ZZL 1pl-2008.vp

OD REDAKCJI
Od redakcji
Zarz¹dzanie
Od
Redakcji zasobami ludzkimi osi¹gnê³o stan rozwoju okreœlany czêsto jako strategiczne,
miêdzynarodowe zarz¹dzanie zasobami ludzkimi. Rozwój w tym kierunku jest skutkiem
rosn¹cego znaczenia kapita³u ludzkiego jako strategicznego czynnika konkurencyjnoœci
wspó³czesnych organizacji oraz umiêdzynarodowienia gospodarki, w tym rosn¹cej mobilnoœci osób na rynkach pracy. Strategiczny i miêdzynarodowy wymiar ZZL widoczny jest
zarówno pracach teoretycznych, jak i projektach wdra¿anych w praktyce. Zagadnienia te s¹
równie¿ przedmiotem obecnego wydania „Zarz¹dzania Zasobami Ludzkimi”, wpisuj¹c siê
w takie nurty tej dyscypliny naukowej i dziedziny wdro¿eñ praktycznych, jak: miêdzynarodowe porównawcze ZZL i ZZL w przedsiêbiorstwach miêdzynarodowych. Wnosz¹ one
wk³ad w tocz¹c¹ siê dyskusjê na temat konwergencji i dywergencji w tej dziedzinie
zarz¹dzania, choæ nie odnosz¹ siê do tej kwestii w sposób bezpoœredni.
Numer otwieraj¹ dwa artyku³y przedstawiaj¹ce ewolucjê w obszarze funkcji HR,
jaka mia³a miejsce na Wêgrzech po 1990 roku (J. Poóra) i w Estonii po 1991 roku (T. Kaarelsona i R. Alas). Zmiany te zosta³y omówione w szerszym kontekœcie przemian ustrojowych, wprowadzanej gospodarki rynkowej, prywatyzacji i restrukturyzacji przedsiêbiorstw, a co za tym idzie, zmian na rynku pracy. Artyku³ J. Poóra stanowi swoiste
podsumowanie studiów literaturowych dotycz¹cych funkcji HR jako czynnika konkurencyjnoœci w organizacjach biznesowych. Autor, opisuj¹c kilkunastoletnie obserwacje
zmian w tej dziedzinie zarz¹dzania, wyprowadza wnioski dotycz¹ce stanu ZZL na Wêgrzech w pierwszej dekadzie nowego wieku. Z kolei T. Kaarelson i R. Alas, opieraj¹c siê
na wynikach badañ pogl¹dów mened¿erów, przeprowadzonych w 2007 roku, a dotycz¹cych polityki personalnej, praktyk rekrutacyjnych oraz kryteriów selekcji pracowników, jak równie¿ polityki wynagrodzeñ i elastycznych form organizacji pracy w ich firmach, przedstawili wybrane aspekty charakteryzuj¹ce praktyki ZZL w estoñskim sektorze prywatnym.
Problematyka zmian w obszarze funkcji HR prezentowana jest równie¿ w kolejnym
artykule A. Pocztowskiego i B. Buchelt. Autorzy omawiaj¹ aktualne problemy i wyzwania
w ZZL w polskich przedsiêbiorstwach na tle procesów ich restrukturyzacji w okresie po
1990 roku. Podstaw¹ analizy strategii ZZL, roli dzia³ów HR i innych kwestii sta³y siê badania empiryczne przeprowadzone w 2006 roku przez autorów oraz wyniki badañ prowa-
8
Od Redakcji
dzonych w ramach konkursu Lider Zarz¹dzania Zasobami Ludzkimi, organizowanego
przez IPiSS w Warszawie. Uzyskane wyniki badañ potwierdzaj¹ tezê, ¿e w Polsce roœnie
znaczenie zarz¹dzania zasobami ludzkimi. Autorzy stwierdzaj¹, i¿ w przysz³oœci miejsce
i znaczenie funkcji HR bêdzie uzale¿nione od umiejêtnoœci wykorzystania nowoczesnych
technologii w procesie nabywania i wykorzystywania wiedzy niezbêdnej do generowania
wartoœci dodanej dla interesariuszy.
