Wp³yw wysi³ku fizycznego na organizm cz³owieka

Wpływ wysiłku
fizycznego na organizm
człowieka
Ruch jest potrzebą biologiczną zwierząt i ludzi, jest elementarną podstawą zdrowia
psychicznego i fizycznego. W organizmach pozbawionych ruchu zachodzą procesy
patologiczne, organizmy te chorują i szybciej starzeją się. Wynika to z funkcji, jaką
spełniają w metabolizmie całego ustroju mięśnie. Praca mięśni i ruch to nie tylko
czynniki niezbędne do utrzymania sprawności i wydolności psychofizycznej osób
dorosłych, lecz takŜe bardzo istotny czynnik rozwoju wzrastającego organizmu.
Specjalną formą pracy – szczególnie silnie działającą na organizm są ćwiczenia
fizyczne, zwłaszcza trening sportowy. Pod wpływem wysiłku fizycznego zachodzi
szereg zmian w organizmie człowieka (we wszystkich układach). Dochodzi do wzrostu
czynności układu oddechowego i krąŜenia, zmian w napięciu układu nerwowego, w
układzie mięśniowym wysiłek fizyczny zwiększa i przyspiesza wiele procesów
biochemicznych, wywołując swego rodzaju reakcję łańcuchową, wytrącającą
organizm ze stanu równowagi. Równocześnie pojawiają się tendencje zmierzające do
przywrócenia zakłóconej równowagi (homeostazy). Odpowiedzią organizmu na
zmiany zachodzące pod wpływem wysiłku fizycznego jest proces przystosowawczy do
danej pracy, polegający na:
Usprawnieniu koordynacji mięśniowo – nerwowej zwanej „wyćwiczeniem”
powodującym obniŜenie ujemnych skutków pracy.
Zmianach w budowie mięśni.
Końcowym efektem zachodzących zmian w organizmie pod wpływem pracy jest
pojawienie się hipertrofii roboczej.
Hipertrofia robocza (przerost) to normalne, nie patologiczne zmiany, zachodzące w
strukturze i funkcji organizmu prowadzące do przystosowania się do zwiększonego
wysiłku związanego z wyspecjalizowaną formą pracy czy treningu. Proces hipertrofii
pojawia się we wszystkich układach organizmu ludzkiego.
Zmiany w narządach
wywołane wysiłkiem
fizycznym
Układ mięśniowy
wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku
układ mięśniowy oddziałuje kształcąco na układ kostny (np. u osób z
dolegliwościami kręgosłupa systematyczne ćwiczenia mięśni grzbietu
i kręgosłupa powodują wzrost i wzmocnienie tych mięśni,
doprowadzając do wzmocnienia tzw. gorsetu mięśniowego, co
łagodzi, a nawet likwiduje dolegliwości odkręgosłupowe)
wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych, lepsze
odŜywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania
produktów przemiany materii (spalania)
zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na
zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił
wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach
Zmiany w mięśniach zaleŜą od
intensywności i czasu trwania wysiłku
wysiłek umiarkowany (50% max obciąŜenia) – nie
zachodzą istotne zmiany, uczynnienie rezerwowych
moŜliwości mięśni
duŜy wysiłek fizyczny (80% max obciąŜenia) –
zwiększenie wymiarów włókien mięśniowych
max obciąŜenie długotrwałe – podobnie jak w duŜych
obciąŜeniach, ale w miarę narastania obciąŜeń narastają
procesy degradacji włókien mięśniowych (licznych),
zdolność do pracy zmniejsza się ze względu na proces
uszkodzeń w mięśniach.
