pobierz artykuł w całości

Stosowanie metod aktywizujących w edukacji teatralnej.
Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem.
Nauczyciel traktuje dziecko, jako partnera, pomaga mu w indywidualnym rozwoju. Wskazuje, w
jakim kierunku rozwój ten może i powinien zmierzać. W tym celu działania edukacyjne nauczyciela
powinny być skierowane na stosowanie metod aktywizujących. Jedną z takich metod jest drama.
Słowo drama pochodzi od starogreckiego drao- działam, usiłuję.
Drama angażuje człowieka całościowo, jego emocje, jego ciało i wyobraźnię. Pozwala
rozwijać umiejętności ruchowe oraz językowe. Dłuższy trening dramowy powoduje, iż jego
uczestnicy stają się bardziej otwarci, spontaniczni, są aktywni, są twórczy.
Drama jest procesem aktywizującym umysł i emocje dziecka. Wiedza, którą dziecko
zdobywa poprzez własną aktywność poznawczą i twórczą ma charakter interdyscyplinarny. Drama
jest metodą nauczania – uczenia się, ponieważ wyróżniają ją charakterystyczne, specyficzne
czynności nauczyciela i ucznia. W dramie czynnościami nauczyciela jest przekazywanie dzieciom
poleceń i próśb, aby rozwiązali konkretny problem wchodząc w role i rozwiązując go w sytuacji
fikcyjnej. Dzieci najczęściej w małych grupach przygotowują się do realizacji zadania, a następnie
przedstawiają je w formie improwizacji.
Nauczyciel-wychowawca biorący czynny udział w tej metodzie na zasadzie partnerstwa i
równych prawach z dziećmi wzbogaca ją i ma wpływ na wnioskowanie uczniów. Jest to bardzo
ważna strategia zwłaszcza w pracy z dziećmi młodszymi, bowiem czują się pewniej w swoich
rolach a nauczyciel może wpływać na ich ekspresję i komunikację. Dzieci biorące udział w dramie
pogłębiają swoje przeżycia i realizują się twórczo.
Nauczyciel pracujący techniką dramy powinien pamiętać o podstawowych zasadach
nauczania. Zwłaszcza o zasadach stopniowania trudności. Dramę należy bowiem wprowadzać od
najprostszych jej technik np. improwizacje (zespoły 2 -3 osobowe) aż do scen improwizowanych z
większą ilością dzieci.
W pracy z dziećmi młodszymi, stosowane techniki dramowe dające dobre efekty pracy to:
gry dramowe, rzeźby, fotografie gdzie polecenia nauczyciela powinny być proste a problem do
rozwiązania bliski i znany dzieciom. Nauczyciel przy stawianiu problemów i realizowaniu ich treści
za pomocą dramy, powinien pamiętać o tym, żeby zaczynać od tego, co jest bliższe dzieciom, co
znane, stopniowo przechodzić do tego co dalsze, co dla niego jest nowe i nieznane.
Zajęcia dramy umożliwiają nauczycielowi różnorodną kontrolę jego wychowanków. Każdy,
bowiem moment pracy aktywności dziecka jest dla nauczyciela sytuacją badawczą, diagnostyczną,
uświadomieniem, na jakim etapie rozwoju znajduje się dziecko, a także doskonałą metodą
stosowania bodźców wzmacniających, jakimi są pochwały. Poprzez dramę dzieci uczą się
analizować różne reakcje: pozytywne, negatywne, jednocześnie dokonują korekty zachowań.
Drama jest przede wszystkim formą pracy, nie jest natomiast ani teatrem ani spektaklem ani
aktorstwem.
Zastosowanie dramy jako metody pracy z dziećmi umożliwia:
rozwijanie w dziecku wiary w siebie;
kształcenie pełnej osobowości, pobudzanie harmonijnego rozwoju;
rozszerzanie zakresu aktywności dziecka;
wykorzystanie wychowawczego oddziaływania zespołu rówieśników;
wykorzystanie w codziennej praktyce wychowawczej elementów sztuki w różnych jej
przejawach(muzyka, teatr, plastyka);
 rozwijanie wrażliwości, wyobraźni i doświadczeń;
 stwarzanie takich sytuacji, w których dziecko uczy się dokonywać samodzielnych wyborów
i podejmować decyzje;





 kształtowanie postawy otwartej i kreatywnej;
 nacisk na indywidualny rozwój dziecka;
 rozwijanie i wzbogacanie słownictwa.
Punktem wyjścia do dramy mogą być: nastroje i uczucia, scenariusz albo wiersz, obraz albo
rzeźba, opowiadanie, historyjka obrazkowa, fotografia lub ilustracja, muzyka albo inne dźwięki,
indywidualne przeżycia.
Zasady pracy z dramą:
zabawy dramowe powinny być atrakcyjne i angażujące wszystkie dzieci;
język powinien być zrozumiały, dostosowany do wieku dziecka;
przy wydawaniu poleceń wskazane jest korzystanie z demonstracji i przykładów;
ważna jest ciągła rotacja dzieci pracujących ze sobą;
w czasie zajęć w mniejszych zespołach należy monitorować pracę każdego z nich;
dostrzegać i doceniać pracę całego zespołu, jak też poszczególnych jej członków;
należy zachować zasadę elastyczności co do sposobu wykonania zadania, czasu jego trwania
i reakcji dzieci;
 zapewnić grupie czas na prezentację własnej pracy.







