AKANTOWATE (Acanthaceae) AKTINIDIOWATE (Actinidiaceae)
Transkrypt
AKANTOWATE (Acanthaceae) AKTINIDIOWATE (Actinidiaceae)
AKANTOWATE (Acanthaceae) WYSTĘPOWANIE: zdecydowana większość w obszarach tropikalnych całego świata (4 centra: Indo-Malaje, Afryka, Brazylia, Ameryka Środk.). Rodzina obejmuje ok. 240 rodzajów i 2600 gatunków. MORFOLOGIA: trwałe rośliny zielne, krzewy, rzadziej drzewa (często pnącza o zdrewniałych łodygach). Liście ułożone naprzeciwlegle, niepodzielone lub pierzastowcinane bez przylistków. KWIATY: grzbieciste, obupłciowe z podkwiatkami, zebrane zazwyczaj w wierzchotkowe albo groniaste kwiatostany, opatrzone przykwiatkami. Korona zrosłopłatkowa, 5-łatowa, zazwyczaj dwuwargowa. Przeważnie 4 pręciki, wolne. Słupek górny, zbudowany z 2 owocolistków, o zalążni 2-komorowej. Rośliny owadojak i ptakopylne. OWOCE: z reguły torebka, pękająca dwoma klapami; u kilku rodzajów pestkowiec. UŻYTKOWANIE: mają niewielkie znaczenie dla człowieka. Niektóre ozdobne: akant (Acanthus), tunbergia (Thunbergia). Inne gatunki lecznicze, np. barlerka (Barleria prionitis) stosowana jest w Indiach jako lek przeciw malarii. JK AKTINIDIOWATE (Actinidiaceae) WYSTĘPOWANIE: Azja Pd.-Wsch. od Sachalinu po Jawę i Himalaje, Australia, Ameryka tropikalna. Wyróżniamy 3 rodzaje: Actinidia (ok. 50 gat.), Saurauia (ok. 300 gat.), Clematoclethra (ok. 10 gat.). MORFOLOGIA: drzewa, krzewy, zdrewniałe pnącza o pędach nagich lub pokrytych szczeciniastymi włoskami. Rdzeń pędów pełny lub podzielony. Liście pojedyncze, ułożone skrętolegle, bez przylistków. KWIATY: obu- albo jednopłciowe (wtedy rośliny dwupienne), zebrane w pęczki, wierzchotki, względnie wiechy. Okwiat podwójny, 5-krotny. Pręcików 10 i więcej. Słupek 1, z szyjkami zazwyczaj trwałymi, owocolistków 3-5 lub liczne. Zalążnia górna, o tylu komorach ile owocolistków. Zalążki liczne, odwrócone, w jednej osłonce. OWOCE: jagoda lub skórzasta torebka. Nasiona zwykle z dużym zarodkiem i obfitą tkanką odżywczą. UŻYTKOWANIE: u nas ozdobne, szczególnie piękna jest aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta) – liście osobników męskich przebarwiają się do połowy na biało, różowo, później karminowoczerwono; natomiast w wielu krajach Azji Pd.-Wsch. pnącza z rodzaju Actinidia uprawiane są jako krzewy owocowe. Owoce zawierają b.dużo kwasu askorbinowego (wit.C). Powszechnie znane kiwi należy do gatunku aktinidia smakowita (A. deliciosa). JK –5–