Czas pracy – co pracownik powinien o nim wiedzieć? Liczba godzin

Czas pracy – co pracownik powinien o nim wiedzieć?
Liczba godzin, jaką powinien przepracować pracownik, wynika z systemu pracy, w którym
jest zatrudniony. W zależności od zapisu w umowie o pracę, regulaminie pracy lub układzie
zbiorowym pracy obowiązującym u danego pracodawcy mogą występować różne systemy
czasu pracy. Jakie systemy wyróżnia Kodeks pracy?
Jednym z najpopularniejszych systemów pracy jest podstawowy system czasu pracy. Tutaj
pracownik nie może wykonywać swoich obowiązków dłużej niż 8 godzin na dobę w
przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Równoważne systemy czasu pracy
Wśród nich możemy wyróżnić dodatkowo trzy rodzaje: pierwszy to taki, w którym można
przedłużyć dobowy wymiar czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin w okresie
rozliczeniowym, który nie przekracza jednego miesiąca. Należy przy tym pamiętać, że
przedłużony dobowy wymiar czasu pracy powinien być równoważony krótszym dobowym
wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub też dniami wolnymi od pracy.
Innym rodzajem systemu równoważnego jest taki, w którym można przedłużyć dobowy
wymiar czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym, także
nieprzekraczającym jednego miesiąca. Istnieją pewne ograniczenia dotyczące stosowania
tego systemu. Może on bowiem obowiązywać przy pracach, które polegają na dozorze
urządzeń lub też związanych z pozostawaniem w pogotowiu do pracy.
Ostatnim z rodzajów równoważnego systemu czasu pracy jest taki, w którym można
przedłużyć dobowy wymiar czasu pracy, nie więcej jednak niż do 24 godzin w okresie
rozliczeniowym, który – tak jak w pozostałych przypadkach – nie przekracza jednego
miesiąca. Ten system często jest stosowany przy pilnowaniu mienia lub też ochronie osób.
Inne systemy pracy
Zadaniowy
Z tego rodzaju system mamy do czynienia wówczas, gdy ustalamy z pracodawcą zakres
zadań, z tym że samodzielnie decydujemy o tym, kiedy te zadania będą wykonywane.
Ustalając taki tryb, pracodawca powinien zwrócić uwagę na fakt, aby liczba i rozmiar zadań
były tak ustalone, by ich wykonywanie było realne do wykonania w czasie nie dłuższym niż
osiem godzin na dobę oraz przeciętnie w ciągu czterdziestu godzin w przeciętnie
Infolinia dla klientów: 19524
[email protected]
ul. Cieszyńska 3a, 15-371 Białystok
Tel.1: 85 74 81 626
Tel.2: 85 74 81 627
fax 85 74 81 629
pięciodniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym. Gdy zakres będzie szerszy, należy
się rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych.
Przerywany
W ramach tego systemu wolno pracować nie więcej niż osiem godzin, jednak można mieć
tylko jedną, co najwyżej 5-godzinną przerwę w pracy w ciągu doby. Nie jest ona wliczana do
czasu pracy, ale przysługuje za nią wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia
należnego za czas przestoju.
Z zasady pracownik w jednej dobie pracowniczej zaczyna pracę tylko raz, natomiast w
omawianym systemie, ze względu na przerwę, pracownik rozpoczyna pracę dwa razy w tej
samej dobie pracowniczej. Należy dodać, iż system przerywany musi wynikać z postanowień
układu zbiorowego pracy.
Skrócony tydzień pracy
Ten system polega na tym, iż praca jest wykonywana przez mniej niż pięć dni w tygodniu,
jednak w tym wypadku dobowy wymiar czasu pracy ulega przedłużeniu. Nie może być ono
jednak dłuższe niż do 12 godzin w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza jednego
miesiąca. Taki system może być wprowadzony na pisemny wniosek pracownika.
Weekendowy
W powyższym systemie praca jest świadczona jedynie w piątki, soboty, niedziele oraz święta.
Dopuszcza się tu także przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż
do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza jednego miesiąca. Także i ten
system może być wprowadzony tylko na pisemny wniosek pracownika.
Różnorodność systemów pracy wynika, jak wiadomo, z zapotrzebowania, a często specyfiki
samej pracy. Stąd też powstały pewne ograniczenia i pracodawcy nie mogą w pełni
dobrowolnie ustalać godzin pracy, ale, czyniąc to, powinni brać pod uwagę przede wszystkim
specyfikę danej pracy.
Pracownik powinien natomiast pamiętać, że niezależnie od tego, w jakim systemie wykonuje
swoje obowiązki służbowe, powinien zawsze mieć zapewnioną odpowiednią liczbę dni
wolnych od pracy oraz zakres dobowego i tygodniowego odpoczynku.
Joanna Niemyjska (Zielona Linia)
Infolinia dla klientów: 19524
[email protected]
ul. Cieszyńska 3a, 15-371 Białystok
Tel.1: 85 74 81 626
Tel.2: 85 74 81 627
fax 85 74 81 629