Jedn¹ z kwestii bêd¹cej przedmiotem dyskusji w œrodowisku specjalistów zajmuj¹cych siê ZZL jest zmieniaj¹ca siê rola dzia³u HR. Zagadnienie to stanowi przedmiot kolejnego artyku³u, napisanego przez J. Brandl, M. Fink, S. Kraus. Przedstawiaj¹ oni opracowany na podstawie badañ empirycznych model dzia³u HR. Wyjaœniaj¹c dzia³ania
i kryteria oceny dzia³ów HR, czyni¹ to z perspektywy austriackich mened¿erów wy¿szego
szczebla. Model szczegó³owo opisuje warunki delegowania odpowiedzialnoœci na pracowników dzia³ów HR oraz identyfikuje odpowiednie kryteria u¿ywane przez mened¿erów do ich oceny. Zespala te¿ funkcjonalne i instytucjonalne podejœcie do ZZL i stara siê
wyjaœniæ przyczyny krytyki dzia³ów HR, jaka spotyka je ze strony mened¿erów. Artyku³
wpisuje siê w nurt publikacji o rolach i kompetencjach dzia³ów HR we wspó³czesnych organizacjach.
O ile cztery pierwsze artyku³y traktuj¹ o zmianach w zarz¹dzaniu zasobami ludzkimi
z perspektywy krajów œrodkowoeuropejskich (Wêgry, Estonia, Polska i Austria), o tyle
przedmiotem rozwa¿añ kolejnego opracowania s¹ zmiany obserwowane w ostatnich latach w Japonii. Autorka, A. Szczerbak wychodz¹c od tradycyjnego modelu japoñskiego
ZZL, rysuje nowe tendencje takie, jak: odchodzenie od do¿ywotniego zatrudnienia, podzia³ rynku pracy na czêœæ sta³¹ i peryferyjna. Charakteryzuje tak¿e grupê „wolnych
strzelców” na rynku pracy zwanych „Freeters”, podnosi kwestie spo³eczne starzej¹cego
siê spo³eczeñstwa, zmiany w prawie pracy i zagadnienie równoœci szans na rynku pracy.
W artykule odnosi siê tak¿e do kwestii HR takich, jak: derekrutacja pracowników, wynagrodzenia, czy te¿ ocenianie. Artyku³ wpisuje siê w nurt dyskusji nad wp³ywem globalizacji na zmiany w obszarze funkcji HR.
Kontynuacj¹ w¹tku dalekowschodniego zarz¹dzania zasobami ludzkimi jest, prezentowany w dziale Forum Liderów, wywiad A. Marek z Mutong Ma, chiñskim ekspertem
w dziedzinie kultury organizacyjnej. Wywiad dostarcza ciekawych informacji na temat
zmian kulturowych w chiñskich przedsiêbiorstwa wywo³anych procesami transformacji
gospodarczej i spo³ecznej w tym kraju. Podnosi kwestiê zró¿nicowania kulturowego oraz
wskazuje typowe ró¿nice kulturowe miêdzy firmami chiñskimi i joint venture, firmami pañstwowymi i prywatnymi oraz przedstawia podejœcie do zarz¹dzania zmianami kulturowymi w przedsiêbiorstwach.
W dziale Komunikaty przedstawiamy artyku³ M. Bratnickiego, M. Majowskiej
i J. Stru¿yny na temat relacji miêdzy strategiami przedsiêbiorczoœci a polityk¹ wynagra-
Od Redakcji
9
dzania w przedsiêbiorstwie. Zagadnienie strategicznego zespolenia ZZL, w tym wynagradzania ze strategiami konkurowania przedsiêbiorstw, nale¿y do kluczowych kwestii
w procesie doskonalenia praktyki, jak równie¿ rozwoju teorii. Autorzy formu³uj¹ tezê, ¿e
efektywnoœæ polityki wynagradzania zale¿y od dopasowania strategii, organizacji i otoczenia. Opracowanie to wpisuje siê w nurt strategicznego zarz¹dzania zasobami ludzkimi.
Sygnalizuj¹c treœæ poszczególnych artyku³ów zawartych w tym wydaniu „Zarz¹dzania
Zasobami Ludzkimi”, gor¹co zachêcam do ich lektury w nadziei, ¿e bêd¹ one inspiracj¹
do podejmowania dyskusji naukowej oraz prowadzenia dalszych badañ w tym dynamicznie rozwijaj¹cym siê obszarze miêdzynarodowego i strategicznego ZZL.
Redaktor naukowy numeru
prof. dr hab. Aleksy Pocztowski