SYTUACJA MATERIALNA RODZINY A JAKOŚĆ ŻYCIA ORAZ
Transkrypt
SYTUACJA MATERIALNA RODZINY A JAKOŚĆ ŻYCIA ORAZ
Polskie Forum Psychologiczne, 2014, tom 19, numer 3, s. 387-400 DZȱŗŖǯŗŚŜśŜȦŘŖŗŚŖřŖŝ ȱȱȱȱg)ȱ ȱȱȱȱȱȱ ȱȱ Joanna Koralewska-Samko, Katarzyna Sadowska ¢ȱ¢ǰȱ ¢ȱÚ ȱȱ¢¢ǰȱ¢ȱȱÚ FINANCIAL SITUATION, AND QUALITY OF LIFE, EMOTIONS AND MOOD IN SCHOOL CHILDREN ¢. Previous studies indicated that poverty was linked to lower quality ȱǯȱȱȱȱȱ¢ȱȱȱ ȱȱȱ ȱDZȱȱȱ ȱȱ ȱ ȱęȱȱěȱȱ¢ȱȱǰȱȱȱȱ ȱȱȱȱȱ ȱȱǵȱȱȱȱěȱ between children living in the city and in the countryside. 129 children aged 12-14 ȱȱȱ¢ǯȱȱȱȱȱ ȱ ȱęȱȱated their quality of life higher, and felt more happiness and love, as well as more positive in mood. Children from the city felt more fear than children living in the ¢ǯȱȱ ȱȱ¢ȱęȱěȱ ȱȱȱ in the city and country areas in quality of life and mood. ¢ȱ DZȱ¢ȱȱǰȱęȱǰȱǰȱ £ ȱȱȱȱŗŖŖȱà ȱàȱ ȱ ȱČȱŗŞȱǰȱÙȱŘŝƖȱ ȱ£Č¢ȱà ȱȱ ¢£ȱÙ£¢ǯȱȱ ȱ¢£¢ȱ £ȱ ȱ £ȱ Č¢¢ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ¢ ¢ȱ ȱ ȱÚ ȱ£Ù ȱïȱǻǰȱŘŖŗŖǼǯȱ£ȱȱ£ȱà ȱ£ǰȱȱČȱ ȱȱȱ ȱ££ȱ£ȱȱ £ȱ¢ǯȱ¢£ ȱȱ Ù¢ǰȱČȱ ȱà ȱ£ȱà ïȱ£ȱ£ȱȱ ¢ȱȱę ¢ǰȱ£ȱȱ ȱà ȱ ȱ ¢£ȱÙ£¢ȱÙȱ£ȱȱ ȱ£ǰȱ££ȱ£ȱ¿ȱ¢ȱ £ ǰȱȱ ȱàĊ£¢ȱ ȱ£¿ȱ ȱÙȱ£ȱ àȱÙǰȱ¢Čȱ ȱ ȱ £¢ȱ £Čȱ £ȱ ȱ ȱ ȱ ¿£ȱ ǻ¢ǰȱ ǰȱ 2003). ȱȱDZȱȱ ȬǰȱȬǰȱȬ ȓwp.pl strona 387 ȱÙ£Ú ȱ¢ȱà ȱ££ȱȱ£¢ȱ£à ǰȱȱ Čȱ¿ȱ£ȱ£ ȱ ¢Č£ȱ£ȱȱǻĴȱȱǯǰȱŗşŝśǼǯȱ ȱ £Ù¢ȱ à Čǰȱ Čȱ ȱ ¢ȱ ¢ȱ £¢ȱ ȱ £woju jednostki jest odczuwanie stresu, które jest bardziej powszechne w ubogich £ǯȱȱ¿ȱ£ȱȱ£¿ȱȱ£ȱȱ ¿£ȱ¿ȱȱ negatywnych pod adresem dziecka (Radke-Yarrow, Richters, Wilson, 1988). Niski ȱę ¢ȱȱČȱ Ù¢ ȱȱ ȱ¿ȱà ȱ£ ¢ǯȱ£ȱ£ȱ£ȱ¢ȱȱ£ȱČ ïȱ£ȱ ¢££¢ȱ££ȱ ȱà ǯȱȱ àÙ£¢ȱï ȱȱȱ ¢ȱ£ǰȱ £ ȱ£¢ǰȱ¢ ïȱ¿ȱȱ£Č¢ȱàȱǻ¢ǰȱkins, 2003). ï £ȱ à ȱ ȱ Ù¢ȱ ȱ Čȱ °ȱ £ ¢ȱ Ù¢ ȱ ȱ ï°ȱČ¢ȱȱ£ àȱ¢ȱ£ǯȱ¢ȱȱę ¢ȱȱ££ȱȱ ¢£ȱ ££¿ïȱ £¢ǯȱ £Čȱ ȱ ȱ à ȱ ȱČȱ¢°ȱ£Č¢ǰȱČȱȱ¿ȱ ȱÙȱ£ ȱ£¢ȱ£Ù ȱ ȱ£ȱ¢ǰȱ£ ǰȱǯȱȱȱ¢ȱ£ ȱ£ȱČȱ £°ȱ£ ȱČ ïȱ ¢ȱ£ȱ£ȱȱ Ù ¢ £ àǰȱȱČȱ °ȱ¿ȱČȱȱ ¢Ù£ȱÙ£ȱǻȱȱǰȱŘŖŗŘǼǯ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ¢£Ù¢ǰȱ Čȱ ¢ ȱ £ȱ ££¿ïȱ £ȱȱï°ȱ ȱ£ȱ£ȱ¢ ¢ȱ Ċǰȱȱȱȱ£¢ÙȱàȱǻǰȱŘŖŗŘǼǯȱȱ ¿ǰ ¢ȱČ¢ȱȱȱ£ȱ£¢ǰȱȱ ȱȱÙàȱȱà ǰȱȱ ȱȱ°ȱ¢ ȱ¢¢ȱ£ȱȱǻ ȬǰȱǰȱŘŖŖŗǼǯȱ£Ù ȱ££¿ï ¢ȱ ȱ £ ¢ȱ £ȱ Č¢ȱ ȱ ¿ȱ ȱ ¢ǰȱ ȱ ǰȱ ȱ ȱ ȱ ¢ǰȱ ȱ ȱ (Diener, Lucas, Oishi, 2008). ȱ£ȱ ȱ ¢ȱ¿ȱ¢°ȱ ȱïȱČ¢ȱ ïàȱ£ȱ ȱ Ù£Č¢ȱ £ȱ £ ¢ȱ ££ȱ ȱ ǰȱ àȱ £ ȱ Čȱ ¿ȱ £ȱǯȱȱȱ ȱÙà ¢ȱȱ£ ČÚȱ ȱ£¢ȱ¢ǯȱ £ȱ£ȱ ¢à ȱÚȱ Ù¢ȱ ȱ °ǰȱČȱ£ £¢ȱȱ ȱŜŖǯȱÙȱȱ¢ȱïȱČ¢ȱàȱÙ¢ȱ ȱȱ£ ȱȱȱ¢ȱ¢Ùȱï°ȱ£ȱ ȱǻÚǰȱŘŖŖŘǼǯȱ£ȱȱ Úȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ȱ Ù£Č¢ǯȱ £ȱ ȱ ¢£ǰȱ àȱ Ù¢ȱ ¿ȱ ȱ £Ùȱ ȱ ŝŖǯȱ ȱ ŞŖǯǰȱ ¢£¢Ù¢ȱ Ùà ȱ£ȱ£ȱÙ ïȱĊȱ¢ȱ¢£ǯȱ ȱÚȱ ȱ £ȱ ïàȱ¢ȱ£ ¢ǯ ȱȱ¢ȱȱ£ ȱ¿ȱ¢£ȱ¿£¢ȱ¢ȱ¢ȱ£ǰȱ ȱ Ù ȱ ǰȱ ȱ ïȱ £¢ȱ Ù ȱ ǯȱ ȱ £¢ȱ ȱ ȱ£ Čȱ¿ȱ££ ȱȱ£¿£ǰȱ£ȱȱà¢ȱČȱ¢ȱ £¢°ȱȱ£ ¢ȱ¢ȱȱȱ£ ȱ£¢ǯȱï°ȱČ¢ȱ£ȱ ȱ Ù£Č¢ȱ £ ȱ Čȱ ¿ȱ £ȱ ïȱ £ ȱ ǻÚǰȱ ŘŖŖŘǼǯȱ ȱ ȱ £ȱ£Ú ȱ£ ¢ȱ¢ȱ£¢ȱ ¢ȱ£ àȱ ȱ ï°ȱ Č¢ȱ ȱ ¿Ċȱ ȱ £ȱ ǯȱ ȱ ȱ £ȱ Úȱ ȱȱ¿¢ȱ ȱȱȱȱ ȱ¢£ȱ£Ù ȱ ¿ȱ Čïȱ £ȱ ǯȱ ȱ £¢ȱ Úȱ £¢ȱ ȱ ¢ȱ strona 388 szarach tematycznycǰȱ ȱ ȱ¢£¢ȱȱ£¢ȱȱ£Ùȱ ££ȱ££¢¿¢ǯȱȱȱ££¢ȱ ¢¢£¢ȱȱȱȱę ȱȱȱïȱČ¢ȱǻïǰȱŘŖŗŖǼǯȱȱ ¿ǰȱČ¢ ȱ¿ȱ ¢ȱ à ǰȱȱȱǰȱ£ ȱ£ȱČ¢ǰȱ¢ǰȱ ȱȱïȱ ǰȱ£¢ȱȱï°ȱČ¢ǯȱ à¿ȱ£ ȱ ȱ£¢ȱÙȱ ȱǻŘŖŗŗǼǯȱ¢àČÙȱ ȱ ¢ ȱ ï°ȱ Č¢ǰȱ £ȱ ¿ȱ ȱ Ù£Ȭ£¢ȱ à ȱ£ȱ¢ ȱï°ȱČ¢ȱȱ£ȱ¢£¢ǯȱȱȱȱȱČȱà °ȱȱĚ¢ȱȱ£Č¢ ȱïȱČ¢ǯȱ £ȱ £ȱȱ£ȱȱȱ ȱ ¢Čȱȱȱȱ Č¢ȱ ££ǯȱ£Č¢ ȱï°ȱČ¢ȱȱ ¢Čȱ¿ȱ ȱȱï £Úȱ negatywnych do pozytywnych w danym czasie (Gilman, Huebner, 2003). Dodat ȱ£ ȱȱÙ ȱï°ȱ¢ȱ£ȱ¢£¢ȱàĊ£¢ȱ ČȱĊȱà ȱ£ǯȱ¢ȱȱïȱČ¢ȱȱ ¢ȱǰȱà¢ȱ £££ȱ£à ȱ£ȱȱ¢ ȱȱàČȱ£ȱ ¢ȱ¢ǯȱȱÙ ȱ ȱ¢ ¢ȱ£ÙÚȱ ¢ȱȱ£ £ȱȱǻ¢ǰȱŘŖŖŘǼǯȱÙȱȱǻŘŖŖŖǼȱĚ¢ȱȱïȱČ¢ȱ ¢ȱ £¿ȱ££ȱ£ȱȱȱ£ȱà DZȱȱ ¢ȱǻ£¢ȱȱČǼǰȱ à ȱï ¢ȱǻ£ǰȱà ï¢ǰȱ£ÙǼȱ£ȱ¢ ïȱ Ùȱǻǰȱ£¢ ǰȱȱ Ǽǯȱ Ù£ȱ¢ȱ£ȱ£à ȱ£ ȱȱ £ȱ¿ȱȱ£ȱï £Úǰȱ àȱ£ȱȱ¿ȱïȱČ¢ǯ ȱ ȱȱ àÙ à ȱǻŘŖŖŚǼȱ ¢£Ù¢ǰȱČȱĚ¢ȱï°ȱ Č¢ȱȱȱ£àČ ȱ ǯȱȱȱ £ȱ¢ȱ¢ǰȱČȱ ȱȱ ȱ ¿£ïȱ££¿ï ǯȱȱ £ȱà ČȱàČȱ¿£¢ȱ £ £¿ȱ ȱ Ùȱ ȱ £ȱ £ ȱ ïȱ Č¢ǯȱ Čȱ à ČǰȱČȱČȱĚ¢ȱï°ȱČ¢ȱȱȱ£ȱǰȱ¿ȱ £ȱ¿ȱȱȱ¢¢ ǯ ȱ £ȱ ȱ ȱ ŗŖȬŗřȱ ȱ £ ǰȱ Čȱ £¢¢ ȱ ȱ ïȱ Č¢ȱ ȱ £ȱ £ȱ Ùȱ £ïǰȱ ǰȱ ¢ȱ ǰȱ ¿£¢ȱ £ȱ ȱ £ȱ ȱ ¢£ȱ ǻǰȱ ǰȱ 2003). ¢ȱ ȱ ȱ Ù¢ ¢ȱ ȱ ï°ȱ Č¢ȱ ȱ ȱ £ȱ £ǯȱȱ£¢ ȱȱà ȱ£ȱȱ ¿£ȱȱ£¢¢ ȱ Ù¢ ȱȱ£ȱïȱČ¢ȱ£ȱǻǰȱǰȱŗşşŘǼǯȱ ȱ¿ȱïȱČ¢ȱ£ȱȱÙ£Č¢ȱ Čȱ Ù¢ ȱàČȱ£ȱ £ ȱ ¢£ǯȱ¢ ȱï £ǰȱȱȱ£ àȱ£à ǰȱ ££ȱ ȱ ïȱ ¢ £¢ȱ £¢ȱ ï°ȱ ȱ ¢ǰȱ ȱ £°ȱ ȱ Ù ȱ ȱ £ ȱ £ȱ Č¢ǰȱ ȱ ¢ ï°ȱ ȱàČȱ£ȱǰȱ£¢ȱȱï ǰȱ£Ùï°ȱ¢¢ ȱȮȱ£¢¢ ȱ Ù¢ ȱȱȱǻ ǰȱŘŖŗŗǼǯȱ ȱ¢ ȱï £ȱ£ £ȱȱ£ȱ£Č¢ ȱ££ȱ £ȱȱ£¢¢ǰȱȱ££ȱ£¢¢ ȱ Ù¢ ȱȱȱ strona 389 ¢£¢ȱ£ȱȱ£¢ǯȱȱČȱ £ïȱ ǰȱ£ȱȱïȱČ¢ȱ£ ȱ£ £ȱȱ£ ȱ¢ȱǯ ȱȱȱ£ę °ǯȱČȱ£ Čȱ¢ȱǻřŞŚȬřŘŘȱǯǯǯǼȱ £ǰȱ Čȱ ȱ ȱ ¿ȱ £ £ǰȱ ȱ £¢ȱ ȱ £¢ȱ £ȱ£ ȱ£ȱȱ£Ùǯȱȱ Ù¢ ȱȱ£ȱàĊ£ȱ¢ǰȱ Čȱǰȱàȱ¢£ȱïȱČ¢ǯȱ¿Čȱȱȱȱ Ù¢ ȱȱȱ£Č¢ȱȱ ǰȱȱ¢ï¢ȱȱ££ȱȱ¢¢ǯ ¢ȱ £ȱ £ȱ Ȭȱ ȱ àÙȱ ȱ ǰȱ àra interpretuje je jako procesy odpowiedzialne za wyznaczanie i zmiany ceà ȱ £Ùǰȱ ¢à ǯȱ ȱ ȱ £ȱ £ȱ £Ùȱ £Ù ȱ ȱ ȱ £ £ǯȱ £ȱ ȱ ȱ ï°ȱ ȱ £Ùȱ ȱ ȱ à ǯȱ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ £Ùȱ ȱ £¢ȱ £ȱ ȱ ïǯȱ ȱ ȱ ££ ¢£ȱ ££ ¢ïȱ ȱ ¢ïȱ ï ȱïȱ££ȱ Čȱȱ¿ȱ££ȱ££ȱȱȱǻ¢ǰȱǰȱŘŖŖřǼǯȱȱȱ£Ù ȱ£ȱȱ £ ȱȱ££¢ȱ Ù¢ ȱȱ¿ȱïȱČ¢ǯ ȱ à ȱ ȱ £¢¿ȱ £ȱ £ȱ ȱ ¢Ùȱ ǻŘŖŖŚǼȱ ę¿ȱ ȱ zumianej jako stany afektywne o swoistej ekspresji mimicznej i pantomimicznej £ȱȱï¢ȱ£¢£¢ǯȱ¢£ȱ¿ȱȱ¢ȱ£ȱ ę££¢ȱ ȱ à Ù¢ȱ £ǯȱ £ ȱ ȱ ȱ ¿ȱ £Ù ȱ ȱ ȱ ï ȱ ¢ȱ Ùȱ ȱ ¢ ȱ Ȯȱ Ǯȱ ¢Ȅǰȱǰǰȱ£Ù¢Ȅǯ ȱǰǰàȄȱȱ¿ȱȱȱǰȱà¢ȱ ȱ£ ¢ȱ££ȱ £¢ǰȱ ȱ ȱ ¢ǰȱ £ȱ ȱ Ùȱ ȱ ȱ ¢ ïǯȱ £¿ȱ ȱ ȱ ££ ¢ǰȱ ¢ǯȱ ȱ ǻŗşŞŞǼȱ Čǰȱ Čȱ ȱ ȱ ¢ȱ£àČȱàȱȱǯȱȱȱ ȱȱȱ£¢ȱ ȱ ïȱ ȱ£Ùǰȱȱȱ£¢ȱȱ¢ȱȱȱ¿ȱ zmianie (Oatley, Jenkins, 2003). Dla potrzeb badania za nastrój uznano za Wojciszȱȱ¢ÙȱǻŘŖŖŚǼDZȱǰǰȱ¢ ¢ȱȱ ȱ¢ ïȱȱ£¢ȱ£ȱ £ȱ £ ¢ȱ ¢Ċȱ ȱ £ȱ ę££Ȅǯȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ Čȱ £ȱ £¿à ȱ ¢£¢ǰȱ ¢Čȱ Ù¢ ȱ ȱ ¢ȱȱ£ ȱ£ǯȱȱ£Ù ȱ£ȱ¿ȱ ȱ£¢ȱǰȱ¢ȱ ¢Č£¢ȱȱ£ȱ ¢¢ ¢ȱ££ȱȱ£Úǯȱȱȱ Ù¢ ȱȱ£ ȱ £ȱ¿°ǰȱȱ ȱ£ȱČȱ£ ¿£°ȱ¿ȱïȱČ¢ȱǻ£ǰȱ¢Ùǰȱ 2004). £ǰȱČȱàȱ¢ȱȱ£ȱ£ £ȱȱ££ȱ ¿ǯȱȱ ¿ǰȱ£ȱ ȱ£¢¢ ¢ȱȱȱ ȱàȱ£ȱ ࣢ȱȱ¢¢ǰȱ¢ïȱ¢ȱȱǯȱ£ȱČȱ¿°ǰȱČȱàȱ Ù¢ ȱȱ£ ȱ£ǯȱ£ȱ ȱ£¢¢ ¢ȱȱȱ£ȱÙ£ȱȱ£ǰȱȱČȱȱ¿ȱ£ȱÙȱȱ àÙ¢ǰȱ£ïȱȱȱ rywalizacji. strona 390 ȱÚ ȱ ȱ ȱ à ȱ £ȱ £¢ȱ £ȱ £ȱ ȱ ȱ ȱïȱȱę ¢ȱȱ £¿ȱïȱČ¢ȱȱ¢ȱǯȱ ȱ¿ȱ¢ȱ £DZȱ ŗǯȱȱ £¢ȱ£ȱ£ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱȱ¢ȱàČȱ ¿ȱȱ ȱ£ȱȱ£ȱïȱČ¢ǵ Řǯȱ £¢ȱ £ȱ £ȱ £ȱ £ȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ï £°ȱ ¿ȱ ¿ȱȱ¢ ¢ȱ ȱà ȱ£ȱ£°ȱ£ȱ£ȱȱïȱ ȱę ¢ǵ řǯȱ £¢ȱ££ȱ£àČ ȱ¿£¢ȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱ ȱ¢ȱ ȱ£ȱȱ£ȱïȱČ¢ȱȱ¢ȱǵ Śǯȱ £¢ȱ££ȱ£àČ ȱ¿£¢ȱÙȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱȱ¢ȱ ȱ£ȱȱ£ȱïȱČ¢ȱȱ¢ȱǵ śǯȱ £¢ȱȱ£Čï°ȱ¿£¢ȱ£ ¢ȱȱȱ ȱïȱČ¢ǵ £ȱ £ȱ ȱ ¢Č£ȱ ¢ȱ £ȱ ¢Ùȱ £ ȱ odpowiednich do badanych problemów testów psychologicznych. ȱ ȱ¿ȱ¿ȱNȱƽȱŗŘşȱ£ȱ ȱ ȱŗŘȬŗŚȱȱǻMȱƽȱŗřǰřǼǰȱ££Ù¢ȱ ȱïȱÚȱǻNȱƽȱŜşǼȱ£ȱȱȱ ȱ ࣠ȱmorskiego (Nȱ ƽȱ ŜŖǼǯȱ R£ȱ £ȱ Ŝşȱ £ £ȱ ǻȱ ȱ ¢ȱ Nȱ ƽȱ řŘǰȱ ïȱ ȱ ¢ȱ Nȱ ƽȱ řŝǼȱ ȱ ŜŖȱ Ùà ȱ ǻȱ ȱ ¢ȱ Nȱƽȱřŗǰȱïȱȱ¢ȱNȱƽȱŘşǼǯȱȱȱ£¢£ȱ£ȱȱ ȱ ¢ȱ £ £ȱ ¢ ¢ȱ £ȱ ¢ȱ ȱ £ȱ ¢£ȱ ¢ȱ ǰȱ ȱ ę ȱ £¢ȱ £ȱ ȱ ¢ȱ £ȱ £ȱ££ȱà ȱ ȱ¢ȱȱïȱ¢ȱ£ǰȱȱǯȱȱ £ȱȱ£Ùȱ£Ù¢ȱČȱ££ȱ ¢ ¢ȱ £ȱȱȱ¢ȱ£¢ǯȱȱ ¿ȱ£¢ȱ£¢£ȱ£ȱȱ ¢ȱ ȱ ȱ à Čȱ £¢ȱ ££ȱ £ȱ £ȱ ȱ ¢ȱ ¢ȱ £ȱ ¢ȱ £àÙǰȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ £¿ȱ ¢£ǯȱ ȱ£Ùȱȱ¢ȱ¢Ùȱ ȱȱ ¢££ȱ££ȱȱïȱ¢ȱ£ȱ ȱÚȱȱ¢ȱ£¢¢ ȱ£Ùȱ£ȱ£ȱà ȱȱ£Ùȱ£ǰȱ£¢ȱśřşȱ£Ùǯȱïàȱ¢ȱ£ȱŜŜȱ £Ùȱ£ȱ£ȱȱïȱȱę ¢ǰȱȱŜřȱ£ȱ£ȱ£ȱ ȱȱȱę ¢ȱǻàȱĴȱȱ£Ùȱ£¢ȱȱ££Ùȱ ¢ȱśřşȱ£ÙǼǯȱ£¢ȱȱ¿ȱ¢Ù¢ȱȱǯȱȱȱ ¢ȱ£¢ȱÙȱ£ȱ àȱȱàȱ£ȱ£¢ǯȱ£ȱ¢ȱ£ȱȱ ¢£Ùȱïȱȱ£ ǯ ȱȱ ¢£¢ȱ¿ȱ£¿£ȱ DZȱ¿ȱïȱ ¢ȱ£à ȱ £ȱ££ȱÙ ȱ ȱ£ȱ ȱȱ£ȱȱȱȱ strona 391 ȱȱȱ£ïȱȱǻȱȱȱ £ȱǼȱutor ȱȱ£ȱ£ȱÙ ȱ¢Ù¢ǯ ȱïȱČ¢ȱ£à ǯȱȱïȱ ¢ȱ£à ȱ ȱÙ ȱ ȱ Ùȱȱ£ȱ ȱï £ȱ£ȱ£ȱ£¢ȱ ȱ£¿£ȱ ¢ǰȱ¿£¢ȱ¢DZȱȱ¢ȱȱȱ (Campbell, Converse, Rodgers, 1976), Eurobarometru (Inglehart, 1997), ȱ¢ȱȱȱtoryȱǻǰȱŗşşŞǼǰȱȱïȱ ¢ȱ£à ȱǻ ǰȱŘŖŖŜǼǯȱȱÙȱ¿ȱ £ȱŗŘȱ£¢ȱ¢£¢ȱ££à¢ȱ££ȱČ¢ǯȱ££¢ȱČ¢ȱ£Ù¢ȱ ȱ ȱ Śȱ Ùà ȱ DZȱ ¢ȱ £ǰȱ ¢ȱ £ǰȱ ȱ ȱÙ£ïȱǰȱ ȱ£ȱǯȱ¢ȱȱ £ȱȱ ¿ ¢ȱǰȱȱȱ£ ȱȱ£ ȱȱ£ȱ££à¢ȱ££ȱČ¢ǯȱȱȱČ£¢ȱ ¢ǰȱ¢ȱ£ȱ£ ȱ£ȱȱ££¢ȱČ¢ȱ£ǯ ȱ. Skala Nastroju Ogólnego stworzona przez Bogdana WojcieszȱȱÙ ȱ¢Ù¿ȱ£££ȱȱȱȱàȱȱ£¢¢ ȱ ȱ¢ ǯȱÙȱ¿ȱȱ£ȱŗŘȱ £ÚȱǻŜȱǰȱ ȱà¢ȱ Ċȱ £ȱ £ȱȱ£¢¢ ¢ȱàȱȱŜȱ£ȱ£ȱ ¢Ǽǯȱȱ ȱȱ ȱ¿ȱȱ¿ ¢ȱȱ£ ¢ȱȱ ȱ££ȱ¿ȱĊȱȱ£ȱČ¢ȱ£ȱ £Úǯȱ¢ȱà¢ȱȱȱ ïȱȱ£ȱ££à¢ȱȱ£ ¢ǯȱȱȱ¿ǰȱ¢ȱ °ȱàȱ£Č¢ ¢ȱ ȱȱÙȱ¢ȱ££ȱǯ £ȱ ǯȱ ¢Ùȱ ¢£¢ȱ ȱ £ȱ ££àȱ £¢ȱ£¢ȱȮȱȱ£ȱȱÙ ȱ¢ÙȱȮȱ££¿ȱȱȱȱȱȱ àÙ à ȱǻǰȱǰȱǰȱŗşşśǼǯȱ £ȱ ȱ Ùȱ ¿ȱ £ȱ ŘŚȱ £¢à ȱ ££¢ȱ £ ¢ȱ ǰȱ ȱ £¢ȱ ȱ Čȱ £ȱ £ïȱ ȱ Ùà ¢ǰȱ ȱ ȱ ï°ǰȱ Ùï°ǰȱ strach, gniew, poczucie winy i smutek. Zadaniem osoby badanej jest wskazanie ȱ ȱȱ£ ȱȱ£¿ȱ£ȱȱ¿ȱǻŗȱȮȱ¢ǰȱ ŝȱȮȱ£ £Ǽǯȱ¢ȱȱČȱ£ȱ£ïȱȱÙà ¢ȱȱïȱÙ¢ȱ ¿ȱȱȱȱ££àÙ ¢ǯȱ¢ȱȱ£Ùȱǰȱ¢ȱȱ ¢¿ ȱ¢Čȱȱ ȱ£ȱȱ¢ȱǻ£ǰȱ¢ÙǰȱŘŖŖŚǼǯȱ £¢ȱȱ ¢ȱ ȱ£ȱ£¢ȱ £ȱ£ïȱ£ ¿£ȱǰȱ¢Čȱ¢ȱȱ£ȱ¢ȱȱȱȱȱȱ ïǰȱȱ à¢ȱ£ ¢ȱïȱ¿ȱȱ£ï°ǯ ȱ£ȱǰȱ£¢ȱǰȱČȱ¢ȱȱ£ ȱ ȱ ȱ£ȱïȱ ȱȱȱ¢ȱ£ȱČȱȱȱ£ȱÙ¢ ȱ £ǯȱÙï°ȱ ¢Č£ȱȱȱ¢ę£¢ȱȱČȱȱǯ £¢ȱ £¢ ȱ ȱ ȱ àȱ £Ù¢ȱ ȱ ¢ȱ £¢ȱ ǻśşȬŜŞƖȱ ¢ïȱ ȱ ¢à ȱǼǯȱȱȱ ¿ȱ ¢Ċȱȱ £¢ ¢ǯȱ£ȱ¿°ǰȱČȱ £ȱȱ¢ȱȱȱ¢chotomiczny. àȱ £ȱ £¢ ȱ ȱ ȱ ǻȱ £ïȱ ȱ Ù£Ǽȱ Ùȱ ¿°ȱ£¢à ǯȱ£¢ȱ£Ùȱ¿ȱ£¢ȱ ¢ȱï°ȱȮȱǯȱ £Ùȱ Ù¢ȱȱǰȱà¢ȱ¢Ù¢DZȱ ǰȱǰȱÙï°ȱȱ£cie winy. strona 392 ȱ ¿ȱ ȱ ££¿ȱ ȱ £¢ȱ £¢ȱ ¢à ȱ ¢¢ȱ à ȱ ¢¢ȱ ȱ £ £ȱ Úȱ ȱ ȱ ¢ǯȱ ¢ȱ £Ù¢ȱ £ ȱ Ù¢ȱ ¢£¢ȱ ȱ ǰȱ ȱ ǰȱ ȱ ȱ £ȱ àȱ ¢£¢ȱ ¢à ǯȱ ¿ȱ £ȱ uzyskali zgody rodziców lub opiekunów prawnych dzieci na przeprowadzenie badania. Rodzice zostali powiadomieni o celu badania oraz metodach wy£¢¢ ¢ȱ ȱ ǯȱ £ȱ Č¢ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ¢Ù¢ȱ wywiady przeprowadzone z opiekunami prawnymi dzieci na temat sytuacji ȱ £¢ǰȱ ȱ ę ǰȱ £¢ȱ £ȱ ££à¢ȱ ȱ ¢ȱ Ù£ǰȱ à ȱ ¢ȱ £ȱ ¢ȱ £¢ȱ ǻ£ȱ £Ùà ȱ £¢ȱ ££¢ȱ ȱ Ǽǯȱ ȱ ȱ ÙČ¢Ù¢ȱ £¢£Ù ȱ £ȱ ȱ ǯȱ ȱ ȱ ¢ȱ £ȱ £Ù¢ȱ ££ȱ à Čȱ ȱ ȱ £¢ȱ £ȱ ¢ à ȱ £ȱ ¢ǰȱ ȱ à ȱ ¢¢ǰȱ ȱ à¢ȱ £¿££Ù¢ȱ £ǯȱ ¢Ù¢ȱ ȱ Ùà ȱ ȱ ¢£ȱ £¢ȱ ££ȱ £ȱ ȱ £¿ȱ £ȱ ¢ȱ ȱ ¢ǰȱ ȱ ȱ £¢Ùǰȱ DZȱ ȱ ¢ȱ ȱ £ǰȱ £ȱ ï £ǰȱ ¢ǰȱ ï ȱ ï ǰȱ £¿ȱ ¢£ȱ ȱ ȱ Ùȱ ȱ do dzieci. ȱ£¢£ȱ£ȱȱȱ¢ȱ££¿ȱȱ £ ǯȱ£ ȱ ¢Ùȱ £ȱ ȱ£Ùȱ ¢ȱ£ȱdziny wychowawczej. ¢ àČȱ ȱȱïȱČ¢ȱ£ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱ ȱę ¢ £ £ȱ£¿ȱà Úȱ¿£¢ ¢ȱ£ȱ ¢£¢ȱstu t-Studenta. Wyniki prezentuje tabela 1 oraz rycina 1. ȱŗǯȱȱï°ȱ àČȱ ¿£¢ȱ £°ȱ £¢ȱ £ȱ £ȱ ȱ ȱ ȱïȱȱę ¢ȱ ȱ£ȱ¢ȱïȱČ¢ ¢ȱ£ Funkcjonowanie ȱÙ£ïȱ lokalnej Zadowolenie z siebie ¢ȱ£ strona 393 Dzieci z rodzin o niskim ȱęsowym M SE 13,15 0,239 Dzieci z ro£ȱȱïnim statusie ę ¢ M SE 13,01 0,206 0,438 0,440 ni. ni. 12,93 0,261 12,17 0,202 2,335 2,301 ŖǰŖŘŗ ŖǰŖŘř 12,56 0,240 11,71 0,261 2,348 2,382 ŖǰŖŘŖ ŖǰŖŗş 11,44 0,356 11,10 0,236 0,819 0,797 ni. ni. Test t ï° ']LHFL]URG]LQRQLVNLPVWDWXVLHILQDQVRZ \P ']LHFL]URG]LQRĞUHGQLPVWDWXVLHILQDQVRZ \P 13,2 13,2 13,0 13 12,8 12,8 12,6 12,6 12,4 12,4 12,2 12,2 12,0 12 11,8 11,8 11,6 11,6 11,4 11,4 11,2 11,2 11,0 11 IXQNFMRQRZ DQLHZ VSRáHF]QRĞFLORNDOQHM IXQNFMRQRZDQLHZVSRáHF]QRĞFLORNDOQHM ]DGRZ ROHQLH]VLHELH ]DGRZROHQLH]VLHELH ¢ȱŗǯȱȱàČ ȱ ¢ȱ ïȱ Č¢ȱ ȱ ȱ £ȱ £¢ȱ £ȱ £ȱȱȱȱïȱȱę ¢ £ȱ ¢£Ùȱ ȱàČȱ¿£¢ȱ£°ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ïȱ ȱ ę ¢ȱ ȱ ¢DZȱ ȱ ȱ Ù£ïȱȱ£ȱ£ ȱ£ȱǯȱ£ȱ£ȱ£ȱȱȱȱę ¢ȱ ¢Čȱȱ ȱ ȱ ȱÙ£ïȱȱČȱ£ȱ £ȱ£ȱȱïȱȱę ¢ǯȱȱȱ£ȱ£ ȱ£ȱ¢ȱ ȱ ȱà ȱȱ£ȱ£ȱ£ȱȱïȱǯ àČȱ ȱ£ȱ£ ¢ȱȱȱȱ£ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱ ȱȱȱïȱȱę ¢ȱ ££ ȱàČȱ ȱ£ȱȱȱt-Studenta. Tabela 2 oraz ¢ȱŘȱ£ ȱ£¢ȱ ¢ǯ ȱŘǯȱȱï°ȱ àČȱ ¿£¢ȱ £°ȱ £¢ȱ £ȱ £ȱ ȱ ȱ ȱïȱȱę ¢ȱ ȱ£ȱ£ ¢ȱȱȱ Dzieci z rodzin o niskim statusie ę ¢ M SE Dzieci z rodzin ȱïȱ statusie ę ¢ M SE Test t ï° ï° 23,15 0,548 21,35 0,562 2,319 2,341 ŖǰŖŘŗ ŖǰŖŘŘ Ùï° 16,78 0,699 14,76 0,537 2,329 2,294 ŖǰŖŘŗ ŖǰŘŚ strona 394 cd. tabeli 2 Strach 10,03 0,631 11,13 0,587 -1,269 -1,270 ni. ni. Gniew 11,98 0,702 12,13 0,657 -0,151 -0,151 ni. ni. Wina 10,69 0,673 9,91 0,513 0,937 0,922 ni. ni. Smutek 10,61 0,723 10,41 0,641 0,274 0,273 ni. ni. 9,80 0,682 11,03 0,603 -1,357 -1,353 ni. ni. 17,85 0,501 16,57 0,396 2,024 1,998 ŖǰŚŘ ŖǰŖŚŞ Negatywny nastrój Pozytywny nastrój ']LHFL]URG]LQRQLVNLPVWDWXVLHILQDQVRZ\P ']LHFL]URG]LQRĞUHGQLPVWDWXVLHILQDQVRZ\P 25 20 15 10 5 0 UDGRĞü UDGRĞü PLáRĞü PLáRĞü SR]\W\ZQ\QDVWUyM SR]\W\ZQ\QDVWUyM ¢ȱŘǯȱȱàČ ȱ ȱ£ȱ£ ¢ȱȱ ȱȱ£ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱȱę ¢ ȱ ¢ȱ£ȱ ¢£ȱȱ¢¢£ȱàČȱ ȱ£ȱ£ ¢ȱǰȱȱȱï°ȱȱÙï°ȱ£ȱ ȱ ¢£ȱ£¢¢ ¢ȱàȱ¿£¢ȱ¢ȱǯȱ£ȱ£ȱ£ȱȱȱȱę ¢ȱ£ ȱ ¢Č£¢ȱ£ȱïȱȱÙïȱČȱ£ȱ£ȱ£ȱ£ȱȱïȱȱ ę ¢ǯȱȱȱ£ȱ£ȱ£ȱȱȱ£ȱ£¢¢ ¢ȱàȱ ȱà ȱ£ȱ£°ȱ£ȱ£ȱȱïȱȱ¢ǯ àČȱ¿£¢ȱ£ £¿ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱȬ ȱ¢ȱ ȱ£ȱ£ ¢ȱȱȱȱ£ȱïȱČ¢ Wyniki analizy istotne statystycznie prezentuje tabela 3 oraz rycina 3. strona 395 ȱřǯȱȱï°ȱàČȱ¿£¢ȱ£ £¿ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱ ȱïȱȱ¢ȱ ȱ£ȱ¢ȱïȱČ¢ȱ£ȱ£wanych emocji i nastroju £ £¿ȱ z rodzin o niskim statusie materialnym £ £¿ȱ £ȱ£ȱȱïnim statusie materialnym Test t ï° M SE M SE Funkcjonowaȱ ȱÙ£ïȱ 12,892 0,409 11,853 0,250 2,289 2,165 ŖǰŖŘś ŖǰŖřŜ Zadowolenie z siebie 12,357 0,395 11,195 0,356 2,146 2,181 ŖǰŖřŜ ŖǰŖřř 23,392 0,851 21,097 0,763 1,976 2,007 ŖǰŖŚş ŖǰŚŞ ï° njŝĞǁĐnjħƚĂnjƌŽĚnjŝŶŽŶŝƐŬŝŵƐƚĂƚƵƐŝĞŵĂƚĞƌŝĂůŶLJ ']LHZF]ĊWD]URG]LQRQLVNLPVWDWXVLHPDWHULDOQ\P njŝĞǁĐnjħƚĂnjƌŽĚnjŝŶŽƑƌĞĚŶŝŵƐƚĂƚƵƐŝĞŵĂƚĞƌŝĂůŶLJŵ ']LHZF]ĊWD]URG]LQRĞUHGQLPVWDWXVLHPDWHULDOQ\P 25 20 15 10 5 0 ĨƵŶŬĐũŽŶŽǁĂŶŝĞǁƐƉŽųĞĐnjŶŽƑĐŝůŽŬĂůŶĞũ IXQNFMRQRZDQLHZVSRáHF]QRĞFLORNDOQHM njĂĚŽǁŽůĞŶŝĞnjƐŝĞďŝĞ ]DGRZROHQLH]VLHELH ƌĂĚŽƑđ UDGRĞü ¢ȱřǯȱȱàČ ȱ ȱ £ȱ ¢ȱ ïȱ Č¢ȱ ȱ £ ¢ȱ ȱ ȱ£ £ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱ£ȱïȱȱterialnym £ £¿ȱ£ȱ£ȱȱȱȱ¢ȱ ¢ČȱÙ¢ȱ ȱ ȱ ȱÙ£ïȱȱ£ȱ£¢Ù¢ȱ ¢Č£ȱ ¢ȱȱȱ£ ȱ£ȱȱ ȱà