Program profilaktyki Gimnazjum nr 1 w Lędzinach

Program profilaktyki
Gimnazjum nr 1
im. Janusza Korczaka
w Lędzinach
"BEZPIECZNIE,
WYTRWALE,
ŚWIADOMIE CZYLI MÓJ SPOSÓB
NA ŻYCIE"
1
ABSOLWENT
 Dba o bezpieczeństwo własne i innych.
 Wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia –
umie udzielić pomocy.
 Nie stosuje przemocy w żadnej formie.
 Przestrzega ogólnie przyjętych norm
społecznych.
 Konsekwentnie realizuje wyznaczone sobie cele.
 Umie pracować w zespole.
 Jest obowiązkowy i samokrytyczny.
Nie ma nałogów.
 Prowadzi zdrowy i aktywny tryb życia.
 Nie ulega negatywnym wpływom rówieśników.
 Jest tolerancyjny, otwarty na pomoc innym
w potrzebie.
 Jest świadomy zagrożeń płynących z postępu
cywilizacyjnego.
2
Podstawy prawne tworzenia Szkolnego Programu Profilaktyki.
Podstawy prawne, na które powołujemy się przy tworzeniu szkolnego programu profilaktyki,
stanowią:
- rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz
- kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U.z 2009 nr 4, poz. 7)
oraz Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2002 roku w sprawie ramowych statutów
publicznych przedszkoli oraz szkół publicznych (Dz. U.z 2002r. Nr 10 ., poz. 96),
- rozporządzenie MEN i S z dnia 31.01.2003 roku w sprawie szczegółowych form
działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych
uzależnieniem. (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226),
- ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich
(Dz. U. z 2002r. Nr 11, poz. 209 z późniejszymi zmianami),
- ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r.Nr 147, poz. 1231 z późniejszymi zmianami),
- ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179,
poz. 1485),
- ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 57, poz. 390
z późniejszymi zmianami),
- zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1997 roku
w sprawie form i metod działań Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji
i przestępczości nieletnich
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu
i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej,
edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii.
Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:
Szkolny zestaw programów nauczania, który, obejmuje całą działalność szkoły z punktu
widzenia dydaktycznego. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy
wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich
nauczycieli.
Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego
środowiska, który opisuje wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym
skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.
Dodatkowo opieraliśmy się na następujących aktach prawnych:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. uchwalona przez
Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum
konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997r. podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
w dniu 16 lipca 1997 r.
2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.
3
Wstęp
W słowniku pedagogicznym profilaktykę określa się jako: „ogół działań
zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi.” Szczególnego
znaczenia nabiera profilaktyka wśród młodych ludzi, u których kształtuje się hierarchia
wartości, doskonalą się relacje z innymi ludźmi, wzmacnia się poczucie pewności siebie oraz
kształcą się skomplikowane procesy myślowe. To trudny okres dla każdego dziecka.
Większość z nich radzi sobie z problemami wieku dorastania przede wszystkim wtedy,
gdy w ich środowisku obowiązują jasne reguły postępowania oraz gdy są w nim osoby,
na których młody człowiek mógłby się wzorować. Inaczej się dzieje, kiedy brakuje
tych czynników. Istnieje wówczas zagrożenie powstawania negatywnych zachowań
u uczniów, tym bardziej im większe znaczenie przypisują oni osobom nie najlepiej
funkcjonującym społecznie. Pojawia się duże ryzyko powielania przez młodą osobę
zachowań patologicznych. Dlatego celem działań profilaktycznych jest zapobieganie
negatywnym zjawiskom. Odpowiedzialność za wychowanie młodego człowieka ponoszą
rodzice. To oni pełnią podstawowe funkcje zapobiegawcze. Szkoła jest instytucją wspierającą
działania rodziny. Dlatego podejmuje szereg działań o charakterze profilaktycznym.
Zakres tych działań może być różny w zależności od potrzeb osób, do których jest
kierowany.
Populację młodzieży możemy podzielić na grupy:
- niskiego ryzyka- należą tu te osoby, które nie podejmują jeszcze zachowań ryzykownych,
są przed inicjacją,
- podwyższonego ryzyka - należą tu te osoby, które mają już za sobą pierwsze próby
zachowań ryzykownych,
- wysokiego ryzyka -należą tu osoby o utrudnionych zachowaniach ryzykownych.
