ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ R ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ Mariola Bidz
Transkrypt
ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ R ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ Mariola Bidz
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 3, s. 363-374 ȱȱȱ ȱȱȱ ȱRȱ ȱȱ ȱ ȱ ȱ£ǰȱRȱǰȱȱȱ Aleksandra Szulman-Wardal ¢ȱ¢ǰȱ ¢ȱÚ ȱȱ¢¢ǰȱ¢ȱȱÚȱ ETHICAL PROBLEMS IN HEALTH SCIENCES ON THE EXAMPLE OF CLINICAL PSYCHOLOGY AND REHABILITATION PSYCHOLOGY Summary. Psychology, as the science exploring multi-dimensional functioning of ȱǰȱę¢ȱȱȱęȱȱȱȱȱȱǯȱȱȱtological and epistemological backgrounds of life sciences – biology and medicine – they can co-exist with psychology, because they have a common focus: a human being. It is likely that representatives of health sciences will have the same moral problems, faced with the same subject: a patient. Due to this, the aim of this work is discussing ethical problems in health sciences, on the example of clinical psychology and rehabilitation psychology. Problems, which psychologists face, originate from the ancient times, when the job of the psychologist was unknown. The ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ Ěȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ‘power’ abuse. They can be categorized to four groups, including: diagnostic tests, ¢ȱǰȱ¢ȱȱęȱǰȱȱȱȱȱ use psychological experiments. Identifying the ethical dimension with the competence one, ethical problems occurring in those areas were analyzed in detail. Therefore we provide the reader with an opportunity to become acquainted with the ideal ethical behaviors model, i.e. the Psychology Profession Act, Mental Health Act and Ethical Code of this professional group. We will also show case common behaviors, which nevertheless are contradictory to the desired and expected ones. Key words: ethics, psychology, health sciences Adres do korespondencji: Mariola Bidzan, e-mail, [email protected] strona 363 „Salus aegroti suprema lex” ǻ ȱȱ ¢Č£¢ȱ Ǽȱ Hipokrates (ok. 460-377 p.n.e.) £ȱ¿ȱ¢ȱ ȱ¢ Čȱ ȱ Č¢ȱ £ȱ Ú¢ȱ ę£ ǰȱ ¢ȱ DZȱ ȱ £ȱ ȱ ǻŜŘŚȬ -547 p.n.e.), Anaksymenes i Anaksymander z Miletu czy Heraklit z Efezu zajmowali ¿ȱ ȱ¢ȱȱ¢ ȱȱȱ £ ȱȱ£ȱČ ïȱ ȱ£ȱ¿ǯȱ £ȱ£ȱȱ¢ȱ£ȱ¿ȱȱǻŚŜşȬřşşȱǯǯǯǼǰȱ à¢ȱïÙȱ££àȱ¢ȱǻΣΕΉΘφǼǰȱȱȱ£ȱ¢£¢ȱČȱ£ £°ȱ ȱ£ȱ£ǰȱà ¢ȱČȱȱȱ£ £¿¢ȱȱȱ £ȱ £ȱ£ £ȱȱ£ȱČ¢ȱȱ££¿ïǯȱČȱ£ ȱȱȱ¿ȱ£ ȱ¿ȱ ȱ¢ǰȱǯǯȱ¢ȱ¢ȱ£ȱȱ£¢ȱǰȱà¢ȱ £¢Ùȱ¢£ȱ¿ȱ£ȱàǯȱČ¢ȱ °ȱČȱȱ ȱ ǻǯȱŚŜŖȬřŝŝȱǯǯǯǼǰȱȱ£ǰȱ¢ȱ£ȱà ȱ àÙ£ȱ¢¢¢ǰȱàȱȱg ȱ£ȱ£¢ȱ£ Ùȱ£¢¿¿ȱǰȱ ȱ ȱŗşŚŞȱȱ ȱ ǯȱ¿ȱȱĊàÙȱ¢ǰȱČ¢ȱ£¢£¢°ȱ ȱ¢ȱǻŘŞŚȬřŘŘȱǯǯǯǼǰȱà¢ȱ¢Ùȱȱ ȱà ȱ£¢ȱ£ȱ¢£ǯȱ ȱ¢£ȱ£ £ȱ£ȱ¢ȱ£ȱČȱ ȱȬȱ ȱǯǯȱ ȱ Ù¢ȱ ȱ £¿ȱ ȱ ¢£¢ǰȱ ïï°ȱ £¢ǰȱ Č¢ȱ ȱ ïǯȱȱȱ¢£¢ȱà ȱ £°ȱČȱȱ¢ǰȱȱ ȱ££¿ïǯȱȱ¢ȱ Ùïȱȱ Ù¢ȱ¿ȱï ïǰȱ £¢ǰȱ ££¢ȱ ȱ ¿ǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ǻ £ǰȱ ŘŖŖŚǼǯȱ ȱ ǻŗşŝşǼȱ ¿ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ¿¢ȱ Ù DZȱ Ǯȱ ¢ȱ¢ ¢ȱ ȱ££ȱȱȱà Čȱ ȱĚȱ£ȱ £¢ȱ ȱȱ£ȱ ǯȱȱ ǰȱ ȱ ȱ£ȱ¢ ȱȱ £ Ùȱ¢Ùȱ ȱȱ£¢ȱ£¿£¢ǯȱęȱ ¢¢ȱ¢à ǰȱ£¢ȱ£¢ȱę£à ȱ£ ȱ¢ȱȱȱ ȱĚȱ£ȱ ǰȱ£ ȱ ȱ àÙ£ïȱ£ȱ£¿à ȱȱ Č°ȱȱČǯȱȱ£Ùȱ£¢ȱ ȱ £¢ȱ £ȱ £¿ȱ Ù£Č¢ǯȱ ȱ à Čȱ ££Ùȱ ǰȱ ȱ °ȱ ȱČ¢ȱ ȱ¿ȱÚ ȱǻdzǼǯȱàÙ¢ȱïȱ £°ǰȱČȱ£ȱ ȱȱǰȱ¢°ȱČǰȱȱȱ££ÙïǰȱČȱ àÙ£ïǰȱ ȱ £ £ȱ £ȱ ¿ȱ ¢ǰȱ ï ¢ȱ ȱ ¢ £ȱ ȱ Ù ȱ Ù£¢ ǰȱ ǯȱ¢ȱ Ȭ ¢£ Ú£ǰȱàȱ£Čȱ£Ùȱ£ ȱȱ £ ȱ ǯȱȱ Ùïȱȱ¢Ùȱ ȱ ¿£¢ǰȱȱ£Čȱ àÙ£ïȱȱȱČȱ£££¢°ǰȱČȱ¢Ùȱȱȱȱ¢ȱ£ȱ ¿£¢ȱ¢à ȱ¢ǰȱȱ ¢Ùȱ£ȱȱ£ï°Ȅȱǻ ǰȱŗşŝşǰȱǯȱŞŜǼǯȱ ȱ ȱ £ïǰȱ£ȱ¢ȱ¿ȱȱ ȱǯǯǰȱČȱ£ȱ £¿ȱȱ£ ï°ȱ¢ǰȱȱ£ȱȱȱ£stawienie aktualnych problemów etycznych w psychologii klinicznej i w psychoȱ ǯȱ ¢ȱ ȱ £ àȱ £ȱ £ǰȱ £ȱ ¢ęȱ ȱ strona 364 ȱ£ £ȱȱ£ȱ¢ȱ££ȱ ȱȱÙ£¢ȱ £ȱ£Ù ȱ¢ȱà ǰȱ¢ȱȱ¢ ȱĚǯȱȱ £¿ȱȱ£ȱ £à ȱȱ£Úȱ¢ǰȱ£¿ȱǰȱ¢ȱȱȱ ȱ¢ȱ£ £ȱ¢£ Ùȱ¿ȱ ¢ȱȱï ȱà ǰȱ ȱà¢ȱ££¢ȱ£ȱ ¢ȱȱï ïȱǻ££Úska, Appelt, 2000). £¢ȱà ȱ¢£¢ȱ ȱ¢ȱȱ ¢ȱ ¢£ǰȱ £ȱ ȱ ¢ȱ ¿ȱ ¢£¢ȱ ï°ȱ Čȱ ȱ ŝȱ Ùà ¢ȱ £à ǰȱ ¢DZȱ ȱ ¢£ǰȱ ǰȱ £ǰȱȱ¢£ǰȱ¢¿ǰȱȱ ȱ£ȱ¢¢¿ǯȱ Čï°ȱ£ ȱȱȱ¢ȱȱ ¢ȱ¢£¢ £Čȱ ȱ £ȱ £Ùǰȱ ȱ ȱ £¿ȱ £ȱ ȱ ǰȱ ¢ȱ ¢£¢ȱ ȱ £ £ȱ ¢ȱ £ £¢ȱ ȱ £ȱ Čïȱ £ ǰȱ ȱ ȱ £ȱǯȱȱ ¢ȱ¢£¢ȱȱà ££¢ȱ£ȱ ¢ȱ¢¢ǯȱ ȱ Čȱ ȱ ¢°ȱ ¢ȱ £ȱ ȱ Ȧ ïȱ£ £¢ȱȱ£ȱȱ£ ǰȱȱ¢£¢ǰȱïȱȱ¢ȱ¿ȱ £Ȧ¿ïǰȱȱ ǰȱČȱĊȱ ¢ȱ¿ȱ ȱ¿ȱ£ ȱ ǻ££ÚǰȱǰȱŘŖŖŖǼǯȱ¢ȱ¢ȱȱǰȱà¢ȱ£ȱ£Ùȱ ¿ȱ ȱ ȱ à ȱ ǰȱ ȱ Čȱ ȱ ȱ Ú£ȱ £Ùȱ ¿ȱ ǯȱ ȱ ¢ȱ ȱ £ȱ Ù¢ǰȱ £¢ȱ ȱ £¢ ¢ȱ ȱ ȱ¢ǰȱ¢Čȱȱ ȱ¿¢ȱȱ£Ù¢ǯȱȱà ȱ £Úǰȱ à ȱ ¢ ¢ȱ £¢ȱ ȱ £àÙȱ ¢£¢ǯȱ ¢ǰȱČ ȱ¢ęȱę ǰȱàȱ£¢ȱ¢ȱ ȱ¢ȱȱ ȱ ȱȱ°ȱ£ȱ£¢ȱ£ £¢ȱ£ȱÙ¿ȱ ¢£Ùǯȱȱ£ £ȱ£ȱ¢ȱ££¿ȱ£ȱȱ£ ȱȱ zazwyczaj wielkie wyrzeczenia nie tylko ze strony psychologa, ale i jego rodziny. ȱ£ȱ£ȱȱȱ¿ȱ £ȱ ȱï ǰȱČȱǮȱ¢ȱ£ȱȱ¢ǰȱȱ£ï°ȱ£Ùȱ¿Ȅǯȱ ȱ£ ȱ¢ȱȱȱ £ȱ ¢£¢ȱ£ȱ£ÙǰȱČȱ¢ȱ£¢ȱȱ¢ȱȱȱȱ¢ǯȱ¢ȱȱ ȱȱ£ ȱȱ°ȱ ȱ ęǰȱȱȱ ¿ȱČ ïȱ ¢ȱ£ȱ ¢DZȱ „Art. 15. ŗǯȱ ¢ȱ Čȱ £¢°ȱ ¢Ùȱ ¢ȱ ȱ ïȱ ££ȱ ¢ȱ ȱ ¢ȱ £ǰȱ ïȱ ȱ £ȱ ȱ £ÙČȱ £ȱ Ú ȱȱȱ£ȱà £¿ȱ¢Ùȱ¢ȱ£ȱ£ȱȄǯȱ ȱȱȱ£ȱ ȱà ȱà ȱ¢£¢ȱÚ£¢ȱïČ¿ȱ£ȱ¢ȱ£ȱȱ£¢°ȱ¢Ùȱ¢ǯȱ¢ǰȱȱ £¢ȱ ȱ ¢Ùȱ ¢ȱ £ȱ ££ȱ £ȱ £¢ȱ ȱ strona 365 £¢¢ǯȱ £ȱ àȱ Ú£¢ȱ ȱ ¢£ȱ £Ùȱ ȱ ȱȱȱ ȱà ȱ£ȱȱ£¢ȱÙȱ ǰȱ¢ȱ ȱ ¢ȱ ȱ Şȱ £ȱ ȱ ȱ £ȱ ¢Ù¢ȱ ȱ ¢£ȱ ǻ¡ǯȱřŖȱàȱȱǼǰȱȱ£ïȱ¢£¢ȱ£ÙȱȱȱȱŘŖȱ£ȱ ȱȱǻǯȱŘŖŖȱàȱȱǼǯȱȱČȱȱ£°ȱ¿ȱ ïȱ¢ȱ ¢£ǰȱ£¢ȱ ȱȱ£ȱČȱ¢ȱ ¢ȱ¢à ǰȱ࣢ȱ£¿ȱÙȱę ¢ȱȱ£à ǰȱ£ȱ££ȱ¢ȱ£ȱ ¢Č£¢ȱ£ȱȱàȱ£¢ǯȱ£¢ȱȱȱȱ¢Ù¢ȱ£ °ȱ ȱ¢ȱ kierunek studiów? ȱ £ǰȱ Čȱ £ȱ ȱ £ ¢ȱ Čȱ ¢°ȱ ȱ ¢ȱ£ȱà ȱ¢ȱ£ £ǰȱà¢ȱĊàÙȱ ȱ ȱȱ £¢ȱȦȱ ¿ïǰȱȱà Čȱ£ȱà ȱ¢ȱ¢£ǰȱà¢ȱĊàÙȱ£¿ïȱ ȱ ¢ȱ ǰȱ ǯȱ ïÙï°ǰȱ ȱ ï°ȱ ǰȱ ǰȱ ȱ ¿ïȱ £ ǰȱ ¢ǰȱ ¢ȱ ȱ ¿ ȱ ¢£ǰȱ ȱ ȱ ¢¢ ȱ £à ǰȱ £ï°ȱǻ£ǰȱ £ÚǰȱǰȱŘŖŗŗǼǯȱȱ ȱ¢ȱȱ£ à°ȱ ¿ȱȱ¢ȱ ï ǰȱ£¢ȱ ȱ£ £ȱ¢ȱ£ȱȱ¢ȱǰȱ ȱ£¢°ȱ ȱ£ȱ¢£¢ǰȱČȱ £ȱȱȱǯȱ ȱ£ȱ£ȱ ¢¿ȱ ȱȱ ïǰȱČȱ ȱ¢ȱ ȱ£¢ȱ¢ȱ¢ȱ Ù°ȱ¿ȱȱ¿ȱ ïȱ Ùȱ ǰȱ £ȱȱ¢ȱ£Ùȱ ïǯȱČȱȱDZȱȱ 1. Realistyczna perȱ££¢ ïȱǻ££Ùǰȱǯȱ££ȱ¢£ȱï £ȱ£¢ȱČȱ¿ǼDz Řǯȱ ǰȱȱČȱȱ¢ȱàȱȱï Dzȱ řǯȱ £ï°ǰȱï°ȱȱȱ ȱȱ£ȱ¢ȱĊDzȱ Śǯȱ ȱȱȱČ¢ȱ£ȱǮȄǰȱï°Dz śǯȱ ¢ȱ¢ȱ ȱ££¢ ïǰȱ£ ¢ȱ¿ȱǯǯȱ£ȱ¢ïȱȱ¢ ïDzȱ Ŝǯȱ £ȱ ȱ ȱ £Čïȱ ȱ £ȱ ę£¢£ǰȱ Ù£ǰȱ kulturowego; ŝǯȱ £ȱï Čïȱ ČÚȱÙ¢ ¢ȱ£ȱï ïDzȱ Şǯȱ ï £ȱ£ ¢Ù¢ȱ££¢à ǰȱà ȱïÚǰȱ£ǰȱïDzȱ şǯȱ £¢¢ ȱ ȱȱ £¢ȱ£ǰȱ£ȱ££Úȱȱ£à Dzȱ ŗŖǯȱ ï°ȱ ȱ £ȱ ȱ £ £ȱ Ù¿ȱ ȱ ¢ȱ £ȱ ¢ȱ ĊDzȱ ŗŗǯȱ ¢£ȱ ȱ ǰȱ £ ȱ ¿ȱ Č¢£ ïȱ ȱ £ȱȱČDz ŗŘǯȱ àČȱïà ȱȱà Dz ŗřǯȱ £Ùï ȱ£ȱDz ŗŚǯȱ ¢ ï°Dzȱ 15. Odpornoï°ȱȱ¿ȱǻȬ££ǰȱŘŖŖřǼǯȱȱ ȱ ȱ ȱ ǻŗşşŝǰȱ ŗşşşǼǰȱ ï¢ȱ Čȱ ȱ £ȱ ȱ ǰȱ Ǯ£ȱ Ȅǰȱ ȱ ȱ Ǯ£Ȅǰȱ ȱ ȱ £Ù ǰȱ à¢ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ Ùȱ £ ǰȱ £¢ȱ £ȱ Ù¢ȱ £ àǰȱ¢ȱ Ù¢ȱ£ ǰȱ ȱȱ¿ȱ£ȱȱȱ£ȱ¿ȱ strona 366 ȱǻ ǰȱŗşşŞǰȱǯȱŚǼǯȱ£ȱȱ ȱ¿ȱ£ȱȱ £ȱ£¢ǰȱ£ȱï ȱȱǯȱǰȱČȱ£ȱ ȱȮȱ¢ȱ ȱ °ȱ¿ȱȱ£ ȱ ȱ £¢ȱ ȱ ïǰȱàȱȱ £¿ǰȱ£ǰȱ£ ȱȱ £¢ȱ ǰȱȱ£ȱ ȱ£ £ȱ£ȱ£ȱǰȱ£¢£¢ȱ¿ȱȱ Ùȱ £ȱ ȱ¢ ȱ£ ȱǻ ǰȱŗşşŞǰȱǯȱŚǼǯȱ¢££¢Ùȱȱ£ïȱ £¢à ǰȱ£ȱȱ ȱ£ǰȱÙ¢ȱ¿ȱȱ£¿ȱbie: ŗǼȱ ¢££ȱ ȱČ¢ȱà ǰȱ ŘǼȱ ȱȱ££¢ ï°ȱǰȱȱȱǰ řǼȱ££ ¢¿Čȱ¢ȱȮȱàČǰȱ ŚǼȱȱȱ ¢ȱ£ȱǻČ¢°ȱȱȱ£ǰȱȱȱ££Ùïȱ£¢ȱ£¢£ÙïǼǰȱ śǼȱ Ù£ȱ¿ȱ ȱà£ȱ¢ïȱȱ ï ǰȱ ŜǼȱ ¢£ȱ¢ ȱǻ£Ě Ǽǰȱ ŝǼȱ ï°ȱȱȱ¢ǰȱ 8) akceptacja ludzi, 9) akceptacja siebie, ŗŖǼȱȱ¿ȱȱ£ǰȱ ŗŗǼȱ ȱ¿ȱȱ £ǰȱ ŗŘǼȱȱ£ȱ ȱ ïȱ ǻ¿ï°ȱ ¢Ù£ȱ ¿ȱ ȱ ¢ ȱ wzrostu), ŗřǼȱÙ¿ȱ¢ȱ£Č¢°ȱǻ ï°ȱȱǼǰȱ ŗŚǼȱï Čï°ȱǰȱ 15) poczucie humoru, ŗŜǼȱ à£ï°ȱǻ ǰȱŗşşşǰȱǯȱŗŞȬŘŘǼǯȱ ¢ȱÙ¢ȱ ¢Čȱ ¢ȱ¢ȱ ȱ ȱ£ °ȱ £ȱ ¢ȱ£ȱ ¢ȱȱ £ȱ¢ȱȱ££ȱ ¢ȱ¢à ȱǻ£ ȱȱ ȱȱ £ȱ¢Ǽȱ£ȱȱ Etycznego Zawodu Psychologa. ȱȱ £ȱ¢ȱ ÙȱÙȱȱǮïȄǰȱ£Ùȱ ȱŖŞǯŖŜǯŘŖŖŗȱǰȱȱ £Ùȱ ȱČ¢ȱȱŖŗǯŖŗǯŘŖŖŜȱǯȱȱ¢ȱŘŖŗŘȱȱ ȱ¢ȱȱ¢ȱÙ£ȱȱȱ£ȱ£ ȱï ȱ¢à ȱȱ£¢ ÙǰȱČȱ £ȱ ȱȱ £ȱ¢ȱ ȱ ££ȱ ¢ȱ ¢à ȱ £ȱ ¢ǯȱȱ £ȱ ȱ £ £ȱ ¢Ùȱ ǰȱ Čȱ £¢ȱ ȱ ȱ ££ǰȱ Čȱ ȱ ȱ¿ȱȱ °ǯȱȱ¢ȱȱ £ȱȱ£ ȱ¢ȱ ȱ¿ȱ ǰȱȱ££ǰȱČȱ¢ȱȱ£¢ °ȱȱ¢ȱ ȱ ¢£Ùȱ ¢£ǯȱ ȱ ȱ £ ¢ȱ ££ȱ¢¿ȱȱà ȱàČ¢ȱÙȱ¢£¢ǯ Psychologowie warunkowali uchylenie ustawy wprowadzeniem „przepisów ¢Ȅǰȱàȱǯǯȱ£ ȱČ ï°ȱÙ ȱ¿ȱ¢Ùȱ¢ȱ¢ȱ ȱ¢ǰȱ¿ȱà ȱ¢£¢ǯȱȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ¢Ùȱ ȱ à ȱ ¢ȱ £¢ȱ £àÙȱ policealnych. Wiedza zdobywana w ten sposób i w tyȱ£Ùȱȱ£¢ȱ¿ȱ strona 367 £ȱ ¢ȱïȱȱ£Úȱ£ £¢ȱ£ȱȱ¢ȱ£ȱ ȱ ¢ȱ ǯȱ ȱ ǰȱ Čȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ £¢ȱȱ ¢ȱ¢£ȱ ¢£Ùȱ££¢ȱ¢à ȱ ï £¢ȱ Ùȱ £ ǯȱ ȱ ¢à ȱ £¢ȱ ȱï ȱǻ ȱ¢ȱȱ¢à ȱ ȱȱ¢£Ȭ£¢ǰȱ £¢ȱ ¿ȱ £¢ȱ ȱ ¢ȱ ¢£ǰȱ £ £¢ȱ ȱ£¢ǰȱȱȱ¢ȱÚ£¢ £¢Ǽȱ ¢Ċȱ £ǰȱČȱȱȱ£ȱ wszystkim nauczycielami i wobec tego w niektórych przypadkach zadania psyȱČȱ °ȱȱȱ¢ȱȱȱǯȱ Č¢ȱ ï°ǰȱ Čȱ ȱ £ȱ ÙČ¢ȱ ȱ ¢à ȱ £¢ȱ £ǰȱ £¢£ Ùȱ ȱ ££àȱ ǯȱ ǯȱ Śǯŗǯȱ ¢ȱ ȱ £ȱ ¢ȱ ęȱ ¿ȱ ï £¢ȱ ££ȱ ¢à ȱ Ùȱ ¢£¢DZȱǮ ¢¢ ȱ£ ȱ¢ȱȱȱï £ȱÙȱ ¢£¢ǰȱȱ ȱ££àïȱȱ£ȱ¢£ǰȱ ǰȱ £ǰȱȱȱ£¢ȱ¿ȱȱ Dzȱ¢ǰȱ£ȱ¢ȱ ¢£ȄǰȱȱǯȱŚǯŘǯȱ ȱȱ£Ùïȱ¢à ȱ ȱ£ȱ £ȱÚȱ ¢ȱ ȱ££ȱ¢ǰȱȱČȱ£Ùïȱ dydaktycznej. Etyczny wymiar relacji interpersonalnej ȱ Čȱ ¢Čȱ ¢ȱ ¢ȱ ¢ȱ ȱ £¢ȱ £ȱ ȱ ¿£¢ȱ¢ȱȱǰȱȱȱȱȱ ȱ ¢ȱ ïǰȱàȱ ȱàȱ¢ȱ£¢ȱȱȱ£ǯȱàÙ£ȱ wiedza z psychologii klinicznej, psychologii rehabilitacji, ale i psychologii zdrowia £ȱ¢ȱ¢£ȱ ȱ£ȱ£Ù ȱ ¢Čȱ £ïȱ Č ïȱȱ¢£ȱȱ¢£ȱ ȱ£ȱ ȱï°ȱ¢Ù£ȱ¢ȱ£ǯȱȱ¢ȱïȱ£ ȱ££ȱȱ ¢ȱȱïȱÙȱ¢£¢ȱȱ¢£¢ȱ ¢ȱȱsonalnej. ȱ ǰȱ £¢ȱ £ £ȱ ¿£¢ȱ Ċǰȱ ȱ àȱ ¢Čȱ¿£¢ȱȱȱ£°ȱȱ ǰȱ£¢ȱ£¢ȱȱȱȱ ¿ȱ ȱ £¢ȱ ȱ £à ȱ ǯȱ ȱ ¿ȱ ȱ ȱ £¢¢ ¢ȱ Ċȱ ¢ ¢ȱ £Úȱ ¿£¢ȱ ȱ ǰȱ à¢ȱ ¢£ȱ ȱ¢°DZȱǰȱ ï°ǰȱï°ǰȱČ¢£ ï°ǰȱ¢ï°ȱǰȱ ¢ï°ǰȱ ȱ ¢ǰȱ £ ¢ȱ ǰȱ ¢ȱ ¢ǰȱ £ǰȱ ǰȱ ǰȱ ČǯȱȱȱČȱ£°ȱȱ££¢ ȱǻȱȱǰȱ£ȱȱ ¢££¢ȱǼȱȱ£ ȱǻ£ȱȱ£ Ȧ£ǰȱà¢ȱȱȱȱȱ Čȱ¢ȱȱǯȱȱ£ȱȱȱ££à¢ȱ£ȱȱ ȱ ȱ ȱ £ £ȱ £ȱ ǰȱ ȱ àȱ £¢¢ȱ ïȱ¿ȱ¢ȱȮȱ¢ȱ£ȱ£¢ȱ¢ȱȱ ǻȱ¿ȱȱČȱȱ£¢ǰȱ¿ȱȱ¢ȱà ȱ£¢ȱ¿ȱ £ Ǽǯȱȱȱ ȱȱ¿ȱȱǰȱ ȱȱ£ £ȱȱstrona 368 à ȱ£ ¢ǯȱȱ£ ¢ÙȱȱȱàČȱȱ£ȱ £¢ȱ ǰȱČȱȱȱȱȱ¢ǰȱ ȱàȱȱ£Ùȱ£ȱÙȱ ¢¢ȱȱ £ïǰȱ Čȱ£ȱ£ÙČȱ ȱ£à ȱȱȱ ¿ȱ ¢Ù£ȱȱ ȱ£¢¢ȱ£ȱ£ ¢ȱȱ¢ȱ¢ǯȱȱ¢ȱȱȱȱȱ¢¢£ǰȱ ¢ȱ£ȱ£ ȱ £¢ȱ ȱ¿ïȱ£ ¢ȱ ¢ȱȱȱ¢ȱǻ¿ǰȱ££ÚǰȱŘŖŖŞDzȱ£ǰȱ£ÚǰȱǰȱŘŖŗŗǼǯȱ Interwencje psychologiczne, podobnie jak medyczne, w aspekcie relacyjȬ¢£¢ȱ ȱ ȱ ȱ Ù¢ ȱ ǰȱ ȱ £ȱ ¢ȱ Čȱ ¢°ȱ £ £ȱ ¢£¢ȱ Č¢ȱ Ù£¢ȱ ǻǰȱ ¢Ù ǰȱ Ȭ £ǰȱ ŘŖŗŘǼǯȱ££àȱȱ¿ȱȱȱàȱ£ȱȱ¢£¢ǰȱ ȱ£¢ȱ à¢ȱ£ȱ¿ȱ ¢ȱȱ¢£¢ǰȱȱȱȱȱȱČȱǰȱ ȱ£¢ȱ £ȱ¢ȱ¢£ȱ£ȱȱ¢¢ȱ£ £ȱȱǰȱ£¢ȱČǰȱȱ££ȱ¿ȱ£ǰȱ£ȱȱȱàȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ¢£ ȱ ȱ £ ȱ ££ȱ ¿ȱ ȱ £ȱ ĵ ǯȱǮ£ ȄȱÙ£Ú ǰȱȱ £¿ȱǰȱ¢ȱ Č ïȱ ȱ ¢ǯȱ ȱ ïȱ ǰȱ ¢Ù ȱ ȱ Ȭ £ȱǻŘŖŗŘǰȱǯȱŚŘŚǼǰȱ ȱȱ¢ȱǮȱȱ¿ȱČ¢ȱ¢ȱ Č¢ȱȱ ȱȱ ǰȱȱ£ȱ ȱČ ïǰȱȱ ȱȱ££¢ȱȱȱȮȱà ££ȱ£ȱ£ ȱȮȱ¢£ȱ¿ȱǻǯǯǯǼȱČ ïȱ ¿£ȱǰȱÙ¿ȱȱ£££Ȅǯȱ ȱČȱȱ£ ȱ¢ȱ£ȱȱ¢ȱȱ ȱ £¿°ȱȱ¢£¢ȱ£ £¢ȱ£ȱ ȱ£Ùȱ ¢ȱ ïȱ¢£¢ǰȱ ȱ¢ȱïȱ¢ȱ£ǰȱ ïȱ ¢ȱ £ǰȱ ȱ ¢ȱ £ǰȱ ȱ ȱ ¿ ȱ £ ǰȱ ȱȱ ȱ¿ȱ Ù¢ȱ¢ȱ ïȱ£ȱ ȱȱ¢ ïȦ ¢ïǯ Ùȱ ȱ ¢£ȱ £ȱ ȱ ¢¢ȱ ¢£¢ǰȱ ££¢ȱDZȱ – diagnozy, – interwencji kryzysowej, – rehabilitacji psychologicznej, Ȯȱȱ ¢ę¢ȱǻ ȱ ǰȱ ȱ àȱȮȱǰȱ cji trzeciego stopnia – rehabilitacji), – promocji zdrowia, Ȯȱȱ ȱ¢£ǰȱÚ£¢ £¢ȱȱ£ȱ££àÙ ¢ȱȱ£Ù¢ Úǯȱ £¢Čȱ Č£ȱ£ȱ¢ȱǰȱČ¢ȱ£ à°ȱ ¿ȱȱ¿ȱ zagadnienia. ££¢ȱȱ£ȱǰȱ ££¿ȱ ȱȱ£¢ȱ£¢ȱ ȱȱȱ ¢Ȧȱ£ȱǯȱȱȱ¿ ȱȱ ȱÙ¢ǰȱàȱȱǯȱŗŘȱ ¢ǯȱ strona 369 ŗǯȱǮ¿ȱÙȱ¢£¢ȱ¿ȱ£ȱ£ȱ¢ȱǻǼȱȱ¢ȱ osób (kà Ǽȱ ¢ȱȱ£ ȱȱ£Ù¢ ȱ¢£ǰȱ£ȱ££ČȱȱǯȱŘȱȱřǯ Řǯȱȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ £¢ȱ ï¢ȱ ȱ £ȱ ȱǰȱȱ¿ ȱȱ£ȱ ȱ ȱ£ȱȱŗşȱȱ 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. Nr 11, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 1999 r. Nr 11, poz. 95 z 2000 r. Nr 120, poz. 1268). řǯȱȱ ȱȱ£ £ȱÚȱȱȱ ¢ȱČȱ ȱȱȱ ¢ǰȱ ¢ȱȱïȱȱȱ£ȱ£ȱ¢ȱȱ ¢ȱȱ££à¢ȱïȱ ¢ǰȱ£ȱàȱ¢ȱ¿ȱȱ£¢¿ȱȱ£ ȱÙČ¢ȱ Ȅȱǻ£ǰȱŘŖŖŗǼǯȱ£ȱ¿ǰȱ ȱ ïàȱà ȱ£¢ȱ ȱȱ ¢ǰȱ£°ǰȱ ČȱȱÙ£ȱ ȱȱÙ°ȱÙČ¿ȱ ǰȱȱǮ£ȱȄȱ££ȱ¿ȱȱ£ȱǰȱ ¢£¢¢ ¢ȱ££ȱà ǰȱ£ȱ £Ù¿ȱ ¿ȱ ȱ ££àÙ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ǯȱ ££Úȱ ǻŘŖŖŞǼȱ podaje trzy sytuacje, w których uzyskanie zgody osoby badanej (dziecka czy ¢ȱÙǼȱȱȱ ¢DZȱ Ȯȱ ȱ£¢ǰȱ¢ȱȱȱȱ¿ ȱ ȱwiednimi przepisami, Ȯȱ ¢ȱȱȱÙ¢ȱȱ£ȱǰȱ Ȯȱȱ ¢ȱ£ȱȱȱȱ££ȱ£ÙČȱ ȱ¿ ȱȱ¢ȱǻ££ÚǰȱŘŖŖŞǼǯȱ Poza tymi sytuacjami zarówno psycholog kliniczny, jak i psycholog rehabilitaȱ ȱ£ȱȱ¢£¢ȱ£¢°ȱ£¿ȱ¢ǰȱàȱ££ȱ°ȱȱ ȱ£ȱ£°ȱȱ ¢£¢ȱȱȱȱȱǰȱȱ£ ¢ ȱ£ȱ£ȱ£ £ȱ¿£¢ȱȱ ȱ£ȱ£ Úȱȱ¢ǯȱȱ£ȱ¿ǰȱČȱȱȱ£dzȱ ȱȱȱ ȱ¿ȱ ȱǰȱ£¿ȱ£ȱ ǰȱȱ££¢ǰȱČȱ ¢Čȱ£¿ȱȱȱ¿ȱ£Ù¢ ȱ¢£¢ȱàČȱ¢dzȱ Czy jednak tak jest w istocie? ¢£¢ȱ ¢ȱ£¢ȱ¢£ȱ ȱ £ ȱ ¢ȱ £ȱ ȱ ǻǼȱ ¢ȱ £¢¿ȱ ȱ Ùï ȱȱ¢ȱȮȱ£¢ǰȱàȱȱ£¿¢ȱȱČȱ¢ȱ £Ù¢ Úȱ¢ȱ£ȱȱ¢ȱǯȱȱ¢ȱȱȱ ȱ Ěȱ ȱ ¢ǰȱ £¢ȱ ȱ £Ù¢ȱ ££ȱ ȱ £ ȱ ¢ǯȱ ȱ £ £ȱ £ȱ ¢ȱ ȱ °ȱ ¿ȱ ¿ȱ ¢ȱ ¢£DZȱ ¢£ȱ £ȱ ȱ ȱ £¢ȱ ǻǯȱ ȱ Ùȱ ¢ȱ ¢ȱ ȱ ȱ £¢ǰȱ ǯȱ ¢ȱ ïȱ £¢ȱ ȱ Ǽȱ £ȱ àȱ Ùï ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢£¢ǰȱ ȱ Čȱ ǰȱ àȱÙȱïȱ ȱ£ȱǻĵȬ ǰȱŘŖŖŞǼǯȱ ȱ £¿£ȱ ¢£ȱ £ȱ ¢°ȱ £ǰȱ ǰȱ ¢¢£ ȱ ȱ££ ǯȱ ȱȱ¢ ȱ¿ǰȱȱ ǰȱČȱ¢strona 370 ȱ£¢¢ȱ£ȱ¢ȱȱ£ȱ ï°ȱ¢£ȱȱęȱ£ £°ȱȱ£ °ȱ ¢ȱǯȱ¿ȱ ïȱ£ȱ¢ȱ ǰȱ ǯȱ ¢ ǰȱ ȱ£¢ȱ¢ȱ¢ǰȱ¢Čȱ£¢ȱȱ ¢à ȱ ȱ°ȱ Ù¢ ȱ£ Úȱȱ¢ǰȱà¢ȱ£¿ȱï ȱ££ȱ£ȱȱ ¢ȱ¢Ùà ȱǻǯȱǰȱà ǰȱǼȱ £ȱȱ¢ȱȱ£ǯȱ ȱȱ£Ùȱ£ ȱȱȱ ǻĵȬ ǰȱ ŘŖŖŞDzȱ Ȭ £ǰȱ ǰȱ ŘŖŖŞǼǯȱ £¢ ïǰȱȱČȱ ȱȱ£ȱȱ£Ù ȱÙ ȱ ¢£ °ȱ¿ȱȱ £ Úǰȱȱȱęȱȱ °ǯȱ ǯȱŗşȱ ¢ȱȱ £ȱ¢ȱȱ£ȱ ȱ£¿£ȱ ¢£¢ȱ ÙČ¢ȱ ȱ à ȱ £¢ȱ £ȱ ¢ȱ ȱ diagnostyczny. ŗǯȱǮȱà ȱȱȱ£ȱ¿ȱȱȱ£¿£ȱ¢£¢ȱ ££Č¢ȱ ¢Ù£ȱȱ ȱ££ȱ¢à ǯ 2. Krajowa Rada Psychologów sprawuje nadzór nad warunkami stosowania, roz £ȱȱ¢ ȱȱȱ£¿£ȱ¢£¢Ȅȱǻ£ǰȱŘŖŖŗǼǯ £ȱ¢ȱȱȱ ȱȱà ȱàǰȱ£ȱà¢ȱ £ȱ àÙ¿ǯȱ ££ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ǻ£¢ȱ £ȱ ïȱ ¢Ǽȱ ȱ ¢ȱ £ȱ ¢ȱ £à ȱ ¢£¢ǯȱ¢Ùȱ £¢ȱ¿ȱȱ¢ȱȱȱǯȱŗŚȱ ¢ȱȱ £ȱ¢ǰȱ który brzmi: ŗǯȱ Ǯ¢ȱ ȱ £ȱ £ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ £ £¢ȱ £ȱǰȱ£¢¢ȱ ȱ£ £ȱ£ȱ ¢¢ ȱ£ ǯȱ Řǯȱ £ȱ£ ȱ¢ȱ£ ȱȱČȱ¢°ȱ£¢ȱ ȱ£sie. řǯȱ £ȱǯȱŗȱȱȱ¿ǰȱ¢DZ ŗǼȱ Čȱȱ£Čȱ£ ǰȱČ¢ȱȱȱ¢ȱàǰ ŘǼȱ ȱ ȱ ¢Ȅȱǻ£ǰȱŘŖŖŗǼǯȱ Čȱ ǰȱ ¢ȱ ¢ȱ ȱ Č¢ȱ ȱ £¢ȱ ¢Ù¢ȱ ££¢ ȱ ȱàȱ££Ù¢ȱȱ¢ǰȱàȱ¿£ȱ ȱȱ¢£ȱǻ££ÚǰȱŗşşŚǼǯȱȱȱČǰȱ¢ȱ£ °ȱ£ȱȱȱȱ¢ȱ ¢ȱ¢£ǰȱ£ȱČȱ¢£ȱ£ȱ °ǰȱČȱ ȱ ¢ȱ ȱ¢ȱȱ£ȱ¢ȱàǰȱȱ£ȱȱȱ¿£¢£ǯȱ¢ǰȱ ȱ¢ȱ¢£ȱ£¿ȱȱ£ ȱȱȱǰȱ ¢Čȱ£ȱȱ°ȱ£¢ȱ£¢ȱ ȱ ȱ ¢ǰȱȱȱ ¢ïȱ £ £¢Ù¢¢ȱǮȱȱȄǯȱȱȱČȱà Čȱ£¢°ȱ¿ȱ ȱȱȱ£Ù ȱ£ £ȱ£ȱ ȱǰȱà¢ȱȱȱ °ȱ¢ȱ£ȱČȱ ȱČȱ ȱȱČ ï°ȱ ¢ȱ¢ ȱ badania. £ ȱ ¢ȱ ¢£ȱ ȱ à ȱ ¢£¢ȱ ȱ ££ÚȱǻŗşşŚǼDZ ŗǯȱ Ǯ£¢ȱ Čȱ °ȱ ȱ ¢ȱ ¿ȱ £ȱ ȱ £¢ȱ ǻȱ £¢ȱ ȱ prawnych opiekunów)? strona 371 Řǯȱȱ £¢ȱ ¿ȱ ȱ Č¢ȱ °ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢ȱ konsekwencjach dla niej? řǯȱȱ £¢ȱȱȱČ¢ȱ£°ǰȱ£ȱȱȱȱȱ£Ú£ǰȱ ¢£¢ȱȱȱïǰȱ£ȱȱàȱ£ £ȱnie? Śǯȱȱ £¢ȱ¿ȱȱČ¢ȱ °ȱȱ£¢¢ȱ££ȱȱ ¢ǵ śǯȱȱ ǰȱ ȱ ȱ ȱ ǰȱ ¢ȱ Čȱ ǻ Ǽȱ ¿°ȱ ȱ ȱȱǰȱ£¢ȱ£ȱ£ £ȱȱ ǵȄȱǻ££Úski, 1994, s. 95). £ȱȱȱ¢ȱ£ȱȱ¢£¢ȱ ȱ¢ȱ£ȱ Ustawa o Zawodzie Psychologa. W praktyce klinicznej niejednokrotnie dochodzi ȱ£ȱ £¢ȱ£à ǯȱ££àȱ¢£¢ȱȱ¢ȱÙȱ ¿ȱȱ£ ¢ǰȱà¢ȱ£¿ïȱȱ£ȱ£ȱȱ ¢ǯȱ Č¢ȱ ¿°ǰȱ Čȱ ȱ £¢ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ £ȱ ¢°ȱ ££¢ ȱ ¢ȱ ǰȱ ȱ ǯȱ ȱ Ùȱ ȱ £ȱ ¢£¢ȱ ȱ£¢ȱ£¢ȱ ȱ¢ȱ£ȱ¢ȱȱ£¢ȱ°¢ȱ ȱ£¢ȱǰȱ ȱàȱČ¢ ¢ȱÙ Úȱ¢ ¢ǰȱ¢¢£¢ȱ£¢ȱ ï¢ȱ¢ ȱǻǯȱ£Ù¢ȱǰȱǰȱ £ǰȱǼǯȱ ȱ ¢ȱ Čȱ ȱ ȱ £ȱ ¢ £¢ ȱ ¿ȱ ¢ȱ £ȱ £à ȱ ȱ ȱ £ǰȱ £¢ǰȱ ¢ȱ ȱ ȱ ¢£ny Zawodu Psychologa zatwierdzony przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne ȱŗşşŗȱȱǻ£ ǰȱŘŖŖŖǼǯȱ¿ȱȱȱ ȱ£¢ȱàǰȱàȱȱǯǯȱȱȱ¢ȱȮȱȱ ǰȱ ¿ȱ ȱ ȱ¢ǰȱ £ï°ȱ¢ȱ ¢ȱ£ȱ¢ęȱ ¢¢ ȱ£ ǰȱ£ȱ £à ȱ¢ȱ£ȱČȱȱÙȱ£ ȱ osobistego. ï°ȱ ȱ ¢£Ȭ£ ȱ ¢ȱ £ȱ £¿ȱ ȱ £Ù ȱ ǯǯȱ DZȱ ǰȱ ïǰȱ ¢ïǰȱ ȱ ȱ ïǰȱ ¿ ȱ £ ǰȱ ¢ ȱ Ù¢ȱ ¢à ǰȱ ¿ ȱ£ȱ£ȱ Ù¢ȱ¢ȱ ïȱǻ£ ǰȱŘŖŖŖǼǯȱȱ ȱ ȱȱ££ȱ£ ȱȱ¢ ïȱ£ȱ DZȱȱ£ȱ£ȱ ïǰȱ£ȱ ȱÙïǰȱ¢ǰȱȱïDzȱ£££ȱ¿ȱ£ȱȱȱ£¢ȱ ȱ Ù¢ȱDzȱ ȱȱ ȱïǯȱǯȱřȱȱ £ȱ £ï°ȱ ££ȱ ȱ £Ù DZȱ Ǯ£¢ȱ ïȱ ¿ȱ ȱȱ¢ȱȱ¢£ ¢ȱ ȱČ¢ȱ¢ ¢ȱ¢ȱ£ȱȱ ¿ǰȱČȱȱ¢£ȱ ȱ ȱ¢ȱȱ Ù¢ °ȱȱï°ȱȱ £¢ïȱ £ ¢ǰȱ ȱ Čȱ £ °ȱ ȱ £ȱ Ù£ȱ ȱ ¢ȱ ȱ¢à ǯȱȱÙ£¢ȱ£ ȱ£ ȱȱ£¢ȱ¢ȱ ¢ȱ ¢ȱ¢£ȱ££ȱ£ȱ¢£¢ȱ ȱČ¢ȱ¢ ¢ȱ££ȱ¢ǰȱ à¢ȱȱ£ ȱȱ£Ù¢ ȱȱȱ£Ù Ȅǯȱ strona 372 ¢ȱ£ȱ¢ ï°ȱ ȱȦǰȱ¢ȱ££¢ȱ°ȱȱČ¢ǰȱ£¢ȱ£ȱ£¢ȱȱ£ȱ¢ȱ¢ȱȱǰȱ¢ǰȱ ȱ ǰȱ ȱ Čȱ ¢ȱ £ȱ Ù Ȧ ¢ ȱ ¢ȱ ȱ ¢ȱ£ȱȱ£¢ȱ¿ȱ£¢ȱȱȱȱ¢ȱȱȱ instytucjom (Staniszewska, 2000). ȱï°ȱ ȱ¢ȱǰȱČȱČȱȱ£ȱȦȱ ȱ¢ȱ £ȱ ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¢¢£ǰȱ ȱ ¢ȱ £ȱ ǰȱ Čȱ ȱ à ȱ ȱ ȱ £ǰȱ £Č¢ciach, problemach, a psycholog – czy to w procesie diagnostycznym, czy terapeu¢£¢ǰȱ ȱ à ȱ ȱ ȱ ǯȱ¢ȱ ȱ ȱ ȱ £Ùȱ Č ïȱ Č¢°ȱ ǻ ¢¢ȱ £ȱ £¢ǰȱ ȱ Čȱ £ȱ Ù£¢ȱ Ȯȱ ȱ ȱ ¢ȱ £ȱ ¿ǰȱȱ¢Ùǰȱ ȱȱàȱïȱ£°Ǽǰȱ¢ȱ ȱ¢°ȱ ï ¢ȱ ȱȱę£¢£¢ǰȱ ¢ǰȱ¢ȱǻȬ££ǰȱČ Ȭǰȱ ŘŖŖśǼǯȱ ££ȱ ȱ àÙČ¢ȱ ȱ £ȱ ǰȱ ȱ Čȱ£ȱȱ£ȱȱČ£ȱ£ǰȱȱà Čȱȱà ȱ£ȱȱ ȱ ȱ £ǰȱ ¢ȱ ¢ȱ ¢£ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ¢ȱ £¢ȱȱȱ ȱ°ȱ¿ȱ ȱȱȱ£Ú£ǯ ¢£¢ȱ ¿ȱ£Ùȱ¿Č£ȱǰȱȱ¿ȱČȱ££¢°ǰȱïȱ¢ȱ£Ùȱ ¢Čȱ ȱ£¢dzǰȱȱ ¿ǰȱȱȱȱȱ£ǰȱ ȱ ustawa o zawodzie nie grozi sankcjami prawnymi. ȱȱČÚdzǵ àČȱȮȱPrimum non nocere… (Hipokrates/Imphotep). Literatura cytowana £ǰȱǯǰȱ£ÚǰȱǯǰȱǰȱǯȱǻŘŖŗŗǼǯȱȱȱȱȱȱǯȱ ȱȱDZȱǰȱǰȱȱ¢, 1, 1-12. ££ÚǰȱǯǰȱǰȱǯȱǻŘŖŖŖǼǯȱČï°ȱ£ ȱ¢ǯȱDZȱǯȱ££Úǰȱ ǯȱ ĵȬ ȱ ǻǯǼǰȱ Etyczne dylematy psychologii (s. 13-44). Po£ÚDZȱ¢ ȱȱ ǯȱ ££Úǰȱ ǯȱ ǻŗşşŚǼǯȱ ¢ȱ ¢£ȱ ȱ ȱ Č¢ ¢ȱ Ȯȱ £ȱ ȱ ¢£ǯȱDZȱǯȱ££Úǰȱǯȱ£ȱǻǯǼǰȱ¢£ȱ¢ȱ£Ùïȱ badawczej i praktycznej psychologówȱǻǯȱŞřȬŗŖŗǼǯȱ£ÚDZȱ¢ ȱȱ Humaniora. ££Úǰȱ ǯȱ ǻŘŖŖŞǼǯȱ ¢ȱ ¢£ȱ Úȱ ¢ȱ ȱ ¢£¢ǯȱ W: J. Strelau (red.), ¢ǯȱ¿£ȱȱǻǯȱŗǰȱǯȱśŘřȬśřŝǼǯȱÚDZȱ GWP. Ȭ££ǰȱǯȱǻŘŖŖřǼǯȱȱ ïȱȮȱïȱ¢¢£ȱȱmanistyczne. W: J. Strelau (red.), ¢ǯȱ¿£ȱǯȱ¢ȱ ogólna ǻǯȱŘǰȱǯȱŜŖŗȬŜśŘǼǯȱÚDZȱǯ Ȭ££ǰȱ ǯǰȱ Č ȬÚǰȱ ǯȱ ǻŘŖŖśǼǯȱ ¢ȱ ȱ ££ȱ Ȯȱ £ Čȱȱ¢ǯȱDZȱǯȱȬ££ǰȱǯȱČ ȬÚȱǻǯǼǰȱPod¿£ȱǯȱ ¢ȱ¢ȱ¢£ǯȱ£Ù¢ȱȱȱ¢ (s. 81-87). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica. strona 373 Jankowska, H. (1979). Etyka. Warszawa: PWN. ǰȱ ǯǰȱ ¢Ù ǰȱ ǯǰȱ Ȭ £ǰȱ ǯȱ ǻŘŖŗŘǼǯȱ ¢ȱ ¢£ȱ w terapii schizofrenii. Psychiatria Polska, 3, 421-428. ¿ǰȱ ǯǰȱ ££Úǰȱ ǯȱ ǻŘŖŖŞǼǯȱ ¢ȱ ¢ȱ ¢£ǯȱ DZȱ ǯȱ ǰȱ ǯȱÚȱǻǯǼǰȱPsychologia. ¿£ȱȱǻǯȱŘǰȱǯȱŝřśȬŝŞŚǼǯȱÚDZȱ GWP. £ ǰȱǯȱǻŘŖŖŖǼǯȱȱ£ ¢ȱȮȱ£ï°ȱ£¢ȱǵȱDZȱǯȱ££ÚǰȱǯȱĵȬ ȱǻǯǼǰ Etyczne dylematy psychologii (s. 45-94). Po£ÚDZȱ¢ ȱȱ ǯȱ Ȭ £ǰȱǯǰȱ ǰȱǯȱǯȱǻŘŖŖŞǼǯȱïǯȱ¢£ȱ ȱ ¢ȱ ȱ¢ȱ ¢£ǯȱDZȱǯȱ ǰȱ ǯȱÚȱǻǯǼǰȱ Psyǯȱ¿£ȱǯȱ¢ȱàȱǻǯȱŘǰȱǯȱŞŜȬşŚǼǯȱÚDZȱǯ ĵȬ ǰȱǯȱǻŘŖŖŞǼǯȱ¢£ȱ¢ȱ ȱ£ ȱ¢ǯȱ W: J. Strelau (red.), ¢ǯȱ ¿£ȱ ǯȱ ¢ȱ à (t. 3, ǯȱŞŘřȬŞřŜǼǯȱÚDZȱǯ Tatarkiewicz, W. (2004). ȱ ę£ęǯȱ T. 1,ȱ £ęȱ Č¢ȱ ȱ ï £ǯ Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ȱ£ȱȱŞȱ£ ȱŘŖŖŗȱǯȱȱ£ £ȱ¢ȱȱ££ȱ£ ¢ȱ psychologów. DzU z 2001 r. Nr 73, poz. 763, Nr 154, poz. 1798, z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 92, poz. 753. ǰȱǯȱǻŗşşŝǼǯȱȱ£¿ȱïȱ ȱȱȱàȱ¢ȱȱÙ ¢ǯȱ DZȱ ǯȱ ǯȱ ǰȱ ǯȱ ¿ȱ ǻǯǼǰȱ £Ù ȱ £ȱ ¢ (s. 260-266). Lublin: WNS KUL. ǰȱ ǯȱ ǻŗşşŞǼǯȱ ȱ ȱ £ ï°ȱ ȱ ȱ ¿£¢ . ïȱ ȱ, 1-2, 6-8. Witkowski, T. (1999). Wprowadzenie do Skali Aktualizacji Siebie AS 5. Lublin: ZPReh. KUL. strona 374