RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014
1. WSTĘP
1.
Przedmiot ewaluacji
Przedmiotem wewnętrznej ewaluacji jest realizacja wymagania „Szkoła organizując procesy
edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego oraz innych badań
zewnętrznych i wewnętrznych”.
2.
Cele ewaluacji
Celem ewaluacji uzyskanie informacji czy szkoła dokonuje analizy wyników egzaminu zewnętrznego i
innych badań wewnętrznych i zewnętrznych oraz w jaki sposób wnioski z tych badań wykorzystywane
są w organizowaniu i realizacji procesów edukacyjnych, a także czy ich wykorzystanie wpływa na
wyniki nauczania i czy znajduje to odzwierciedlenie rezultatach kolejnych badaniach poziomu
osiągnięć uczniów. Na podstawie uzyskanych informacji zostaną sformułowane zalecenia, których
realizacja powinna doprowadzić do poprawy istniejącej sytuacji.
3.
Przebieg ewaluacji
Wykonano badanie ankietowe na wybranej próbie badawczej, poddano analizie dokumentację.
Posłużono się także obserwacją. Dane uzyskane w wyniku badań przeanalizował zespół ds. ewaluacji
wewnętrznej. Podsumowanie wraz z wnioskami zostało zamieszczone w tym raporcie.
2. WYNIKI EWALUACJI
Badania ankietowe
Strona
W pierwszej ankiecie 14 osób odpowiedziało na pytania dotyczące wykorzystania wyników
sprawdzianu szóstoklasisty, egzaminów gimnazjalnych (w tym próbnych) oraz EWD, a także ich
wpływu na organizację procesu nauczania. Poproszono także o ocenę wiarygodności i przydatności
powyższych egzaminów.
Na pytanie, czy wyniki sprawdzianu po szkole podstawowej stanowią wiarygodną informację o
umiejętnościach szkolnych absolwentów szkół podstawowych 7 osób odpowiedziało, że „raczej tak”,
3 – „ani tak, ani nie” i 4 – „raczej nie”.
5 respondentów stwierdziło, że w bieżącym roku szkolnym przeanalizowało wyniki sprawdzianu po
szkole podstawowej, kolejnych 5 nie uczyniło tego, a 4 osoby nie udzieliły odpowiedzi.
W wyniku analizy sprawdzianu wszyscy którzy jej dokonali podjęli pewne działania: wszyscy (5/5)
wyrównują braki po szkole podstawowej i indywidualizują nauczanie; po 3 osoby wskazały na
„doskonalenie umiejętności, które słabo wypadły” i „dzielenie uczniów na grupy według stopnia
zaawansowania”. 2 osoby poświęcają więcej czasu na czytanie ze zrozumieniem, a 1 – na
redagowanie różnych form wypowiedzi. 2 osoby wskazały na organizowanie zajęć wyrównawczych w
celu wyrównania braków ze szkoły podstawowej.
1
Wśród nauczycieli przeprowadzono dwa badania ankietowe . Pierwsza ankieta miała formułę
zamkniętą z możliwością uzupełnienia pytań zamkniętych własnymi uwagami. Druga ankieta składała
się z pytań otwartych i była ona elementom projektowania badań w działań. Ze względu na jej
odniesienie do wyników przeprowadzonego w bieżącym roku szkolnym próbnego egzaminu
gimnazjalnego, postanowiono wykorzystać znajdujące się w niej informacje dla potrzeb tegorocznej
ewaluacji wewnętrznej.
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014
Strona
W drugiej ankiecie wypowiedziało się 12 spośród wybranych 19 nauczycieli. Jej celem było
zaprojektowanie działań zmieniających obecną sytuację. Punktem wyjścia ankiety było założenie, że
osiągnięto niskie wyniki na próbnym egzaminie gimnazjalnym (opis sytuacji). Celem zmiany ma być
poprawa wyników egzaminu w porównaniu z egzaminem próbnym (opis sytuacji po zmianie).
Badani zgodnie uznali, że zmiana tej sytuacji jest możliwa i w pełni lub w jakiejś mierze zależy od nich
samych.
Nauczyciele mieli odnieść się do następujących kwestii:
 Co chcę zmienić / poprawić w mojej pracy z uczniami, aby lepiej ich wspierać w procesie uczenia
się?