Nadrzędnym celem profilaktyki jest ochrona ucznia przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju,
a prowadzenie ucznia ku dojrzałości jest zarówno wychowywaniem jak i profilaktyką
prowadzoną przede wszystkim przez dom rodzinny, a jedynie wspomaganą przez szkołę,
która w swych działaniach stara się przede wszystkim osłabić tzw. czynniki ryzyka
i wzmocnić czynniki chroniące.
CZYNNIKI CHRONIĄCE
 silna więź emocjonalna z rodzicami
 zainteresowanie nauką szkolną
 uwewnętrzniony szacunek do norm, wartości, autorytetów regularne praktyki religijne
 normy społeczne
CZYNNIKI RYZYKA
 środowisko społeczne promujące negatywne wzorce zachowań
 konflikty i doświadczenie izolacji w dzieciństwie
 grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania dysfunkcyjne
 niskie wyniki osiągane w szkole i brak celów życiowych
 dostępność substancji psychoaktywnych
4
W myśl tych założeń został opracowany program. Poparty jest diagnozą środowiska uczniów,
rodziców i nauczycieli. Na tej podstawie udało się ustalić, iż najważniejsze problemy
wychowawcze w szkole, którym trzeba zapobiegać to :
- niska kultura osobista uczniów
- brak właściwej organizacji czasu wolnego,
- nieporadność wychowawcza rodziców
- stresy, nastroje smutku i przygnębienia nuda
- niepowodzenia szkolne
- stosowanie agresji i przemocy,
- konflikty z rówieśnikami ,
- stosowanie używek i substancji psychoaktywnych
Sojusznikami w realizacji programu są:
- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Bieruniu
- Komisariat Policji w Bieruniu
- Wydział Rodzinny i Nieletnich Sądu Rejonowego w Tychach
- PCPR w Lędzinach
- MOPS w Lędzinach
- Świetlica socjoterapeutyczna
- Rodzice oraz wszyscy pracownicy szkoły
Cele Szkolnego Programu Profilaktyki
Celem programu profilaktyki jest przygotowywanie młodego człowieka
do dokonywania właściwych wyborów w życiu. Jest to pomoc w pracy nad samorozwojem
i kształtowaniem systemu wartości uczniów. Działalność profilaktyczna w szkole i placówce
polega na realizowaniu działań z zakresu profilaktyki uniwersalnej, selektywnej
i wskazującej.
Aby osiągnąć ten cel szkoła będzie:
 promować zdrowy, aktywny tryb życia,
 informować uczniów i rodziców o skutkach palenia papierosów, używania
alkoholu, narkotyków, dopalaczy
 uczyć kultury osobistej,
 eliminować wulgaryzmy, propagować kulturę języka,
 podejmować działania przyczyniające się do eliminacji zachowań agresywnych
u uczniów,
 wypracowywać umiejętność podejmowania właściwych decyzji,
 kształtować odpowiedzialność za ochronę zdrowia własnego i innych,
 uczyć umiejętności radzenia sobie ze stresem,
 ćwiczyć zachowania asertywne, empatię,
 wspierać rozwój fizyczny i intelektualny,
 uczyć efektywnego spędzania wolnego czasu,
5









rozwijać zainteresowania uczniów (koła zainteresowań, konkursy, olimpiady),
wzmacniać poczucie własnej wartości, wiary w siebie i swoje możliwości,
ćwiczyć umiejętność komunikacji, wyrażania własnych opinii, przekonań i poglądów,
ćwiczyć sposoby kontroli emocji,
uczyć sposobów rozwiązywania problemów,
kształtować postawy tolerancji, szacunku do drugiego człowieka,
wspierać relacje rodzic - uczeń - nauczyciel, w celu tworzenia właściwego klimatu
szkoły zapewniającego podmiotowość i bezpieczeństwo uczniów, nauczycieli
i rodziców,
rozwijać umiejętności wychowawcze rodziców,
wzbudzać świadomość odczuwania własnych nastrojów, emocji oraz pomagać
w formułowaniu (nazywaniu) ich.