Niektóre techniki dramy.
 Gry dramowe - są to krótkie, proste zabawy polegające na byciu kimś innym (czymś innym)
np. kotem, ptakiem, lalką, literą. Gry mogą być zabawą głosem (kot miauczy, ptak śpiewa,
drzewa szumią), mogą być ekspresją ciała, pantomimą (kot bawi się kłębkiem wełny,
drzewo kołysze się na wietrze), mogą też łączyć ruch z dźwiękiem (wróbel podskakuje i
ćwierka). Gry dramowe mogą być indywidualne, gdy każde dziecko wykonuje swoją rolę
(jesteś słoniem, babcią) lub zbiorowe, gdy dzieci opracowują wspólnie temat (jesteście
orkiestrą, cyrkowcami).
 Fotografie, rzeźby - mogą być indywidualne lub zbiorowe. Można tworzyć w różny sposób:
a. wszyscy uczestnicy tworzą z siebie rzeźbę pewnego hasła;
b. rzeźby w parach- jeden z uczestników jest „rzeźbiarzem”, drugi „tworzywem”;
c. jeden „rzeźbiarz” ochotnik tworzy z grupy uczniów obraz;
d. dzieci w grupach kilkuosobowych wykonują ten sam zaproponowany przez
nauczyciela temat np. fotografia rodzinna.
„Stop-klatki”- polegają na zatrzymaniu akcji, zastygnięciu w bezruchu. Skupiają uwagę na jakimś
ważnym
aspekcie
tematu,
dając
czas
na
jego
analizę,
refleksję.
Propozycje zabaw związanych z dramą:
 Pokaż uczucia-rozpoznaj uczucia – nauczycielka umawia się z każdym dzieckiem, jaki
rodzaj uczucia, emocji, będzie pokazywało za pomocą mimiki i gestów, np. smutek radość,
strach, zdziwienie, złość, rozpacz, oczekiwanie, niepokój. Pozostałe dzieci odgadują rodzaj
zaprezentowanej emocji i próbują dopasować ją do bohatera bajki i sytuacji, w której mógł
ją odczuwać.
 Zagadki pantomimiczne - "Jaka to postać?"- dzieci losują obrazki przedstawiające jakąś
postać z bajki i starając się w nią wcielić naśladują jej sposób poruszania się, miny, gesty,
mimikę, mogą też dobrać sobie rekwizyty. Pozostałe dzieci odgadują, w jaką postać bajki
wcieliło się dziecko.
 Improwizacje słowno- ruchowe. Teatrzyk wyborów - dzieci podzielone na kilka małych
zespołów. Wybrane dziecko z każdego zespołu pełni rolę reżysera. Reżyser losuje obrazek
przedstawiający scenkę z bajki lub otrzymuje zadanie od nauczycielki, np. scena, w której
kot przynosi królowi kuropatwy. Dziecko to dobiera sobie aktorów, rekwizyty i omawia
sposób odegrania scenki. Każda grupa prezentuje swoją scenkę.
 Wywiad z bohaterami bajki – dzieci dzielimy na dwie grupy. Jedna z grup występuje w roli
redaktorów - zadaje pytania. Dzieci według własnego upodobania wybierają sobie rolę, w
której chcą wystąpić. Do zabawy można wykorzystać mikrofon. W zabawie stosujemy
zasadę, aby nie powtarzać zadanych już wcześniej pytań.
 Improwizacje dźwiękowe - nauczycielka proponuje stworzenie dźwiękowych portretów i
zdarzeń. Do każdej postaci występującej w bajce dzieci dobierają jakiś efekt akustyczny, np.
stukanie, szelesty, zgrzyty lub dźwięki instrumentów, (np. grzechotka, kołatka). Wybrane
sceny z bajki dzieci ilustrują za pomocą ruchu, gestu, mowy i efektów akustycznych.
Drama może pomóc nauczycielowi w lepszym poznaniu wychowanków, ich aktualnych
problemów życiowych i w rozwiązywaniu konkretnych problemów wychowawczych. Drama
przygotowuje dzieci do pełnienia ról rodzinnych i zawodowych, do rozwiązywania trudnych
problemów życiowych. Drama jest aktywizującą metodą prowadzenia zajęć. Szczególnie ważne jest
jej oddziaływanie na emocje dzieci.
Bibliografia:
Pankowska K., Edukacja przez dramę, WSiP, Warszawa 1997
Way B., Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1995
Wójcik Z., Zabawa w teatr, Didasco, Warszawa 1997
Materiały szkoleniowe z warsztatów -„Wychowanie i nauczanie poprzez teatr i piosenkę w
nauczaniu zintegrowanym” .
Opracowała: Alicja Szarzyńska