Rodzina katolicka - Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza

Rodzina katolicka - Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu
piątek, 27 marca 2009 14:41
Wznowienie klasycznego już opracowania francuskiego tomisty, Etienne Gilsona ma istotne
znaczenie wśród wielu publikacji filozoficznych ostatniego roku.
Gilson był jednym z najwybitniejszych znawców scholastycznej filozofii realistycznej w
mijającym stuleciu. Jako metafizyk podkreślał egzystencjalny aspekt bytu, a więc przekonanie o
szczególnej roli istnienia w konstytuowaniu poszczególnych bytów. Istnienie to – jako
podstawowy warunek umożliwiający realność i wielość bytów stworzonych – wywodzi się od
Boga stworzyciela świata wskazując zarówno na przygodność (niekonieczność)
poszczególnych substancji stworzonych, jak również na hierarchię rzeczywistości, której
zwieńczeniem i ostateczną racją jest Bóg będący czystym istnieniem. Rozważania egzystencjalne współczesnego tomizmu nie mają wiele wspólnego (poza nazwą) z
subiektywistyczną filozofią egzystencjalną, która głosi zasadniczą wolność człowieka
pozbawionego wyraźnych „drogowskazów” w kształtowaniu swej własnej egzystencji. Wielu
egzystencjalistów współczesnych (np. Sartre czy, Heidegger) rozważało człowieka bez Boga,
osamotnionego w świecie ateistę, żyjącego bez obiektywnych norm moralnych, poznawczych i
oczywiście religijnych. Natomiast tomizm rozważa świat i człowieka w obiektywnym świecie
stworzonym przez Boga, w ramach porządku i hierarchii, człowieka który winien
podporządkować się obiektywnym normom moralnym.
Gilson zabierał głos także w bieżących sporach filozoficznych i teologicznych, protestował m. in.
przeciwko błędnym przekładom katolickiego credo na język francuski w ramach Nowej Mszy.
Jednym z najbliższych przyjaciół E. Gilsona był polski tomista Stefan Swieżawski, który jednak
w chwili obecnej coraz mocniej popiera neo-modernizm i reformy katolicyzmu, sprzeczne w
swych założeniach z wieczystą filozofią tak jasno ujętą przez św. Tomasza z Akwinu.
Książka Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu jest syntetycznym
wykładem najważniejszych zagadnień ogromnego systemu Akwinaty. Autor przedstawia
najpierw problematykę objawienia Bożego i jego znaczenie w filozofii, a następnie przechodzi
do prezentacji Boga, jego istnienia, poznania Boga przez człowieka, aby rozważyć również
naturę stworzoną i jej hierarchiczny porządek (aniołowie, człowiek, świat). Część trzecia
dotyczy kwestii etycznych w systemie św. Tomasza. Całość uzupełniona jest przez krótką
biografię wielkiego dominikanina i przegląd literatury naukowej.
1/2
Rodzina katolicka - Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu
piątek, 27 marca 2009 14:41
Czytelnik ma znów niepowtarzalną okazję aby zapoznać się z jasnym i kompetentnym
przedstawieniem prawdziwej filozofii i teologii, która do niedawna była w Kościele oficjalnie
traktowana jako najodpowiedniejszy sposób uprawienia refleksji człowieka nad Bogiem i
światem. Odchodzenie od tomizmu w Kościele posoborowym w wyraźnym sposób owocuje
kryzysem i sprzyja szerzeniu się zamieszania oraz różnych herezji. Jest to jeszcze jeden
argument na rzecz tezy, że tomizm (co do metody, nastawienia i założeń) jest rzeczywiście
najdoskonalszym osiągnięciem filozofii w Europie Zachodniej, szczytowym osiągnięciem myśli
ludzkiej. Powstanie filozofii tomistycznej stało się możliwe dzięki wybitnemu rozumowi
dominikańskiego zakonnika żyjącego w XIII stuleciu, w złotym wieku scholastyki. Św. Tomasz
jako intelektualista potrafił twórczo wykorzystać wszystkie wartości intelektualne swej epoki.
W przeciwieństwie do XVIII-wiecznego fałszywego oświecenia, które przebiegało pod hasłami
deizmu, masonerii, aż wreszcie doprowadziło do antykatolickiej rewolucji we Francji, wiek XIII
można nazwać epoką autentycznego katolickiego oświecenia, czasem rozwoju nauk i postępu
cywilizacyjnego. Stolicą chrześcijańskiego świata był w tej epoce zarazem Rzym jak również
Paryż, gdzie znajdował się najważniejszy uniwersytet zwany później Sorboną, a jednym z
wykładowców tej szkoły wyższej był właśnie św. Tomasz z Akwinu, Włoch z pochodzenia,
dominikanin i Europejczyk (w prawdziwym sensie) jako współtwórca łacińskiej i katolickiej
kultury europejskiej Christianitas. Akwinata jest twórcą filozofii, która wyraża możliwości rozumu
ludzkiego oświeconego wiarą i wspartego łaską. Filozofia ta pozostaje trwałym dziedzictwem
katolickiego świata.
Adam Małaszewski
2/2