Udzielono następujących odpowiedzi:
 wykorzystanie metod aktywizujących, technologii, uatrakcyjnienie zajęć,
 więcej pracy z tekstem publicystycznym i własnych wypowiedzi pisemnych,
 doskonalenie umiejętności, które słabo wypadły i poczucia odpowiedzialności ucznia za
swoje osiągnięcia,
 prowadzenie zajęć przygotowujących do egzaminu,
 stosowanie zintegrowanej wiedzy, odnoszenie się do wcześniejszych lekcji,
 zwracanie większej uwagi na zadania egzaminacyjne,
 powtarzanie regularnie treści problematycznych,
 zwiększenie liczby ćwiczeń językowych, także związanych z pisownią i interpunkcją,
 praca nad słabymi punktami, zmotywowanie uczniów do udziału w zajęciach
przygotowujących do egzaminu,
2
Spośród osób, które analizy sprawdzianu nie przeprowadzają 2 motywują to brakiem wglądu w
poszczególne zadania, 3 tym, że nauka przedmiotu rozpoczyna się w gimnazjum, 1 uznała, że wyniki
sprawdzianu mają małą wartość diagnostyczną, 1 zaś sama przeprowadza własne badanie poziomu
umiejętności uczniów w początkowym okresie nauki w gimnazjum.
Ostrożne zaufanie do wiarygodności wyników egzaminu gimnazjalnego jako odzwierciedlenia
rzeczywistego poziomu osiągnięć uczniów deklaruje 9 na 14 nauczycieli, 5 wybrało odpowiedź „ani
tak, ani nie”.
Wszyscy badani stwierdzają, że przeanalizowali wyniki egzaminu gimnazjalnego w klasach, w których
uczyli, a wnioski mają wpływ na organizację zajęć i metody nauczania poza 1 osobą, która wybrała
odpowiedź, że nie mają one wpływu, ponieważ „analiza dotyczyła innych uczniów, a zajęcia planuję w
oparciu o bieżące sprawdziany. 5 pytanych realizuje to, co zostało zapisane w programie naprawczym
opracowanym po analizie wyników w szkole, 13 doskonali umiejętności, które słabo wypadły, 6
poświęca więcej czasu na czytanie ze zrozumieniem, 7 – na redagowanie różnych form wypowiedzi, 6
badanych ćwiczy różne strategie rozwiązywania zadań, 3 kładzie nacisk na tworzenie i realizowanie
planu rozwiązania zadania, 6 zwraca uwagę na poprawność rachunkową, 10 włącza zadania o
charakterze egzaminacyjnym do prac klasowych, 9 zwiększa częstotliwość sprawdzania wiedzy i
umiejętności, 4 uczy uczniów planowania czasu, 10 organizuje egzaminy próbne i analizuje ich wyniki,
4 wprowadza większą indywidualizację nauczania, 11 stosuje metody aktywizujące, 10 prowadzi
dodatkowe zajęcia przygotowujące do egzaminu, 8 systematycznie powtarza materiał, 1 powtarza
materiał przydatny w życiu (umiejętności praktyczne) i zachęca do samokształcenia. 1 z nauczycieli
wskazuje, że wyniki egzaminu gimnazjalnego odnoszą się do grupy uczniów, która opuszcza szkołę,
więc ich przydatność jest ograniczona dla grupy całkiem innych uczniów, w przeciwieństwie do
próbnych egzaminów, których wyniki stanowią istotną wskazówkę do dalszej pracy.
Wszyscy (14) respondenci deklarują znajomość pojęcia edukacyjnej wartości dodanej, a wiedzę na
ten temat czerpią z informatorów i biuletynów CKE (4), serwisów internetowych OKE (9),
Konferencji/szkoleń OKE (6), spotkań z wizytatorami kuratorium (1), strony WWW.ewd.edu.pl (7),
szkoleń zespołu EWD przy CKE (1), szkoleń w ośrodkach metodycznych (2), prasy nauczycielskiej (2),
literatury naukowej (2), prasy codziennej (3), rozmów z nauczycielami (7), informacji na radach
pedagogicznych (2).
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014




zwiększenie liczby godzin zajęć wyrównawczych ze specjalnym przeznaczeniem na
przygotowanie do egzaminu,
Czego (jakich zmian/rezultatów oczekuję)?
Odpowiedzi:
 więcej chęci, zaangażowania, systematycznej pracy uczniów, udziału w zajęciach
dodatkowych (6 osób),
 zrozumienia specyficznych umiejętności związanych z nauczanym przedmiotem,
 uczniowie nauczą się rozwiązywać zadania problemowe,
 wsparcia rodziców w motywowaniu dzieci do regularnej i intensywnej pracy,
 przyrostu wiedzy,
 wypracowanie technik szybkiego uczenia się,
 redukcja stresu związanego z egzaminem,
Jak chcę, by wyglądała sytuacja po zmianie?
Wszyscy ankietowani zgodnie odpowiedzieli, że oczekują wyższych wyników egzaminu.
Co przeszkodziło w osiągnięciu zmiany w przeszłości?
Wśród odpowiedzi znalazły się:
 wysoka absencja,
 lekceważenie zadań domowych i samodzielnej nauki,
 nikłe zainteresowanie przedmiotem,
 niechęć do przedmiotu,
 zrażanie się trudnościami,
 małe zaangażowanie uczniów,
 brak czasu (mały wymiar godzin) na powtórzenia i odwołania do wcześniejszego
materiału,
 brak zaangażowania i ambicji do osiągania wysokich celów,
 brak wsparcia i współpracy rodziny,
 brak motywacji,
 forma zajęć.
Analiza dokumentów
Dokumentacja pokazuje, że wyniki egzaminów zewnętrznych są analizowane, a na ich podstawie
formułowane są wnioski i zalecenia do dalszej pracy stanowiące formę planu naprawczego.
Podsumowania i analizy dokonują nauczyciele przedmiotów uczący w klasach trzecich. Nauczyciele w
zespołach przedmiotowych współpracują przy formułowaniu wniosków i wytycznych, uwzględniając
specyfikę poszczególnych klas/grup a także przedmiotów.
Dokonywana jest zarówno analiza egzaminów gimnazjalnych, próbnych egzaminów gimnazjalnych,
badania wyników nauczania. Poszczególne opracowania przedstawiane są i omawiane w trakcie rad
pedagogicznych, gdzie odbywa się dyskusja. Nauczyciele wymieniają się doświadczeniami, uwagami,
zgłaszane są propozycje działań.
Strona
Na podstawie oferty zajęć dodatkowych można stwierdzić, że szkoła stwarza uczniom możliwości
osiągnięcia jak najlepszych wyników na egzaminach poprzez organizowanie zajęć przygotowujących
do egzaminu gimnazjalnego. Przegląd frekwencji na tych zajęciach pokazuje jednak bardzo małe
zainteresowanie – udział w nich biorą nieliczni uczniowie, na ogół nieregularnie. Szkoła oferuje także
zajęcia wyrównawcze dla uczniów z trudnościami w uczeniu się lub brakami spowodowanymi innymi
przyczynami. Także z tych zajęć uczniowie korzystają w minimalnym stopniu.
3
W szkole dokonywana jest też analiza EWD, której podsumowanie i wnioski są prezentowane na
radzie pedagogicznej, poddawane dyskusji.
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014
Analiza dzienników zajęć obowiązkowych pokazuje, że średnia frekwencja wynosi poniżej 80%, z
czego część nieobecności jest nieusprawiedliwionych lub usprawiedliwiana z opóźnieniem, często na
skutek interwencji wychowawcy (dane z obserwacji i rozmowy z wychowawcami). Najwyższą
frekwencję odnotowuje się na początku roku szkolnego. Najniższa jest w okresach, w których
wypadają dni wolne, zarówno przerwy świąteczne, dni wolne od zajęć edukacyjnych w związku z
egzaminami, wyjścia obejmujące część zajęć lekcyjnych, jak również w okresach wzmożonych
zachorowań sezonowych. Bardzo niską frekwencję odnotowuje się także po przeprowadzeniu
egzaminów gimnazjalnych, głównie w klasach trzecich, ale także w drugich. Niższa frekwencja pod
koniec roku szkolnego występuje również w klasach pierwszych. W większości wypadków
nieobecności są jedno-, dwu-, trzydniowe. Uczniowie bardzo często są także zwalniani przez rodziców
z pojedynczych lekcji (pierwsze, ostatnie godziny lekcyjne). Ponadto uczniowie nagminnie spóźniają
się na pierwszą lekcję lub przychodzą dopiero na następną.
Dodatkowo, z obserwacji pracy uczniów i rozmów z nauczycielami wynika, że nieobecni uczniowie po
powrocie do szkoły często są nieprzygotowani i nie uzupełniają braków powstałych wskutek
nieobecności.
Z analizy oceniania bieżącego wynika, że, uczniowie nie przygotowują się do lekcji (brak zadań
domowych), niezadawalające oceny uzyskują także ze sprawdzianów i kartkówek, często są to oceny
niedostateczne.
Znaczny odsetek uczniów (znacznie przekraczający średnią) posiada opinie z poradni pedagogiczno –
psychologicznych o występowaniu specyficznych trudności w uczeniu się, głównie pod postacią
dysleksji o różnym nasileniu. Tylko nieliczni uczestniczą w terapii pedagogicznej i sporadycznie
wykonują samodzielnie zalecane przez poradnie ćwiczenia. Poza tym spora grupa uczniów ma
orzeczenia, z czego część zdaje egzamin gimnazjalny na podstawie arkuszy dostosowanych.
WNIOSKI I ZALECENIA
Strona
Rekomendacje do dalszej pracy, której oczekiwanym rezultatem są lepsze wyniki nauczania i
egzaminów zewnętrznych:
4
Z zebranych danych wynika, że w szkole przeprowadza się analizę wyników egzaminów
zewnętrznych. Formułowane są wnioski i zalecenia. Niniejsze badanie nie pokazuje, w jaki dokładnie
sposób są one wdrażane w codziennej pracy podczas zajęć lekcyjnych (formy i metody pracy,
materiały i pomoce, indywidualizowanie nauczania,) – w tym celu należałoby prowadzić regularne
obserwacje zajęć lekcyjnych w trakcie całego roku. Na zajęciach obowiązkowych realizowana jest
podstawa programowa, co powinno dać uczniom określoną porcję wiedzy i umiejętności
niezbędnych do osiągnięcia odpowiedniego poziomu osiągnięć. Nauczyciele uwzględniają w pracy z
uczniem konieczność wyrównania braków ze szkoły podstawowej oraz kładą nacisk na kształcenie
umiejętności, z którymi uczniowie mają problemy. Organizowane są także próbne egzaminy
gimnazjalne. Bieżące postępy uczniów są regularnie sprawdzane. Szkoła zapewnia także uczniom
zajęcia wyrównawcze i przygotowujące do egzaminu w postaci zajęć dodatkowych. Wśród przeszkód
utrudniających osiągnięcie dobrych wyników na pierwszy plan wysuwają się te związane z uczniem,
mianowicie wysoka absencja, brak zaangażowania, lekceważenie obowiązków szkolnych i brak
wsparcia ze strony rodziców oraz braki ze szkoły podstawowej. Badanie pokazuje także, że
nauczyciele widzą konieczność zmian, m.in. poprzez dostosowywanie form i metod pracy, regularne
powtarzanie i utrwalanie wiedzy, koncentrowanie się na zagadnieniach problemowych i kształceniu
słabiej opanowanych umiejętności i zmotywowanie uczniów oraz zwiększenie zaangażowania
rodziców w procesy edukacyjne ich dzieci.
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014
Strona
1. przygotowanie do egzaminu – należy objąć nim uczniów już od pierwszej klasy:
a. realizować podstawę programową;
b. systematycznie powtarzać materiał ,w powtórzeniach dążyć do integrowania wiedzy i
umiejętności nabytych wcześniej z nowym, bieżącym materiałem;
c. pracować z arkuszami egzaminacyjnymi :regularnie w klasie trzeciej – w miarę
możliwości na zajęciach lekcyjnych, jeśli czas na to nie pozwala – na zajęciach
dodatkowych, w tym wypadku należy rozważyć wprowadzenie dla uczniów
obowiązkowych zajęć przygotowujących do egzaminu i uwzględnienie ich w planie
lekcji, można zrobić to w grupach międzyoddziałowych. Frekwencję odnotowywać, a
nieobecności powinny być usprawiedliwiane tak, jak w przypadku zajęć
obowiązkowych. Należy zadbać o poinformowanie o tym rodziców na początku roku
szkolnego i uzyskać pisemne zobowiązanie, że rodzice dopilnują udziału dzieci w tych
zajęciach. W klasach pierwszych i drugich systematycznie włączać zadania
egzaminacyjne (można wykorzystać liczne dostępne materiały w postaci
kompendiów, repetytoriów, itp.) do codziennej pracy;
d. zlecać uczniom regularnie wykonywanie zadań przygotowujących do egzaminu jako
zadanie domowe i egzekwować ich wykonanie; na początku roku szkolnego
poinformować uczniów i rodziców o częstotliwości tego typu zadań;
e. pracować nad czytaniem ze zrozumieniem (polecenia, instrukcje do zadań), strategią
rozwiązywania określonego typu zadań i planowaniem czasu oraz jego optymalnym
wykorzystaniem w całości;
f. kształcić umiejętność koncentracji – współpraca z pedagogiem np. na godzinach
wychowawczych;
g. uwzględniać zadania egzaminacyjne w bieżących sprawdzianach, kartkówkach, itp.
lub okresowo przeprowadzać sprawdzanie poziomu osiągnięć na bazie wyłącznie
zadań egzaminacyjnych,
2. podniesienie wyników nauczania niezależnie od przygotowaniem do egzaminu
gimnazjalnego:
a. realizacja podstawy programowej;
b. dostosowywanie form pracy i metod nauczania do poszczególnych grup uczniów,
indywidualnych uczniów, materiału nauczania;
c. stosowanie ćwiczeń i zadań uczących uczniów i wymagających samodzielności,
rozwiązywania problemów, korzystania ze źródeł;
d. integrowanie wiedzy w obrębie jednego przedmiotu i międzyprzedmiotowej;
e. rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, wnioskowania;
f. wdrażanie uczniów do systematycznej pracy i odpowiedzialności za swoją naukę i
efekty oraz motywowanie ich do nauki – np. poprzez określony system oceniania,
konsekwentne egzekwowanie wykonywania określonych zadań, przygotowywania
się do lekcji, aktywnego uczestniczenia w lekcji. Zaangażowanie rodziców uczniów w
ten proces jest niezbędne, muszą być też regularnie informowani o tym aspekcie –
czy i w jakim stopniu uczeń angażuje się w obowiązki, jak często jest
nieprzygotowany, itp. Formę i sposób informowania należy wypracować taką, aby
nadmiernie nie zwiększała obciążenia nauczycieli tworzeniem dodatkowych
raportów. Optymalnie byłoby nakłonić (zobligować) wszystkich rodziców do
korzystania z dziennika elektronicznego, gdzie można by na bieżąco odnotowywać
5
Ogólnie można stwierdzić, że najistotniejsze jest takie zorganizowanie pracy, wprowadzenie zasad i
procedur, które pozwolą osiągnąć każdemu uczniowi optymalne wyniki poprzez z jednej strony
zastosowanie przez nauczycieli stosownych środków (materiały, formy, metody, organizacja pracy na
lekcji, optymalne wykorzystanie czasu, indywidualizacja), z drugiej uzyskanie odpowiedniej porcji
zaangażowania ze strony uczniów i ich opiekunów i przyjęcie przez nich części odpowiedzialności za
efekty edukacji. W szczególności powinno się podjąć poniższe działania:
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014
Strona
6
wszelkie uwagi, zarówno w rubryce uwagi, jak i w formie opisowej w rubrykach z
ocenami (np. rubryka nieprzygotowanie lub praca na lekcji podanie daty, kiedy uczeń
nie wywiązał się ze swoich obowiązków);
g. stosowanie w praktyce oceniania kształtującego w zakresie wszystkich nauczanych
przedmiotów poparte upewnieniem się, ze informacja zwrotna została przez uczniów
przyswojona i jest przez nich wykorzystywana w dalszej pracy.
3. zmiana postawy uczniów i rodziców:
a. przeanalizowanie statutu i WSO oraz wprowadzenie zmian mających na celu
uzyskanie większej przejrzystości i łatwiejszego zrozumienia przepisów;
b. wprowadzenie zmian w statucie i WSO które zobligują i zmotywują uczniów i
rodziców do przyjęcia większej odpowiedzialności za proces uczenia się i jego efekty
oraz za znajomość obowiązujących przepisów i zasad oraz aktualnej sytuacji każdego
ucznia, a także nakłonią rodziców do większego zaangażowania w egzekwowanie
wypełniania obowiązków szkolnych dzieci (prace domowe, samodzielna nauka w
domu, frekwencja, przygotowanie do sprawdzianów, udział w zajęciach
dodatkowych, uzupełnianie braków spowodowanych nieobecnością, zasięganie
informacji dotyczących materiału realizowanego w trakcie nieobecności ucznia,
stawianie się na sprawdziany, poprawianie ocen);
c. surowe egzekwowanie obowiązku szkolnego – skrupulatne stosowanie się do
zapisów w statucie odnośnie nieobecności uczniów, ewentualnie wprowadzenie
zmian, które pozwolą na ograniczenie nieobecności, o ile pozwalają na to przepisy
zewnętrzne.