Struktura programu
Program skierowany jest do całej społeczności szkolnej. W szkole realizowana jest
przede wszystkim profilaktyka uniwersalna, której zadaniem jest przeciwdziałanie
zagrożeniom, wspieranie procesu wychowania oraz identyfikacja osób będących w grupie
podwyższonego ryzyka. W przypadku rozpoznania uczniów z grupy drugiej i trzeciej szkoła
(pedagog szkolny) kieruje takie osoby do współpracujących z nią placówek - przede
wszystkim do Poradni Psychologiczno -Pedagogicznej.
Stosowane są następujące strategie:
informacyjne - dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań
ryzykownych i tym samym umożliwienia dokonywania racjonalnego wyboru,
edukacyjne - pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych, społecznych
(umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywania
konfliktów, opierania się naciskom otoczenia),
sytuacyjne - symulowanie lub wykorzystywanie już istniejących okoliczności, przypadków
dla potrzeb wzbudzenia odpowiednich emocji, kształtowania empatii lub też skłaniania
uczniów do refleksji.
Proponowane rozwiązania metodyczne
6
Cechy absolwenta
DBA O BEZPIECZEŃSTWO WŁASNE I
INNYCH
WIE, JAK SIĘ ZACHOWAĆ W SYTUACJI
ZAGROŻENIA – UMIE UDZIELIĆ POMOCY
NIE STOSUJE PRZEMOCY
W ŻADNEJ FORMIE
PRZESTRZEGA OGÓLNIE PRZYJĘTYCH
NORM SPOŁECZNYCH
KONSEKWENTNIE REALIZUJE
WYZNACZONE SOBIE CELE
UMIE PRACOWAĆ W ZESPOLE
Przykładowe tematy zajęć
1. Bezpiecznie spędzam czas w szkole.
2. Lepsza rozwaga niż odwaga.
3. Szkodę łatwo wyrządzić, trudniej naprawić.
4. Bezpieczeństwo na co dzień.
1. ABC udzielania pierwszej pomocy
2. Zanim będzie za późno –
zasady BHP w naszym życiu.
3. Kevin sam w domu – czyli jak uniknąć
zagrożenia, gdy jesteś sam.
1. Jak wyrażać własne poglądy, nie obrażając
innych?
2. Inny nie znaczy gorszy – czyli rzecz o tolerancji.
3. Pozytywne i negatywne emocje – ich wyrażanie
i wpływ na ludzi.
4. Rozwiązywanie konfliktów to trudna sztuka.
1. Z kulturą za pan brat.
2. Wypada, nie wypada – oto jest pytanie.
3. Szanuj bliźniego swego, jak siebie samego.
4. Ty też kiedyś będziesz babcią, dziadkiem.
5. Gdzie szukać pomocy, gdy dzieje Ci się krzywda.
1. Jak wyobrażam sobie moją przyszłość?
2. Marzenia i zainteresowania – jak je realizować?
3. Jeśli nie Oxford – to co?
4. Bez pracy nie ma kołaczy.
5. Czy każdy pomysł musi się udać?
1. Budowanie udanych relacji z rówieśnikami i
dorosłymi.
2. Jak słuchać i być słuchanym?
3. Moje miejsce w grupie.
4. Lider czy szara myszka – kim jestem w klasie?
7
JEST OBOWIĄZKOWY I SAMOKRYCZNY
NIE MA NAŁOGÓW
PROWADZI ZDROWY I AKTYWNY
TRYB ŻYCIA
NIE ULEGA NEGATYWNYM
WPŁYWOM RÓWIEŚNIKÓW
JEST TOLERANCYJNY, OTWARTY
NA POMOC INNYM W POTRZEBIE
JEST ŚWIADOMY ZAGROŻEŃ PŁYNĄCYCH
Z POSTĘPU CYWILIZACYJNEGO
1. Wiem, że potrafię – pokonywanie
własnych słabości.
2. Jak widzę sam siebie, jak mnie widzą inni?
3. Obowiązek … to nie takie trudne.
4. Systematyczność – to się opłaca.
1. Zanim spróbujesz – wpływ używek
na organizm człowieka
(papierosy, alkohol, narkotyki, dopalacze).