ȱ£ȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱȱïȱȱ¢ǯȱȱ£ Ù¢ȱ ¢Č£¢ȱ£ȱïǯ strona 396 ȱàČȱ¿£¢ȱÙȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱȱȱïȱ ȱ ¢ȱ ȱ £ȱ £ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ïȱ Č¢ǰȱ £¢ȱ ȱ ¢£Ù¢ȱ àČȱ ¿£¢ȱ ǯȱ Ù¢ȱ £¢ȱ £ȱ £ȱ ȱȱȱę ¢ȱȱàČȱ¿ȱȱÙà ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱ ȱïȱȱę ¢ȱȱ £¿ȱ¢ȱ£¢ǯ ï°ȱČ¢ȱȱ£ ȱ Przeprowadzona analiza korelacji rȬȱ ¢£ÙǰȱČȱ¢ȱ£ȱČ¢ȱ £ȱ£¢¢ ȱ Ùȱ£ȱȱï°ȱǻrȱƽȱŖǰŘŚśǰȱpȱƽȱŖǰŖŖśǼȱ£ȱnie ze strachem ( rȱƽȱȬŖǰŘŗřǰȱpȱƽȱŖǰŖŗśǼǰȱ ȱǻrȱƽȱȬŖǰŘŘŚǰȱpȱƽȱŖǰŖŗŗǼǰȱ£ȱ winy (rȱƽȱȬŖǰŘŗşǰȱpȱƽȱŖǰŖŗřǼȱȱȱǻrȱƽȱȬŖǰŘŜŞǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŘǼǯȱȱ£ ȱǻ£ČȱȱÙȱ£ȱȱę ȱ£¢Ǽǰȱ࣢ȱ ¢Čȱȱ ȱČ¢ȱ £ǰȱ£ ȱ ¢Č£¢ȱ£ȱïȱ£ȱČ£¢ȱ£ȱǰȱ ǰȱ poczucia winy i smutku. Podobne wyniki uzyskano w przypadku satysfakcji z funkcjonowania w spoÙ£ïȱ ǯȱ £ǰȱ àȱ ¢Čȱ Ù¢ȱ ȱ ȱ ȱ Ù£ïȱ ǰȱ £ Ù¢ȱ ¢Č£¢ȱ £ȱ ïȱ ǻr ƽȱ ŖǰřŜśǰȱ pȱ ƽȱ ŖǰŖŖŗǼȱ Ùï (rȱƽȱŖǰŘŚŗǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŜǼȱ£ȱČ£¢ȱ£ȱȱǻrȱƽȱȬŖǰřřŜǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǰȱ£ȱ ¢ȱ (rȱƽȱȬŖǰŗŞŜǰȱpȱƽȱŖǰŖřśǼȱȱȱǻrȱƽȱȬŖǰřŚŝǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǯȱȱ ¢ȱ ȱ ¢£Ù¢ȱ à Čȱ £¢¢ ȱ ¿ȱ ¿£¢ȱ £ ȱ£ȱȱȱȱï°ȱǻrȱƽȱŖǰřśŘǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼȱ£ȱȱ£ȱȱchu (rȱƽȱȬŖǰŘŜśǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŘǼǰȱ ȱǻrȱƽȱȬŖǰŘşŞǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǰȱ£ȱ ¢ȱǻrȱƽȱȬŖǰŘşřǰȱ pȱƽȱŖǰŖŖŗǼȱȱȱǻrȱƽȱȬŖǰŚŚŖǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǯ ȱ¢ȱ ¢Čȱȱ ¢°ȱČȱ ǰȱČȱ£ǰȱàȱ£ ȱ ȱČ¢ȱ ¢Č£ȱ¢¿ȱ£ȱ£¢ǰȱȱȱ£ȱ ȱï ȱ ǰȱ £ ȱ Čȱ Č£¢ȱ £ȱ ȱ £¢¢ǰȱ ȱ ȱ ǰȱ ȱ£¢ȱǯȱȱ £ȱ ¢¿ ȱȱȱ¿£¢ȱ ȱ ¢ǰȱȱ£¢¢ ¢ȱàȱǻȱȱàǼȱȱȱïȱČ¢ȱ£ȱǻrȱƽȱŖǰŘşśǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǰȱȱČȱ¿£¢ȱ ȱ ȱÙ£ïȱȱǻrȱƽȱŖǰŘŞřǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼȱȱ£ ȱ£ȱȱǻrȱƽȱŖǰŚŜřǰȱpȱƽȱŖǰŖŖŗǼǯ ¢ ¢ȱ£¢ȱ ȱ£ ¢ȱȱ£ Ù¢ȱȱ£¢ȱwiedzi na postawione pytania badawcze. £ȱ£ȱ£ȱȱČ£¢ȱȱę ¢ȱȱ£ȱ£ ȱ£ȱ ȱ ȱ Ù£ïȱ ǰȱ ȱ Čȱ °ȱ ¢ïǰȱ Čȱ £ȱ £ȱ ¢ȱ £ȱ£ȱČ ȱȱ ȱČ¢ȱÙ£ïǰȱȱȱ£Ùï°ȱȱȱ££ǰȱ ȱ ȱ £ȱ Ùǰȱ ££¿ïǯȱ ȱ ȱ £ȱ £ï£ȱ ȱ ¢£ȱ £¿£ïǰȱ à ǰȱ Čȱ ȱ £ ȱ £¿£ïȱ ȱ ȱ £ ȱ ££¿ïȱ ȱ Ù¢ ȱ ȱ £ȱ £ ȱ ǻǰȱ ǰȱ ŘŖŖřǼǯȱ àČȱ ¢ȱ £¢ ȱ Č¢£ ïǰȱ ǯȱ ȱ ǰȱ £à ȱȱïǰȱ£ ¿£ȱ£ȱ££¿ïȱǻǰȱǰȱŘŖŖřǼǯȱ ȱ ¿ǰȱȱ£¢ȱǻ£ȱ £¿ȱȱ¢¿ȱę Ǽȱ¿ȱ£ȱČstrona 397 £¢ȱ ȱ ¢ȱ ĊàÙȱ £¢ ǰȱ ȱ ȱ ǰȱ ¢ȱ ǯǰȱ °ȱ Čǰȱ Čȱ £ȱ £ȱ ¢ȱ £ȱ £¿ïȱ ¿£ȱ £ȱ ȱ àȱ £ȱ £ ¢ǰȱ£ ǯȱČȱ££ȱČȱ°ȱ àȱ¿£ȱ£ȱ¢ ǰȱ ïàȱ à ïà ǰȱ £ȱ ¿£ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ǯȱ ȱ àÙ£¢ȱï ȱ¢ȱ ǰȱȱÙ£ï ǰȱČ¢ȱ£ȱ Ù¢ȱ ¿ȱ ¢££ȱ ȱ ȱ ȱ Ù£ǯȱ £ȱ £ȱ ¿ȱ£ȱ¿£ȱȱ£ ȱ¢ ǰȱȱȱ¿ȱ àÙȱ ȱ ǰȱ £¢ ȱ ȱ à ǯȱ £¢ȱ ¿ȱ ȱ ȱ £¿ȱ£ȱ£ȱ£ȱ£ȱČ£¢ȱČȱ¢°ȱ ȱ ¿£ȱ £Č ȱ ȱČ¢ȱÙ£ïȱǰȱ£¢ȱ ¿£ȱ¿£¢£ǯȱ ȱ£ȱȱÙ£Č¢ȱ Čȱ¿ȱ£ȱ £ȱ ïȱ ȱȱȱ ¢ȱ£ȱǻȱȱǯǰȱŘŖŗŗǼǯȱ ȱ ȱ£ȱȱČ£¢ȱȱę ¢ȱ £¿ïȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ £à ȱ ȱ ǰȱ ¿£ȱ £ȱ ȱ ǯȱ ȱ¿ïȱ£ǰȱȱï°ǰȱČȱà Čȱ£¢£¢°ȱ¿ȱȱ£ ¿£ȱ ¢ȱ £ȱ Č¢ȱ ȱ £ǯȱ £ȱ £ȱ £ȱ £Ùȱ ¢ȱ ȱ ȱ Ù°ȱ ¢£ÙǰȱČȱȱ¢¢£ȱàČȱ ȱ£ȱ£ ȱ£ȱ ȱ ȱÙ£ïȱǰȱ ¢¿ȱ¢ȱ¿£¢ȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱȱàČ¢ȱȱę ¢ǯȱ £ȱ£ȱ£ȱȱČ£¢ȱȱę ¢ȱ£Ù¢ȱ¿ȱà Čȱ£ȱ £ ȱȱ£ȱ¢ȱǯȱ¢ȱȱČȱ ¢ °ȱ¿ȱ£¢ǰȱČȱ £Č ȱ ȱȱ¢ǰȱ ȱȱàČȱ¢ȱČ¢£ ïǰȱàǰȱȱ £ǰȱȱĊàÙȱ££¿ïǰȱČȱ¢°ȱȱ ¢Ù£ǯȱȱ ¿ǰȱ £ï£ȱȱ£ǰȱČȱÙ£Čǰȱàȱȱ ¢ȱȱę ǰȱȱ£ȱČȱȱ£Č¢ ȱ¢à ȱ¢¢ǰȱǰȱ ȱ£ȱ¢¿ȱ£ȱČ¢ȱČȱÙ£Čǰȱàȱȱȱȱȱǻǰȱ ¢ǰȱ ŗşşřǼǯȱ ȱ £ïȱ £¢ȱ Úȱ ¢ȱ à Čǰȱ Čȱ ȱ ¢£ȱȱÙ£Č¢ȱ Čȱ¿ȱ£ȱ£¢ȱ¿ȱ ȱǰȱȱČȱ Čȱ Ù¢ °ȱȱȱ£ ȱ£ȱȱǻȱȱǯǰȱŘŖŗŗǼǯȱȱ¢Ù¢ȱ¿ȱ £ °ǰȱ£¢ȱ£ȱ£ȱ£ȱȱČ£¢ȱȱę ¢ȱȱ£¢ȱ ¿ȱ £ÚȱÙ£¢ȱČȱ£ȱ£ȱ£ȱȱ ¢Č£¢ȱ£ȱę ¢ǰȱ £ȱ£¿ȱȱȱ¿ȱ£¢ȱǯȱ£ȱȱ ȱ ï°ȱ ȱ ȱ ȱ £ǯȱ ȱ £ȱ ǰȱ £ȱ ¢ȱ ę ȱ £¿ȱ ȱ £ȱ £ȱ ¿ï°ȱ ȱ ȱ Čà ǰȱ £ȱ £¿ ȱ ȱ Ùȱ Ù ǰȱ àȱ ¿£¢ȱ £ǰȱ ȱ £¢¢ ȱ Ù¢ ȱ ȱ £Ù ȱ ¢ȱ ££ȱ £ǯȱ ȱ ȱ£ȱȱȱȱę ¢ȱ£¿ȱ ¢¿ȱȱȱ ¢£Ùȱ £à ǯȱ £ȱ ¢ȱ ȱ °ȱ ȱ £ȱ Č£ȱ ¢ǰȱïȱ£ȱȱ£ȱà ȱ¢¢ǰȱȱ£ȱČȱ£ȱ ¢£Ùȱ£ȱ£ȱ£ȱ£ȱȱ ¢Č£¢ȱȱę ¢ǰȱ£ȱ ǰȱȱ ¢Č£ȱȱ¢°ȱ¢ȱ ȱȱǯȱȱǰȱ Čȱ ¢ȱ ¢ǰȱ £ ȱ £ȱ ȱ ȱ Čȱ £ ȱ £ȱ Č¢ǯȱȱ £ȱ£ȱ£ȱ£Ùȱ¢ȱȱȱÙ°ȱ ¢£ÙǰȱČȱàČȱ ȱ£ȱ £ ȱ£ȱȱ¢ǰȱ ¢¿ȱ¢ȱ¿£¢ȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱ ȱ¢ȱȱę ¢ǯȱȱȱÙà ȱȱ£ ȱ¢ȱ strona 398 àČǯȱȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱȱ£ ȱ ¿ȱïȱČȱ£ £¿ȱ£ȱ£ȱȱïȱȱ¢ǯȱ£ ȱȱȱ ¢¿ȱàȱ ǰȱČȱ¢ȱȱ£¢ȱȱ ¿£ȱ££ȱȱ¢ȱȱȱ£ ȱ£¢¢ ¢ȱȱȱ£ £ȱČȱȱÙà ǯȱÙ°ȱČȱ¢°ȱ ȱ£ȱï£ǯ £ȱ ¢£Ùȱ ȱ ȱ ȱ ïȱ Č¢ȱ £ȱ £¢¢ ¢ȱ ǯȱȱ ¢ȱï°ȱČ¢ȱȱ Ùȱ£ȱǰȱ ȱ ȱǯȱȱ£ȱ¢ȱ£ȱČ¢ȱČȱ£¢ °ȱ ȱȱ ǰȱà¢ȱȱ£ȱ£ȱȱ£¢¢ȱ£ȱ£ ¿£ȱ£ȱïǯ £ȱ Čȱ ȱ ¢ȱ¿ȱ¢°ȱ¢ȱÚȱ¢£¢ȱ¢ȱ £ȱ£¢ȱ£ȱ£ȱȱ ¢ȱȱ¢ǯȱ£¢ȱ ¢ȱ £¿ȱȱ£ £ȱ£¢ǰȱ£ȱ££àÙ ¢ȱ£ǯȱ£ ȱ ȱȱÙ£ȱ ¢¿ȱ£¢ȱȱ ȱȱ¢ȱȱȱ£ ȱǯȱ£¢ȱ ȱ¢ȱ£ȱ ¢ȱÙ¢¢ȱ ££¢°ȱ £¿ȱȱȱ£ ȱïȱČ¢ȱȱ£ ¢ȱȱ ȱïȱ¢ȱȱ ïȱǯ Lȱ¢ Úǰȱ ǯȱ ǻŘŖŖŘǼǯȱ Ù£ȱ ¢ȱ ï ǯȱ £ DZȱ ¢ ȱ Naukowe Scholar. ȬǰȱǯǰȱǰȱǯȱǻŘŖŖŗǼǯȱȱȱȱȱȱȱDZȱȱ ȱȱȱȱĴǯȱSocial Indicators Research, 55, 349. Campbell, A., Converse, P.E., Rodgers, W.L. (1976). ȱ¢ȱȱȱDZȱceptions, evaluations, and satisfactions.ȱ ȱDZȱȱȱǯ ǰȱǯǰȱǰȱǯǯǰȱǰȱǯȱǻŘŖŖŞǼǯȱȱ¢£¢ǯȱȱȱ££¿ïȱ ȱ £ ȱ £ȱ Č¢ǯȱ DZȱ ǯȱ £Úȱ ǻǯǼǰȱ ȱ Psychologia pozytywna. Nauka ȱ ££¿ïǰȱ £ ǰȱ ȱ ȱ ȱ £Ù ȱ ǻǯȱ řśǼǯȱ ȱ £ DZȱ ¢ ȱ Naukowe PWN. ǰȱǯǰȱǰȱ ǯǰȱǰȱǯȱǻŗşşśǼȱȱ¢ȱȱȱěǯȱJournal of Personality and Social Psychology, 69, 130-141. ǰȱǯǯǰȱǰȱǯǯȱǻŘŖŖřǼǯȱȱȱȱDZȱ¡perimental studies of gratitude and subjective well-being in daily life. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 377-389. ȱǻŘŖŗŖǼǯȱȱ£ȱÚǯȱȱȬǯ Frijda, N. (1988).The laws of emotion. American Psychologist, 43, 349-358. Frisch, M.B. (1998). Quality of Life Therapy and assessment in health care. Clinical ¢¢ǯȱȱȱǰȱś, 19-40. Frisch, M.B. (2000). Improving mental and physical health care trough quality of life ¢ȱȱǯȱDZȱǯȱǰȱǯǯȱĵȱǻǯǼǰ Advances in quality of life theory and researchȱǻǯȱŘŖŝȬŘŚŗǼǯȱDZȱ ȱȱǯ Froh, J.J., Emmons, R.A., Card, N.A., Bono, G., Wilson, J. (2011). Gratitiude and the reduced costs of materialism in adolescents. Journal of happiness Studies, 12, 289-302. strona 399 Gilman, R., Huebner, E.S. (2003). A review of life satisfaction research with children and adolescents. School Psychology Quarterly, 18, 192-205. Huebner, E.S. (2004). Research on assessment of life satisfaction on children and adolescents. Social Indicators Research, 66, 3-33. Huebner, E.S., Gilman, R., Suldo, S.M. (2007). Assessing Perceived Quality of Life ȱȱȱǯȱDZȱǯǯȱǰȱǯȱ ȱǻǯǼǰȱȱȱȱȱ of Children and AdolescentsȱǻǯȱřŚŝȬřŜřǼǯȱ DZȱ ȱȱǯ Huebner, E.S, Suldo, S.M., Smith, L.C., McKnight, C.G. (2004). Life satisfaction in ȱ ȱ ¢DZȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢chologists. Psychology in the Schools, 41, 81-93. Inglehart, R. (1997). Modernization and post-modernzation. Cultural, economic, and political change in 43 societies.ȱ ȱDZȱȱ¢ȱǯ ǰȱǯǰȱ¢ǰȱǯǯȱǻŗşşřǼǯȱȱȱȱȱȱDZȱȱȱęȱ success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 410-422. Kowalik, S. (2011). Psychologia ucznia i nauczycielaǯȱ £ DZȱ ¢ ȱ ukowe PWN. ǰȱǯȱǻŘŖŗŘǼǯȱ¢ ȱ¿ȱ£¢ȱ ȱȱȱ¢£ȱ ȱ£Ùà ǯȱDZȱǯȱǰȱǯȱ à £ȱǻǯǼǰȱȱ£ȱ ȱȱ àÙ£snych przemian.ȱDZȱȱ¢ ȱ ¢ȱǯȱ Leung, J.P., Leung, K. (1992). Life satisfaction, self-concept, and relationship with parents in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 21, 653-665. Oatley, K., Jenkins, J.M. (2003). £°ȱǯȱ£ DZȱ¢ ȱwe PWN. ïǰȱǯȱǻŘŖŗŖǼǯȱï°ȱČ¢ȱÙ£Č¢ȱ ȱ£ ȱȱ ȱǯȱDZȱ¢ ȱ KUL. Rada Unii Europejskiej (2012). ȱà ȱȱ ¢£ȱÙ£ȱ£ǰȱ radzenie sobie z tymi zjawiskami oraz propagowanie dobrostanu dzieci – Konkluzje ¢ǰȱŗŚŚřŝȦŗŘǯ Radke-Yarrow, M., Richters, J., Wilson, W.E. (1998). Child development in the net ȱȱǯȱDZȱǯȱǯȱ ǰȱǯȱȬ ȱǻǯǼǰȱRelationships ȱDZȱȱĚȱǻǯȱŚŞȬŜŝǼǯȱ¡DZȱȱǯ ĴǰȱǯǰȱǰȱǯǰȱǰȱǯȱȱǯȱǻŗşŝśǼǯȱĴȱȱȱȱ ȱȱDZȱȱȱȱȱȱȱěǯȱBritish Journal of Psychiatry, 126, 520-533. Sadowska, S. (2006). ï°ȱČ¢ȱ£à ȱ£ȱÙ ïȱǯȱà DZȱ ę¢ȱ¢ £ȱǯ Sirgy, J. (2002). ȱ¢¢ȱȱ¢ȱȱǯȱDZȱ ȱȱlishers. £ǰȱǯǰȱ¢ÙǰȱǯȱǻŘŖŖŚǼǯȱȱȱȱȱȱ£ïȱǯȱCzasopismo Psychologiczne,1, 11, 31-47. strona 400