony przeciwpożarowej 5. Planu ubocznego użytkowania lasu 6. Planu zagospodarowania rekreacyjnego 7. Szczegółowych wytycznych w sprawie wykonania czynności gospodarczych. 1. Plan użytkowania lasu a) Użytkowanie rębne Decyzją I i II Komisji Techniczno-Gospodarczej, przyjęto niżej podane sposoby użytkowania rębnego i rodzaje rębni według siedliskowych typów lasu: Typ Rodzaj siedlisk. rębni lasu 1 Ib Szerokość pasa Ilość Nawrót manipulacyjnego wkroczeń cięć lub maksym. pow. z cięciami 2 Bśw, BMśw, LMśw, Bw, BMw, LMw, Ol, OlJ Lśw 3 Okres odnowienia Uwagi 4 5 6 7 60 m; 4 ha 4-5 lat - - - 40-60 m; 4 ha 5-7 lat - - - 5-7 lat - - 1,5 ha rębnia zastępcza w przypadku małej powierzchni wydzielenia Ic IIIa IIIb IVd V Bw, BMw, 15-30m 2 ha LMw, BMśw, LMśw, 6 ha LMw, Lśw Lśw 6-9 ha Lw całe wydzielenie Bb, BMb, całe wydzielenie LMb, 5-7 lat - - - 2 20 lat - 3 4 30 lat 40 lat - - ciągły w obrębie Płaska rębnia zastępcza w drzewostanach z panującym świerkiem rębnia zastępcza do zakończenia przebudowy drzewostanów KO Nazwy etapów cięć w poszczególnych rębniach złożonych rębnia IIIa IIIb IVd V 1-sze cięcie 2-gie cięcie 1-sze cięcie 2-gie cięcie 3-cie cięcie 1-sze cięcie 2-gie cięcie 3-cie cięcie 4-te cięcie 1-sze cięcie 2-gie cięcie - gniazdowe uprzątające gniazdowe gniazdowe uprzątające gniazdowe gniazdowe gniazdowe uprzątające przygotowawcze obsiewne i następne Niezależnie od wymienionych rębni zasadniczych w licznych przypadkach zastosowano rębnie zastępcze. Powody stosowania rębni zastępczych opisano w punkcie 7a niniejszego rozdziału. Użytkowanie rębne nie zostało zaplanowane w strefie ścisłej ostoi zwierząt podlegających ochronie gatunkowej, w lasach glebochronnych, w wyłączonych drzewostanach nasiennych i w oddziałach: 362, 363, 374, 375 obrębu Serwy II umiejscowionych na wąskim przesmyku pomiędzy rozległym torfowiskiem i Kanałem Augustowskim. Rębni nie zaplanowano także w rezerwatach przyrody oraz w pasie szerokości 50 m przylegającym bezpośrednio do Kanału Augustowskiego. Cięcia rębne zostały natomiast zaplanowane w ostojach głuszca w obrębach Płaska i Serwy II, po uwzględnieniu sugestii PTOP przez II KTG, w celu urozmaicenia struktury wiekowej i pionowej ostoi. Dodatkowo na obrębie Serwy II cięcia te pomagają rozładować zwarty blok drzewostanów bliskorębnych. Plan cięć użytków rębnych, zestawiony na odpowiednich drukach, sporządzono na dwa 10-lecia: od 2005 do 2014 roku (I 10-lecie) i od 2015 do 2024 roku (II 10-lecie). Zarówno w I jak też i w II 10-leciu użytkowanie podzielono na grupy. Pierwszą grupę stanowią rębnie zupełne, w których poszczególne działki zrębowe w I 10-leciu zostały przydzielone na lata. Po podsumowaniu rębni zupełnych w ramach gospodarstw, umieszczone są rębnie częściowe we wzrastającej kolejności numerów oddziałów z końcowym ich podsumowaniem i rozbiciem na gospodarstwa. W dalszej kolejności zamieszczone są użytki rębne nie zaliczone na etat w rozbiciu na uprzątnięcie płazowin, uprzątnięcie nasienników i przestoi oraz usunięcie drzew i drzewostanów z powierzchni nieleśnej z końcowym podsumowaniem tych kategorii użytkowania. Ogólne zestawienie planu cięć użytkowania rębnego I 10-lecia z podsumowaniem gospodarstw i rodzajów rębni zawiera również miąższość grubizny netto zwiększoną o 5 % z tytułu spodziewanego przyrostu drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania rębnego (dotyczy zaliczonych na etat). Przy każdej pozycji podano oddział, pododdział, rodzaj rębni, gatunek panujący i dotyczący go udział, wiek, bonitację i zadrzewienie, a w dalszych rubrykach powierzchnię manipulacyjną, powierzchnię do odnowienia, sumaryczną masę grubizny brutto oraz grubizny netto wraz z jej rozbiciem na gatunki tworzące dany drzewostan. Ostatnie kolumny zawierają drobnicę liczoną dla gatunku panującego. Pozycje planu „nie zaliczonych na etat powierzchniowy” nie zawierają bonitacji i zadrzewienia, a także drobnicy. Następną pozycją jest plan użytków rębnych na II 10-lecie w rozbiciu na rębnie zupełne i rębnie częściowe. W tabelach XVIa, XVIb, XVII, XVIII, XIX zamieszczonych w tomie III planu dla obrębów zawarto najważniejsze informacje z planów cięć rębnych. Analogiczne informacje dla całego nadleśnictwa zamieszczone są na następnych stronach niniejszego opracowania. Do planów cięć użytków rębnych zaliczonych na etat opracowano dla każdego obrębu mapy przeglądowe cięć i powierzchni nie zalesionych w skali 1:20000 na których oznaczono ostępy, cięcia I 10-lecia kolorem czerwonym, a II 10-lecia kolorem niebieskim. Mapy te zawierają również informacje o granicy zrębu, jego szerokości rodzaju rębni oraz procencie masy do pobrania i procencie powierzchni zredukowanej przy rębniach złożonych. Na mapy te naniesiono również granice lasów ochronnych, powierzchnie do odnowienia i zalesienia (kolor żółty). Działki zrębowe wniesione zostały również na mapy gospodarcze w skali 1:5000 oraz mapy cięć rębnych i gruntów leśnych nie zalesionych w skali 1:10000 z przeznaczeniem dla leśniczych. Zestawienie powierzchni i miąższości grubizny drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania rębnego w I 10-leciu według gospodarstw, klas i podklas wieku oraz gatunków panujących (tabela XVIa) oraz gatunków rzeczywistych (tabela XVIb) zamieszczono na następnych stronach niniejszego elaboratu. Syntetyczne dane dotyczące charakterystyki użytkowania rębnego zawarto w tabelach: XVII, XVIII i XIX, które zamieszczono poniżej. Tabela nr XVII. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych właściwych I 10-lecia wg rodzajów rębni Nadleśnictwo Płaska Rębnia I b,c Gospodarstwo 1 cięcia uprz. Rębnie III cięcia pozost. 5 6 2 Specjalne Zrębowe Przer.-zrębowe Ogółem 116.95 1463.98 1.23 1582.16 71.87 321.27 2.42 395.56 Rębnie IV i V razem 7 8.81 0.00 52.08 60.89 Ogółem 8 80.68 321.27 54.50 456.45 9 518.35 6.24 56.08 580.67 715.98 1791.49 111.81 2619.28 Tabela nr XVIII. Zestawienie porównawcze etatów optymalnych oraz przyjętych etatów użytków rębnych na I i II 10-lecie według gospodarstw Nadleśnictwo Płaska Etaty optym. m3 brutto Gospodarstwo I 10-lecie II 10-lecie 1 2 3 I. Specjalne - Zaprojektowano w wykazie cięć na: I 10-lecie II 10-lecie miąższość pow. pow. miąższość manip. ha brutto m3 netto m3 manip. ha brutto m3 4 - 715.98 5 75715 6 60288 7 625.41 8 57305 II. Zrębowe 547520 547520 1791.49 567200 449365 1485.76 518130 7570 7570 111.81 10115 8080 109.51 9795 555090 555090 2619.28 653030 517733 2220.68 585230 III. Przer.-zręb. Ogółem Tabela XIX. Zestawienie powierzchni zredukowanej i miąższości brutto użytków rębnych zaliczonych na etat w poszczególnych kategoriach drzewostanów Nadleśnictwo Płaska Zaprojektowano w I 10-leciu w II 10-leciu m3 m3 % % ha ha Ogółem w nadleśnictwie m3 ha Kategoria drzewostanów 1 Źle produkujące W klasie odnowienia Przeszłorębne Rębne Bliskorębne i młodsze Razem w nadleśn. Pozostaje m3 ha % 2 3 4 5 6 7 8 4290 19.73 107660 473.31 934935 2697.86 1018880 2885.96 3885740 14413.73 5951505 20490.59 3055 15.54 86690 473.31 284675 1174.33 259785 904.29 18825 51.81 653030 2619.28 71.2 78.8 80.5 100.0 30.4 43.5 25.5 31.3 0.5 0.4 11.0 12.8 1000 3.60 6645 77.75 171910 836.12 335615 1112.58 70060 190.63 585230 2220.68 23.3 18.2 6.2 16.4 18.4 31.0 32.9 38.6 1.8 1.3 9.8 10.8 235 0.59 14325 62.83 478350 1332.35 423480 1217.35 3796855 14174.75 4713245 16787.87 5.5 3.0 13.3 13.3 51.2 49.4 41.6 42.2 97.7 98.3 79.2 81.9 Z analizy powyższych danych wynika, że znaczna część drzewostanów rębnych i przeszłorębnych wyłączona została z użytkowania rębnego na najbliższe 20 lat. Jest kilka tego przyczyn. Przede wszystkim nie planowano użytkowania rębnego w rezerwatach przyrody oraz niektórych kategoriach lasów ochronnych. Wpływ na tą sytuację ma także pozostawianie stref buforowych bezpośrednio przy rzekach, jeziorach, Kanale Augustowskim i przy drogach publicznych. b) Użytki przedrębne Plan użytkowania przedrębnego zestawiono w tomie III planu urządzenia lasu po użytkach rębnych II 10-lecia, na odpowiednich drukach w kolejności wzrastających numerów oddziałów i w rozbiciu na dwie kategorie cięć: czyszczenia (CP) i trzebieże (TW + TP). W poszczególnych kolumnach zawarte są następujące dane: oddział, pododdział, rodzaj cięcia, pilność, skrócony opis (gatunek, wiek, bonitacja, zadrzewienie) i powierzchnia. W pozycjach planu (wydzieleniach) nie zapisano wysokości planowanej do pozyskania masy. Natomiast na końcu planu zamieszczona jest sumaryczna wielkość całego użytkowania przedrębnego, stanowiąca zarazem 10-letnią maksymalną możliwą do pozyskania masę w użytkowaniu przedrębnym. Wartość ta powstała z zsumowania masy wszystkich pozycji planu (mimo że nie jest ona zapisana na drukach). Rubryka z powierzchnią podzielona jest na dwie części. Licznik oznacza I nawrót, a mianownik II nawrót. Przydziału drzewostanów do cięć pielęgnacyjnych na poszczególne lata dokona administracja we własnym zakresie, kierując się pilnością dokonania zabiegu. Zgodnie z zaleceniami I KTG w Tomie II „Opisy taksacyjne” zrezygnowano z określania terminów zabiegów cięć pielęgnacyjnych wyróżniając jedynie zabiegi pilne przez dodanie znaku „!” do symbolu zabiegu. Zabiegi pilne należy zawsze wykonywać w pierwszej kolejności, w pierwszych trzech latach obowiązywania planu. W pozostałych przypadkach o terminie wykonywania zabiegu w danym wyłączeniu decyduje gospodarz danego terenu. Nie projektowano trzebieży sanitarnych, dlatego też o formie wykonania zbiegu (selekcyjny czy sanitarny) zadecyduje administracja w momencie podejmowania prac. Z użytkowania przedrębnego wyłączone są strefy ochrony ścisłej gniazd ptaków chronionych. W rezerwatach nie projektowano żadnych wskazówek, ponieważ nie ma aktualnych planów ochrony rezerwatów. Zabiegi w rezerwatach będą prowadzone w miarę potrzeb, każdorazowo w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. Zestawienie powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego według rodzajów cięć, gatunków panujących oraz klas i podklas wieku jest ujęte w tabeli XXa zamieszczonej w tomach III - planów poszczególnych obrębów. W tabeli tej powierzchnia manipulacyjna czyszczeń późnych ujęta jest w liczniku, wartość mianownika przedstawia powierzchnię I-go nawrotu. W trzebieżach licznik obejmuje powierzchnię łączną I-go i II-go nawrotu, przy czym w I nawrocie ujęta jest również powierzchnia przewidziana w planie do czyszczeń i trzebieży (CP/TW), przedstawiona z gwiazdką poniżej II-go nawrotu. Zestawienie miąższości netto drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego według rodzajów cięć, gatunków rzeczywistych oraz klas i podklas wieku, ujmuje tabela XXb. Poniżej zamieszono zagregowane z tabel dla obrębów tabele XXa, XXb, XXc, XXd, XXI XXII i XXIII dla całego nadleśnictwa. Przy wykonywaniu zabiegów hodowlanych szczególną uwagę należy zwrócić na drzewostany na gruntach porolnych. Na terenach tych konieczne jest wykonywanie wielu zabiegów hodowlanych dla zwiększenia odporności drzewostanów, począwszy od przygotowania gleby pod uprawę, poprzez właściwy dobór składu gatunkowego odnowień i zalesień, sposobu zakładania uprawy, aż po zabiegi pielęgnacyjne. Ważne jest zwiększenie w uprawach udziału gatunków bardziej odpornych na hubę korzeniową takich jak: brzoza, dęby i inne. Duże znaczenie ma także rozluźnienie więźby w uprawach. Przy zakładaniu nowych upraw należy zwracać szczególną uwagę na: - dobór zdrowego, silnego i wiadomego pochodzenia materiału sadzeniowego; - wykorzystanie wartościowych kęp istniejących odnowień; - odnowienie gatunkami właściwymi dla poszczególnych siedlisk (ze zwróceniem uwagi na występujące mikrosiedliska); - właściwą pielęgnację w ramach czyszczeń wczesnych (niszczenie chwastów i gatunków lekkonasiennych); - ochronę przed zwierzyną (dobre efekty daje grodzenie upraw). Wymienione uwagi dotyczą gospodarki hodowlanej w drzewostanach Ia klasy wieku jak również przyszłych odnowień wynikających z realizacji zadań gospodarczych obecnego 10-lecia. Wszelkie czynności i zabiegi hodowlane mają na celu utrzymanie właściwego składu gatunkowego i dobrej jakości hodowlanej pielęgnowanych drzewostanów. Zagadnienia związane z nasiennictwem i selekcją, a także gospodarcze typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw w nawiązaniu do typów i wariantów siedlisk omówiono w rozdziale A. „Charakterystyka przyrodniczych warunków produkcji leśnej”. Projekt bloków upraw pochodnych Podstawowym celem programu jest zachowanie bazy genetycznej najwartościowszych drzewostanów rodzimego pochodzenia. Nadleśnictwo Płaska realizuje plan zakładania upraw pochodnych wg opracowanego i zatwierdzonego projektu. Wytyczne zawarte w tym opracowaniu są realizowane od czerwca 2000 roku. Docelowo w nadleśnictwie planowane jest założenie do 2020 roku 225,59 ha rejestrowanych upraw pochodnych (powierzchnia według IV rewizji urządzania lasu). Planowana powierzchnia bloków upraw pochodnych ma wynosić 241,65 ha, ponieważ ze względu na zachowanie zwartości bloków, włączono do nich także leżące w sąsiedztwie starodrzewi drzewostany, które na razie nie są planowane do przebudowy, m. in. ze względu na ich wiek. Projekt przewiduje zakładanie i prowadzenia upraw z nasion zebranych w wyłączonych drzewostanach nasiennych z terenu Nadleśnictw: Płaska i Augustów. Stanowić one będą w przyszłości udokumentowaną bazę nasienną pokrywającą zapotrzebowanie gospodarstwa leśnego na nasiona o wysokiej wartości hodowlanej. Uprawy zakładane będą w ten sposób aby tworzyły jak największe zwarte bloki, w których zapylanie i krzyżowanie odbywać się będzie przede wszystkim między potomstwem pochodzącym z wyłączonych drzewostanów nasiennych. Termin ,,bloki upraw pochodnych” przyjęto dla powierzchni powyżej 15 ha. Zestawienie planowanych bloków upraw pochodnych przedstawia poniższe zestawienie. Zestawienie projektowanych bloków upraw pochodnych Nr bloku Pow. bloku [ha] 1 2 Przewidywany okres Oddz. i realizacji bloku Gatunek pododdz. pochod- Rok założenia Przewid. rok włączone ny pierwszej założ. ostatniej do bloku uprawy uprawy 3 4 56,71 So 5 22,22 Ol 4 2001 5 6 Pow. wydziel. [ha] Skrócony opis drzewost. wg stanu na 1.1.2005 r. Uwagi 7 8 9 Obręb Mikaszówka 2020 116a 10,55 116c 2,97 117a 4,52 117b 24,14 118a 3,54 118b 10,99 2020 49b 2,12 49c 16,76 49d 3,34 Bśw – So 101 l Bśw – 7So 91 l Bśw – 9So 5 l Bśw – So 111 l Bśw – 9 So 5 l Bśw – So 111 l LMw – 8Ol 91 l OlJ – 7Ol 91 l OlJ – 8Ol 91 l Obręb Płaska 271a 271b 291a 2020 197a 197b 197c 197d* Bśw – So 111 l Bśw – So 86 l Bśw – 9So 118 l Bśw – 9So 108 l Bśw – 9So 130 l Bśw – 9So 130 l BMb – 5Brz 60 l GDN GDN rejestr. uprawa poch. GDN rejestr. uprawa poch. GDN Razem w obrębie 78,93 (78,93**)ha 1 42,86 So 2 22,49 (21,47**) So Razem w obrębie 65,35 (64,33**) ha 2020 20,48 1,05 21,33 11,32 3,94 6,21 1,02 GDN Nr bloku Pow. bloku [ha] 1 2 3 97,37 (82,33**) Przewidywany okres Oddz. i realizacji bloku Gatunek pododdz. pochod- Rok założenia Przewid. rok włączone ny pierwszej założ. ostatniej do bloku uprawy uprawy 3 So 4 2000 5 6 Obręb Serwy II 2020 274a* 274b 274c 274d 275a* 275b 275c 275d 275f 275g 276a 276b 276c 277a 277c 277d 277f 277g 277h 277i Pow. wydziel. [ha] Skrócony opis drzewost. wg stanu na 1.1.2005 r. Uwagi 7 8 9 10,13 0,96 2,50 11,01 4,91 1,36 6,75 1,98 1,99 7,81 1,08 10,60 12,91 6,18 1,34 2,17 2,25 9,27 1,05 1,12 BMśw – So 46 l BMśw – So 77 l BMśw – 8So 97 l BMśw – 5So 117 l BMśw – 9So 45 l BMśw – So 68 l BMśw – 8So 107 l BMśw – 8So 6 l BMśw – 7So 3 l BMśw – 8So 122 l BMśw – 9So 73 l BMśw – 8So 107 l BMśw – 6So 127 l BMśw – 9So 107 l BMśw – 9So 107 l LMśw – 6So 107 l BMśw – 8So 6 l BMśw – 6So 122 l BMśw – 6So 122 l BMśw – 5So 122 l GDN GDN rejestr. uprawa poch. rejestr. uprawa poch. GDN GDN GDN GDN GDN GDN rejestr. uprawa poch. GDN GDN GDN Razem w obrębie 97,37 (82,33**) ha Łącznie w nadleśnictwie 241.65 (225.59**) ha * drzewostany, które nie będą wykorzystane dla potrzeb nasiennictwa i selekcji powierzchnia zredukowana bloku upraw pochodnych ** Projektowane bloki upraw pochodnych wniesiono (obwódka koloru cynober) na mapy przeglądowe, nasiennictwa i selekcji poszczególnych obrębów. 3. Plan ochrony lasu Celem zachowania zadowalającej zdrowotności i naturalnej odporności lasów, należy szczególną uwagę poświęcić właściwemu stanowi sanitarnemu lasu. Poniżej przedstawia się działania dotyczące zapobiegania poszczególnym grupom uszkodzeń lasu: Ochrona upraw i szkółek przed szkodnikami występującymi w glebie Na tym terenie nie występują w skali mogącej mieć znaczenie gospodarcze. Sporadycznie występuje pędrak chrabąszcza majowego. Jako działanie profilaktyczne projektuje się coroczną kontrolę w szkółkach oraz monitoring drzewostanów na słabych siedliskach borowych. Ochrona starszych upraw i młodników przed szkodnikami nękającymi Na terenie nadleśnictwa corocznie obserwuje się o zwiększony pojaw szeliniaka sosnowego, smolika znaczonego i zwójki sosnóweczki. W latach 1993 – 2002 szeliniaka zwalczano przeciętnie na powierzchni 89 ha / rok, smolika na powierzchni 159 ha / rok, a zwójkę na powierzchni 115 ha / rok (dane według Zespołu Ochrony Lasu w Olsztynie). W bieżącym dziesięcioleciu należy kontynuować monitoring występowania powyższych gatunków prowadząc coroczną lustrację upraw i młodników. Cały czas należy też prowadzić zwalczanie mechaniczne polegające na: w przypadku szeliniaka na otaczaniu upraw rowkiem chwytnym oraz na wykładaniu pułapek i częstym ich oczyszczaniu, a w przypadku smolika i zwójki na wyszukiwaniu i paleniu zaatakowanych drzewek. W uzasadnionych przypadkach należy też stosować zwalczanie chemiczne. Ochrona drzewostanów przed szkodnikami pierwotnymi W stosunku do borecznika, strzygoni, poprocha i barczatki sosnówki należy przeprowadzać coroczne jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny w wyznaczonych partiach kontrolnych. W stosunku do brudnicy mniszki należy stosować ponadto pułapki feromonowe. W przypadku wystąpienia gradacji należy liczyć się z możliwością zastosowania metody chemicznej lub chemiczno-biologicznej. Ochrona lasu przed szkodnikami wtórnymi Lasy nadleśnictwa narażone są na okresowe zwiększone pojawy szkodników wtórnych. Dotyczy to zwłaszcza kornika drukarza. Tylko w latach 1997 – 2002 na omawianym terenie pozyskano łącznie 134744 m3 posuszu iglastego (dane według ZOL w Olsztynie). Aby ograniczyć rozmiar powstających szkód przewiduje się następujące działania: - utrzymanie właściwego stanu sanitarnego lasu poprzez wyrabianie i wywożenie z lasu złomów, wywrotów, posuszu czynnego i jałowego, - przeprowadzanie okresowych kontroli występowania szkodników wtórnych w jesieni oraz przy okazji innych czynności w pozostałych porach roku, - wykładanie drzew pułapkowych i ich korowanie w terminach określonych przez „instrukcję ochrony lasu” oraz stosowanie pułapek feromonowych na kornika drukarza, - terminowy wywóz surowca drzewnego z lasu oraz w razie jego pozostawienia w okresie letnim opryskiwanie chemiczne, - korowanie pniaków po ściętych drzewach, - ochronę naturalnych wrogów owadów szkodliwych, szczególnie ptaków poprzez zawieszanie budek lęgowych, budowę poideł, zakładanie remiz itp. Ochrona lasu przed chorobami grzybowymi Powierzchnia na której stwierdzono występowanie szkodliwych grzybów zagraża gospodarce leśnej jest niewielka. Na szkółkach sadzonki są uszkadzane przez: pasożytniczą zgorzel siewek, osutkę sosnową, mączniaka dębu i opadzinę modrzewiową. W drzewostanach starszych występuje m.in. opieńka miodowa, obwar sosnowy oraz różne gatunki grzybów niszczących drewno (np. czyrenie). Szkody powodowane przez te patogeny polegają głównie na osłabianiu lub czasem zabijaniu pojedynczych drzew, ale w skali całego nadleśnictwa nie mają większego znaczenia. Korzeniowiec wieloletni również nie ma większego znaczenia, ponieważ na omawianym terenie minimalny jest udział siedlisk porolnych. Lokalnie w celu opanowania tego patogena proponuje się stosowanie podczas zabiegów pielęgnacyjnych preparatów biologicznych z grzybami konkurencyjnymi. W stosunku do innych patogenów stosuje się wyszukiwanie porażonych drzew i usuwanie ich w ramach cięć pielęgnacyjnych. Nowym zjawiskiem w skali całego kraju, występującym także na terenie omawianego nadleśnictw jest zjawisko zamierania jesionu. W ostatnich latach podobne objawy zaobserwowano także w drzewostanach olszowych. Związane one są z ogólnym spadkiem poziomu wód gruntowych, które powoduje osłabianie drzewostanów rosnących na siedliskach wilgotnych i bagiennych. Osłabione, a przez to pozbawione naturalnej odporności drzewa są później atakowane przez zespół czynników chorobotwórczych i w efekcie tego zamierają. Jest to dość groźne zjawisko, ponieważ dotyka cennego gatunku jakim jest jesion, którego udział w lasach i tak jest znikomy. Nie wiadomo też na razie, jak przeciwdziałać temu zagrożeniu. Ochrona lasu przed zwierzyną płową Szkody od zwierzyny dotykają głównie drzewostanów młodszych klas wieku oraz drzewostanów o strukturze KO. Obniżają one przydatność hodowlaną i zdrowotną młodego pokolenia drzew leśnych, a w skrajnych przypadkach mogą one lokalnie spowodować konieczność powtórnego odnowienia danej powierzchni. Najistotniejszym zagadnieniem w zakresie przeciwdziałania tym szkodom jest współpraca z kołami łowieckimi w celu utrzymania pogłowia zwierzyny zgodnego z pojemnością łowiska. Celowe jest również stosowanie grodzenia upraw w jak najszerszym zakresie. W miejscach mniej narażonych na szkody można stosować indywidualne środki zabezpieczające sadzonki przed zgryzaniem i spałowaniem. Poziom uszkodzeń drzewostanów w oparciu o monitoring Nadmierna emisja dwutlenku węgla, tlenków azotu i dwutlenku siarki tworzy złożony układ czynników antropogenicznych niekorzystnie oddziaływujących na lasy. Aby rozpoznać te zagrożenia prowadzony jest monitoring biologiczny. Organizację sieci i koordynację systemu monitoringu lasu powierzono Instytutowi Badawczemu Leśnictwa, a prace terenowe prowadzone są przez BULiGL. Na terenie Nadleśnictwa Płaska znajduje się siedem stałych powierzchni obserwacyjnych monitoringu biologicznego I rzędu (w tym 1 jest także II rzędu). Powierzchnie te zlokalizowane są w następujących oddziałach: - SPO nr 80 w oddz. 383a obrębu Serwy II, So 67 lat, - SPO nr 81 w oddz. 319a obrębu Serwy II, So 83 lata, - SPO nr 82 w oddz. 283b obrębu Serwy II, So 83 lata, - SPO nr 83 w oddz. 285d obrębu Mikaszówka, So 92 lata, - SPO nr 84 w oddz. 334h obrębu Mikaszówka, Św 97 lat, - SPO nr 86 w oddz. 27c obrębu Płaska, So 97 lat, - SPO nr 132G w oddz. 67m obrębu Mikaszówka, Brz 36 lat., W czasie obserwacji dokonanych w roku 2004 na SPO I i II rzędu zlokalizowanych na terenie Nadleśnictwa Płaska, średni poziom ubytku aparatu asymilacyjnego wyniósł 25,8%, czyli na pograniczu 1 i 2 klasy defoliacji. Na terenie nadleśnictwa, decyzją I KTG, zrezygnowano z zakładania powierzchni próbnych dotyczących ustalenia stref zagrożenia lasu powodowanych czynnikami zewnętrznymi. W trakcie prac taksacyjnych dokonano rejestracji uszkodzeń drzewostanów. Ich rodzaj i rozmiary (w ilości ponad 15 %) przedstawia zestawienie zamieszczone na stronie następnej. Powierzchnia zredukowana rodzajów uszkodzeń w obrębach i Nadleśnictwie Płaska. Uszkodzenia przez Suma powierz. Hubę całkow. korzen. Inne Wiatr Zwierz. Zwierz. Zwierz. Inne Owady grzyby (inne i Pożary czynn. (spał.) (zgryz.) uszk.) i bakt. okiść Suma powierz. zreduk. uszkodz. [ha] 1 2 3 402.22 12.66 25.34 660.71 - 11.66 440.73 0.92 7.73 1503.66 13.58 44.73 4 5 6 7 8 OBRĘB MIKASZÓWKA 32.44 2.34 16.59 2.34 OBRĘB PŁASKA 47.99 6.06 9.44 64.66 11.46 OBRĘB SERWY II 28.52 2.60 59.15 2.05 NADLEŚNICTWO PŁASKA 108.95 6.06 14.38 140.40 15.85 9 10 11 - - 91.71 4.79 0.60 156.66 - 1.87 102.84 4.79 2.47 351.21 Według powyższej inwentaryzacji szkodami sięgającymi ponad 15% liczby drzew jest dotkniętych tylko nieco ponad 7% drzewostanów nadleśnictwa. Dominującym rodzajem szkód we wszystkich obrębach jest spałowanie drzewostanów młodszych klas wieku. Na drugim miejscu są szkody powodowane przez szkodliwe grzyby występujące w drzewostanach starszych i powodujące deprecjację surowca drzewnego. W lasach nadleśnictwa powinny być prowadzone zabiegi poprawiające biologiczną odporność lasu na czynniki szkodliwe. W tym celu zaleca się: - szersze stosowanie udoskonalonej ogniskowo-kompleksowej metody ochrony lasu, szczególnie na terenach pierwotnych ognisk gradacyjnych szkodników liściożernych, przez wprowadzanie bloków podszytów, remiz roślin nektarodajnych, pojników, protegowanie ptaków (skrzynki lęgowe), mrówek (grodzenie mrowisk) i dzików, - wzbogacanie i urozmaicanie monolitycznych środowisk leśnych przez wprowadzanie biocenotycznych domieszek gatunków liściastych, - zachowywanie w trzebieżach drzew wyróżniających się wysoką żywotnością, - badanie stanu zapędraczenia gleb i stosowanie w razie potrzeby odpowiednich środków zaradczych, - utrzymanie liczebności szkodliwych owadów na poziomie nie zagrażającym wystąpieniu szkód istotnych poprzez prowadzenie stałych obserwacji i kontroli, - wykładanie pułapek feromonowych, - zabezpieczanie na gruntach porolnych świeżych pniaków, powstających podczas zabiegów pielęgnacyjnych, preparatami biologicznymi z grzybami konkurencyjnymi dla huby korzeniowej typu „Pg IBL”, - grodzenie upraw oraz kontrola i bieżące remonty ogrodzeń, - indywidualne zabezpieczanie drzewek przed zwierzyną poprzez smarowanie, pakułowanie, palikowanie, zakładanie osłonek, - utrzymywanie właściwego stanu pogłowia zwierzyny płowej oraz zapewnienie spokoju w jej ostojach, - zwiększenie naturalnej bazy żerowej dla zwierzyny w lasach m.in. przez odtworzenie oraz właściwe zagospodarowanie małych łąk śródleśnych, zwiększanie ilości preferowanych przez zwierzynę gatunków domieszkowych w uprawach oraz wykorzystywanie nadarzających się możliwości tworzenia poletek zgryzowych oraz punktów oporu środowiska. Wszystkie czynności nie ujęte w niniejszym opracowaniu należy wykonywać zgodnie z instrukcją ochrony lasu oraz obowiązującymi przepisami. Integralną częścią planu ochrony lasu są mapy przeglądowe ochrony lasu w skali 1:20000 sporządzone dla poszczególnych obrębów. Na mapach tych zaznaczono: - stałe partie kontrolne do jesiennych poszukiwań szkodników sosny, - obszary uszkodzone przez zwierzynę łowną, - obszary zagrożone lub opanowane przez szkodniki wtórne, - drzewostany uszkodzone przez wiatrołomy i śniegołomy, - obszary uszkodzone przez pożar, - drzewostany na gruntach porolnych, - punkty pomiaru monitoringu biologicznego, - lokalizację pułapek na brudnicę mniszkę, - powierzchnie metody ogniskowo-kompleksowej. Na mapie tej zaznaczono tylko te partie lasu, których uszkodzenie jest istotne i przekracza 15%. Ochrona terenów stanowiących ostoje głuszca Głuszec w Polsce jest ptakiem coraz rzadszym, który występuje między innymi na terenie Puszczy Augustowskiej. Ptak ten na nizinach związany jest z dużymi, w miarę odludnymi kompleksami leśnymi. Wymaga rozległych drzewostanów sosnowych o zróżnicowanym wieku, ale o dużym udziale powierzchniowym starodrzewi. W Nadleśnictwie Płaska, na obrębach Płaska i Serwy II zlokalizowano po 1 strefie ochrony głuszca. Cechą charakterystyczną tych stref jest brak wyróżnienia na ich obszarze strefy ochrony ścisłej, co wynika z biologii tego gatunku. Na obszarach tokowisk głuszca oraz w ich bezpośrednim otoczeniu zaleca się: - ograniczenie użytkowania rębnego rębnią I, realizacja cięć w okresie od 01.07 do 31.01, - wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych i niezbędnych cięć sanitarnych w okresie od 01.07 do 31.01, z uwzględnieniem pozostawiania drzew na których tokują głuszce, - ograniczenie do niezbędnego minimum prowadzenia prac hodowlanych w obrębie tokowisk w okresie od 01.02 do 01.07, - ograniczenie wprowadzania podszytów do uzasadnionych przypadków; preferowane gatunki: jarzębina, świerk i inne rodzime, - całkowity zakaz pozyskiwania runa leśnego, - pozostawianie wykrotów i naturalnie przewróconych drzew, - ochronę drzew przestojowych, - w przypadkach konieczności ograniczenia liczebności szkodliwych owadów prowadzenie zabiegów ratowniczych, środkami bezpiecznymi dla głuszca. Na obszarach całych ostoi zaleca się: - zachowanie dotychczasowego charakteru drzewostanów (w tym, co jest niezmiernie ważne, stosowanie możliwości odstępstw od zasady zgodności składu gatunkowego drzewostanu z siedliskiem), - utrzymanie śródleśnych enklaw jak np.: bagienka, łąki, mszary w obrębie ostoi w niezmienionym stanie, - ochronę dużych powierzchni borówki brusznicy i czernicy, - utrzymanie właściwych stosunków wodnych, - ochronę drzew przestojowych na siedliskach borowych, - koncentrowanie prac w jednym miejscu w obrębie ostoi i ograniczenie czasu ich trwania do niezbędnego minimum, - grodzenie nowych upraw leśnych za pomocą płotów z żerdzi lub stosowanie indywidualnych osłon na sadzonki, - stopniowe usuwanie istniejących płotów z siatki drucianej lub oznakowanie ich za pomocą przybitych poprzecznie żerdzi, - w przypadkach konieczności ograniczenia liczebności szkodliwych owadów prowadzenie zabiegów ratowniczych środkami bezpiecznymi dla głuszców, ● eliminację stosowania preparatów chemicznych na szkodniki korzeniowe (pędraki), - prowadzenie skutecznej redukcji liczebności lisa, jenota i kuny oraz innych drapieżników, - ograniczenie stopnia penetracji ostoi przez ludzi przez wprowadzenie szlabanów na drogach leśnych i tablic „Wstęp wzbroniony - ostoja zwierzyny", - na obszarze ostoi nie należy wytyczać szlaków turystycznych w celu ograniczenia penetracji, - na drogach leśnych należy wprowadzać szlabany ograniczające ruch pojazdów mechanicznych do niezbędnego minimum. Dopuszcza się: - poza tokowiskami – wykonywanie zrębów o powierzchni do 4 ha (odnawianych naturalnie lub sztucznie), - prowadzenie czyszczeń i trzebieży w okresie od 01.07 do 28.02, - wprowadzanie podszytów i podsadzeń ograniczonych do rzeczywiście niezbędnych potrzeb ochrony i hodowli lasu. Należy rozważyć wprowadzenie następujących zakazów: - dokarmiania zwierzyny w całej ostoi, - wykonywania polowań zbiorowych w całej ostoi, - wykonywania polowań indywidualnych na słonki, - wsiedleń głuszców pochodzących z hodowli bez zgody Ministra Środowiska, - wykorzystywania do remontu dróg szlaki i innych odpadów. Zagadnienia małej retencji Retencji wodna to zdolność do gromadzenia i przetrzymywania zasobów wodnych w środowisku biotycznym (intercepcja szaty roślinnej, dłuższe utrzymywanie w warunkach leśnych pokrywy śnieżnej) i abiotycznym (retencja jezior, sztucznych i naturalnych zbiorników wodnych, oczek wodnych, mokradeł, bagien, torfowisk, sieci hydrograficznej, gleby, depresyjna, gruntowa i apotamiczna). Pojęcie „mała retencja” jest umowne i jego kryterium jest kubatura wody danego zbiornika (do 5 mln m3). W wyniku prac melioracyjnych prowadzonych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku nasze skromne zasoby wodne zostały jeszcze zmniejszone. Prace te, obok melioracji terenów rolniczych, polegały m.in. na skracaniu trasy cieków wodnych poprzez odcinanie meandrów i prostowanie koryta. Powodowało to szereg niekorzystnych zjawisk w samych ciekach, a także do przesuszenia terenów przyległych w wyniku obniżania poziomu wód gruntowych. Nadleśnictwo Płaska obejmuje obszar urozmaicony pod względem hydrosferycznym. Lasy wpływają korzystnie na stabilność układu hydrograficznego. Powodują zatrzymanie wód opadowych w ściółce i próchnicy nawet na długie okresy czasu. W trosce o stabilność bilansu wodnego powołano lasy wodochronne na powierzchni 5822,02 ha, co stanowi 28,3% ogółu powierzchni leśnej nadleśnictwa. Obejmują one ciągi mokradeł (siedlisk bagiennych i podmokłych), tereny w sąsiedztwie cieków, źródlisk wodnych oraz naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych. Gospodarka leśna na tych terenach przyporządkowana jest celowi ochronnemu. Śródleśne cieki wodne powinny pozostać w swoich naturalnych korytach. Zakłócenie w ich przepływie i funkcjonowaniu to sztuczna regulacja koryt, budowa dróg przecinających cieki wodne, melioracje łąk, nie przemyślana budowa zbiorników wodnych. Jednocześnie prawidłowa i przemyślana działalność gospodarcza prowadzi do wzmocnienia stabilności bilansu wodnego. Postępowanie takie odnosi się do ochrony śródleśnych bagien, drobnych zbiorników wodnych, budowy małych, sztucznych zbiorników retencyjnych i utrzymywanie sprawności przepustów pod drogami. Sposobem gospodarczym można wykonać małe zbiorniki zasilane wodami gruntowymi w bezodpływowych zagłębieniach i obniżeniach terenu położonych poza istniejącą siecią hydrograficzną oraz instalować urządzenia melioracji wodnych nie związanych z poborem wody (np. odpływ regulowany). Wykonanie innych urządzeń małej retencji wymaga sporządzenia dokumentacji technicznej obejmującej m. in. operat wodnoprawny. „Wytyczne w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych” wymieniają ograniczenie degradacji naturalnych stosunków wodnych jako jeden z podstawowych czynników decydujących o zachowaniu trwałości lasów. Zalecają one między innymi: - zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego i odtwarzanie śródleśnych zbiorników i cieków wodnych, co jest warunkiem witalności ekosystemów leśnych i skuteczności ochrony przeciwpożarowej lasu, - zachowanie w dolinach rzek łęgów, olsów i innych naturalnych formacji przyrodniczych jako ostoi rzadkich gatunków roślin i zwierząt oraz regulatorów wilgotności siedlisk i mikroklimatu, - zachowanie w stanie nienaruszonym śródleśnych nieużytków (bagna, mszary, torfowiska i inne) wraz z ich florą i fauną w celu ochrony różnorodności przyrodniczej, - dostosowanie sposobów zagospodarowania lasów wodochronnych do potrzeb maksymalizacji funkcji dla których uznane zostały za ochronne. Ważnym zagadnieniem jest również zatrzymywanie w lesie wiosennego spływu wód powstałych z topniejącego śniegu. Szczegółowo zagadnienia małej retencji zostały omówione w „Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Płaska”. 4. Plan ochrony przeciwpożarowej a) Wstęp Plan ochrony przeciwpożarowej opracowano w oparciu o § 242 ,,Instrukcji urządzania lasu”, posługując się wytycznymi ,,Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych” z 1996 roku, a także innymi dyrektywami zawartymi w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej. Zawiera on analizę zagrożeń wynikających ze stanu środowiska leśnego, w powiązaniu ze stwierdzonymi w ostatnim dziesięcioleciu pożarami, a także sposobami zapobiegania pożarom i metodami ich zwalczania. Należy go traktować jako założenia programowe do wykorzystania przez nadleśnictwo przy opracowaniu corocznych planów operacyjnych, zwanych ,,Sposobami postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia dla obszarów leśnych”. Pod pojęciem zagrożenia pożarowego lasu rozumie się istnienie takich warunków, przy których możliwe jest powstanie niekontrolowanego procesu spalania wymagającego zorganizowanej akcji do jego likwidacji. O występowaniu czynników kształtujących zagrożenie pożarowe lasu decydują w szczególności: - pora roku a przede wszystkim zaleganie pokrywy śnieżnej; - wiek i skład drzewostanów oraz rodzaj pokrywy gleby; - intensywność zabiegów gospodarczych i sposobów użytkowania drzewostanów; - sieć dróg komunikacyjnych i nasilenie ruchu na drogach; - atrakcyjność turystyczna i obfitość płodów runa leśnego; - rozmieszczenie zakładów przemysłowych oraz osad ludzkich wśród lasów; - inne warunki lokalne; b) Kwalifikacja zagrożenia pożarowego Całość lasów nadleśnictwa została zakwalifikowana do II kategorii zagrożenia pożarowego (zagrożenie średnie). Zaliczenia do tej kategorii dokonano w oparciu o wyliczenia przedstawione poniżej. W myśl wytycznych ,,Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych” do wyliczeń przyjęto liczbę pożarów lasu, które wydarzyły się na gruntach Skarbu Państwa w trwałym zarządzie Nadleśnictwa Płaska. Dane te zaczerpnięto z zestawień dostarczonych przez nadleśnictwo, które zostały opracowane na podstawie kart meldunkowych pożarów stanowiących oficjalną statystykę Lasów Państwowych. ∗ Liczba pożarów lasu w nadleśnictwie w latach 1995 – 2004 wynosi 33; średnia roczna = 3,3; ilość punktów z tabeli 1 instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych = 15 (przedział 3,1 – 5,5); ∗ Udział siedlisk Bs, Bśw; BMśw = 65,7% (przedział 61 – 85); powierzchnia I + II klasy wieku = 22% (przedział do 30%); ilość punktów z tabeli 2 instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych = 8 ∗ Wartość współczynnika hydrodynamicznego Sielaninowa „k” z wzoru: k= P x 10 t gdzie : k – wartość współczynnika P – suma średnich opadów dobowych danego miesiąca t – suma średnich temperatur dobowych danego miesiąca Wyszczególnienie 1 Suma średnich opadów dobowych (mm) Suma średnich temperatur dobowych (0C) Wartość współczynnika „k” IV V VI 2 3 4 38 198,0 1,91 43 Miesiące VII VIII 5 61 6 79 72 Razem IX X 7 8 48 9 39 380 384,4 498,0 545,6 514,6 372,0 232,5 2745,1 1,12 1,22 1,45 1,40 1,29 1,68 1,38 ilość punktów z tabeli 3 instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych = 7 ∗ Ilość punktów za emisje przemysłowe: SO2 < 30,01 mg/m2 x doba i NOx < 0,501 mg/m2 x doba = 0 Łączna ilość punktów = 30 (przedział 16-33) = II kategoria zagrożenia pożarowego c) Ocena potencjalnego zagrożenia pożarowego obszaru leśnego Nadleśnictwa Płaska oraz jego zróżnicowania wynikającego z uwarunkowań lokalnych Analiza sytuacji pożarowej w minionym okresie gospodarczym. W minionym okresie gospodarczym na terenie Nadleśnictwa Płaska miało miejsce 33 pożarów lasu na łącznej powierzchni 24,03 ha oraz 2 pożary budynków gospodarczych (w 2002 i 2004 roku) w dzierżawionej osadzie robotniczej (obręb Serwy II, oddz. 445z). Wśród pożarów lasu 11 zostało ugaszonych w zarodku, 14 to pożary małe, a 6 średnie. Wszystkie z nich można zaliczyć do kategorii 2, czyli pożarów pokrywy gleby. Największy pożar, który miał miejsce w 2001 roku, objął swym zasięgiem 8,50 ha lasu. Główną przyczyną powstawania pożarów lasu była nieostrożność osób dorosłych w posługiwaniu się otwartym ogniem w czasie pobytu na obszarach leśnych. Szczegółowe zestawienie pożarów lasu minionego dziesięciolecia na terenie Nadleśnictwa Płaska przedstawia zestawienie zamieszczone poniżej. W tabeli dla celów orientacyjnych podano także dla lat 2003 i 2004 pożary, które wydarzyły się w tym czasie w lasach innych własności na terenie zasięgu terytorialnego nadleśnictwa. Dane te mogą być jednak niepełne, ponieważ administracja Nadleśnictwa Płaska nie prowadzi nadzoru na lasami prywatnymi i w związku z tym nie ma pełnego obrazu sytuacji jaka w nich panuje. Zestawienie pożarów z minionego okresu gosporarczego Rok Ilość pożarów Lokalizacja Obręb Oddział Pow. [ha] Straty [zł] Uwagi 1 2 3 4 5 6 7 1995 1996 1 - 1997 2 1998 - 1999 2 2000 3 2001 1 2002 8 (7*) Mikaszówka Mikaszówka Mikaszówka Serwy II Płaska Płaska Serwy II Mikaszówka Płaska Płaska Płaska Serwy II Płaska Serwy II Serwy II Mikaszówka 343a 136i 328abcd 285j 13g 14i 268f 310d 196f, 197c, 216b 44f 23b 445x 3b 338f 301b 288a 0,25 0,90 1,90 0,26 0,03 0,03 1,98 0,46 8,50 0,05 0,85 0,01 0,01 0,01 0,01 0,05 - Serwy II 445z - stodoła, wartość zamortyzowana Rok Ilość pożarów 1 2 2003 2004 Lokalizacja Obręb Oddział Pow. [ha] Straty [zł] Uwagi 3 4 5 6 7 Mikaszówka Płaska 16ghi 291b 2,80 0,20 - Płaska 243a 1,20 - Płaska 244c 0,60 - Płaska 11c 0,25 - Serwy II 306a 0,002 - Płaska Płaska Płaska Płaska Lasy prywatne Lasy prywatne Lasy prywatne Płaska 8c 284b 2a Żyliny Małowiste Sucha Rzeczka 51b 0,05 0,10 0,01 0,30 0,03 0,02 0,01 0,70 - Płaska 217cdfg 1,34 4930,63 Płaska Płaska Serwy II Serwy II Serwy II 14j 3g 352o 347a 348c 0,50 0,50 0,10 0,01 0,07 - Serwy II 445z - powierzchnia pierwotnie szacowana na 1,50 ha powierzchnia pierwotnie szacowana na 0,70 ha powierzchnia pierwotnie szacowana na 0,30 ha powierzchnia pierwotnie szacowana na 0,10 ha powierzchnia pierwotnie szacowana na 4,00 ha bud. gospod., wartość zamortyzowana - 13 (10*) 9 (7*) Lasy prywatne 0,05 24,142 Razem 39 (33*) 4930,63 (24,032**) * liczba pożarów lasu na terenach Skarbu Państwa w trwałym zarządzie Nadleśnictwa Płaska przyjęta do obliczenia kategorii zagrożenia pożarowego nadleśnictwa ** powierzchnia pożarów lasu na terenach Skarbu Państwa w trwałym zarządzie Nadleśnictwa Płaska Z powyższego zestawienia jasno wynika, że pożary powstają najczęściej na terenie obrębu Płaska (16 sztuk), oraz że w ostatnich 3 latach w Nadleśnictwie wydarzyły się aż 24 pożary lasu, czyli prawie 73% tego typu pożarów z całego minionego okresu, Analiza drzewostanów z podaniem obszarów zobowiązanych do pasów przeciwpożarowych Terenami leśnymi szczególnie narażonymi na powstanie pożarów są obszary położone przy szlakach kolejowych, drogach publicznych o nawierzchni utwardzonej, zakładach przemysłowych, obiektach magazynowych, obiektach użyteczności publicznej, parkingach śródleśnych i poligonach. W myśl ,,Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych” tereny leśne należy od takich obiektów oddzielić pasami przeciwpożarowymi. Z powyższych obiektów na terenie Nadleśnictwa Płaska występują tylko drogi publiczne oraz obiekty służące turystyce, czyli biwaki i parkingi leśne. Nadleśnictwo posiada już wykonaną sieć pasów przeciwpożarowych wzdłuż dróg publicznych o nawierzchni utwardzonej oraz tych o nawierzchni nieutwardzonej, przy których występuje zagrożenie pożarowe. Na omawianym terenie są to pasy typu B. Zostały one wykonane wzdłuż dróg: * Macharce – Strzelcowizna, * Małowiste - Gorczyca, * Płaska – Mikaszówka – Gruszki, * Gruszki – Rudawka, * Gruszki – Rubcowo, * Rudawka – Wołkusz, * Sucha Rzeczka – Płaska, * Żyliny – Płaska. Na terenie obrębu Serwy II, na granicy pomiędzy Leśnictwami Sówki i Łozki został wykonany również pas przeciwpożarowy biologiczny – typu D. Tworzy on sztuczną przerwę przeciwpożarową w bloku drzewostanów szczególnie narażonych na wystąpienie pożaru (jest to około 800 ha drzewostanów II klasy wieku). Szczegółowa lokalizacja w/w pasów przedstawiona jest na mapie ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50000. Na terenie Nadleśnictwa Płaska nie na innych większych skupisk drzewostanów w wieku do 30 lat, które wymagałyby rozdzielenia przez wykonanie w nich pasa przeciwpożarowego typu biologicznego. Na omawianym terenie obszarami o potencjalnie podwyższonym zagrożeniu pożarem są tereny na siedliskach Bśw i BMśw o szczególnej intensywności penetracji ludności. Tereny te narażone są na najczęściej występujący pożar pokrywy gleby a także najgroźniejszy w skutkach pożar całkowity. Na terenie nadleśnictwa obszary na siedliskach borowych świeżych zajmują 65,7%, a potencjalnie najbardziej zagrożony jest obręb Serwy II. Duże powierzchniowo skupiska siedlisk Bśw i BMśw występują również w północnej części obrębu Mikaszówka i zachodniej części obrębu Płaska. Terenami potencjalnie zagrożonymi pożarami podpowierzchniowymi są obszary na siedliskach Bb, BMb i LMb. Powstawaniu takich pożarów sprzyjają długie okresy suszy, powodujące obniżenie poziomu wód gruntowych. Siedliska bagienne zajmują na omawianym obszarze 7,1% powierzchni leśnej. Najbardziej zagrożone występowaniem ze względu na rodzaj siedliska pożaru jest zatem łącznie 72,8% powierzchni leśnej Nadleśnictwa Płaska. Bloki drzewostanów, które ze względu na siedlisko są szczególnie zagrożonych wystąpieniem pożarów zostały przedstawione na mapie ochrony przeciwpożarowej. W związku z powyższą sytuacją, w najbliższym 10-leciu Nadleśnictwo powinno podjąć następujące działania: - utrzymywać w dobrym stanie istniejących pasów przeciwpożarowych poprzez porządkowanie terenu na pasach ppoż. oraz mineralizowanie bruzd na pasach ppoż., - otoczyć pasem przeciwpożarowym biwaki i parkingi leśne, - utworzyć nowe pasów ppoż. w miarę zmieniających się potrzeb, szczególnie w drzewostanach w wieku do 30 lat, - zakładać biologiczne pasy przeciwpożarowe – pasy typu D w ramach realizacji planu cięć i planu hodowli na obszarach o podwyższonym potencjalnym zagrożeniu pożarem, - wywieszać tablice ostrzegawcze informujące o zagrożeniu pożarowym, Stopień penetracji lasu Nadleśnictwo usytuowane jest na terenie szczególnie atrakcyjnym turystycznie. W okresie wakacyjnym penetracja lasu jest duża. Dotyczy to zwłaszcza terenów sąsiadujących z miejscowościami agroturystycznymi takimi jak Płaska i Mikaszówka, kempingami oraz biwakami, zwłaszcza tymi położonymi w sąsiedztwie jezior i nad Kanałem Augustowskim. Poza tym w okresie jesiennym, ze względu na obfitość płodów runa leśnego, lasy nadleśnictwa są penetrowane przez miejscową ludność, szczególnie dotyczy to południowej części obrębu Mikaszówka, stosunkowo najgęściej zaludnionej. Zagrożenia związane ze szlakami komunikacyjnymi Przez teren zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Płaska nie przebiegają żadne szlaki komunikacyjne, po których odbywałby się transport materiałów niebezpiecznych. Znajduje się tu jedna droga o okresowo większym natężeniu ruchu. Jest to droga Sucha Rzeczka – Płaska – Mikaszówka – Gruszki – Rudawka, o nawierzchni asfaltowej, po której odbywa się sezonowo zwiększony ruch turystyczny. Wzdłuż tej drogi został wykonany pas przeciwpożarowy typu B. Po innych drogach publicznych odbywa się prawie wyłącznie ruch lokalny. W związku z tym, na omawianym terenie nie występują większe zagrożenia pożarowe powodowane przez szlaki komunikacyjne. Lokalizacja jednostek gaśniczych W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa zlokalizowanych jest 6 siedzib ochotniczych straży pożarnych typu „S”. Mieszczą się one w miejscowościach: - Płaska, - Małowiste, - Dalny Las, - Strzelcowizna, - Gruszki , - Rudawka. Przy siedzibie nadleśnictwa w miejscowości Żyliny znajduje się Zakładowa Ochotnicza Straż Pożarna. Najbliższa Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Państwowej Straży Pożarnej mieści się w Augustowie. Lokalizacja różnego typu obiektów stwarzających zagrożenie pożarowe W bezpośredniej bliskości lasów Nadleśnictwa nie ma zlokalizowanych obiektów stwarzających zagrożenie pożarowe. Okres swobodnego rozwoju pożaru Okres swobodnego rozwoju pożaru zależy od następujących czynników: - wykrycia i lokalizacji pożaru, - systemu alarmowania, organizacji łączności i organizacji akcji bojowej, - odległości pożaru od baz sprzętu pożarowego, drużyn ratowniczych, osad i straży pożarnych, - zaopatrzenia w sprzęt ratowniczy, dostęp do wody, - sieci dróg dojazdowych. W warunkach Nadleśnictwa Płaska wykrywalność i lokalizacja pożaru prowadzona jest przez obserwacje z wież obserwacyjnych położonych na terenach przyległych, patrole p-poż., administrację leśną i osoby postronne. Należy ocenić, że ten etap trwa od kilku do 15 minut. Organizacja drużyn pożarowych wynosi ok. 5 minut. Dojazd pierwszych ratowników i rozpoczęcie akcji wynosi od 10 do 40 minut. Należy zakładać, że okres swobodnego rozwoju pożaru wynosi od 20 do 40 minut, co średnio daje 30 minut. Czas dojazdu Ochotniczych Straży Pożarnych od momentu ich zaalarmowania wynosi od 15 do 35 minut w zależności do miejsca wystąpienia pożaru. Czas dojazdu JRG PSP w Augustowie od momentu zaalarmowania wynosi w przybliżeniu od 25 do 50 minut w zależności do miejsca wystąpienia pożaru. Rozwój pożaru na etapie gaszenia zależy od rodzaju pożaru, temperatury i wilgotności powietrza, panującego wiatru, dostępu do wody, stosowanych środków gaśniczych, organizacji akcji gaszenia i naturalnych oraz sztucznych przerw ograniczających i osłabiających rozszerzanie się pożaru. d) Ocena sezonowości występowania zagrożenia pożarowego obszaru leśnego Nadleśnictwa Płaska Zagrożeniem pożarowym lasu nazywamy istnienie takich warunków w lesie, w których zachodzi możliwość powstania procesu palenia się substancji leśnej. Kształtują je następujące czynniki: - możliwość pojawienia się zarzewia ognia, bodźca energetycznego zdolnego do zainicjowania procesu spalania się materiałów palnych znajdujących się w lesie, - rodzaj i charakter palnych materiałów znajdujących się w miejscu pojawienia się bodźca energetycznego, ich ilość i rozmieszczenie na powierzchniach leśnych, - warunki meteorologiczne rzutujące na wilgotność pokrywy gleby i powietrza, a tym samym decydujące o możliwości palenia się lasu. Wilgotność materiałów palnych jest tym czynnikiem, który determinuje możliwość ich zapalenia się. Wpływa ona również na rozprzestrzenienie się pożarów lasu. Opracowane metody oceny możliwości powstawania pożarów leśnych w zależności od wilgotności ściółki i wilgotności powietrza mają ułatwić prognozowanie możliwości powstania pożarów. Na podstawie wielkości tych parametrów ustala się stopień zagrożenia pożarowego lasu. Wielkości wspomnianych elementów dla poszczególnych stopni zagrożenia podano poniżej: Wyszczególnienie Wilgotność (w %) 0 - brak zagrożenia ściółki ponad 60 powietrza 86-100 I - zagrożenie małe 51-60 76-85 II - zagrożenie średnie 41-50 66-75 III - zagrożenie duże 31-40 51-65 IV - zagrożenie bardzo duże 21-30 41-50 V - zagrożenie katastrofalne do 20 do 40 Stopień zapalności dna lasu zależy od składu runa, wilgotności nagromadzonej leżaniny i ściółki oraz od rozkładu pogody w roku (głównie opadów atmosferycznych). W związku z tym, że siedliska Bśw i BMśw (gdzie próchnica posiada rozbudowaną warstwę materii organicznej, a pokrywa dna lasu jest głównie zadarniona lub mszysta) stanowią ok. 65,7% terenów Nadleśnictwa Płaska, stopień zagrożenia pożarami od tej strony jest duży. Znaczne zagrożenie pożarowe występuje w okresie wczesnowiosennym. W okresie tym wzrasta intensywność wypalania traw na polach i łąkach w sąsiedztwie lasów. Szczególnie podatne na zapalenia są lasy, w których występują znaczne ilości łatwopalnych materiałów, zwłaszcza suchych traw. Najczęściej o tej porze roku występują pożary pokrywy gleby. W miarę rozwoju roślin runa zagrożenie pożarowe maleje. Ponownie szczególnie narażone na możliwość wystąpienia pożaru całkowitego są lasy w miesiącach letnich, w których ścioła na skutek silnego przesuszenia ma niewielką wilgotność. Dodatkowym zagrożeniem jest też wzmożona w tym okresie penetracja lasu przez turystów, a także zbieraczy owoców runa leśnego. W miesiącach letnich na skutek obniżenia poziomu wód gruntowych występują też pożary podpowierzchniowe. Jesienią dużą palnością charakteryzuje się pokrywa z czernicą, wrzosem oraz wysuszona ściółka liściasta. Ponownie wzrasta też penetracja lasu, tym razem przez poszukiwaczy grzybów. Pomimo to, w tym okresie następuje najczęściej zmniejszenie zagrożenia pożarowego. W miesiącach zimowych zagrożone pożarami są najczęściej lasy na siedliskach wilgotnych, na których występuje wysokie runo zwłaszcza trzcinnik i inne trawy oraz turzyce. e) Ocena sprawności systemu obserwacyjno-alarmowego Prognozowanie zagrożenia pożarowego obszarów leśnych dla 27 strefy, w której znajduje się Nadleśnictwo Płaska, dokonywane jest w punkcie prognostycznym w Nadleśnictwie Głęboki Bród. Stamtąd też informacja o aktualnym zagrożeniu pożarowym przekazywana jest do Punktu Alarmowo-Dyspozycyjnego (PAD) Nadleśnictwa. W zależności od stopnia zagrożenia pożarowego Nadleśnictwo zobowiązane jest podejmować określone w „Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych” zabiegi dla ograniczenia możliwości powstania pożaru, jego szybkiego wykrycia i ugaszenia (patrz tabela na stronie następnej). W systemie działań przygotowujących do szybkiego wykrywania i gaszenia pożarów podstawowe znaczenie ma istnienie sieci obserwacyjno-alarmowej. Na dzień 1.01.2005 r. Nadleśnictwo nie posiada stałych punktów obserwacji naziemnej. Istniejąca jeszcze fizycznie stara wieża obserwacyjna w Jazach przestała być wykorzystywana do wykrywania pożarów cztery lata temu, ponieważ nie spełniała wymogów bezpieczeństwa. Obecnie teren Nadleśnictwa Płaska jest monitorowany z dostrzegalni umiejscowionych w miejscowościach: - Krasne, na terenie Nadleśnictwa Augustów, - Rygol, na terenie Nadleśnictwa Pomorze. - Tobołowo, na terenie Nadleśnictwa Głęboki Bród, Stopień zagrożenia 0 I II III Przedsięwzięcia ochronne Utrzymywanie dyżurów w PAD Nadleśnictwa Utrzymywanie dyżurów w PAD Nadleśnictwa po godzinach pracy Wzmocnienie dyżurów w PAD Nadleśnictwa o pełnomocników Nadleśniczego w biurze lub w domu ze środkiem transportu Dyżury w punktach obserwacyjnych Uruchomienie patroli w rejonach szczególnie zagrożonych Wprowadzenie stanu pogotowia dla obsługi specjalistycznego sprzętu gaśniczego Wprowadzenie stanu pogotowia dla obsługi innego sprzętu przydatnego przy gaszeniu pożaru Gotowość startowa dla samolotów LBL Wprowadzenie stanu pogotowia dla całego Nadleśnictwa x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Przy założeniu, że promień obserwacji z punktu obserwacyjnego w terenie płaskim wynosi od 10 do 15 km, można przyjąć, iż każdy drzewostan w na terenie Nadleśnictwa Płaska obserwowany jest z co najmniej 1 punktu, czyli Nadleśnictwo spełnia warunek postawiony jednostkom Lasów Państwowych II kategorii zagrożenia pożarowego. W związku z tym, na terenie nadleśnictwa nie jest planowana budowa dodatkowych punktów obserwacyjnych. W systemie obserwacyjno-alarmowym Nadleśnictwa Płaska funkcjonują jeszcze uruchamiane przy najwyższym stopniu zagrożenia pożarowego naziemne patrole przeciwpożarowe oraz patrole lotnicze organizowane przy pomocy RDLP w Białymstoku. Praktyka ostatnich lat dowodzi, że największa ilość pożarów wykrywana jest przez patrole lotnicze. Dlatego też Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych wynajmuje do patrolowania lasów samolot lub śmigłowiec z Aeroklubu Białostockiego lub z Aeroklubu Suwalskiego. Z uwagi na fakt, że teren nadleśnictwa został zakwalifikowany do II kategorii zagrożenia pożarowego zakupiono specjalistyczny pojazd gaśniczy. Jest to samochód pożarniczy Nissan z zamontowanym modułem gaśniczym AW 65/40. Dodatkowo wybudowano 3 sztuczne zbiorniki przeciwpożarowe w leśnictwach: Wołkusz (obr. Mikaszówka), Hanus i Królowa Woda (obr. Płaska) oraz urządzono 3 punkty czerpania wody na naturalnych zbiornikach wodnych w leśnictwach: Pobojne (obr. Płaska), Łozki i Sówki (obr. Serwy II). Wszystkie leśniczówki zostały wyposażone w telefony, poza tym kadra leśnictw posiada telefony komórkowe. W nadleśnictwie działa także system łączności bezprzewodowej. Z uwagi na fakt, że pożary lasu są przede wszystkim następstwem bezpośredniego, nieostrożnego obchodzenia się z ogniem przez ludzi lub też wynikiem nieodpowiedniej eksploatacji maszyn i urządzeń, podstawowym działaniem zapobiegającym pożarom powinno być oddziaływanie wychowawcze na tę część społeczeństwa, która z różnorodnych powodów może mieć styczność z lasem. W warunkach dostępności lasów dla całego społeczeństwa jest to zadanie ważne, ale bardzo utrudnione. Współpracować w tym zakresie powinny straże pożarne, szkoły, organizacje młodzieżowe, społeczne i inne. Tematyka ta powinna być prezentowana także przez środki masowego przekazu (radio, telewizję i prasę). Akcja uświadamiająca powinna być prowadzona zwłaszcza w okresie największego zagrożenia pożarowego w lasach. Przy corocznej organizacji ochrony przeciwpożarowej Nadleśnictwa należy wykorzystać zamieszczone poniżej zestawienia, które w trakcie obowiązywania planu mogą ulegać zmianie: - plan alarmowania, - magazyny sprzętu przeciwpożarowego, - punkty czerpania wody, - dojazdy pożarowe. Kierownictwo jednostki oraz kadra inżynieryjno-techniczna upoważniona do organizowania i kierowania akcją gaśniczą z ramienia Lasów Państwowych Funkcja Imię i nazwisko Adres Nadleśniczy Jan Książkowski Płaska Zastępca Nadleśniczego Jan Zubkiewicz Płaska Inżynier Nadzoru Miron Zaniewski Gruszki Komendant Straży Leśnej Wiesław Puczyłowski Małowiste Telefon Radiotelefon (087)6418721 1-16-01 (087)6418744 1-16-02 (087)6417602 1-16-03 0606729969 1-16-04 Plan alarmowania Jednostka Adres KP PSP Augustów ul.Brzostowskiego 2 WSKR i OL Białystok ul. Warszawska 3 PAD Nadleśnictwa Żyliny PAD RDLP Białystok Białystok ul. Lipowa 51 LBL Białystok LBL Suwałki LBL Nowogród Policja Służby MedycznoSanitarne Punkty prognost.: Głęboki Bród Kopna Góra Nowogród Numer Telefonu 998 (0-87) 643-34-09 (0-85) 653 73 41 (0-85) 677 27 50 (0-85) 677 36 50 (0-87) 641-87-23 (0-87) 641-88-31 (0-85) 652-04-71 w. 251 (0-85) 652-23-73 (0-85) 652-08-72 Aeroklub Białostocki Białystok ul. Ciołkowskiego 2 Aeroklub Suwałki Suwałki ul. Wojczyńskiego Nadl. Nowogród Morgowniki Płaska Płaska – Ośr. Zdrow. Pogot. rat. – Augustów ul. Szpitalna 12 Nadl. Głęboki Bród Nadl. Supraśl Nadl. Nowogród Kryptonim Radiotele. „Augustów 998” 1-508 BF-201 00 1-16 1-1 (0-85) 742-60-19 (0-85) 742-65-27 - (0-87) 566-52-29 - (0-86) 217-65-14 (0-86) 17-55-83 (0-87) 641-87-37 (0-87) 641-87-25 999 (0-87) 516-52-03 (0-85) 718-31-73 (0-86) 641-87-76 1-10 - 1-9 1-180 1-10 Dysponowanie specjalistycznego sprzętu i pracowników do obsługi Rodzaj sprzętu Samochód gaśniczy Nissan Patrol Pick UP z modułem gaśniczym AW 65/40 Motopompy, szt. 2 Węże W-52 400 mb Węże W-72 200 mb Wózek z wężami W-52 500 mb Gaśnice pianowe, szt. 15 Ciągnik C-385 z pługiem leśnym Lokalizacja Nazwisko osoby obsługującej Dobrzyński Jarosław Telefon Radiotelefon (0-87) 641-80-49 1-16-05 0600-893-143 Żyliny Dobrowolski Stanisław Rowiński Fabian 0609-033-571 (0-87) 641-88-47 Wykaz baz sprzętu pomocniczego Lokaliz. Żyliny Łozki Gruszki Osoba odpowiedz. Wykaz sprzętu Telefon Radiotel. Organizacja transportu Dobrzyński J. 641-80-49 Rowiński F. 15 7 10 50 15 Lipiński J. 5 - 10 20 3 5 - 10 20 3 Lipiński J. 641-76-06 Skowroński J. 641-76-70 Skowroński J. Sie- Tłumkiery nice MotyGaśniSzpadle ki ce f) Ocena dostępności terenów leśnych Szybkie wykrycie pożaru i zaalarmowanie o jego powstaniu jednostek ratowniczych decyduje w dużej mierze o tempie i rozmiarze działań gaśniczych. Niemniej skuteczność warunkuje także stan dróg, posiadane środki gaśnicze oraz sprzęt pożarniczy. Brak dróg oraz ich zły stan ograniczają zdolności manewrowe jednostek ratowniczych, utrudniają prowadzenie działań ratowniczych, a przez to mogą rzutować na rozprzestrzenianie się pożarów lasu na znaczne powierzchnie. W celu zapewnienia właściwych warunków działania pojazdom ratowniczym należy: - co drugą linię gospodarczą (ostępową) i co 3-6 linię oddziałową (lub istniejącą drogę) o przybliżonym kierunku północ-południe przygotować do spełnienia funkcji drogi, - na drogach jednopasmowych budować mijanki, - mosty tymczasowe przebudować na trwałe, - dostosować szlaki zrywkowe dla potrzeb gaszenia pożarów, - niezwłocznie usuwać przeszkody w przypadku zatarasowania dróg i linii wiatrołomami, - oznakować i utrzymać w stanie ciągłej przejezdności drogi dojazdowe do punktów czerpania wody i baz sprzętu, - punkty czerpania wody przygotować w sposób odpowiedni do ich zadań poprzez budowę podjazdów dla sprzętu gaśniczego. Drogi leśne, wykorzystywane jako dojazdy pożarowe powinny posiadać: - nawierzchnię gruntową lub utwardzoną o nośności co najmniej 100 kN i nacisku na oś 50 kN, - promienie zewnętrzne łuków o długości co najmniej 11 m, - odstępy pomiędzy koronami drzew do wysokości 4 m liczonej od nawierzchni jezdni co najmniej 6 m, - szerokość jezdni co najmniej 3 m, - plac manewrowy o wymiarach co najmniej 20 x 20 m w przypadku drogi nieprzelotowej, mijanki o szerokości 3 m i długości 23 m położone od siebie w odległości nie większej niż 300 m z zapewnieniem z nich wzajemnej widoczności, w przypadku dróg o jednym paśmie ruchu. Wykaz dojazdów pożarowych Numer dojazdu pożarowego Przebieg drogi (oddziały) Parametry drogi ( Nawierzchnia, szerokość, przeszkody terenowe itp) Zwyczajowa nazwa, uwagi Obręb Mikaszówka 1 5 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 31-290 1-243 86-109 36-216 1-217 43-67 31-108 92-236 207-260 234-259A 122-334 243-309 291-338 340-341 Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry Obręb Płaska 1 2 3 4 5 6 26 6-325 1-5 7-186 66-329 50-248 248-284 119-127 Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Stan dobry Stan bardzo dobry Stan dobry Stan bardzo dobry Stan dobry Stan dobry Stan dobry 7 8 9 10 285-301 266-299 248-250 247-331 Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia bitumiczna Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry 11 346-352 Odcinek Macharce – Podmacharce nawierzchnia bitumiczna, Podmacharce – Strzelcowizna nawierzchnia żwirowa Stan dobry 12 13 346A-442 362-442 Nawierzchnia żwirowa Nawierzchnia żwirowa Stan dobry Stan dobry Obręb Serwy II Dojazdy pożarowe zostały oznakowane w terenie przy pomocy tablic. Sieć dojazdów pożarowych jest w Nadleśnictwie Płaska wystarczająca dla jednostek LP II kategorii zagrożenia pożarowego, dlatego też nie planuje się obecnie przystosowywania innych dróg leśnych do tych celów. g) Ocena stanu zaopatrzenia wodnego Źródła wody do celów przeciwpożarowych powinny być zapewnione w ilości co najmniej 50 m3 zgromadzonych w postaci nie więcej niż dwóch zbiorników w obrębie chronionej powierzchni lub cieku wodnego o stałym przepływie wody nie mniejszym niż 10 dm3/s przy najniższym stanie wód, z zapewnieniem najbliższego stanowiska czerpania wody w terenie o promieniu nie przekraczającym 5 km. Przystosowanie do celów przeciwpożarowych istniejących zasobów wodnych polega na: - zbudowaniu dojazdu o parametrach drogi pożarowej, umożliwiającej przejazd pojazdem bez zawracania lub zakończonej placem manewrowym; - zbudowaniu w miarę potrzeb studzienek ssawnych lub innych urządzeń umożliwiających pobór wody, chronionych przed zamuleniem i zamarznięciem; - zapewnieniu możliwości poboru wody z głębokości nie większej niż 7,5 m licząc od osi pompy; - zbudowaniu zastawek na rowach, kanałach melioracyjnych, rzeczkach i strumieniach; - zapewnieniu dostępu do istniejącej sieci hydrantowej. Wykaz punktów czerpania wody w Nadleśnictwie Płaska przedstawia zestawienie zamieszczone na stronie następnej. Z danych zamieszczonych poniżej wynika, że stan zaopatrzenia wodnego nadleśnictwa jest dobry. Większość punktów stanowią zbiorniki naturalne. Dojazdy do punktów czerpania wody nie są utrudnione. W stosunku do punktu czerpania wody umiejscowionego oddz. 123 Leśnictwa Królowa Woda obrębu Płaska, konieczne jest podjęcie zabiegów przystosowujących punkt do normy poboru wody polegających na wybudowaniu studzienek ssawnych oraz pogłębieniu miejsca czerpania wody. Można też rozważyć możliwość wybudowania zastawki piętrzącej wodę na cieku. Trudności z poborem wody w tym punkcie w okresach suszy są spowodowane ogólnym spadkiem poziomu wody na terenie całej Puszczy Augustowskiej. Wykaz punktów czerpania wody Lokalizacja Rodzaj zbiornika Obręb Mikaszówka Pojemność Uwagi Wieś Kudrynki, śluza Kudrynki Kanał Augustowski bez ograniczeń Oddz. 46, L-ctwo Gruszki basen p-poż. przy byłej szkółce leśnej Rz. Plecionka basen p-poż. przy szkółce leśnej Rz. Wołkuszanka zgodna z normą Wieś Mikaszówka, śluza Mikaszówka Kanał Augustowski bez ograniczeń Oddz. 3, L-ctwo Pobojne Kanał Augustowski bez ograniczeń Oddz. 286, L-ctwo Hanus basen p-poż. Obręb Serwy II zgodna z normą Osada Hanus Wieś Sucha Rzeczka, przy oddz. 285 Oddz. 362, L-ctwo Sówki Jez. Serwy bez ograniczeń Jez. Paniewo bez ograniczeń Oddz. 388, L-ctwo Łozki Rz. Czarna Hańcza bez ograniczeń Oddz. 92, L-ctwo Gruszki Oddz. 308, L-ctwo Wołkusz Oddz. 240, L-ctwo Ostryńskie w ciągu dojazdu p-poż. nr 15 bez ograniczeń zgodna z normą bez ograniczeń w ciągu dojazdu p-poż. nr 1 Obręb Płaska Oddz. 50, L-ctwo Pobojne Oddz 187, L-ctwo Mały Borek Oddz. 123, L-ctwo Królowa Woda biwak „Rybacka buda” Jez. Paniewo bez ograniczeń „Fliskówka” Jez. Mikaszewo bez ograniczeń biwak rów sz. 4 m, dopływ rz. niewystarczająca konieczne jest Maleszówki w okresach suszy podjęcie zabiegów przystosowujących punkt do normy początek dojazdu p-poż. nr 7 Biwak „Patelnia”, w ciągu dojazdu p-poż. nr 13 przy moście We wsiach: Rudawka, Małowiste, Gorczyca, Strzelcowizna i Płaska zlokalizowane są hydranty, a we wsi Rubcowo studnia głębinowa. Przepustowość tych urządzeń jest jednak zbyt mała do wykorzystania ich w bezpośredniej akcji gaśniczej. W przypadku powstania pożaru mogą one spełniać jedynie funkcje pomocnicze. Ze względu na występowanie na terenie nadleśnictwa wielu jezior istnieją bardzo dobre warunki czerpania wody i prowadzenia akcji gaśniczej przy pomocy powietrznego statku gaśniczego. W oddziale 188 Leśnictwa Mały Borek, obrębu Płaska zaplanowano lądowisko dla helikoptera gaśniczego. Zlokalizowane ono będzie na biwaku leśnym. Występuje tu dobry utwardzony dojazd, a w pobliżu znajduje się punkt czerpania wody na Jeziorze Mikaszewo. h) Analiza zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej Konieczne jest prowadzenie gospodarstwa leśnego, tak by zwiększyć biologiczną odporność drzewostanów na powstawanie i rozwój pożarów leśnych. Podstawowe znaczenie będą miały: * działania i czynności zmniejszające ilość materiałów łatwo zapalnych w lesie. Ważny przy tym jest termin i czas realizowania zadań ochronnych i hodowlanych, * działania utrudniające rozwój pożarów, hamujące szybkość ich rozprzestrzeniania się, a nawet mogące całkowicie wstrzymać ich rozwój, zwłaszcza tych o mniejszej intensywności. * działania mające na celu uświadamianie społeczeństwa oraz odpowiednie ukierunkowanie ruchu turystycznego Zmniejszenie ilości materiałów palnych w lesie należy osiągnąć przez: - wykaszanie traw wzdłuż szlaków komunikacyjnych, ich zaorywanie lub niszczenie środkami chemicznymi, - usuwanie gałęzi, chrustu, odpadów poeksploatacyjnych i innych materiałów palnych na odległość do 30 m. od dróg i linii oddziałowych, - spalanie gałęzi i czubów drzew przy zachowaniu ustalonych środków ostrożności, - podkrzesywanie drzewek iglastych, usuwając z nich usychające i suche gałęzie. W działaniach utrudniających rozwój pożarów należy wykonać: - wprowadzanie podszytów, domieszek drzew i krzewów liściastych, zwłaszcza wzdłuż dróg oraz na obrzeżach upraw zakładanych na siedliskach boru świeżego i boru mieszanego świeżego, - utrzymywanie istniejących pasów przeciwpożarowych w należytym stanie, - zakładanie pasów przeciwpożarowych przy biwakach i parkingach leśnych. W działaniach uświadamianie społeczeństwa oraz odpowiednie ukierunkowanie ruchu turystycznego należy: - prowadzić wśród społeczności lokalnej akcję propagandową o tematyce przeciwpożarowej skierowaną zarówno do dorosłych, jak i młodzieży i dzieci, - ustawienić tablice infornacyjno-ostrzegawcze w miejscach o największej penetracji, - egzekwować zakazu poruszania się po terenach leśnych w okresach największego zagrożenia pożarowego. i) Instrukcja postępowania dla pracowników nadleśnictwa w przypadku zaistnienia pożaru lasu Punkt Alarmowo – Dyspozycyjny Nadleśnictwa zobowiązany jest: a) zaalarmować PSK PSP w Augustowie, b) zaalarmować kadrę kierowniczą Nadleśnictwa lub osoby wyznaczone przez Nadleśniczego do interwencji w wypadku pożaru oraz miejscowego leśniczego, c) żądać niezwłocznie jeśli jest potrzeba pomocy lotnictwa, d) powiadomić Powiatowy Sztab Kryzysowy w Augustowie (patrz tel. JRG PSP), f) zaalarmować PAD RDLP, g) uruchomić dostarczanie na miejsce pożaru sprzętu specjalistycznego z bazy Nadleśnictwa Płaska lub pomocniczego z baz leśnictw na polecenie kierujących akcją gaśniczą (w tym samochodu patrolowo-gaśniczego Nissan na polecenie kierującego akcją gaśniczą lub przedstawiciela Nadleśniczego), h) stale współpracować i utrzymywać łączność z miejscem pożaru, kierownictwem Nadleśnictwa, PSP, samolotami i PAD RDLP. Kierownictwo Nadleśnictwa, personel inżynieryjno - techniczny winny: a) powiadomić Leśną Bazę Lotniczą Białystok – Krywlany i Nowogród – Morgowniki, b) przy organizacji dostępu do pożaru uwzględnić istniejące dojazdy pożarowe, c) do koordynacji działań gaśniczych używać map ochrony ppoż. Nadleśnictwa Płaska, d) udać się na miejsce pożaru, f) zorganizować i podjąć akcję gaśniczą, w tym: - zaalarmować potrzebną liczbę pracowników nadleśnictwa, - sprowadzić do pożaru środki i sprzęt gaśniczy będący w dyspozycji nadleśnictwa, - wyznaczyć pracowników w celu szybkiego doprowadzenia na miejsce pożaru lub koncentracji wezwanych jednostek straży pożarnej i sił lotniczych, - wyznaczyć osobę aktualnie dyżurującą do udania się na miejsce pożaru z samochodem patrolowo-gaśniczym w razie zaistnienie takiej potrzeby lub samemu udać się ww. samochodem na miejsce pożaru, - zorganizować w miarę potrzeby ewakuację ludzi i mienia z zagrożonych budynków lub terenów, - zapewnić stałą łączność pomiędzy miejscem pożaru a nadleśnictwem, - dostarczyć na miejsce pożaru napoje chłodzące dla gaszących, g) przekazać kierownictwo akcji dowódcy jednostki straży pożarnej z chwilą jej przybycia, współpracować z nim i podporządkować się jego rozkazom w trakcie akcji gaśniczej, h) przejąć pożarzysko po upewnieniu się, że jest właściwie zgaszone bez widocznych żarzących się pni, gałęzi itd. i zorganizować jego dogaszenie i zabezpieczenie, i) ustalić okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożaru (ustalenie miejsca powstania pożaru, przyczyny oraz zabezpieczenie śladów, uzyskanie oświadczeń naocznych świadków) przy współudziale Policji i PSP, jeszcze w trakcie trwania pożaru. Po pożarze Nadleśnictwo zobowiązane jest: a) oszacować straty popożarowe, b) podjąć czynności niezbędne w celu ustalenia sprawcy pożaru i uzyskaniu odszkodowania za poniesione straty, c) przy pożarze ponad 10 ha powołać komisję, która sporządzi analizę okoliczności i przyczyn powstania pożaru oraz przebiegu akcji gaśniczej, d) prowadzić rejestr pożarów i przekazać meldunek o pożarze do RDLP Białystok. j) Mapa ochrony przeciwpożarowej Kierując się wytycznymi „Instrukcji urządzania lasu” opracowano dla nadleśnictwa mapę ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50000, która stanowi integralną część planu. Posłuży ona jako materiał pomocniczy do opracowania rocznych szczegółowych planów operacyjnych. Na mapie tej oznaczono za pomocą kolorów i symboli: - siedziby straży pożarnych, - punkty telefoniczne w jednostkach Lasów Państwowych, - miejsca lokalizacji radiostacji, - bazy sprzętu pożarniczego, - punkty czerpania wody oraz dojazdy pożarowe, - drogi umożliwiające przejazd ciężkiego sprzętu, - miejsca umożliwiające pobór środka gaśniczego powietrznym statkiem pożarniczym, - ważniejsze drogi gruntowe, leśne i cieki wodne, - koordynaty, - numer mapy koordynatu, - miejsca biwakowe i ośrodki wypoczynkowe, - granice zasięgu Nadleśnictwa, obrębów leśnych i leśnictw, - granice województwa, powiatów i gmin, - siedziby: nadleśnictwa, leśnictw, powiatu i gmin, - tereny szczególnie zagrożone pożarem oraz torfowiska na siedliskach bagiennych. 5. Plan użytkowania ubocznego Użytkowanie uboczne wynikać będzie z zapotrzebowania gospodarki i uzyskiwanych efektów ekonomicznych. Pozyskanie choinek wyniknie z zapotrzebowania rynku lokalnego na ten produkt. W poprzednim okresie gospodarczym pozyskiwano około 500 choinek rocznie. Choinki pozyskiwano głównie w ramach melioracji powierzchni zrębowych oraz cięć pielęgnacyjnych. Tendencja wzrostowa w tym zakresie powinna zostać utrzymana. Lasy nadleśnictwa zasobne są w produkty runa leśnego, lecz wysokość ich pozyskania jest trudna do ustalenia i wynika z lokalnego zapotrzebowania oraz urodzaju w danym roku. Użytki rolne, łąki i pastwiska rozdzielone są na deputaty, a nadwyżki czasowo dzierżawione. Część użytków ekonomicznych pozostaje w chwili obecnej bez użytkownika. Stan ról uprawnych jest dobry. Łąki i pastwiska wymagają zagospodarowania poprzez podsianie trawami szlachetnymi, nawożenie i oczyszczenie powierzchni. Sady wymagają pielęgnacji oraz wymiany i uzupełnień nowymi drzewami owocowymi. Celem gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie jest utrzymanie możliwie najliczniejszego stada zwierzyny w odpowiedniej strukturze wiekowej i płciowej przy znośnych gospodarczo szkodach w drzewostanach, których wielkość powinna być jedynym racjonalnym kryterium regulacji stanu zwierzyny. Gospodarka łowiecka w lasach musi być integralną częścią gospodarki leśnej, a zwierzyna składową częścią ekosystemu leśnego. Zachowanie lasu i jego wielofunkcyjnego charakteru traktować należy jako priorytetowe zadanie hodowli. Realizacja wielofunkcyjnego gospodarstwa leśnego nie może być ograniczona lub uniemożliwiona wadliwą gospodarką łowiecką. Nadmiar szkód w uprawach i młodnikach, który uniemożliwia dostosowanie ich składu gatunkowego do potencjału siedliska oraz osiągnięcie właściwej jakości, musi być sygnałem do redukcji stanu pogłowia zwierzyny. Gospodarka łowiecka prowadzona jest w 6 obwodach łowieckich o ogólnej powierzchni 34553 ha, z czego powierzchnia leśna stanowi 68%. Dwa obwody łowieckie (nr 93 i 113), o powierzchni całkowitej 14380 ha (o udziale powierzchni leśnej 90%) tworzą Ośrodek Hodowli Zwierzyny Lasów Państwowych i administrowane są przez Nadleśnictwo Płaska. Pozostałe obwody są dzierżawione przez koła Polskiego Związku Łowieckiego. Zestawienie powierzchni poletek łowieckich w poszczególnych obrębach zamieszczone jest poniżej Zestawienie powierzchni poletek łowieckich Obręb Na powierzchni leśnej niezalesionej 1 2 Na powierzchni nieleśnej Powierzchnia w ha Razem 3 4 Mikaszówka Płaska 6,85 6,55 3,28 0,24 10,13 6,79 Serwy II 4,28 - 4,28 17,68 3,52 21,20 Nadleśnictwo Płaska W bieżącym okresie gospodarczym działalność z zakresu gospodarki łowieckiej powinna obejmować następujące zagadnienia: - utrzymanie w wysokiej kulturze poletek łowieckich (wykaz zamieszczono w tomie II planu urządzenia lasu dla poszczególnych obrębów), - zakładanie pasów zaporowych, dokarmianie zwierzyny w celu ochrony pól, - ochronę ostoi zwierzyny poprzez jej odpowiednie oznakowanie i ograniczenie wstępu, - planowy odstrzał, zapewniający właściwą strukturę płci i wieku oraz kondycji i liczebności poszczególnych gatunków, - ochronę upraw i młodników przez grodzenie oraz stosowanie indywidualnych zabezpieczeń, - stałe uzupełnianie ilości paśników, lizawek i innych urządzeń łowieckich. Nakłady poniesione na właściwą gospodarkę łowiecką zrekompensują się mniejszymi szkodami od zwierzyny w drzewostanach. 6. Plan zagospodarowania rekreacyjnego Pod pojęciem planu zagospodarowania rekreacyjnego lasu należy rozumieć zespół czynności gospodarczych mających na celu adaptację lasu dla potrzeb turystyki i wypoczynku. Lasy Nadleśnictwa Płaska z uwagi na sąsiedztwo licznych jezior i malowniczych rzek oraz Kanału Augustowskiego posiadają wysokie walory turystyczne, odpowiadające warunkom zarówno turystyki kwalifikowanej jak i pobytowej. Tereny Nadleśnictwa Płaska z racji niepowtarzalnych walorów przyrodniczych, zachowania naturalnego krajobrazu, szaty roślinnej i świata zwierzęcego, winny podlegać szczególnej trosce i opiece w trakcie udostępniania ich bogactw społeczeństwu. Lasy traktowane są jako jeden z elementów wypoczynku, a ruch turystyczny koncentruje się głównie na styku jezior z lasami. Właśnie w tych miejscach skupione są urządzenia służące turystyce pobytowej. W Nadleśnictwie Płaska zlokalizowane są 4 ogólnodostępne parkingi leśne oraz 21 pól namiotowych. Wszystkie pola są wyposażone w podstawową infrastrukturę. Obecnie wszystkie te obiekty znajdują się w dzierżawie osób prywatnych lub firm. Tereny te są szczególnie atrakcyjne dla osób uprawiających turystykę kwalifikowaną. Przebiegają tu 3 piesze szlaki turystyczne i szlak konny (w trzech odcinkach o łącznej długości 52 km). Na terenie Nadleśnictwa wytyczono też 2 szlaki spływów kajakowych (po rzece Czarna Hańcza oraz po Kanale Augustowskim wraz z zespołem jego jezior). Dobrą formą propagowania wartości przyrodniczych są istniejące na terenie nadleśnictwa: szlak dydaktyczny „Bocianisko” składający się z 6 odcinków o łącznej długości 37 km, który powstał przy pomocy warszawskiej drużyny harcerskiej oraz ścieżka dydaktyczna „Leśne Przedszkole”. W ramach reklamy i promocji nadleśnictwo wydało dwa foldery reklamowe oraz prowadzi własną stronę internetową. Planowane są dalsze przedsięwzięcia w tej dziedzinie, m. in. wydanie nowego folderu oraz reklama terenów nadleśnictwa w wydawnictwach prasowych. Zadaniem administracji nadleśnictwa jest ukierunkowanie ruchu turystycznego w miejsca tradycyjnie odwiedzane i zminimalizowanie dzikiej penetracji pozostałych obszarów leśnych. Działalność w tym zakresie powinna być zgodna z planami zagospodarowania gmin. Aby osiągnąć ten cel należy rozważyć celowość organizowania nowych parkingów leśnych i innych urządzeń turystycznych oraz wyraźne oznakowanie i odpowiednie przygotowanie już istniejących. Prowadzona przez nadleśnictwo akcja promocyjna powinna być kontynuowana. W oparciu o wytyczne zawarte w instrukcji urządzania lasu opracowano dla obrębów mapy przeglądowe („Mapa funkcji lasów oraz urządzeń i obiektów rekreacyjnych”) na których oznaczono: - lasy ochronne, - szlaki turystyczne, konne i kajakowe, - bazę noclegową (pola biwakowe), - urządzenia turystyczne (zadaszenia, ławki, miejsca na palenie ognisk, itp.), - osobliwości przyrodnicze (pomniki przyrody), - inne obiekty rekreacyjne (parkingi, restauracje, kąpieliska, punkty widokowe). 7. Szczegółowe wytyczne w zakresie wykonania czynności gospodarczych a) Sposoby realizacji użytkowania rębnego Metody i kategorie cięć nawiązują do założeń i doświadczeń ubiegłego okresu gospodarczego oraz w zasadzie zakładają kontynuację rozpoczętych działań w zakresie odnowienia i przebudowy drzewostanów. Metody te przyjęte zostały przez I Komisję Techniczno-Gospodarczą w dniu 14 marca 2003 roku. Cele hodowlane dla poszczególnych gospodarstw i grup siedliskowych typów lasu przyjęto na podstawie dominujących funkcji przypisanych konkretnym obszarom w powiązaniu ze stanem i dynamiką procesów zachodzących w drzewostanach. Przy realizacji planu cięć użytków rębnych należy opierać się na generalnych wytycznych zawartych w „Zasadach hodowli lasu” z 2003 roku. Realizacja zastosowanych w planie cięć rębni ma na celu stworzenie najkorzystniejszych warunków do odnowień zgodnych ze składem ustalonym dla poszczególnych typów siedliskowych lasu i uzyskania pożądanej budowy drzewostanu. Rębnia zupełna pasowa (Ib) w Nadleśnictwie Płaska w bieżącym okresie gospodarczym ma być stosowana generalnie do przebudowy drzewostanów gospodarstwa zrębowego rosnących na siedliskach świeżych i wilgotnych . Cięcia zupełne polegają na jednorazowym usunięciu drzewostanu na określonej powierzchni. Rębnia zupełna pasowa projektowana w Nadleśnictwie charakteryzuje się szerokością zrębu do 60 m na siedliskach świeżych i 40 – 60 m na siedliskach wilgotnych lub maksymalną powierzchnią do 4 ha. Nawrót cięć wynosi 4 – 5 lat na siedliskach świeżych, a na siedliskach wilgotnych 5 – 7 lat. Zaplanowane są paski ochronne drzewostanu szerokości przeważnie 30 – 40 m wzdłuż ważniejszych dróg publicznych. Ponadto nadleśnictwo zobowiązało się do pozostawienia pasków ochronnych także w innych przypadkach np. przy rzekach, jeziorach i Kanale Augustowskim. Ponadto nadleśnictwo na etapie realizacji planu cięć powinno zostawić otulinę szerokości 30 – 40 m wokół rezerwatów przyrody. Należy zwrócić uwagę na celowość pozostawienia drzew dziuplastych, zwartych kęp złożonych z wartościowych gatunków, a także drzew cennych z uwagi na walory estetyczne i poznawcze. Zaleca się też pozostawienie nasienników, które po spełnieniu swej roli mogą częściowo pozostać do następnej kolei rębu jako przestoje. Generalnie starodrzew wraz z dolnymi warstwami drzewostanu powinien pozostać na 5% powierzchni pasa manipulacyjnego. Należy pozostawić kępy pełnowartościowych odnowień naturalnych gatunków głównych w celu ich wykorzystania hodowlanego. W planie cięć działki zrębowe dzielone są liniami prostymi, jednak w trakcie realizacji należy unikać takich rozwiązań. Należy uwzględniać istniejące mikrosiedliska, występujące wartościowe kępy odnowień naturalnych i do każdego przypadku podchodzić indywidualnie. Rębnia zupełna smugowa (Ic) stosowana jest do przebudowy drzewostanów z panującym świerkiem na siedliskach Bw, BMw i LMw na obrębie Płaska. Szerokość pasa manipulacyjnego w tej rębni wynosi od 15 do 30 m, a powierzchnia do 2 ha. Około 5% powierzchni i zapasu drzewostanu powinno pozostać poza użytkowaniem w formie starodrzewu, nasienników oraz biogrup drzew i krzewów zasługujących na ochronę Rębnia gniazdowa zupełna (IIIa) stosowana jest do zakończenia przebudowy drzewostanów o strukturze KO użytkowanych dotychczasową rębnią IIe, które w bieżącym dziesięcioleciu znalazły się w gospodarstwie zrębowym. Ponieważ jest to kontynuacja wcześniej rozpoczętych rębni, w niektórych przypadkach użytkowane są całe pododdziały. Ten rodzaj rębni przebiega w dwóch etapach: Etap I – zdjęcie drzewostanu z 30% powierzchni w formie gniazd o wielkości 10-20 arów i sztucznym wprowadzeniu na nie dęba. Gniazda rozmieszcza się nieregularnie, wykorzystując żyźniejsze fragmenty siedliska, luki i mniej stabilne partie drzewostanu, tak by nie tworzyły szeregów zgodnych z kierunkiem panujących wiatrów. Etap II – usunięcie pozostałej części drzewostanu i sztuczne wprowadzenie gatunków światłożądnych z wykorzystaniem istniejących nalotów i podrostów. Cięcie wykonuje się kiedy odnowienie na gniazdach osiągnie wysokość 1-3 m. Około 5% powierzchni i zapasu drzewostanu powinno pozostać poza użytkowaniem w formie starodrzewu, nasienników oraz biogrup drzew i krzewów zasługujących na ochronę. Okres przebudowy nie powinien przekroczyć 20 lat. Rębnia gniazdowa częściowa (IIIb) modyfikowana jest stosowana do przebudowy drzewostanów gospodarstwa przerębowo-zrębowego na siedlisku Lśw. Rębnia ta projektowana jest w pasach manipulacyjnych o szerokości 100 – 150 m i powierzchni do 6 ha. Okres odnowienia wynosi 30 lat. Na powierzchni odnawianej dwukrotnie zakładane są 10 – 20 arowe gniazda, które mogą być także poszerzane. Jednorazowo odnawiane jest 30% powierzchni pasa manipulacyjnego. Przebudowę kończy odnowienie powierzchni międzygniazdowej wykonywane w sposób sztuczny jak najszerzej uzupełniany odnowieniem naturalnym. Około 5-10% powierzchni i zapasu drzewostanu powinno pozostać poza użytkowaniem w formie kęp starodrzewu, nasienników oraz biogrup drzew i krzewów. Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona (IVd) jest stosowana do przebudowy drzewostanów gospodarstwa przerębowo-zrębowego na siedlisku Lw. Przebudowie podlegają tutaj zazwyczaj całe pododdziały, a okres odnowienia jest wydłużony do 40 lat. Ideą tej rębni jest wielokrotne wkraczanie do przebudowywanego drzewostanu i elastyczne stosowanie w nim różnych form cięć. Jednorazowo odsłaniane jest 20 – 25% powierzchni drzewostanu, która następnie jest odnawiana w sposób naturalny lub sztuczny. Rębnia ta ma na celu utworzenie drzewostanów wielogatunkowych o zróżnicowanej strukturze przestrzennej i dużym zróżnicowaniu wieku maksymalnie wykorzystujących możliwości produkcyjne siedliska. Także i w przypadku tej rębni około 5-10% powierzchni i zapasu drzewostanu powinno pozostać poza użytkowaniem w formie kęp starodrzewu, nasienników oraz biogrup drzew i krzewów. Rębnia przerębowa (V) z ciągłym okresem odnowienia zaprojektowana została na siedliskach bagiennych z jednorazowym pobraniem masy w wysokości 10% w 10-leciu. Prowadzone cięcia koncentrować należy wokół istniejących „stożków odnowieniowych” i wykorzystać wszelkie możliwości odnowienia naturalnego. Przy prowadzeniu rębni przerębowej należy kierować się następującymi zasadami: - cięcia przerębowe przeprowadzać w całym drzewostanie jednocześnie, - łączyć w jeden zabieg hodowlany użytkowanie, pielęgnowanie i odnawianie lasu pozostawiając drzewostan trwale osłaniający glebę o odpowiedniej różnowiekowej i wielopiętrowej strukturze, - powstałych grup i kęp odnowienia nie powiększać, prowadząc w nich jedynie zabiegi pielęgnacyjne, - drzewa do ścinki wyznaczać w okresie wegetacyjnym, a ścinkę i zrywkę prowadzić w okresie zimowym, w czasie zalegania pokrywy śnieżnej. b) Sposoby realizacji użytkowania przedrębnego Główną zasadą, jaką należy kierować się prowadząc cięcia pielęgnacyjne jest wykonanie zabiegu prawidłowo pod względem hodowlanym, a nie pod kątem pozyskania określonej ilości sortymentów. W drzewostanach II klasy wieku stosujemy selekcję negatywną i usuwamy drzewa wadliwe chore lub niekorzystnie oddziałujące na otoczenie. W drzewostanach starszych obowiązuje metoda selekcji pozytywnej promująca jako drzewa „dorodne” egzemplarze o pierśnicy wyższej od przeciętnej w drzewostanie. Należy też uwzględnić i wspierać powstałe w sposób naturalny biogrupy drzew. Plan użytkowania przedrębnego ułożony jest we wzrastającej kolejności oddziałów i pododdziałów w ramach kategorii cięć (CP i TW + TP). Pozycje oznaczone jako pilne, te w których planowany jest drugi nawrót należy realizować w pierwszej kolejności. W części drzewostanów Ib i IIa klasy wieku gdzie zaplanowano dwa wejścia z uwagi na ich potrzeby pielęgnacyjne, pierwszy zabieg będzie miał charakter czyszczeń późnych, a drugi trzebieży wczesnych. Istotnym elementem wykonania cięć przedrębnych będzie intensywność prowadzonych zabiegów. Prawidłowo wykonany zabieg hodowlany uodparnia drzewostan na szkodliwe działanie śniegu i wiatru. Intensywność zabiegu winna być pochodną potrzeb hodowlanych i należy ją ustalać każdorazowo w momencie prowadzenia cięć. Trzebieże należy prowadzić pod kątem drzew dorodnych. W drzewostanach założonych na gruntach porolnych zasady pielęgnacji ulegają zmianie. W młodszych klasach wieku trzebież należy prowadzić selekcjonując drzewa według cech żywotności. Cechą decydującą o pozostawieniu drzewa do dalszej hodowli jest jego żywotność, a w mniejszym stopniu jakość techniczna. W drzewostanach starszych nawroty trzebieży trzeba wydłużyć. Jeśli zajdzie taka potrzeba trzebież może przybrać charakter cięć sanitarnych. W celu ograniczenia możliwości infekcji zarodnikami huby korzeniowej cięcia pielęgnacyjne należy wykonywać wiosną, kiedy powstaje najmniej zarodników grzyba. W tworzących się lukach i przerzedzeniach wprowadzać gatunki odporne na hubę korzeniową, zapoczątkowując w ten sposób przebudowę gatunkową drzewostanów. Przy pozyskaniu drewna zarówno w użytkowaniu rębnym jak i przedrębnym obowiązuje stosowanie technologii przyjaznych dla środowiska leśnego, polegających na prowadzeniu prac w sposób ograniczający do minimum uszkodzenia pozostałych składników lasu. W tym celu należy: - stosować sortymentową metodę pozyskania drewna, polegająca na wyróbce drewna w drzewostanie ze zrywką surowca ciągnikami nadsiębiernymi, przy odpowiednio zaplanowanych i wykonanych szlakach zrywkowych, - dostosować okres pozyskania drewna do terminów najmniejszego zagrożenia lasu od owadów i grzybów patogenicznych, wiatru i śniegu oraz możliwości wykorzystania przez zwierzynę kopytną cienkiej kory na drzewach leżących, - unikać metod wyznaczenia drzew do wycięcia polegających na ich ranieniu, - powszechnie stosować środki techniczne chroniące pozostające na powierzchni drzewa, przed uszkodzeniami powstającymi w trakcie zrywki, - w celu uniknięcia skażenia gleby w piłach spalinowych i środkach technicznych stosować biooleje. c) Sposoby realizacji planu hodowli lasu Podstawą do wykonania prac w zakresie hodowli lasu są "Zasady hodowli lasu" z 2003 roku oraz wytyczne zawarte w Zarządzeniu nr 11A DGLP z dnia 11.05.1999 roku. Prowadząc prace w tym ważnym dziale gospodarki leśnej należy: - przy ustalaniu formy zmieszania w uprawach wykorzystać lokalne mikrosiedliska, - w każdym przypadku, gdy tylko jest to możliwe wykorzystywać odnowienia naturalne, - właściwie i terminowo prowadzić pielęgnację upraw, - stosować odpowiednie środki i metody zabezpieczenia upraw przed zwierzyną, - zręby zakładać w przypadku, gdy sąsiadująca uprawa jest dobrej jakości i gwarantuje dalszy rozwój, - zabiegi hodowlane prowadzić aż do osiągnięcia celu przewidzianego dla danego zabiegu, - dostosowując skład głównych gatunków do gospodarczego typu drzewostanu zadbać o wprowadzenie we właściwym czasie, formie i ilości gatunków domieszkowych i pomocniczych, - mając na uwadze ochronę przeciwpożarową jak również aspekty krajobrazowe, zakładać wzdłuż szlaków komunikacyjnych pasy obsadzone gatunkami liściastymi, - zakładać szczególnie na gruntach porolnych remizy dla ptaków. Planowanie odnowień winno odbywać się na etapie istniejącego drzewostanu rębnego, w którym łatwo jest określić na podstawie zespołów roślinnych, istniejące mikrosiedliska. Należy je nanieść na mapę i ustalić dla nich skład gatunkowy odnowień. Skład upraw, zatwierdzony na I KTG, dotyczy określonych siedlisk i nie stanowi ścisłego modelu do zastosowania na określonej powierzchni. Powinien on wynikać z sumy gatunków właściwych dla istniejących mikrosiedlisk oraz uwzględniać wartościowe kępy odnowień naturalnych. Należy też wprowadzać gatunki atrakcyjne dla ptaków (jarząb, czereśnia ptasia, dzika jabłoń, grusza, bez czarny). Gatunki te najlepiej wprowadzać na granicach ekosystemów, w ekotonach. Strukturę i skład gatunkowy drzewostanów należy poprawiać poprzez podsadzenia produkcyjne i wprowadzanie podszytu. Do najczęściej stosowanych sposobów przygotowania gleby należy wyorywanie bruzd oraz wykonanie talerzy. Właściwe przygotowanie gleby pod odnowienia jest bardzo ważne zwłaszcza na glebach silnie zachwaszczonych (trzcinnik, orlica, trzęślica). Zaleca się przygotowanie gleby na placówkach 2x2 m lub pełną orką na pasach o szerokości 2-3 m na przemian z nienaruszonymi pasami będącymi rezerwuarem życia biologicznego. Sadzonki (wielolatki) muszą być dobrej jakości. Zbędne domieszki i chwasty w uprawach należy usunąć w ramach czyszczeń wczesnych. Poszczególne zabiegi hodowlane ujęte są w planie hodowli tylko raz, co nie jest równoznaczne z jednorazowym wkraczaniem na daną powierzchnię w 10-leciu. Musi ono następować tyle razy, ile wymaga tego konkretny drzewostan.