Wnioski
najzdrowszy, najkorzystniejszy dla zdrowia organizmu
ludzkiego jest długotrwały wysiłek o umiarkowanej
intensywności.
korzystna przebudowa mięśni wywołana jest tylko
wysiłkiem długotrwałym, ale o duŜej intensywności
(80% max obciąŜenia)
wysiłek długotrwały o max. Intensywności prowadzi do
chronicznego zmęczenia
najsilniej na wzrost i rozwój układu mięśniowego
wpływa trening siłowy, trening wytrzymałościowy
prowadzi do wykształcenia mięśni bardziej smukłych o
mniejszych obwodach
Układ kostny
zwiększenie zakresu ruchomości w stawie
kształtowanie powierzchni stawowych
zwiększenie elastyczności i spręŜystości torebek i
wiązadeł w stawach
ćwiczenia warunkują w duŜej mierze uwapnienie
kości
Układ krąŜenia
większą objętość serca (szczególnie po treningu wytrzymałościowym)
wzrost pojemności minutowej serca, które zmuszane do częstego wysiłku
podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do nowych, większych
wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną zdolnością do
przepompowywania krwi
spowolnienie tętna spoczynkowego, a takŜe obniŜenie ciśnienia krwi
zmiany przystosowawcze układu krąŜenia do zwiększonego wysiłku
fizycznego (zdolność szybkiego zwiększania pracy pod wpływem
obciąŜenia, szybki powrót do poziomu wyjściowego po zakończeniu pracy)
profilaktycznie stosowany ruch moŜe mieć znaczenie w zapobieganiu
niewydolności krąŜenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo –
zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miaŜdŜycy, nadciśnieniu i wielu
innych
Układ oddechowy
zwolnieniu rytmu oddechowego
zwiększaniu pojemności płuc
wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym
silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową
powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała
znacznie usprawniają się procesy i zaopatrzenia
organizmu w tlen
Układ nerwowy
rozwój dodatkowych gałązek nerwowych
prowadzących do włókien mięśniowych
ćwiczenia pobudzają pracę ośrodkowego układu
nerwowego
rozwija się pamięć ruchowa oraz szybkość i
łatwość oddziaływania na bodźce zewnętrzne
specjalne ćwiczenia mogą usunąć lub zmniejszyć
zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów
Zmiany w narządach
wewnętrznych
poddawany systematycznym ćwiczeniom
organizm doskonali funkcjonowanie
wątroby, gruczołów dokrewnych,
gospodarkę hormonalną i enzymową
poprawia się system obronny, wzrasta
odporność na zachorowania
Aktywność fizyczna jako bodziec naturalny potrafi oddziaływać na
cały nasz organizm, wpływając korzystnie na czynności wszystkich
jego narządów. Jest osią, wokół której budować moŜna całą
strategię zdrowego stylu Ŝycia pod warunkiem, Ŝe trening jest
prowadzony poniŜej wartości krytycznej, jest odpowiednio
dozowany, umiarkowany, a obciąŜenia wzrastają stopniowo i
systematycznie.
Pozytywne zmiany, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem
ćwiczeń są wszechstronne:
Ćwiczenia zwiększają siłę i masę mięśni, co stymuluje wzmocnienie
psychiczne, a ponadto wspomaga sprawność intelektualną
Ćwiczenia fizyczne z reguły eliminują nałogi. Sprawność jako
element nowoczesnego, zdrowego stylu Ŝycia coraz bardziej
sprzeczna jest z uleganiem nałogom jako dowodem słabości, a nawet
zacofania
Aktywność fizyczna skutecznie reguluje procesy metaboliczne,
kontroluje tendencje do nadwagi i koryguje błędy Ŝywieniowe
Podniesienie kondycji najwaŜniejszego organu – serca nie moŜe być
osiągnięte Ŝadnym innym sposobem. Jedyną metodą jest ruch i
okresowe zmuszanie serca do intensywniejszej pracy.
Wiele korzystnych zmian, jakie zachodzą w wyniku systematycznego
treningu widoczna jest nawet gołym okiem. Są to zazwyczaj: prosta,
szczupła sylwetka mimo lepszego umięśnienia, energiczny spręŜysty
chód, brak objawów zmęczenia przy fizycznej i na ogół lepsze
samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej.