marzec 2011 - Staromiejski Dom Kultury

INFORMATOR KULTURALNY STAROMIEJSKIEGO DOMU KULTURY
NR 78/03/2011, www.sdk.pl
WSTEP
,
Spis treści:
O gwarze warszawskiej słów kilka ....................3
Odszczekiwanie ...............................................9
Muzyka jest... ..................................................11
Fotoplastikon ..................................................12
Informacje kulturalne - bieżące imprezy,
wydarzenia, spotkania... .................................13
Dysponenda ....................................................25
Kluby, zajęcia, stałe formy pracy w SDK
Plastyka ............................................................27
Galerie...............................................................27
Muzyka..............................................................28
Edukacja artystyczna.........................................28
Kulturoterapia....................................................28
Dla Seniorów......................................................29
Taniec................................................................29
Literatura........................................................29
Dla dzieci i młodzieży..........................................30
Teatr...................................................................30
Wierszyki dla dzieci .........................................31
O...słupiałam ...................................................32
Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość zmian w programie
(np.: terminu lub godziny rozpoczęcia imprezy, składu zespołów).
W
W
WWW
Polecamy Państwa uwadze...
nasza strona internetowa:
W
Wszystkim Paniom
Składamy
Najserdeczniejsze
Życzenia
www.sdk.pl
Redaktorzy
Rynku
inne Domy Kultury w Warszawie:
www.domykultury.waw.pl
ERRATA:
W tekście artykułu Pana Zygmunta K. Jagodzińskiego pt.:
"Tancerka na różance", opublikowanym w poprzednim
numerze "Rynku" (nr 77/02/2011), wkradł się błąd (str. 3
i 4). Prezydentem m.st. Warszawy (w latach1927-1934)
był oczywiście Zygmunt Słomiński.
Za pomyłkę serdecznie przepraszamy.
Okładka:
Widok na Zapiecek
fot. Piotr Sobieniak
Wyk. fragmenty ilustracji A. Muchy
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
mówiliśmy tak jak całe nasze otoczenie - gwarą.
Nie było w pobliżu wymagających nauczycieli,
rodzice byli zapracowani, dlatego zaraz po
lekcjach zaczynała się laba, czas niefrasobliwej
zabawy i nieskrępowanych rozmów z chłopakami
z okolic ul. Wiatracznej. W ten naturalny i ówcześnie bezrefleksyjny sposób byłem „użytkownikiem"
tejże mowy. Wiele lat później poznałem poglądy
naukowców na temat gwary. O tym jednak nieco
dalej.
Okupacja, straty i zmiany demograficzne Stolicy, boleśnie widoczne po zakończeniu
II wojny światowej, sprawiły, że charakterystyczna, umierająca wraz z dawnymi mieszkańcami przedwojenna mowa warszawska,
obrosła opowieściami, romantycznymi legendami. Opiewana w tekstach i pieśniach, zyskała
przychylność i sympatię kolejnych pokoleń
Warszawiaków.
Przedwojenna gwara warszawska, jej
koloryt, jednoczesna zwiewność i dosadność,
była cechą wyróżniającą „syreni gród" spośród
innych miast Polski.
1. Czym jest gwara? Definicje ogólne.
Mieszkańcy Starówki - Rynek Starego Miasta 31,
ok. 1915 r. [fot. z: "Album starej Warszawy i jej okolic"; pobr.
z: CBN Polona - www.polona.pl]
TADEUSZ DODA
O GWARZE WARSZAWSKIEJ
SŁÓW KILKA
CZĘŚĆ I.
Doczekałem tej szczęśliwej chwili, że
mogę zaprezentować wyniki moich wieloletnich
obserwacji fenomenu gwary warszawskiej.
Przed II wojną światową moi rodzice
mieszkali na Grochowie. Gwarę słyszałem od
dziecka. Dzieciarnia, jak to na przedmieściu,
pochodziła z różnych rodzin: robotniczych,
rzemieślniczych, rodzin handlarzy, a także
pijackich i zwykłych miejskich lumpów. Wszyscy
- Gwara jest terytorialną odmianą języka
narodowego, mową wsi różniącą się cechami
fonetycznymi, morfologicznymi i składniowymi od
języka narodowego.1
- Gwara jest odmianą języka ogólnonarodowego,
różniącą się od niego słownictwem (g. zawodowe)
albo słownictwem i fonetyką (g. ludowe) i jest
podrzędną w stosunku do dialektu.2
- Gwara oparta jest o system języka ogólnego,
a różnice dotyczą słownictwa. 3
- Gwara jest to taki sposób wypowiadania się,
który odbiega od ogólnie przyjętego konwenansu
językowo- stylistycznego.4
Warto zauważyć, że przytoczone
definicje ogólne z uwagi na swą zwięzłość
filologiczną nie uwypuklają kardynalnych różnic
historycznych i społecznych między dwoma
największymi grupami gwar - gwarami ludowymi
(zwanymi zawężająco wiejskimi), a gwarami
miejskimi, do których należy gwara warszawska.
Podstawowymi cechami gwary miejskiej
(odróżniającymi ją od gwary ludowej), które warto
w tym miejscu wymienić, są: otwartość zasobu
słownego, jego dynamika, łatwość słowotwórcza,
zdolność do modyfikacji wraz ze zmieniającymi
1. Encyklopedia Popularna, Warszawa 1982; 2. Mała Encyklopedia Popularna, Warszawa 1959; 3. Bronisław Wieczorkiewicz
„Gwara Warszawska dawniej i dziś”, Warszawa 1966; 4. Witold Doroszewski „Rozmowy o języku” T.IV, Warszawa 1948
3
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
się warunkami (np.: zmianami społecznym miasta, rozrostem aglomeracji, migracją ludności),
sprawność w absorpcji nowo powstałych słów
i zwrotów gwarowych.
2. Cechy i podziały przedwojennej gwary
warszawskiej - w badaniach prof. Bronisława
Wieczorkiewicza 5
Według Prof. B. Wieczorkiewicza,
autora m.in.: "Słownika gwary warszawskiej XIX
wieku", książek: "Gwara warszawska dawniej
i dziś" oraz "Warszawskie ballady podwórzowe:
pieśni i piosenki warszawskiej ulicy", pierwsze
udokumentowane ślady gwary warszawskiej
znajdujemy w sprawozdaniu sądowym (w sprawie kryminalnej dotyczącej kradzieży kieszonkowych) zamieszczonym w „Gazecie Warszawskiej" z 1778 r. Badaniom prof. Wieczorkiewicza
zawdzięczamy również naukowe określenie podstawowych cech gwary warszawskiej, wyróżniających ją z języka narodowego, pod względem
fonetycznym, morfologicznym i składniowym.
Cechy te to m.in.:
1. Zdrobnienia - (dla elegancji) „na śniadanko pił
kawkę, mleczko lub herbatkę, przed obiadkiem
musowo wódeczkę" .
2. Przymilanie - (z wielu powodów) „kochaniuśka", „złocista", „skarbeńku" . Ja w ten
deseń znałem z klatki schodowej młode
małżeństwo które nieustannie na cały głos
awanturowało się i solidnie biło, a w chwilach ciszy
słyszeliśmy jak Puciuś i Puciulka czule szczebiotali.
3. Skracanie - (dla wygody ) „sie - wi", „dobra” zamiast „dobrze”, „tera" - zamiast „teraz” oraz
wiele innych jak choćby: "kiego?"- zamiast „czego
chcesz?” „sie masz?" zamiast „jak się masz?",
„sie robi" itd.]
4. Zamiana liter -ę, -o na -je, lub -e, np.: „Pragie”,
„jade”, „chodze”, „mogie”, „flaszkie”, „derożkie”,
„uwagie” itp.
5. Używanie nagminnie przyrostka -ak: nie
„kurczę” a „kurczak”, nie „prosię” a „prosiak”,
„uczniak”, „dzieciak” itd.
6. Zapożyczenia językowe: - „Panie ober”,
„flacha”, „majcher”, „glanc”, „bajer”, „szlus”,
„konus” itd.
7. Bogactwo określeń jednego przedmiotu,
np.: „głowa” to „pecyna”, „pała”, „globus”, „baśka”,
„melon” itd.
5. Bronisław Wieczorkiewicz „Gwara ...” (ibidem)
4
Młodzi Warszawiacy - 1928 r.
[fot. z: “Tygodnik Ilustrowany” nr 36 z 8 września 1928 r.]
8. Napuszoność: zamiast „Wysoki Sądzie”
używano: „Wysoka Amnestio”, „Szanowna
Instancjo”, „Najwyższa Eksmisjo”, „Kochana
Sprawiedliwości”.
9. Przysięgi były niepodważalne - „niech mnie
świnia powącha”, „niech mnie wesz rozszarpie”,
„jak pragnę czkawki”, „jak Bonie dydy”, „jak
pragnę podskoczyć” i wiele innych, tworzonych
często ad hoc. Pamiętam, że gdy chodziło o sprawy poważniejsze, przysięgający wzmacniał je
powołując się na najbliższych często nieżyjących
lub wręcz fikcyjnych ludzi.
Prof. Wieczorkiewicz uważał również, że
ogólne pojęcie gwary warszawskiej posiada
szereg odcieni, odrębności lokalnych. Podawał
przykłady różnic dla poszczególnych dzielnic:
Woli, Pragi, Czerniakowa i Powiśla. Na Pradze
„twarz” to „macha”, „limuzyna”, „dziób”, „tabela”,
„trója”; na Mokotowie: „cyferblat”, „facjata”,
„kaktus”; na Ochocie: „kula”, „pynio”, „puzon”,
„mazepa”. W jego opisie gwara warszawska, poza
podziałami dzielnicowymi, dzieliła się także na
pięć grup środowiskowych:
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
1. gwara ulicy - uliczników, dorożkarzy,
domokrążców, przekupniów, żebraków,
2. gwara przestępcza - złodziei, szulerów,
oszustów i sutenerów,
3. gwara drobnomieszczańska - rzemieślników,
sklepikarzy, straganiarzy,
4. gwara proletariatu - robociarska, więzienna (!)
i partyjna,
5. gwara inteligencji - szkolna, studencka,
różnych zawodów, prasy.
W tym miejscu chciałbym wyrazić kilka
uwag do opisu zaproponowanego przez prof.
Bronisława Wieczorkiewicza. Z lektury książki
„Gwara warszawska dawniej i dziś" wynika, że
autor w dużej części wiedzę swą czerpał ze źródeł
XIX. wiecznych, a nawet starszych. Szczególnie
widać to w podawanych w książce przykładach:
- „Stary po robocie przyszedł do chawiry,
pochawirował trochę, wetknął dulca w ściboszkę,
pofajczył i chodu - tyle go było. Gnał do knajpy, do
kumplów, bo zakapior był fest. A jak sobie do
stamboli dołożył, bo podskakaniec był, to
wracając draki szukał i w domu odgrywki z całą
famułą uskuteczniał. Żona jednak potrafiła się
zemścić i zakładała wtedy żałobę na garnek.";
- „Andrus lubił ruch w interesie, ale unikał aniołów
i burych bo mogli wpakować do zataja albo mamra
i bez szczekacza, czy najmimordy co zaiwaniał
smrodochodem w sądzie nie da rady".
Podawane przez Wieczorkiewicza
przykłady dotyczą gwary bardzo dawnej. Wydaje
się, że już w latach 40. tych XX w. znaczna część
przytoczonych wyrażeń, zwrotów i słownictwa nie
była używana.
Podziały gwary dokonywane przez prof.
Bronisława Wieczorkiewicza również zasługują
na komentarz, szczególnie, że liczni dziennikarze
pisząc o gwarze warszawskiej, opierają się prawie
wyłącznie na jego pracach. Wymieniają jak
mantrę podziały na gwary dzielnicowe i środowiskowe, nie zastanawiając się nad ich zasadnością. Według nich bardem Czerniakowa był pisarz,
poeta i śpiewak grający na bandżo Stanisław
Grzesiuk, pisarzem Woli Stanisław Dobrowolski
itd. Osobiście do wymienionych podziałów
podchodzę z dużą rezerwą. W mojej ocenie
wydają się one pewną nadinterpretacją wynikłą
z potrzeby naukowego opisu „ulotnego i dynamicznego” zjawiska gwary warszawskiej. Tworzą
nie istniejące w rzeczywistości granice, budując
swoistą wieżę Babel. Wynika z nich (trywializując
nieco), że ulicznik, syn robociarza mówił gwarą
ulicy, a jego ojciec gwarą proletariatu; idąc do
sklepiku w tym samym domu obaj dostawali się
Mieszkańcy Starówki - Wąski Dunaj - 1928 r.
[fot. z: “Tygodnik Ilustrowany” nr 10 z 10 marca 1928 r.]
w szpony gwary drobnomieszczańskiej sklepikarza.
Z analizy wielu tekstów zasłyszanych
(piosenek, opowieści, rozmów i pyskówek w knajpach, na bazarach itp. itd.) i pisanych (miedzy
innymi książek wspomnianych powyżej autorów)
posługujących się gwarą warszawską oraz z obserwacji i doświadczeń mojego życia, wnoszę, iż
zawsze miałem w całym mieście, w rozmowach
z ludźmi z różnych dzielnic i środowisk, kontakt
z jedną gwarą. Choć nie jest to dowód sensu
stricte naukowy, to przy swoim zdaniu pozostanę.
Wydaje się, że lokalne różnice w słowach i zwrotach raczej poszerzały istniejący,
zrozumiały dla wszystkich (bez względu na
lokalizację) zasób gwary, nie czyniąc go dzielnicowo zamkniętym. Dynamizm i rozwojowość gwary
nie pozwalała jej okopywać się terytorialnie, czy
społecznie. Gdy chłopak z Pragi został
ostrzeżony, że „zaliczy w puzon” na Grójeckiej, to
z pewnością wiedział, że trzeba chwilkę odczekać
by nie dostać w „dziób” wybierając się z wizytą do
cioci mieszkającej na Ochocie.
Czy wobec tego nie było żadnych różnic
między dzielnicami, grupami społecznymi i środowiskami? Oczywiście, że były, ale moim zdaniem
5
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
raczej nie na tle językowym lub mówiąc inaczej:
różnice w słownictwie gwarowym nie były tak
duże, by w praktyce można było wyróżniać
odrębne gwary dla dzielnic. Gwara była po prostu
ogólno warszawską mową plebsu (miejskiej
biedoty).
Różnice mogły się uwypuklać tam, gdzie
w grę wchodziły ważne grupowe interesy.
Dzielnice o których wspominał profesor (Wola,
Praga, Czerniaków, Powiśle) zamieszkiwała
w dużej części ludność uboga a także miejskie
męty. Stanowili oni często środowiska dość
hermetyczne, mające swoje interesy, określone
zasięgi działania. Nie lubili konkurencji, wścibstwa
i obcych, a szczególnie policji. Gwara była bardzo
dobrze funkcjonującym i zrównoważonym gwarantem zarówno porozumienia, jak i odróżnienia.
Sławna „Krwawa Wola" miewała jakieś
sprawy na targowisku końmi na Ochocie, co z całą
pewnością mogło nie podobać się miejscowym.
Z „Krwawą Wolą" konkurowały nie mniej krwawe
kiepsko oświetlone zaułki Powiśla, czy Czerniakowa. Ogromną sławą i szacunkiem cieszyły się
liczne „Pekiny". Na Pradze mało kto zapuszczał
się na Pelcowiznę, czy dalej na północ do osiedla
zamieszkałego przez szemrane towarzystwo aż
na Annopolu, a tylko swojak mógł odwiedzać
opryszków z „Polusa". Porachunki załatwiano
bójkami, nieraz krwawymi. To samo dotyczyło
Powiśla i Czerniakowa. Do dziś jeszcze, tak
rozliczają się na Pradze. Porachunki między
dzielnicami załatwiano szybko i skutecznie nie
fatygując („szanownych”) władz. Takich naturalnych rozliczeń dokonywano w razie zatargu
między mieszkańcami sąsiednich ulic, a nawet
domów. Pyskówki (oczywiście gwarą), awantury
i bijatyki wybuchały nieraz z błahych powodów,
np.: ja pochodząc z Grochowa dostałem tęgie
lanie od chłopaków na Powiślu przy ul. Rozbrat,
bo po pierwsze: przybyłem z innej dzielnicy, po
drugie: przyszedłem do zamieszkałej na ul. Przemysłowej najładniejszej 12. latki, która była ich
dziewczyną. Od jeszcze boleśniejszych skutków
międzydzielnicowej konkurencji uratowała mnie
(niestety, już po zdemolowaniu mi facjaty)
częściowo sama zainteresowana (Basia),
a częściowo fakt, że była moją cioteczną siostrą.
3. Uzupełnienie opisu przedwojennej gwary
warszawskiej.
Myśląc o Warszawie z mojego dzieciństwa - tej tuż przedwojennej i okupacyjnej przed oczami duszy przepływają mi oderwane
6
Młody warszawski gazeciarz - okres okupacji
w czasie II wojny światowej [fot. poch. z wystawy:
"Warszawa w obiektywie nieznanego Niemca w latach
okupacji (1940) 1943 - 1944", Archiwum Państwowe m.st.
Warszawy; pobrano z : www.warszawa.ap.gov.pl]
obrazy zdarzeń i ludzi, niczym sceny starego filmu
dźwiękowego. Wyłaniają się z nich pewne cechy
gwary wymykające się naukowym rozważaniom.
Słysząc rozmowy na ulicy, w tramwajach, na
bazarach (czasami odwiedzałem handlujące
kapeluszami ciocie w budce na Bazarze
Różyckiego) - wyczuwało się u rozmówców:
1 - fantazję, 2 - dowcip, 3 - dynamizm
uczuciowy, 4 - trafność spostrzeżeń i określeń
wzmacniających wypowiedzi, 5 - pomysłowość w obrazowym opisie, zależną tylko od
„inwencji twórczej" rozmówców (nie byli oni
skrępowani żadnym obowiązującym słownictwem, wszyscy dobrze rozumieli o co chodzi,
jeśli ktoś mówił „zakuta pała", a inny „tępy łeb",
czy „pusty globus"; podziały dzielnicowe
oczywiście miały w Warszawie miejsce i były
często bardzo ostre, ale nie zaburzały płynności
i jasności komunikacyjnej gwary).
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
Choć rodowód gwary warszawskiej
wyprowadza się często (wg. mnie niefortunnie )
z żargonu przestępczego XVIII wieku, to XIX.
i XX. wieczna gwara warszawska nie miała cech
hermetycznej mowy opryszków. Jej miejsce
znajdowało się między żargonem kryminalistów,
a językiem narodowym. Była językiem potocznym, modyfikowanym i urozmaicanym doraźnie,
w zależności od pomysłowości rozmówców. Był
to bardzo żywy język słabo obytego z pismem
pospólstwa miejskiego, nie mającego pojęcia
o dyscyplinie i prawidłach języka. Nie można
zapominać, że gwara warszawska była wyłącznie
językiem mówionym, nigdzie nie zapisywanym.
Gwary zapisać się nie da, ponieważ pod piórem
momentalnie kostnieje. Z tego też powodu nie
było żadnego słownika tej gwary! Po wojnie
próbowano taki słownik tworzyć z bardzo
mizernymi skutkami. Na przykład warszawski
muzyk, znawca folkloru, drobiazgowy zbieracz
Stanisław Wielanek wymienił w swej książce
o przedwojennych kabaretach6 około 240 określeń w gwarze warszawskiej, inni badacze podają
znacznie mniej i na koniec - autorowi udało się
zebrać tylko 80 haseł, a bez wątpienia wyrażeń
gwarowych były tysiące.
Kilka cech uzupełniających jakościowy
opis gwary warszawskiej:
I. Gwarą warszawską mówili prości ludzie - nie
dotyczyła ona arystokracji, inteligencji i wykształconego mieszczaństwa. Każda z tych warstw
miała ambicję mówienia piękną narodową
polszczyzną. Środowiska te starały się być jak
najwytworniejsze nie tylko w mowie, ale i w sposobie życia. Wyjazdy „do wód", zainteresowania
literaturą, sztuką, muzyką były wzorem dla reszty
społeczeństwa. Gwara nie miała wstępu do szkół
i biur. We wszystkich szkołach w Warszawie
szczególny nacisk kładziono na czystość języka.
Poprawne wyrażanie się wpływało na ocenę
uczniów. Więcej. W większości zakładów pracy
zwracano uwagę na poprawne wyrażanie się.
Przestrzegała czystości języka prasa, literatura,
rozwijające się radio. Ale tam gdzie zabraniają rodzi się opór. Gwara była w nieustannym
konflikcie z poprawną polszczyzną ponieważ
z punktu widzenia naukowców, uważana była za
chwast językowy, kaleczenie języka, niechlujną
mowę. To szczera prawda, ale chwast językowy
był giętki, kwiecisty i pełen optymizmu czego
o poprawnej polszczyźnie w takim stopniu
powiedzieć się nie da. Tymczasem w XIX i XX
wieku do miasta napływało wielu ludzi szukających pracy (zaborcy znieśli pańszczyznę)
Banknot 500 zł z 1940 r. - “Góral” [ze zbiorów autora]
a także osobników pragnących lekkiego życia.
Zaludniali tanie przedmieścia wtapiając się
w miejscową ludność mówiącą gwarą. Jej
twórcami byli więc coraz liczniejsi mieszkańcy
ubogich przedmieść, którzy niezbyt różowe życie
okraszali kwiecistą, pełną polotu mową.
II. Gwara Warszawska to mowa lekka,
fantazyjna, dowcipna i tworzona na bieżąco
w miarę zmian zachodzących w mieście.
III. Wyrażała sowizdrzalską filozofię życiową
„śmierć frajerom", „spokojna Baśka", „mowa
trawa", „nie masz cwaniaka nad Warszawiaka",
"na frasunek dobry trunek", „trzymaj fason", „raz
kozie śmierć", „bujaj się Fela bo jutro niedziela"
itd.
IV. Miała swój akcent i melodykę - Warszawiaka
bezbłędnie poznawano w całym kraju po
zawadiackiej mowie. Często miejscowi mówili:
„O, przyjechały warszawskie cwaniaki". Otóż
akcent przeważnie padał na ostatnią sylabę. To
nadawało mowie zadziorność i zawadiackość,
którą każdy łatwo rozpoznawał. Warszawiak
akcentu uczył się mimowolnie od dziecka. To się
miało jak nos i uszy. Z doskonałym akcentem warszawskim śpiewał piosenki Jarema Stępowski.
V. Idealnie nadawała się do „artystycznych"
pyskówek.
Bywało, że dwie „damy" na podwórku wyzywały
się „od rozmaitych”, a wygrywała ta, której
wiązanka była bardziej dosadna, zgryźliwa,
dowcipna i przekonująca bez względu na rację.
Darły się na całą kamienicę więc sąsiedzi słuchali
zza firanek, pokładając się ze śmiechu i oceniając
fachowo, która jest lepsza. Miałem zaszczyt mieć
znajomych klnących ciurkiem przez 15 minut bez
powtarzania epitetów.
VI. Gwara w zasadzie prosta i szczera,
określała zjawiska bez niedomówień.
Wyśmiewała „drętwą mowę". Niewiarygodnemu
gadaczowi mówiono: „Picu, picu mój dziedzicu”,
„wodolej” itp. O jakiejś poprawności nie było
7
WARSZAWSKIE CIEKAWOSTKI
Jazda "dzyndzajem” na “cycku" - okres okupacji [fot.
poch. z wystawy: "Warszawa w obiektywie nieznanego Niemca
w latach okupacji (1940) 1943 - 1944", Archiwum Państwowe
m.st. Warszawy; pobrano z : www.warszawa.ap.gov.pl]
mowy, ale też nie była wulgarna, bo dosadnych
słów używała z umiarem, w razie potrzeby. Nie
miała na celu rzucania mięsem na prawo i lewo.
Była mową, a nie przekleństwami.
VII. Gwara warszawska była w pewnym sensie
elegancka i wykwintna o czym wspominałem
przy okazji przedstawiania cech gwary prof.
B. Wieczorkiewicza. Zdrobnienia i napuszoność
mogą świadczyć o tęsknotach do świata lepiej
urodzonych, bycia pięknym, młodym i bogatym.
Przejawiało się to nieraz w sposób śmieszny,
naiwny i przesadny, ale właśnie w tym tkwił urok
i niewątpliwy czar gwary, ponieważ główny cel był
szlachetny i romantyczny. Właśnie to urzekało
pisarzy, artystów kabaretowych, poetów.
Śmieszna elegancja połączona z niefrasobliwością językową jeszcze przez długie lata będzie
wywoływać tęskne westchnienia. Mowę warszawskiej ulicy cechowała swoista ambicja
intelektualna działająca na wyobraźnię. Tym stanowczo różniła się od żargonu przestępczego, ale
i od gwary ludowej.
8
VII. Najważniejsze: W gwarze nie było stałych
nazw, wyrażeń, pojęć. Podlegała ustawicznym
zmianom wraz ze zmianami mody, warunków
życia i otoczenia. To nieustanna improwizacja,
wręcz prowizorka językowa.
Gwara warszawska jest jak rzeka - zmienia się
wraz ze zmianami miasta i warunków życia w nim.
O nietrwałości pojęć gwarowych niech świadczą
następujące przykłady:
- w czasie II Wojny Światowej, w okupowanej
Warszawie używano określeń: „twarde” (złote
monety), „miękkie” (pieniądze papierowe),
„świnki” (złote monety carskie), „góral” (500 zł
z podobizną Górala), „szczekaczki” (głośniki
niemieckie na słupach), „łapanka”, „kocioł”,
„wsypa”, „budy” (samochody do przewozu
złapanych), „rozpylacz”, „szafa”, „krowa”, „gruba
Berta” - (sprzęt wojskowy, używany do tłumienia
Powstania Warszawskiego); w krótkim czasie po
wojnie słowa te zniknęły, wyszły z użycia wraz
z przedmiotami które określały. Gwara jednak
nadal istniała i tworzyła nowe powojenne
określenia np.: „bikiniarz” lub „bażant” czyli
modniś czesany w piramidalną plerezę,
utwardzaną brylantyną, w czapce „oprychówce”,
w spodniach - „pijawkach” i „butach na słoninie”,
chodził z „cizią”, która nosiła pończochy ze szwem
na podwiązki i oboje „szpanowali frajerom”.
Dawne tramwaje, od dzwonienia nazywano
„dzyndzajami”, miały bufory, czyli „cycki” lub
„ogony” na których tacy jak ja jeździli „na gapę”
całkiem wygodnie stojąc nieraz na jednej nodze.
W godzinach szczytu tramwaje jak juczne woły
obwieszone były „winogronami” - czyli pasażerami wiszącymi na stopniach. Czasami w zimie,
jak ręce zmarzły części winogrona spadały na tory
lub jezdnie i nieraz ktoś zginął. Pewnego dnia
pojawiły się zamykane tramwaje i diabli wzięli
tramwajowe nazewnictwo. [Koniec części I. CDN]
Tadeusz Doda
TPW Oddział Stare Miasto
Tadeusz Doda - ur. 1934 roku, jako pierwsze dziecko
mechanika fabryki "Perun" mieszczącej się na
warszawskim Grochowie. Pracował m.in. jako: górnik,
technik mechanik, oficer WP, prawnik. Ukończył
Wydział Prawa UW. Z zamiłowania turysta. Od lat 50.
tych pisze również wiersze. Gwarę warszawską zna
od najmłodszych lat, acz intensywnie interesuje się nią
od początku lat 90. tych. Od 2002 roku jest członkiem
Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, obecnie w Oddziale Stare Miasto TPW.
ZWYCZAJE
Tekst pochodzi z: "Tygodnik Ilustrowany" nr 68 z 1860 r.
[30.12.1860 - 12.01.1861; pisownia oryginalna]
ODSZCZEKIWANIE.
Była to kara za potwarz. Statut wiślicki
już o niej mówi, a zatem znaną jest od czasów
piastowskich. W ogóle nasi przodkowie słowa
potwarcze, jako obelżywe, uważali za daleko
cięższe i dotkliwsze od poniesionych ran. Kmieć
czy szlachcic polski w tem pojęciu zawsze się
godzili. Rana się zgoi, ale słowo nie, było i jest
odwiecznem narodowem przysłowiem, tak
szlachcica jak chłopa. Nasze prawowierne
Mazury, w obrzędowej pieśni wielkanocnej, do
dziś dnia śpiewają: Gorsze słowy zełżenie, niżli
kijem uderzenie. W myśl tej zasady uświęconej
w narodzie, statuta srogą naznaczały karę
odszczekiwania, za potwarz rzuconą czy na
matkę czyją, czy niewiastę, za niedowiedziony
zarzut nieszlachectwa, lub za obelżywe słowa.
W dziejach naszych rozgłos temu
zwyczajowi prawnemu dała królowa Jadwiga.
Gniewosz z Dalewic, pierwotnie powiernik
młodej królowej, popierający związek jej z
Wilhelmem, następnie zyskawszy całe zaufanie
Jagiełły, siał niezgodę małżeńską podłemi
plotkami, w ostatku zaś oczernił Jadwigę
o zbrodnicze stosunki z Wilhelmem, jakoby
ukrywającym się dotąd w Krakowie. Nieszczęśliwa szesnastoletnia królowa, obrażona w swej
godności, zażądała publicznego sądu i ukarania
potwarcy. Będąc wolną podług prawa od osobistego stawania przed kratkami, wybrała na
pełnomocnego zastępcę kasztelana wojnickiego
Jaśka z Tęczyna, zacnego i powszechnie
wielbionego starca. Królowa złożyła przed nim
uroczystą przysięgę swej niewinności. Jaśko
z Tęczyna, na tej zasadzie, mógł sam zaprzysiądz przed wybranym sądem. W pierwszych
dnia sierpnia 1387 roku naznaczono rok sądowy
w Wiślicy. Królowa Jadwiga, używając prawa
zacnej szlachcianki, zapozwała Gniewosza
o potwarz czci niewieściej. Jaśko z Tęczyna
przywiódł z sobą dwunastu zbrojnych szlachtyrycerzy, na poparcie swej przysięgi, i gotowych
sądem Bożym (pojedynkiem z kolei z potwarcą)
bronić niewinności młodej królowej. Potężnym
głosem sędziwy Jaśko z Tęczyna zaskarżył
przytomnego Gniewosza: „jako nikczemnym
umysłem i kłamliwemi usty, zelżył przed królem
jegomościa czyste łoże i niepokalaną niewin-
Obraz Józefa Simmlera, „Przysięga królowej Jadwigi”
(1867). Królowa Jadwiga, składa przysięgę na Ewangelię,
zaświadczając o swej wierności. Klęczy przed kasztelanem
wojnickim - Jaśkiem z Tęczyna. Świadkami tego wydarzenia
są: Piotr Wysz - kanonik krakowski, kanclerz dworu królowej
oraz oszczerca, “potwarca” dobrego imienia królowej Gniewosz z Dalewic.
ność jego małżonki. Skoro sędziowie zażądają,
będą złożone dowody ku oczyszczeniu sławy
królowej. On zaś, jej rzecznik, domaga się
nawzajem, aby złośliwy donosiciel został zmuszony do odwołania."(*)
Gniewosz upadł na duchu. Słowa
sędziwego Jaśka jak grom nań uderzyły. Groźne
oblicza dwunastu rycerzy w polnych zbrojach,
gotowych do wystąpienia w szranki i walczeniu
w obronie Jadwigi, odrętwiły mu język. Daremnie
wzywali go sędziowie po kilkakroć do przemówienia: drżące od przestrachu wargi, spuszczone oczy ku ziemi, twarz wybladła, żebrały
niemą prośbą o łaskę.
Nie mogąc trybunał wydobyć jednego
słowa z Gniewosza na obronę, przystąpił do
wyroku. Uznano go winnym potwarzy czci niewieściej i skazano podług statutu na karę sześćdziesięciu grzywien i odwołanie zakończone
formułą: zełgałem jako pies.
9
ZWYCZAJE
Królowa Jadwiga została uznana i ogłoszona czystą i niewinną, wolną od wszelakich
podejrzeń.
Nikczemny Gniewosz musiał natychmiast uczynić zadość wyrokowi. W obec
sędziów, Jaśka z Tęczyna, dwunastu rycerzy
i tłumu zebranego, wlazł pod ławę sądową
i ozwał się ztamtąd w głos, że wszystko co
o królowej prawił, było fałszem wierutnym.
Zakończył słowami: skłamałem jako pies, i zaszczekał potrzykroć z pod ławy.
Ten sam obrzęd prawny, blizko w cztery
wieki później szczegółowo opisany, mamy
nadesłany nam przez badacza naszego Józefa
Szaniawskiego, archiwistę akt dawnych w Kaliszu.
„W sprawie sławnego Mateusza
Czartoryskiego, burmistrza kaliskiego, powoda
przeciwko Wojciechowi Kowala, krawcowi
miasta Kalisza o obelgi, ostatni wyrokiem grodu
kaliskiego w poniedziałek przed świętą Katarzyną panną i męczenniczką w r. 1633 wydanym
skazany został na karę 40 grzywien na szpital
świętego Ducha kaliski i na odwołanie posądzenia swego."
Wyrok ten, który zaraz obwiniony
wypełnił w obec sądu i zebranego grona, brzmiał
w następujących słowach:
„Ja, Wojciech Kowala, zeznawam, żem
z uporu, rozpustnie, a niewstydliwie słowy
zelżywemi i bardzo uraźliwemi, na dobrą sławę
pana Mateusza Czartoryskiego; burmistrza
kaliskiego, nastąpił niewinnie i tom mu zadał,
czego nigdy dowieść me mogę. Tedy teraz przed
temi trzema porządkami i przed wszystką
rzeczpospolitą, jawnie i głośno, tak jako mi
dekretem urzędowym nakazano, wyznawam że
cokolwiek mówiłem, teraz tę mowę moję
wszystką rewokuję w gębę swoję biorąc, i to com
mówił, mówiłem źle, a nie cnotliwie. Szczekałem
jako pies, i teraz odszczekuję: Ham! Ham! czego
serdecznie żałuję."
Ostatni wyrok odszczekiwania znany
nam, wydał trybunał koronny w r. 1660, za
uczyniony zarzut szlachcicowi polskiemu nieszlachectwa, którego potwarca dowieść nie
mógł.
Akademia
Stroju
Dawnego
17marca
godz. 18.30
Sala Kameralna SDK
„Rozważni i romantyczni.
O modzie okresu biedermeieru”
Wykład poprowadzi: Monika Janisz
K. Wł. W.
[Kazimierz Władysław Wójcicki]
* K. Szajnocha, Jadwiga i Jagiełło. T.3, str.219
wyk. il.: Paul Iribe "Les Robes de Paul Poiret” - 1908
10
ZAJECIA
UMUZYKALNIAJACE
DLA NAJM£ODSZYCH
,
,
MUZYKA JEST...
Te słowa Edwina Gordona, muzyka
i pedagoga, twórcy Teorii Uczenia się Muzyki
inspirują wiele osób na całym świecie do podejmowania pracy z najmłodszymi dziećmi (od
chwili narodzin, a nawet wcześniej), by poprzez
pokazywanie świata muzyki w bliski i zrozumiały
dla dzieci sposób wpływać na ich pomyślny
rozwój emocjonalny, ruchowy i intelektualny,
oraz pomagać rodzicom i dzieciom przeżywać
wspólną radość i inspiracje z kontaktu ze
światem dźwięku i rytmu.
W SDK od dwóch lat odbywają się zajęcia umuzykalniające dla najmłodszych dzieci,
ubogacone kilka razy w roku szczególnym
spotkaniem z młodymi muzykami (czasem są to
Fotografie: Anna Popławska
„Muzyka jest czymś specyficznym dla
ludzkości. Tak jak inne sztuki, jest ona podstawą
ludzkiego rozwoju i egzystencji w takim stopniu
co język.”
muzykujący rodzice), którzy grają, śpiewają i bawią się rytmizowanymi tekstami razem ze swymi
najmłodszymi odbiorcami.
W ostatnim koncercie, który odbył się
5 lutego 2011 r. udział wzięli Ewa Bargiel skrzypce oraz Michał Własnowolski - fortepian,
instrumenty perkusyjne, kazu.
Gordonowskie śpiewanki i rytmiczanki
prowadzi autorka niniejszych słów.
Katarzyna Mazur
11
FOTOPLASTIKON
Nasze “Abbey Road” przy ul. Sanguszki? Rzeźby “Rozdroże 2010” Magdaleny Abakanowicz - fot. P.Sobieniak
12
Informacje kulturalne
Bieżące wydarzenia, koncerty
imprezy, spotkania
tel. (22) 831-23-75
www.sdk.pl
MuZyKA
TeaTR
PLASTyKA
TANieC
GALERie
LITERATURA
EDUKAcjA
dLA DzieCi
i młOdziEży
Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość zmian w programie
(np.: terminu lub godziny rozpoczęcia imprezy, składu zespołów).
WYSTAWY
INFORMACJE KULTURALNE
INFORMACJE KULTURALNE
GALERIA PROMOCYJNA
ANDRZEJ OWSIŃSKI
NIKT NIE BĘDZIE Z TEGO STRZELAŁ
Otwarcie: 2 marca 2011 godz. 18.00
Wystawa czynna: od 2 marca do 3 kwietnia 2011 r.
ANDRZEJ OWSIŃSKI - ur. 1976 r. W 2001 roku praca dyplomowa na
Wydziale Biologii UW o ekologii i zachowaniu derkaczy. W latach 2005 2010 studia na Wydziale malarstwa ASP w Warszawie. Dyplom w 2010
roku w pracowni malarstwa prof. Krzysztofa Wachowiaka. Nauczyciel
biologii w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum.
Wybrane wystawy:
2005 - obrazki, Galeria Kawiarnia, ul. Radna, Warszawa,
2009 - Noc malarzy, zbiorowa, Warszawa,
2010 - Noc malarzy, zbiorowa, Fabryka Czekolady, Warszawa,
- „Wędrowali szewcy przez zielony las”, Kawiarnia Ogrody, Warszawa,
- „ Coming out” , Najlepsze Dyplomy ASP 2010, Warszawa, Lotnisko
Chopina, Terminal A,
- Dyplomy ASP 2010, ul. Lubelska 30/32, Warszawa.
Galeria Promocyjna - II piętro SDK, od wtorku do soboty: 11.00-18.00, w niedzielę: 13.00-17.00
GALERIA WYJŚCIE AWARYJNE
BAJKI MIĘDZYKULTUROWE
Wystawa od 1 do 7 marca 2011 r.
Wystawa prac plastycznych jest efektem programu edukacji kulturalnej
zatytułowanego "Bajki międzykulturowe. Poznanie różnorodności kultur wprowadzeniem do
rozumienia otaczającego świata.", prowadzonego w SDK od października 2010 r. Wystawa jest
zapowiedzią książki wieńczącej program, której promocja odbędzie się w kwietniu 2011 r.
KARMA FRYC
fotografie
Wystawa od 8 do 31 marca 2011 r.
Karma Karolina Fryc - operator i fotograf. Studentka Wydziału Operatorskiego PWSFTviT w Łodzi.
Studiowała fototechnikę w Studium Fototechnicznym w Warszawie (2006-2007) oraz fotografię
w Warszawskiej Szkole Filmowej (2004-2007). Mieszka na warszawskiej Pradze.
Galeria Wyjście Awaryjne - Parter SDK, codziennie: 9.00-21.00. Kurator Galerii: Tomasz Świtalski.
14
AKADEMIA STROJU DAWNEGO
Zapraszamy w czwartek, 17 marca, o godz. godz. 18.30
do Sali Kameralnej (wstęp wolny) na wykład zatytułowany:
ROZWAŻNI I ROMANTYCZNI. O MODZIE OKRESU
BIEDERMEIERU.
EDUKACJA
INFORMACJE KULTURALNE
KULTURALNE
INFORMACJE
Wykład poprowadzi: MONIKA JANISZ - historyk sztuki, pracownik Kolekcji Tkanin Muzeum Narodowego w Warszawie.
KWARTET WILANÓW
Staromiejski Dom Kultury zaprasza w dniu 3 marca 2011 roku, o godz. 19.00
do Sali Galerii (wstęp wolny) na koncert muzyki kameralnej:
MOUNTROYAL UNIVERSITY W CALGARY
GOŚCIEM STAROMIEJSKIEGO DOMU KULTURY
KONCERT
Modę lat 1815-1848 kształtował zarówno mieszczański biedermeier,
jak i artystyczny romantyzm. Ubiory z tego okresu nosili bohaterowie komedii Aleksandra Fredry,
powieści sióstr Brontë czy Elizabeth Gaskell. Moda ta łączyła w sobie praktyczność i wygodę z
fantazją i ekstrawagancją. Po bieli, która dominowała w kobiecych sukniach od końca XVIII do
początków XIX w., przywróciła do łask kolory i desenie na tkaninach. Do dziś zaskakują one
śmiałością zestawień barwnych i interesującym wzornictwem.
13 marca 2011 r., o godz. 16.00, w Sali Klubowej SDK odbędzie się spotkanie twórców,
współtwórców, aktorów i sympatyków dawnego STS-u (Studenckiego Teatru
Satyryków).
KLUB MAŁYCH PIANISTÓW
W dniach 14-19 marca 2011 roku (w poniedziałek, środę, piątek o godz. 18.00) w Klubie
Małych Pianistów odbędą się "Małe Koncerty", podczas których dzieci mające danego
dnia lekcję zagrają dla swoich kolegów i rodziców program zeszytów na fortepian
Sh.Suzuki. Koncerty mają na celu prezentację dokonań edukacyjnych dzieci oraz
umuzykalnianie rodziców, przez angażowanie w muzyczne zadania stawiane ich
pociechom.
KLUB SDK
SPOTKANIE STS-owców
SPOTKANIE
Gospodarzem wieczoru będzie Kwartet Wilanów:
Tadeusz Gadzina - I skrzypce, Paweł Łosakiewicz - II skrzypce,
Ryszard Duź - altówka, Marian Wasiółka - wiolonczela
15
TANIEC
INFORMACJE KULTURALNE
TECHNIKA TAŃCA WSPÓŁCZESNEGO
Choreograf Rafał Dziemidok wraz z zespołem profesjonalnych tancerzy z Grupy
Artystycznej Koncentrat zaprasza na warsztaty (od stycznia do czerwca 2011 r.)
z techniki tańca współczesnego (wszystkie poziomy zaawansowania). Spotkania mają
charakter otwartych 2-godzinnych warsztatów. Poza gospodarzem, instruktorem
Rafałem Dziemidokiem, zajęcia będą prowadzone przez zaproszonych do współpracy
zawodowych tancerzy z kraju i gości z zagranicy.
Terminy: czwartek i piątek, godz.: 10:00-12:00, cena: 25 zł za pojedyncze zajęcia,
KARNET miesięczny 200 zł, miejsce: Studio Tańca FREE ART FUSION Warszawa,
ul. Miedziana 11, I piętro, sala B.
Szczegółowe informacje i zgłoszenia: Marta Zientkowska, tel. 501-075-833,
e-mail: [email protected]
Produkcja: STAROMIEJSKI DOM KULTURY, organizacja: Grupa Artystyczna KONCENTRAT .
Organizator zastrzega sobie możliwość dokonywania zmian w programie warsztatów
RAFAŁ DZIEMIDOK - TANCERZ, CHOREOGRAF
27 marca 2011 r. , o godz. 19.00 Grupa Artystyczna KONCENTRAT wystąpi
w “Stara Mestna Elektrarna - Elektro Ljubljana” w Ljubljanie (Słowenia) ze spektaklem
KRA
choreografia i taniec: Rafał Dziemidok, światło: Ewa Garniec,
współpraca artystyczna i koncepcyjna: Nicole Seiler
Występ w ramach Aerowaves Spring Forward [www.aerowaves-springforward.org]
www.koncentrat.com
ZESPÓŁ TAŃCA DAWNEGO „PAWANILIA”
W dniach 11-13 marca 2011 r. instruktorki Zespołu Tańca Dawnego "Pawanilia" - Sylwia
Majewska i Katarzyna Mazur poprowadzą kurs tańca renesansowego dla zespołu
"Gratia Iuvenis" z Nowej Dęby (miejsce kursu: Nowa Dęba, ul.Leśna 25/1).
Odbyło się: Znany wszystkim incydent z bajki
o Kopciuszku pokazuje, że pantofelek balowy (który
winien być nie tylko piękny, ale i wygodny, by co najmniej
do północy bal w nim przetańczyć) jest sprawą bardzo
istotną i tak naprawdę, wokół niego cały bal się kręci.
Tak też działo się na balu, który miał miejsce 5 lutego
2011 roku w Staromiejskim Domu Kultury. Zespół
Tańca Dawnego „Pawanilia” zaprosił wiele pięknych
balowych pantofelków, by po odtańczeniu kontredansów
i kadryli, polek i walców poddały ocenie swą urodę i wytrzymałość. Zwycięskie pantofelki wyłoniono. Oby przyniosły szczęście podobnie jak
kryształowy pantofelek Kopciuszka.
16
KONCERTY
INFORMACJE KULTURALNE
KULTURALNE
INFORMACJE
SCENA PIĘTRO WYŻEJ
Zapraszamy w sobotę, 5 marca 2011 r. o godz. 19.00
do Staromiejskiego Domu Kultury (Sala Kameralna) na
“STUKU PUKU KONCERT”
AGNIESZKI GROCHOWICZ
Agnieszka Grochowicz - Wokalistka, autorka tekstów
piosenek oraz muzyki. Stypendystka Miasta Krakowa,
laureatka licznych festiwali piosenki. Jako autorka tekstów
dotychczas napisała piosenki z kompozytorami:
Zygmuntem Koniecznym, Januszem Grzywaczem, Ewą
Kornecką, Jerzym Satanowskim, Aleksandrem Brzezińskim, Mariuszem „Oziem” Orzechowskim. Ma na koncie
m.in.: pierwsze miejsce na Alternatywnej Liście Przebojów
Radia Kraków oraz na liście Studenckiego Studia
Radiowego Egida z Katowic z autorskim utworem
„Kołysanka Niestosowne Sny”, a także udział, ze swoimi
piosenkami, w licznych audycjach radiowych w tym: w Trójce, Radio Kraków, Radio Lublin.
Agnieszce Grochowicz towarzyszą znakomici muzycy:
Vitaliy Ivanov - saksofony oraz Jarosław Olszewski - piano.
Bilety w cenie 20 zł dostępne na godzinę przed koncertem. Bilety można rezerwować pod nr. tel.
(22) 831 23 75. Strona internetowa Sceny Piętro Wyżej: www.scenapw.sdk.pl
BLUES NA NIEDZIELĘ
13 marca 2011 roku, o godz 19.00 zapraszamy
do Sali Kameralnej Staromiejskiego Domu Kultury:
Ich muzyka to radość i pasja w jednym. Rytm gitary akustycznej
Błażeja Pawliny przeplatany jest pełnym melodii śpiewem
Małgorzaty Werbińskiej. Niezależnie od gatunku, w którym się
poruszają, słuchacz może w ich utworach odnaleźć ukojenie,
euforię, nostalgię i mnóstwo energii. W śpiewie Małgosi słychać
bluesa (wszelkie jego odcienie), swing oraz muzykę gospel.
Wspólnie sięgają po takie gatunki jak: delta blues, folk, elementy
jazzu, muzyki etnicznej i transowej, flamenco, rytmy hiphopowe
czy afrykańskie. Akompaniament gitary akustycznej często
wzbogacony jest o zapętlone frazy, rytmy oraz partie solowe. Archaiczne brzmienie gitary Dobro,
czy nowoczesne i potężne dźwięki gitary barytonowej stanowią solidny fundament do niskiego,
czasem melancholijnego, czasem drapieżnego głosu Małgosi. Na koncertach ich utwory w dużej
mierze oparte są na improwizacji, tworzeniu "na miejscu". Podczas występu zawsze jednak
najważniejsza jest muzyka, atmosfera koncertu i kontakt z publicznością.
Strona internetowa: www.werbinskapawlina.com
fot. pobr. ze strony duetu
MAŁGORZATA WERBIŃSKA & BŁAŻEJ PAWLINA
Bilety w cenie 10 zł dostępne na godzinę przed koncertem.
Bilety można rezerwować na 10 dni przed każdym z koncertów, pod nr. tel. (22) 831 23 75.
17
TEATR
INFORMACJE KULTURALNE
WARSZTATY "TEATRU PRZEDMIOTU"
Zapraszam na cykl warsztatów "Teatr Przedmiotu - kulisy warsztatu, arkana
rzemiosła". Najbliższe sesje : w soboty, 5 i 19 marca 2011 od godz. 16.00 w SDK.
Część I. „Istnienie w dłoni”. Budowa i animacja
przedmiotów teatralnych, lalek i masek.
W programie warsztatów m.in.: - podstawy teorii, nazewnictwa
i komunikacji w przestrzeni teatru przedmiotu; - dramaturgia w teatrze
lalki, maski i przedmiotu - specyfika widowiska, wybór stylistyki,
rozróżnianie konwencji; - praca z materiałem jako elementarz pracy
z przedmiotem animowanym; - projektowanie przedmiotów
teatralnych przy pracy ze scenariuszem z uwzględnieniem specyfiki
materiału; - próby opisu przedmiotu z uwzględnieniem jego
performatywnych możliwości - faktura, kształt, kolor, format, waga i mechanizm; - pisanie
scenariusza z uwzględnieniem tekstu, technologii i techniki lalkarskiej; - o tym, co najważniejsze
w teatrze przedmiotu - o relacji pomiędzy aktorem? animatorem? lalkarzem? a używanym jako
bohater przedmiotem - o teatrze relacji”.
Cena jednej sesji : 30zł.
ADAM WALNY - TEATR PRZEDMIOTU
Teatr Przedmiotu Adama Walnego zaprasza na swoje spektakle:
4 marca - "Hamlet", Dom Kultury Śnieżka, Dębica
25 marca - "Przygody Kropli Wody" oraz "Ballada o Jednym Takim, co nie lubił Siebie"
- Festiwal Teatrów Lalek, Żabno
27 marca - "Hamlet" - Teatr Dramatyczny im. Solskiego, Tarnów
SALON EDUKACYJNY
Strona internetowa: www.walny-teatr.sdk.pl
SALON EDUKACYJNY PERSPEKTYWY 2011
W dniach 3-5 marca 2011 r. w Pałacu Kultury i Nauki
w Warszawie odbędzie się XV Miedzynarodowy Salon
Edukacyjny PERSPEKTYWY 2011.
Marcowe Salony to więcej niż targi - to wydarzenie, podczas którego młodzi ludzie mogą
nie tylko porozmawiać i zapoznać się z ofertą edukacyją krajowych i zagranicznych szkół
wyższych, szkół policealnych, liceów i techników Warszawy i Mazowsza, instytucji
związanych z egzaminami językowymi, szkół językowych, ofertą programów
stypendialnych, staży i praktyk, ofertą wydawnictw edukacyjnych i producentów pomocy
naukowych.
Szczegóły programu na: www.salon.perspektywy.pl
Organizator: Perspektywy Press; współorganizacja: Staromiejski Dom Kultury.
18
KLUB TWÓRCZY MIKROSCENA
Klub Twórczy „Mikroscena” wraz z zaprzyjaźnionymi instytucjami
(Młodzieżowym Ośrodkiem Socjoterapii nr 5 „Dom przy Rynku”,
Zespołem Szkół nr 48 im. Armii Krajowej, XX Liceum Ogólnokształcącymim. Bolesława Chrobrego oraz Polską Fundacją
Kościuszkowską, Zespołem Szkół nr 112, Studiem filmowym „Shirin”)
zaprasza:
- do udziału w otwartych zajęciach dla młodzieży (klas V-VI szkoły
podstawowej, gimnazjalnej i licealnej) w środy (2.03, 9.03, 16.03, 23.03, 30.03) w godz.
15.00- 17.00 i piątki ( 4.03, 11.03, 18.03, 25.03) w godz. 16.00- 17.00 ( w Staromiejskim
Domu Kultury) oraz do udziału w zabawie w plan filmowy w piątki (4.03, 11.03, 18.03,
25.03) w godz. 15.00- 18.00 i soboty (5.03, 12.03, 19.03, 26.03) w godz. 10.00-12.00
w Zespole Szkół nr 48 ( ul. Irzykowskiego 1A).
8 marca (wtorek) o godz. 18.00 zapraszamy na spotkanie poetyckie z okazji Dnia Kobiet
i zakończenia karnawału w Klubie Seniora przy ul. Karabeli 1. W spotkaniu udział
wezmą: Ziemisław Olszewski, Sigfridus von Seidlitz, Sławomir Tomczak.
EDUKACJA KULTURALNA
INFORMACJE KULTURALNE
KULTURALNE
INFORMACJE
Polecamy: 18 marca (piątek) o godz. 18.00 w sali teatralno kinowej Oratorium im.
Św. Jana Bosko w Bazylice NSJ (ul. Kawęczyńska 53) odbędzie się IX Warszawski
Ogólnolicealny Przegląd Teatralny „Teatralia”.
KONWERSATORIUM
HUMANISTYCZNA FILOZOFIA I SZTUKA ŻYCIA
KONWERSATORIUM - poniedziałki w godzinach 19.30 - 22.00:
7 marca - Wychowanie a sztuka w cywilizacji współczesnej: wychowanie jako proces
całożyciowy; człowiek jako istota, która się kształci; sztuka i produkcja;
9 marca (środa, GALERIA ZADRA, godz. 16,30 - 19.00) - Wychowanie a sztuka w cywilizacji
współczesnej - sztuka i kształcenie dyspozycji twórczych; sztuka jako wartość egzystencjalna;
kultura estetyczna;
21 marca - Wychowanie a sztuka w cywilizacji współczesnej - rekapitulacja materiału i dysputa
28 marca (możliwa zmiana terminu, informacja w Sekretariacie SDK) - Sztuka - wyobraźnia,
ekspresja, wspólnota, twórczość: wprowadzenie; sztuka bliska ludziom; rosnąca rola sztuki
w życiu człowieka;
WARSZTATY - środy w godzinach 19.30 - 22.00:
2 marca - Doba współczesna — rosnące skomplikowanie organizacyjne stosunków między
ludźmi; wzrost procesu instytucjonalizacji życia; współczesne niepokoje i szanse związane
z państwem, demokracją polityczną oraz parlamentaryzmem; przemiana społeczeństwa
stanowego w społeczeństwo zawodowe;
9 marca - Dobą współczesna - duchowe opanowywanie rzeczywistości jako kulturalna funkcja
życia umysłowego;
23 marca - Doba współczesna - rekapitulacja materiału i dysputa;
30 marca (możliwa zmiana terminu, informacja w Sekretariacie SDK) - Kultura współczesna próba syntezy treści spotkań warsztatowych od 6.10.2010 r. i dysputa.
Zajęcia prowadzi dr Andrzej Sztylka
19
DLA SENIORÓW
INFORMACJE KULTURALNE
KLUB SENIORA ,,WARS I SAWA”
UWAGA! Zapisy na III kurs komputerowy dla seniorów
(dla początkujących) w dniach: 14, 15, 16 marca 2011 r.
w godz. 11.00 - 13.00 u Grzegorza Jasińskiego.
Zaprasza w marcu 2011 roku na:
- 3 marca 2011 r. (czwartek) w godz. 11.00 - 13.00 prelekcję
Sylwii Majewskiej pt.: „MENUETY I KONTREDANSE -
BAROKOWE TAŃCE DWORSKIE”
- 10 marca 2011 r. (czwartek) w godz. 11.00 - 13.00 prelekcję
dr Marii Rotkiewicz pt.: „KLEMENTYNA Z TAŃSKICH
HOFFMANOWA - PREKURSORKA EDUKACJI I WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO KOBIET W POLSCE”
- 17 marca 2011 r. (czwartek) w godz. 11.00 - 13.00 "Spotkanie
z literaturą" pt.: „JAK ROZMAWIAĆ O KSIĄŻKACH”
- wykład i dyskusja z Jakubem Winiarskim
- 24 marca 2011 r. (czwartek) w godz. 11.00 - 13.00
prelekcję varsavianisty Karola Mórawskiego
pt.: „W SZPONACH HAZARDU - O POPRZEDNIKACH
„JEDNORĘKICH BANDYTÓW”
- 31 marca 2011 r. (czwartek) godz. 11.00 i 12.30 wycieczka
pt.: „WIZYTA U KRÓLA” - zwiedzanie Zamku Królewskiego w
Warszawie (lista uczestników zamknięta)
Zapraszamy na koncert:
- 19 marca 2011r. (sobota) o godz. 16.00 zapraszamy do Sali Kameralnej SDK
na koncert pt.: „DAWNYCH WSPOMNIEŃ CZAR”
wystąpią:
Bogusława Matys - sopran, Antonina Kokszar - sopran, Hubert Świeca - tenor,
Milena Lorkiewicz - taniec, Alicja Komorowa - taniec, Marek Serweta - fortepian
Na wszystkie spotkania i koncerty wstęp wolny!
PLASTYKA
Dodatkowe informacje: Grzegorz Jasiński - tel.: (22) 831 23 75 w. 128; e-mail: [email protected]
20
PLASTYCZNA NIEDZIELA
Kluby plastyczne Staromiejskiego Domu Kultury zapraszają młodzież, dorosłych
i seniorów na bezpłatne zajęcia z rysunku i malarstwa, odbywające się w niedziele:
6, 13, 20, 27 marca 2011 roku, w godz 9.30 - 15.30.
W trakcie lekcji oprócz ćwiczeń warsztatowych będą prowadzone korekty oraz
konsultacje plastyczne. Zapraszamy stałych uczestników zajęć i nowe osoby, które lubią
rysować i malować. Zajęcia prowadzą instruktorzy SDK.
WARSZAWSKA PREMIERA LITERACKA
PLEBISCYT NA KSIĄŻKĘ 2010 ROKU
Książka 2010 roku wybierana jest drogą plebiscytu przez czytelników, bibliotekarzy
i księgarzy spośród nagrodzonych książek miesiąca. Zgłoszenia przyjmowane są do
20 kwietnia 2011 roku pod adresem: Klub Księgarza, Rynek Starego Miasta 22/24,
00-272 Warszawa lub na adres e-mailowy: [email protected]. Ogłoszenie wyników
nastąpi na uroczystym wieczorze w Klubie Księgarza w czasie Majowych Targów
Książki. Wśród uczestników plebiscytu losowane będą egzemplarze książki 2010 roku.
Lista książek miesiąca w 2010 roku:
Styczeń: - Aleksandra Olędzka-Frybesowa: Metafizyczni poeci francuscy drugiej połowy
XX wieku; Luty: - Michał Głowiński: Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna;
Marzec: - Tomasz Stańko i Rafał Księżyk: Desperado. Autobiografia Tomasza Stańki;
Kwiecień: - Andrzej Walicki: Idee i ludzie. Próba autobiografii; Maj: - Paweł Goźliński: Jul;
Czerwiec: - Leszek Biały: Źródło Mamerkusa; Lipiec: - Marek Radziwon: Iwaszkiewicz.
Pisarz po katastrofie; Sierpień: - Jolanta Kozak za przekład książki Phiłipa Rotha: Duch
wychodzi i Robert Sudoł za przekład książki Cormaca McCarthy’ego: Krwawy południk;
Wrzesień: - Antoni Kroh: Starorzecza; Październik: - Włodzimierz Pessel: Antropologia
nieczystości. Studia z kultury sanitarnej Warszawy ; Listopad: - Joanna Mueller: Stratygrafie;
Grudzień: - Mariusz Szczygieł: Zrób sobie raj .
POLECAMY NA STARÓWCE
INFORMACJE KULTURALNE
KULTURALNE
INFORMACJE
OTWARTY KLUB LITERATURY
Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy - ul. Świętojańska 5
Czytelnia Naukowa nr VII Biblioteki Publicznej w Dzielnicy
Śródmieście (ul. Świętojańska 5) zaprasza na spotkania
Otwartego Klubu Literatury. Rozmawiamy o literaturze na
przykładach książek napisanych z pomysłem, rozumem
i warsztatem. Konfrontujemy treści niesione przez daną
powieść, jak i postać jej autora, z kanonami, konwencjami,
światopoglądami, historią.
Kto?: Na spotkanie może przyjść każdy, bez uprzedniego
anonsowania. Kiedy?: Spotykamy się w środy, o godz. 18.00,
zwykle co trzy, cztery tygodnie. Gdzie?: Spotkania mają miejsce w Galerii w piwnicy
Biblioteki Publicznej na Starówce, przy ul. Świętojańskiej 5.
Najbliższe spotkanie odbędzie się 23 marca 2011 r. o godz. 18.00.
Pretekstem do dyskusji będą "OPOWIADANIA ODESKIE" IZAAKA BABLA.
Jest to zbiór opowieści ze świata żydowskich przestępców i rzezimieszków, żyjących na
przedmieściach przedwojennej Odessy. Pierwsze zetknięcie z tekstami Babla było
ważnym przeżyciem nawet dla zawołanych znawców literatury. Krytyk i rusycysta Rene
Śliwowski pisał: "Doznałem prawdziwego olśnienia, czegoś takiego nigdy dotąd nie
czytałem."
Izaak Emmanuiłowicz Babel, ur. 13 lipca 1894 w Odessie, rozstrzelany 27 stycznia 1940
w Moskwie przez NKWD, rosyjski prozaik specjalizujący się w krótkich formach, dramaturg
i dziennikarz.
więcej informacji: www.biblioteka.waw.pl
21
PIWNICA - LARGACTIL - ZAJE
, CIA STA£E
INFORMACJE KULTURALNE
KLUB LITERACKI
21 marca (pierwszy dzień wiosny), w poniedziałek o godz.18.00
zapraszamy na trzecią rozmowę z Wakatem “WIELKI BRAK PATRZY”
- prowadzenie: Michał Czaja i Michał Kasprzak
31 marca, w czwartek, o godz. 19.00 - WIERSZORYNKA VI
W programie: Turniej 1 Wiersza, koncert, spotkanie autorskie
- szczegóły wkrótce na: www.manifestacjepoetyckie.tk
Zapraszamy do czytania nowego numeru literackiego kwartalnika internetowego
WAKAT - www.sdk.pl/wakat/
Punkt Konsultacji Literackich, w każdą środę, w godz. 16.00 - 18.00.
Warsztaty literackie, w każda środę, w godz. 18.00 - 22.00 (nabór zamknięty).
Zapraszamy również na warsztaty „TEATR PERFORMANCE POETRY”
i seminarium "WYMYŚLANIE CZŁOWIEKA. LITERATURA NOWOCZESNA
JAKO ANTROPOLOGIA." [szczegółowe informacje na str. 23]
WIECZÓR LITERACKI
„Z BUKIETEM NOCĄ. SZYMON BOJKO.”
17 marca, w czwartek, o godz. 18.30, w Piwnicy Largactil odbędzie się
Wieczór Literacki dr Szymona Bojko - „Z BUKIETEM NOCĄ. SZYMON BOJKO.”.
Jego utwory-wspomnienia czytać będą studenci (tki) Szkoły Teatralnej.
Długowieczny (?) zbliża się do 95 lat. Urodzony
w Warszawie, kanonier, uczestnik wojny 1939 r.
Z wykształcenia historyk sztuki, inscenizator, autor
scenariuszy. Objechał pięć kontynentów, jako
nauczyciel akademicki, dr honoris causa, uczelni
Rhode Island School of Design (USA). Od wielu lat
pisze wspomnienia, nadając im formę literacką. Nawet
elektroniczny SKYPE otworzył mu dodatkową formę
komunikacji stanów emocjonalnych. Znany jest w środowisku pod apokryfami „wypożyczony”, „cytryna”, „the
aHa man”, „andrus szemrany”. Mieszka na Mokotowie.
Wstęp wolny!
22
SPOTKANIA W LARGACTILU
26 marca (sobota) o godz. 18.00 w Piwnicy Largactil SDK odbędzie się spotkanie
Fotograficznego Koła Naukowego na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych
w Warszawie. Tematem spotkania będzie: FOTOGRAFIA PRASOWA.
WARSZTAT „TEATR PERFORMANCE POETRY”
Druga część warsztatów (trwająca od lutego do czerwca 2011 roku) polegać będzie na
opracowaniu Poetry performance według scenariusza na podstawie wierszy uczestników.
Ów scenariusz posłuży za strukturę pomagającą osiągać coraz lepsze rezultaty w dziedzinie umiejętności panowania nad własną cielesną ekspresją i ukierunkowywania
jej w zgodzie z intencjami poetki/y-performerki/a, umożliwiające wydobycie z wiersza dodatkowych sensów i jakości, co stanowi zasadniczy cel całego cyklu warsztatowego.
O ile zajęcia praktyczne części pierwszej nakierowane były na rozwijanie umiejętności
indywidualnych, o tyle w części drugiej skupimy się na grupowym performowaniu
poezji, co pozwoli również otworzyć przestrzeń dla dyskusji o funkcjonowaniu wiersza
w przestrzeni innych tekstów kultury. Zarazem podniesie zagadnienia zbiorowości
i wspólnotowości, oraz dramaturgii performansu, a tym samym życia indywidualnego
i zbiorowego jako performansu. Prowadzenie: Igor Stokfiszewski.
EDUKACJA KULTURALNA
INFORMACJE KULTURALNE
KULTURALNE
INFORMACJE
Zajęcia (Piwnica “Largactil”) - poniedziałki: 7 i 28 marca, w godz. 18:00 - 21:00.
WYMYŚLANIE CZŁOWIEKA.
LITERATURA NOWOCZESNA JAKO ANTROPOLOGIA.
Seminarium otwarte - czwartki: 10 i 24 marca, od godz. 15.00.
Prowadzenie: prof. Przemysław Czapliński.
Przemysław Czapliński - polski krytyk literacki, profesor literatury współczesnej. Pracuje
w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu
Spotkanie: 10 marca 2011 r. - Antropologia futurystyczna: - J. Jankowski, Spłon
lotnika; T. Czyżewski, Elektryczne wizje, De profundis, Hymn do maszyny mego ciała,
Lalka. B. Jasieński, Futuryzm polski (Bilans). Wszystkie teksty w: Antologia polskiego
futuryzmu i Nowej Sztuki. Wrocław 1978; F.T. Marinetti, Akt założycielski i manifest
futuryzmu. W zbiorze: Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa. Warszawa 1963.
Lektura dodatkowa: M. McLuhan, Zrozumieć media. Warszawa 2004, dwa teksty do
wyboru: Środki przekazu jako translacje; Samochód; Gry; Telegraf; Fonograf, Film, Radio.
Spotkanie: 24 marca 2011 r. - B. Schulz, Sklepy cynamonowe [tu zwłaszcza Traktat o
manekinach] Lektura dodatkowa: Jerzy Jarzębski, Schulz - ironiczny ład i dyskurs
uwodzicielski. „Akcent” 2007, nr 1.
Lektury na zajęcia dostępne na stronie www.manifestacjepoetyckie.tk
23
FILM
INFORMACJE KULTURALNE
DYSKUSYJNY KLUB FILMÓW NIEOBECNYCH
Zapraszamy na spotkania Dyskusyjnego Klubu Filmów Nieobecnych SDK :
8 marca 2011 roku, godz. 19.30 (Piwnica Largactil)
MUZYCZNA PARTYZANTKA - reżyseria: Mirosław Dembiński.
Film o młodych Białorusinach z zespołów rockowych, którzy
koncertując walczą z reżimem Łukaszenki. Bohaterów spotykamy w
Warszawie podczas manifestacji europejskiej zorganizowanej przez
Fundację im. Roberta Schumana. Odurzeni wolnością, po żywiołowym
muzykowaniu na ulicach miasta i w klubie studenckim pragną
powtórzyć podobne koncerty w ojczyźnie. Ta próba zaowocuje małymi
sukcesami, ale i bolesnymi doświadczeniami...
Produkcja: Studio Filmowe EVEREST; rok produkcji: 2007; długość: 53 min.
Nagrody m.in.: Specjalne Wyróżnienie Jury na Międzynarodowym Festiwalu
Filmów Dokumentalnych o Prawach Człowieka „Ukrainian Context” w Kijowie 2008, Pierwsza Nagroda (ex aequo)
w kategorii filmów dokumentalnych na Festiwalu Polskich Filmów Niezależnych w Zawierciu 2008, Nagroda
Publiczności na Festiwalu Filmów Dokumentalnych “TRANZYT” w Poznaniu 2009.
22 marca 2011 roku, godz. 19.30 (Piwnica Largactil)
PIOTRUŚ I WILK - reżyseria: Suzie Templeton
Film oparty na baśni muzycznej Sergiusza Prokofiewa, w sposób
niesłychanie przejrzysty i szczery mówiący o sprawach
najważniejszych: sile przyjaźni oraz ludzkiej dobroci, która stoi ponad
wszystkim...
Produkcja: Se-ma-for, BreakThru Films, Storm Studios; rok produkcji: 2006; długość: 30 min, nagrody m.in.:
Oscar 2007 - Najlepszy Krótkometrażowy Film Animowany, Kryształ Annecy i Nagroda Publiczności Annecy Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych Annecy 2007, Francja, Pulcinella Italian Television Animation
Awards - Cartoon on the Bay Festival 2007, Włochy, „Srebrna Kreska” - Ogólnopolski Festiwal Autorskich Filmów
Animowanych OFAFA, Kraków 2007
W LARGACTILU
Wstęp wolny! Kontakt: Paulina Zając, 22 831-23-75 w. 118, [email protected]
24
W "LARGACTILU" STANIE NANA BALUKU
14 marca 2011 r., o godz. 18.00 zapraszmy do Piwnicy "Largactil"
Staromiejskiego Domu Kultury, na uroczystość odsłonięcia rzeźby
autorstwa Sylwestra Ambroziaka oraz nadania jej imienia „Nana
Baluku”. W programie m.in.: - „Sylwester Ambroziak - spotkanie,
wystawa prac, pokazy video”; happening muzyczny; mit o Nana
Baluku.
SYLWESTER AMBROZIAK - urodzony 14 kwietnia 1964 w Łowiczu. Studia
w latach 1983-1989 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale
Rzeźby w prac. prof. Jerzego Jarnuszkiewicza, Stanisława Kulona i Grzegorza
Kowalskiego. Rysunek w prac. prof. Mariana Czapli. Należy do grona
najoryginalniejszych polskich rzeźbiarzy współczesnych. Od wielu lat jest
zaprzyjaźniony ze Staromiejskim Domem Kultury, Galerią Promocyjną
i Kwartalnikiem Exit, jest m.in. autorem statuetki nagrody EXIT przyznawanej co
roku przez Kwartalnik..
DYSPONENDA ...
Wybrane Wydawnictwa SDK
POEZJA:
nowość
Rafał Nowakowski
Z dystansu.
Prace poetyckie 2000 - 2010.
ilustr.: Agata Wojas
opr.graf.: Klara Dendek
str. 72
Warszawa 2011
nowość
Adam Wiedemann
Filtry
rysunki: Macej Sieńczyk
grafik: Marek Sobczyk
str.32; seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2008
cena: 15 zł
Zdzisław Tadeusz Łączkowski
Ku wzgórzom Planet. Poematy
oprac. graf.: E. Dobrzańska-Jurewicz
ilustr.: Ryszard Piskorski
str. 76
Warszawa 2010
Paweł Kozioł
Uwaga, nie ma takiej fali
proj. graf.: Marek Sobczyk
str.44; seria: Wakat Kwadrat
Warszawa 2008
cena: 15 zł
Natalia Malek
Pracowite popołudnia
proj. graf.: Bartłomiej Gerłowski
str. 44
seria: Debiuty
Warszawa 2010
Roman Bromboszcz
digital.prayer
proj. graf.: Marek Sobczyk;
str.40
seria: Wakat Kwadrat
Warszawa 2008
cena: 15 zł
Albert Sienkiewicz
Hostel Kakofonia
proj. graf.: Marek Sobczyk
str. 40
seria: Debiuty
Warszawa 2010
Kamila Janiak
Frajerom śmierć i inne historie
proj. graf.: Marek Sobczyk
str.54
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2007
cena: 10 zł
Solistki. Antologia poezji
kobiet (1989-2009).
Red. M. Cyranowicz, J. Mueller,
J. Radczyńska
Projekt graf.: M. Ignerska, A. Dwurnik
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2009
Krzysztof Bąk
Znaki wodne
proj. graf.: Piotr Młodożeniec
str.46
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2007
cena: 10 zł
Justyna Radczyńska
Kometa zawraca
proj. graf.: Agata Cygańska;
str. 68;
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2009
cena: 15 zł
Mariusz Appel
Blok rysunkowy
proj. graf.: Marek Sobczyk
str.32
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2007
cena: 10 zł
Robert Rybicki
Stos gitar
proj. graf.: Piotr Młodożeniec;
str. 48;
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2009
cena: 15 zł
Nazar Honczar
Gdybym
proj. graf.: Marek Sobczyk
str.48
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2007
cena: 10 zł
Tomasz Pułka
Mixtape
proj. graf.: Marek Sobczyk;
str.50;
seria: Wakat Kwadrat
Warszawa 2009
cena: 15 zł
Michał Płaczek
Opór skóry
proj. graf.: Piotr Młodożeniec;
str.50;
seria: Biblioteka Nocy Poetów
Warszawa 2008
cena: 15 zł
cd. verte
25
DYSPONENDA ...