2. Dbam o siebie – nie palę.
3. Mój świadomy wybór – życie bez nałogów.
4. Nie daj się wciągnąć!
1. Lepiej zapobiegać niż leczyć.
2. W zdrowym ciele zdrowy duch.
3. Jak zdrowo i aktywnie spędzać wolny czas?
4. Kocham życie – żyję zdrowo.
1. Jak mówić „nie” i nie obrażać?
2. Myślę, więc nie ulegam.
3. Dobrym sprzyjaj, a złych mijaj.
4. Żyję świadomie – nie szkodzę sobie.
1. Tolerancja – trudny wybór.
2. Inni czy tacy sami?
3. Inny wymiar świata.
4. Inny – nie znaczy winny.
1. Zasady internetowej kultury
2. Czy istnieje anonimowość w sieci?
3. Moje prawa – twoje prawa, czyli o
poszanowaniu prywatności.
4. Moje życie bez komórki – czy to możliwe?
5. Nie daj się zwerbować sektom.
Wszystkie wymienione zadania realizowane będą w ramach podstawowych zadań
profilaktyki szkolnej. Zagadnienia programowe mogą ulegać modyfikacji lub poszerzeniu
o zadania wynikające z bieżących potrzeb szkoły. Realizacja programu przebiega na trzech
obszarach działań:
-działania ogólnoszkolne,
-działania wewnątrzklasowe,
-działania indywidualne.
8
Szkoła mając świadomość wagi działań profilaktycznych będzie prowadzić diagnozę działań
wychowawczo- profilaktycznych oraz potrzeb środowiska. W tym celu posłuży się badaniem
ankietowym. Wyniki tych badań będą dostępne dla uczniów, nauczycieli i rodziców.
Strategia działań ma charakter systemowy, a nie jednorazowy. Program akcentuje działania
adresowane do grup niskiego ryzyka (profilaktyka pierwszorzędowa).
Metody i sposoby realizacji:
-zajęcia w ramach godzin wychowawczych,
-zajęcia w trakcie realizacji poszczególnych przedmiotów,
-prelekcje, warsztaty, pogadanki, projekcje filmów, gazetki ścienne,
-rozmowy indywidualne, zajęcia pozalekcyjne (wycieczki, ogniska, koła zainteresowań itp.),
-uroczystości szkolne (dzień sportu, wigilie klasowe itd.), apele okolicznościowe,
-spektakle edukacyjno - profilaktyczne, badania ankietowe.
Współpraca z rodzicami
Szkoła:
 zapoznanie uczniów z opracowanym szkolnym programem profilaktyki,
 dostosowanie tematów z zakresu profilaktyki do pojawiających się problemów
w szkole i w zespole klasowym,
 zaproszenie na zebrania z rodzicami specjalistów z zakresu profilaktyki, którzy
nakreślą rodzicom istniejący problem,
 organizowanie spotkań z Radą Rodziców i trójkami klasowymi
Rodzice:
 współdecydują w sprawach działań profilaktycznych w szkole,
 uczestniczą w spotkaniach organizowanych przez dyrekcję szkoły,
 pomagają i włączają się w organizację imprez klasowych, szkolnych,
 ujednolicają oddziaływania wychowawcze wobec swoich dzieci zgodnie
ze wskazówkami szkoły w trakcie rozwiązywania problemów wychowawczych.
Monitorowanie i ewaluowanie Szkolnego Programu Profilaktyki
Dokonywanie ewaluacji jest niezbędnym elementem każdego programu. Ewaluacja
jest sposobem rozpoznawania i rozwiązywania różnych niejasnych zagadnień, by działania
profilaktyczne były bardziej efektywne. Ewaluacja prowadzona będzie w trakcie roku
szkolnego. W tym celu wykorzystywane są następujące (do wyboru) metody: obserwacja,
ankieta, rozmowy indywidualne i wywiady oraz analiza dokumentów. Wyniki badań
ankietowych staną się podstawą do sformułowania wniosków, które następnie będą
uwzględnione przy opracowywaniu kolejnego programu profilaktycznego.
9