Dominik Bielicki
Gruba tańczy
proj. graf.: Piotr Młodożeniec;
str.46
seria: Biblioteka Nocy Poetów;
Warszawa 2008
cena: 10 zł
Andrzej Szpindler
Andrzej King Kong a co?
Nic, rozległe pole bobu
I jego mięsopust prawy Szpindler
proj. graf.: Marek Sobczyk; str.54
seria: Wakat Kwadrat; 2007
cena: 10 zł
PROZA:
Andrzej Sołtan
Kamienica Bornbachowska
proj. graficzny: Ewa i Jerzy Kowalscy
str. 142; il. 42
Warszawa 2006
cena: 50 zł
Aleksander Jerzy Wieczorkowski
Blog. Widziane z fosy.
str. 192;
seria: poza seriami SDK
Warszawa 2008
cena: 20 zł
Adam Walny
Teatr przedmiotu.
Kulisy warsztatu. Arkana rzemiosła.
str. 94;
seria: poza seriami SDK
Warszawa 2007
cena: 10 zł
Najlepsze
warszawskie
piosenki
z lat 1918 - 1943
Płyta CD “Szemrany plan Warszawy”
do nabycia w SDK - kontakt: 022 831 23 75
Nagrane...
PIOSENKI
SERCEM
PISANE
PISMO LITERACKIE:
Pr
om
oc
ja
!
WAKAT (numery archiwalne: 1-8, 9/10)
Kwartalnik. Poezja, proza, wywiady,
reportaże, recenzje.
Oprawa graf. Marek Sobczyk
Pismo literackie wydawane przez SDK.
Warszawa (od 2006 r. - 2009 r.).
cena: 5 zł (za numer)
W przypadku zainteresowania, prosimy o kontakt telefoniczny, drogą
elektroniczną lub bezpośrednio w Staromiejskim Domu Kultury Rynek Starego Miasta 2, 00-272 Warszawa.
Dział literacki: (022) 831-23-75, 831-17-15
e-mail: [email protected]
www.manifestacjepoetyckie.tk
26
Płyta
CD
Płyta
CD
“Piosenki
Sercem
Pisane”
“Piosenki
Sercem
Pisane”
dodo
nabycia
ww
SDK
nabycia
SDK
Kontakt:
022
831
2323
7575
Kontakt:
022
831
KLUBY, ZAJECIA,
STA£E FORMY PRACY W SDK
,
KA
Y
T
S
A
L
P
SPOTKANIA PRZY SZTALUGACH
Prowadzone od 1974 r. Pracownia proponuje
warsztaty z zakresu rysunku i malarstwa m.in.
przygotowujące młodzież do egzaminów na
wyższe uczelnie, ale nie tylko, bowiem zaprasza
także ludzi młodych chcących wykorzystać swój
talent dla samej przyjemności rysowania lub
malowania.
Zajęcia: poniedziałki i czwartki od godz. 13.00
do 21.00, wtorki od godz. 8.30 do 14.30.
PLASTYCZNA NIEDZIELA
Bezpłatne zajęcia z rysunku i malarstwa dla
młodzieży, dorosłych i seniorów, odbywające się
w niedziele, w godz. 9.30-15.30. W trakcie lekcji
oprócz ćwiczeń warsztatowych prowadzone są
korekty oraz konsultacje plastyczne.
Zajęcia prowadzą instruktorzy:
Irena Dłutowska, Sławomira Rykfa, Bartłomiej Gerłowski
Członkowie klubów i pracowni mogą korzystać z biblioteczki specjalistycznej.
Prowadzący: Bartłomiej Gerłowski
MANSARDA
Od 2000 roku pracownia prowadzi zajęcia
z rysunku i malarstwa dla dorosłych oraz młodzieży. Głównym celem lekcji jest kształcenie
warsztatu artystycznego, motywowanie do
pracy twórczej oraz przygotowanie do egzaminów wstępnych na uczelnie plastyczne.
Zajęcia w dwóch grupach: dorośli - poniedziałki, środy, czwartki, piątki 8.00 - 13.00 ;
młodzież - sobota 8.00 - 16.00.
Prowadząca: Sławomira Rykfa
PRACOWNIA RYSUNKU I MALARSTWA
Działa w SDK od 1990 r. Zajęcia przeznaczone
są dla uzdolnionych plastycznie młodych osób.
Tym, którzy chcą ubiegać się o indeksy uczelni
plastycznych zapewniona jest fachowa pomoc
w przygotowaniu i wyborze zestawów prac do
tzw. teczki kwalifikacyjnej a tym, którzy
studiując na innych kierunkach pragną rozwijać
swój talent - wszechstronna pomoc artystyczna.
Pracownia organizuje wakacyjne plenery
malarskie w atrakcyjnych miejscach Polski. Dla
najzdolniejszych wystawy w Galerii “Wyjście
Awaryjne”
Zajęcia: wtorki w godz. 15.00 - 21.00, środy
i piątki godz. 13.00 - 21.00.
EXIT - NOWA SZTUKA W POLSCE
Kwartalnik o sztuce, wydawany od roku 1990.
Wizytówka dokonań i poglądów młodych artystów
tworzących przede wszystkim w kręgu sztuki
konceptualnej, instalacji i performance'u, wydawana przez Fundację EXIT oraz Galerię Promocyjną.
www.exit.art.pl
GALERIA PROMOCYJNA
Głównym założeniem programu wystawowego
jest prezentacja najnowszych zjawisk z obszaru
szeroko rozumianych sztuk plastycznych oraz
z ich pogranicza. Galeria prezentuje wyłącznie
prace artystów profesjonalnych, jest kontynuatorką założonej w 1955 roku Galerii Krzywego Koła.
Czynna: od wtorku do soboty w godz. 11.00 18.00, w niedzielę w godz. 13.00 - 17.00.
Kurator: Jacek Werbanowski
GALERIA WYJŚCIE AWARYJNE
Prezentuje prace twórców profesjonalnych
i amatorów. Ze względu na charakter i kształt
Galerii, mogą być w niej prezentowane jedynie
małe formy plastyczne. Założona w 1985 roku.
Czynna: od poniedziałku do niedzieli w godz.
9.00 - 20.00.
Kurator: Tomasz Świtalski
Prowadząca: Irena Dłutowska
Staromiejski Dom Kultury Warszawa, Rynek Starego Miasta 2, 00-272; tel.: (+ 48 22) 831 23 75; fax: (+48 22) 635 36 16; e-mail: [email protected]
27
KLUBY, ZAJECIA, STA£E FORMY
PRACY W SDK
,
MUZYKA
KWARTET WILANÓW
Kwartet smyczkowy założony w 1967. Od 1990
pracuje w Staromiejskim Domu Kultury. Oprócz
codziennych prób Kwartet organizuje cykliczne
koncerty podczas których prezentuje się najwybitniejsze dzieła współczesnej kameralistyki,
z udziałem kompozytorów tych dzieł.
www.kwartetwilanow.prv.pl
ZESPÓŁ MADRYGAŁOWY
”I MUSICI CANTANTI"
Działa od 1966 roku. Jest prekursorem zainteresowania wokalną muzyką renesansu w Polsce.
Zapraszamy zainteresowanych wspólnym śpiewaniem. Dla chętnych prowadzimy indywidualne
zajęcia z emisji głosu wraz a nauką czytania nut.
Zajęcia indywidual-ne: piątki godz. 18.30 22.00; próby - wtorki godz. 18.30 - 22.00.
Prowadzący: Jan Holc
KLUB PIOSENKI
Istnieje od 1976 r. oprócz nauki śpiewu,
prowadzonej indywidualnie oferuje zajęcia
z kształcenia słuchu i umuzykalnienia. Przygotowania do egzaminów do szkół artystycznych
oraz do debiutanckich koncertów. Zajęcia: od
poniedziałku do piątku od godz. 8.00.
Prowadzący: Krzysztof Dłutowski
CHÓR WARSZAWSKIEGO TOWARZYSTWA
SCENICZNEGO
Współpracuje z SDK od listopada 2005 r. Powstał
w 1998 roku z inicjatywy studentów Akademii
Muzycznej w Warszawie. Założycielem i wieloletnim dyrygentem chóru była Ewa Strusińska.
Trzon zespołu stanowią osoby, które ukończyły
wyższe lub średnie szkoły muzyczne. Obecnie
dyrygentem chóru jest Lilianna Krych, studentka
UMFC. Próby: środy w godzinach 19.00-22.00,
w sali kameralnej SDK. Prowadzący: Lilianna Krych
JAZZ CLUB “RYNEK"
Jest jednym z najstarszych klubów jazzowych
w Kraju. Działa z przerwami od roku 1974.
W klubie odbywają się promocje płyt i koncerty
specjalne. Na Rynku Starego Miasta w lipcu
i sierpniu współorganizuje od roku 1995 festiwal
JAZZ NA STARÓWCE. Koncerty: raz w miesiącu w sobotę. Prowadzący: Krzysztof Wojciechowski
STAROMIEJSKI KLUB MUZYCZNY
Od 1992 roku krzewi ideę muzykowania w gronie
kameralnym - muzykowania domowego. Aktywność artystyczna tego typu pozwala osiągać
zadowolenie ze wspólnej gry nawet średnio zaawansowanym. Spotkania: środy w godz. 17. 30 22.00 i soboty w godz. 18. 00 - 22.00.
Prowadzący: Jan Holc
EDUKAC
kultura i
kulturote
JA
rapia
KONWERSATORIUM “HUMANISTYCZNA
FILOZOFIA I SZTUKA ŻYCIA"
Zajmuje się filozofią sztuki, jej wpływem na
doskonalenie wiedzy, rozwijanie świadomości
o humanistycznych treściach i wartościach życia.
Założone w 1991 roku. Spotkania: poniedziałki
i środy godz. 19.45 - 22.15.
Prowadzący: dr Andrzej Sztylka
KLUB TWÓRCZY "MIKROSCENA”
Założony w 1974 roku. Prowadzi zajęcia dla
dzieci i młodzieży mające na celu rozwój
w zakresie wrażliwości artystycznej i społecznej.
Ćwiczenia scenariuszowe, aktorskie, reżyserskie
w trakcie m.in. gier dramatycznych (teatr i film),
pozwalają doskonalić umiejętności twórczego
działania w grupie i wyrażania osobowości. Klub
współpracuje z Oratorium im. św. J. Bosko,
Młodzieżowym Ośrodkiem Socjoterapii nr 5,
Zespołem Szkół nr 48. im. AK, Polską Fundacją
Kościuszkowską. Zajęcia w SDK: środy 15.0020.00, piątki 14.00-19.00.
Prowadzący: Małgorzata Graczyk i Ziemisław Olszewski
BAJKI MIĘDZYKULTUROWE
Poznanie różnorodności kultur wprowadzeniem do rozumienia otaczającego świata.
Celem programu jest zapoznanie z wartościami
innych kultur, obecnymi w kluczowych dla początkującego rozwoju człowieka utworach jakimi
są bajki a także wykazanie ich uniwersalnego
i wartościowego przekazu. Program zakłada podniesienie świadomości międzykulturowej uczestników oraz aktywizację ich potencjału twórczego. Spotkania : wtorki : 16.00 – 19.00, środy :
15.00 -18.00
Prowadzący: Bartłomiej Gerłowski , Zofia Bałdyga, Małgorzata
Graczyk
Staromiejski Dom Kultury Warszawa, Rynek Starego Miasta 2, 00-272; tel.: (+ 48 22) 831 23 75; fax: (+48 22) 635 36 16; e-mail: [email protected]
28
KLUBY, ZAJECIA,
STA£E FORMY PRACY W SDK
,
TANIEC
TANCERZ SOLISTA - RAFAŁ DZIEMIDOK
Profesjonalny tancerz młodego pokolenia specjalizujący się w tańcu współczesnym, pracuje
pod opieką SDK od 1997r. Zdobył wiele nagród i
wyróżnień na konkursach i przeglądach.
ZESPÓŁ TAŃCA DAWNEGO “PAWANILIA”
W SDK od 1992. Skupia ludzi zainteresowanych
tańcem średniowiecznym, renesansowym i barokowym. Zespół organizuje pokazy oraz kursy,
popularyzuje taniec i muzykę dawną. Zajęcia:
poniedziałki i czwartki 18.30-21.30, wtorki 18.0021.00, soboty 12.00 - 17.00.
Prowadzący: Sylwia Majewska i Katarzyna Mazur
WAKAT
Kwartalnik literacki. Istnieje od 2006 roku. Obecnie wydawany w Interneciej: www.sdk.pl/wakat/
Prowadząca: Beata Gula
WARSZTATY LITERACKIE
To cykle spotkań z poetami, prozaikami i krytykami dla młodych ludzi. Kwalifikacja na warsztaty na podstawie dostarczonych prób twórczości. W SDK od 1982 roku.
Prowadząca: Beata Gula
SENIORZY
www.pawanilia.sdk.pl
RA
U
T
A
R
E
T
I
L
KLUB LITERACKI
Jest kontynuacją dość licznych, działających od
1967 r. grup literackich w SDK. Zajmuje się
promocją twórczości debiutantów, jak i twórcami
profesjonalnymi. W SDK od 1982 roku.
Od 2010 roku swoje działania i stałe zajęcia
realizuje w Piwnicy Largactil SDK.
Ramowy program działalności: - poniedziałki
w godz. 18.00-22.00: seminaria, warsztaty; wtorki w godz. 17.00-22.00: spotkania redakcyjne pisma “Wakat”; - środy w godz. 16.0018.00: Punkt Konsultacji Literackich; - środy
w godz. 18.00-22.00: warsztaty literackie;
- czwartki w godz. 17.00-22.00: spotkania
autorskie, promocje książek, Wierszorynki...
KLUB SENIORA “WARS I SAWA”
Powstał w SDK w czerwcu 2008 r. Skupia starsze
osoby chcące aktywnie uczestniczyć w życiu
kulturalnym Starego Miasta i Warszawy, spotkać
się, porozmawiać, mile spędzić czas. Od
października 2010 roku Klub rozpoczął kurs
komputerowy. Spotkania (przy kawie): co
czwartek, w godz. 11.00 - 13.00.
Prowadzący: Grzegorz Jasiński
ALE BABKI + ...
Zespół wokalny „Ale Babki +…” Fundacji Nestor
istnieje od października 2007 r. Współpracuje
z SDK od wiosny 2008 r. Wykonuje utwory
muzyczne w wielu językach (polskim, włoskim,
angielskim, francuskim, rosyjskim, ukraińskim,
czeskim) wzbogacając je ruchem scenicznym
i tańcem. W repertuarze zespół ma około 70
utworów i kilkanaście programów tematycznych.
Próby: czwartki - 14.00 - 16.00; soboty - 11.00 13.00. Prowadząca: Anna Dąbrowska
Prowadząca: Beata Gula
PUNKT KONSULTACJI LITERACKICH
Przeznaczony jest dla osób jeszcze przed debiutem. Podczas indywidualnych rozmów z krytykiem lub literatem, można uzyskać ocenę swoich
prac, otrzymać wskazówki. W SDK od 1985 r.
Środy, w godz. 16.00 - 18.00.
CHÓR “STARÓWKA”
Chór Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, Oddział
Centrum. Współpracuje z SDK od września
2008 r. Istnieje od października 1996 r. W swoim
repertuarze chór ma około 90 utworów. Próby:
w poniedziałki - 15.00 - 17.00 i piątki - 16.00 18.00.
Prowadząca: Marianna Czech, Dyrygent: Antonina Kokszar
29
KLUBY, ZAJECIA,
STA£E FORMY PRACY W SDK
,
Iy
C
E
I
Z
,
D
¿
e
DLA
i mlodzi
KLUBIK POD DASZKIEM
Dawny Klub “Szósteczka”. Działa od 1992 roku.
Dzieci (4-5 lat) uczestniczą w zajęciach
plastycznych, muzycznych, teatralnych, a także
sportowych. Dzieci uczą się także j. angielskiego. Zajęcia: w poniedziałki 9.00 - 13.00, od
wtorku do piątku 8.30 - 13.00.
Prowadząca: Patrycja Ciastko
KLUBIK SPORTOWY “KANGUREK”
Działa od września 2008 roku. Przeznaczony
jest dla dzieci w wieku 4-5 lat. Zajęcia edukacyjne z zakresu wychowania przedszkolnego,
rytmika, zapoznanie z kulturą poprzez m.in.
wyjścia do teatru, muzeum, a także podnoszenie
sprawności fizycznej: ćwiczenia ogólnorozwojowe. W ramach zajęć prowadzone będą lekcje
z języka angielskiego. Zajęcia: poniedziałek piątek od 8.30 do 14.00. Prowadząca: Anna Zarzycka
PRACOWNIA PLASTYCZNO - TEATRALNA
"PANKRACOWNIA”
W SDK od 1985. Kształtuje zdolności w dziedzinie plastyki i teatru. Projekty i rysunki dzieci są
rezultatem wytrwałej pracy i można je podziwiać
na wystawach w SDK. Zajęcia: poniedziałki
15.00 - 19.30, wtorki, czwartki 16.00 - 19.30 oraz
wtorki 9.00 - 13.30, środy godz. 9.30 - 13.30.
Prowadząca: Bożenna Pepłońska
KLUB GIER PRZYGODOWYCH “TWIERDZA”
Założony w 1990 roku, jest kontynuacją popularnej niegdyś “Groteki”. Był jednym z pierwszych
klubów, który skupił osoby zainteresowane światem fantastyki i gier. Klub przeznaczony jest dla
młodzieży gimnazjalnej, licealnej i starszej.
Zajęcia: wtorki 19.00-22.00, soboty 9.00 - 15.00,
niedziele 16.00 - 22.00. Prowadzący: Michał Dyr
ZAJĘCIA UMUZYKALNIAJĄCE DLA
NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI
W SDK od września 2009 r. Zajęcia skupiają się
na wprowadzaniu dziecka w świat muzyki od
najmłodszych lat poprzez rozwój naturalnej
muzykalności człowieka. Poniedziałki 17.15 18.00, soboty 11.15 - 12.00. Zajęcia w dwóch
grupach wiekowych: 0-3 i 4-6 lat.
KLUB BEMOLEK
Założony w 2002 roku, prowadzi zajęcia indywidualnego nauczania gry na fortepianie, bez
ograniczania limitu wieku. Ukazuje radość
muzykowania. Zajęcia indywidualne: pon.
13.00-18.30; wt. 13.30-17.30; śr. 13.00-18.00;
czw. 13.30 - 18.30; piąt. 14.00-18.30; sob.9.0015.00. Prowadząca: Agnieszka Jóźwik
KLUB MAŁYCH PIANISTÓW
W SDK od 1998. Rozwija zainteresowania muzyczne u najmłodszych, umuzykalnia, kształci
wrażliwość, zachęca do zabawy w muzykę.
Zajęcia prowadzone są indywidualnie i grupowo.
Zajęcia: pon. 14.00-17.15; śr. 14.00-19.30; czw.
14.00 - 18.30; piąt. 14.00-19.30; sob.9.30-11.15.
Prowadzący: Katarzyna Mazur
TEATR
TEATR KLASYKI ROSYJSKIEJ
Założony w 1999 roku, to młodzieżowa grupa
realizująca arcydzieła z kanonu dramatu
i wielkiej literatury rosyjskiej. Zajęcia grupowe
i indywidualne (przygotowanie do szkół teatralnych, praca nad tekstami). Zajęcia: czwartki
godz. 14.00 -20.00, niedziele godz. 8.30 - 16.30.
Prowadząca: Zuzanna Górniaszek
TEATR PRZEDMIOTU
Współpracuje z SDK od lutego 2005 roku.
W programie m.in.: - lalka, maska, przedmiot inspiracje i kreacje, od scenariusza do realizacji postać i dramat w Teatrze Przedmiotu; - lalka bez
tajemnic - budowa, animacja, język; - przedmiot
w terapii i rytuale... Teatr zaprasza pasjonatów,
studentów, instruktorów i pedagogów. Zajęcia:
sobota, niedziela od godz. 16.00 do 20.00.
Prowadzący: Adam Walny
http://walny-teatr.webpark.pl
Prowadząca: Katarzyna Mazur.
Staromiejski Dom Kultury Warszawa, Rynek Starego Miasta 2, 00-272; tel.: (+ 48 22) 831 23 75; fax: (+48 22) 635 36 16; e-mail: [email protected]
30
WIERSZYKI DLA DZIECI
MAREK BARTKOWICZ
RUCH ŻÓŁWIA
Żółw, nim wykona jakiś ruch
myśli około minut dwóch,
więc gdyby w szachy grać mu przyszło,
pewnie by dobrym był szachistą.
Pracę wykonał Bartek Lipiński, lat 4 i pół na zajęciach Klubu “Kangurek” SDK
OKIEM SYRENKI
O...SŁUPIAŁAM
Stare Miasto oznakowano. Wokół
strefy wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO ustawiono ostatnio 7 słupków
graniczno-informacyjnych (- na Wybrzeżu
Gdańskim przy Ogrodach Zamkowych, - przy
wschodnim wlocie trasy W-Z, przy schodach
ruchomych, - przy Mostku Gotyckim, - przy
Piekarskiej, - przy Kilińskiego, - na Nowomiejskiej, przy Barbakanie, - na Brzozowej tuż
przy Mostowej), ósmy, a w zasadzie pierwszy,
stoi u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia z Miodową od 2008 roku.
Powiem szczerze, słupki nie zachwycają pięknością. Gdy był tylko jeden, był pewną
atrakcją. Być może ze względu na znajdującą
się na szczycie rzeźbę-makietę Starego Miasta,
która jest najlepszym fragmentem „budowli”?!
Gdy słupki powieliły się i "rozeszły" po Starówce, urok prysł.
Umieszczenie ich na obrzeżu strefy
było ponoć jednym z wymogów utrzymania
wpisu UNESCO. Myślę jednak, że ich ilość,
forma plastyczna i rozlokowanie na obszarze
Starówki, to już wybór lokalny. Dobór czerwono-
brązowego polerowanego granitu (szwedzka
Wanga) na okładzinę słupków - dość dyskusyjny. Co do formy, wielkości i sposobu ustawienia ich względem najbliższego otoczenia,
też można debatować. Nie widzę także wizualnej łączności ze staromiejską architekturą (być
może kolorem nieco przypominają ciemną
czerwień murów obronnych, czy kolor ścian
Zamku, ale pokrewieństwo zaburza wypolerowana powierzchnia kamiennych okładzin).
Nie wiem także, czy 7-krotne "klonowanie"
wzoru pierwszego słupka było dobrym rozwiązaniem. Być może zachowanie elementów
wspólnych (odlewu i pamiątkowych medalionów) i pewne zróżnicowanie podstawy słupków
wraz ze zmieniającym się "krajobrazem"
Starówki, nadałoby im nieco więcej oryginalności i artyzmu?
Wiem, że o gustach się nie dyskutuje,
lecz operujemy w obszarze (ściśle - na jego
granicy) zabytkowym i moje zastrzeżenia to nie
tylko "sprawa smaku". Słupki to nowe elementy
zabudowy, które mają tu zostać na wieki i stopić
się z zastaną małą i dużą architekturą. Mnie rażą
swoją innością i redundancją. Być może, to tylko
kwestia czasu, i "opatrzenia się". Swoją drogą
ciekawe, jakiej swojskiej nazwy doczekają się
słupki? Poczekamy.
Strefę oznakowaliśmy (koszt, to według dokumentów przetargowych ponad 320 000
zł). Czas chyba zaspokoić inne, o niebo bardziej
„palące” potrzeby Starego Miasta, by mogło
dalej szczycić się unikatową wartością kulturową, podkreśloną ponad 30 lat temu wpisem na
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego
UNESCO.
Syrenka
Rynek
wydawca:
Staromiejski Dom Kultury
w Warszawie
adres redakcji:
Rynek Starego Miasta 2
00-272 Warszawa,
Tel: 831-23-75
www.sdk.pl,
e-mail: [email protected]
Redaguje Zespół
Redaktor Naczelny: Sebastian Lenart
Sekretarz redakcji: Piotr Sobieniak
Opieka graficzna: Bartłomiej Gerłowski,
Piotr Sobieniak
ISSN 1733-5906
Wydawnictwo bezpłatne
Oddano do druku 25.02.2011