docstycznia - Schroders
download 
Reklamacja Transkrypt
stycznia - Schroders
30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Schroders Stanowisko w sprawie sytuacji gospodarczej i strategii Keith Wade Świat: wyjście ze strefy euro — droga do ożywienia gospodarki czy do katastrofy? Główny ekonomista I strateg (44-20)7658 6296 Azad Zangana Ekonomista ds. europejskich (44-20)7658 2671 Wiele osób uważa, że państwa nie powinny się obawiać wyjścia ze strefy euro, ponieważ taka decyzja — chociaż bolesna w perspektywie krótkoterminowej — wytyczyłaby ostatecznie drogę ku ożywieniu gospodarczemu. Często przywoływane jest tutaj doświadczenie Wielkiej Brytanii po roku 1992. Chociaż jest prawdą, że wyjście z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM) wytyczyło Wielkiej Brytanii ścieżkę do ożywienia gospodarczego, istotną różnicą jest fakt, że gospodarka wychodząca ze strefy euro musiałaby na nowo wprowadzić swoją własną walutę. Kreśląc perspektywę skutków wynikających z wyjścia kraju z unii walutowej, spodziewalibyśmy się niedotrzymania zobowiązań na szeroką skalę oraz kryzysu sektora bankowego, co z kolei spowodowałoby spadek aktywności gospodarczej. Istnieje ryzyko, że czynniki te doprowadziłyby do wstrząsów społecznych i politycznych. Lepszym historycznie porównaniem jest przypadek Argentyny, która zerwała sztywne powiązanie z dolarem amerykańskim w styczniu 2002 roku. Kryzys waluty argentyńskiej (peso) charakteryzował się ucieczką kapitału, paniką klientów banków oraz zwłoką w spłatach zobowiązań. Zarazem jednak rezygnacja ze sztywnego kursu waluty stanowiła punkt zwrotny dla gospodarki. Nikt nie wie, czy wyjście ze strefy euro oznaczałoby dla danej gospodarki wejście na ścieżkę ożywienia czy katastrofy. Wiadomo natomiast, na podstawie doświadczeń historycznych, że „pomyślne” wyjście wiązałoby się z kontrolą kapitału, rekapitalizacją banków oraz znaczną dewaluacją. Wymagałoby także stałego wsparcia społeczności międzynarodowej, czyli zapewnienia dalszego finansowania przez kredytodawców takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Wielka Brytania: na krawędzi recesji Gospodarka brytyjska skurczyła się w czwartym kwartale, kończąc rok pełen rozczarowań. Wysoka inflacja naruszyła zdolność nabywczą gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, a programy oszczędnościowe miały negatywny wpływ na zaufanie i aktywność gospodarczą. Na początku 2012 roku gospodarka jest na krawędzi kolejnej recesji. Z wyjątkiem sektora instytucji rządowych, wyniki we wszystkich innych sektorach utrzymują się znacznie poniżej poziomów sprzed recesji. Tymczasem nastąpiło przyspieszenie w zakresie likwidowania stanowisk pracy w sektorze publicznym i obecnie likwiduje się je szybciej, niż tworzy nowe stanowiska w sektorze prywatnym (liczba stanowisk w sektorze prywatnym utrzymuje się na stałym poziomie). Sektor gospodarstw domowych już wcześniej znalazł się pod presją redukcji zadłużenia, ale w sytuacji pogorszenia na rynku pracy możliwy jest dalszy wzrost stóp oszczędności. Wpływ kryzysu strefy euro już w tej chwili jest widoczny w danych dotyczących transakcji handlowych. Zmniejsza się liczba transakcji eksportowych do krajów peryferyjnych strefy euro. Według naszych oczekiwań będzie to kluczowy czynnik sprawczy recesji w 2012 roku. Tymczasem politycy mają związane ręce. Rząd ma niewielkie pole manewru w zakresie polityki fiskalnej, a Bank Anglii ma jedynie możliwość dalszego łagodzenia ilościowego. Wykres. Rozbieżności w ramach strefy euro znajdują odzwierciedlenie w żądaniach banków centralnych wobec Europejskiego Banku Centralnego mld EUR € Billions 600 400 200 0 -200 -400 -600 2004 Kluczowe gospodarki Niemcy, Finlandia, Holandia, Austria) Core (Fra, Ger, fin,(Francja, Neth, Aus) Niemcy Germany Francja France Włochy Italy Państwa peryferyjne (Portugalia, Periphery (Por, Ire, Ita, Spa,Irlandia, Gre) Włochy, Hiszpania, Grecja) 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: Thomson DataStream, Schroders. Zaktualizowano 27 stycznia 2012 r. Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym. 2010 2011 2012 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Świat Świat: konsekwencje wyjścia ze strefy euro — droga do ożywienia gospodarki czy do katastrofy? Wyjście ze strefy euro postrzegane jest podobnie jak wyjście Wielkiej Brytanii z mechanizmu ERM w 1992 roku Jedno z najczęściej zadawanych ostatnio pytań dotyczy tego, czy państwa powinny obawiać się wyjścia ze strefy euro, skoro wyjście Wielkiej Brytanii z mechanizmu ERM w 1992 roku — chociaż początkowo trudne — w efekcie doprowadziło do ożywienia gospodarki. Czy to rzeczywiście sytuacja analogiczna? Tym razem jednak ryzyko jest znacznie większe Naszym zdaniem wyjście ze strefy euro może stworzyć warunki do ożywienia gospodarczego wskutek przywrócenia konkurencyjności, jednak państwo wkraczające na tę ścieżkę ryzykuje głęboką recesję, a w perspektywie — poważne niepokoje społeczne I polityczne. Ewentualne korzyści wynikające z dewaluacji mogą zostać utracone w wyniku chaosu. Kraje na obrzeżach strefy euro, np. Grecja, zadają sobie pytanie, czy niedogodności związane z pozostaniem w strefie euro będą tak znaczne jak koszt wyjścia z niej. Przyjrzyjmy się znanym z historii rozpadom unii walutowych (Wielka Brytania w 1992 roku i Argentyna w 2002 roku), aby ocenić, jakie mogą być koszty takiej decyzji i w jaki sposób można je złagodzić. Wyjście funta brytyjskiego z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM) doprowadziło do złagodzenia polityki monetarnej, ale nie wiązało się ze zmianą waluty Naszym zdaniem — zdecydowanie nie. Biorąc jednak pod uwagę, jak często dokonuje się tego porównania, można stwierdzić, że wiele osób postrzega rozpad strefy euro jako ścieżkę do ożywienia gospodarczego i rynkowego. Wyjście Wielkiej Brytanii z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM) w 1992 roku: droga do ożywienia gospodarki Przypomnijmy: Wielka Brytania wyszła z mechanizmu ERM 16 września 1992 roku, czyli w dniu, który w tamtych czasach określano mianem „czarnej środy”. Początkowo funt brytyjski stracił na wartości 8%, a potem, w okresie kolejnych 5 miesięcy, spadek pogłębił się do 9% (w odniesieniu do koszyka walutowego). Stopy procentowe odnotowały gwałtowny spadek w okresie kolejnych 18 miesięcy (wykres 1). Wykres 1. Wyjście z mechanizmu ERM doprowadziło do znacznego spadku wartości waluty brytyjskiej i obniżki stóp procentowych Indeks, 16.09.1992 = 100 % 11 105 Wyjście z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM) 10 100 9 8 95 7 90 6 85 5 1992 1993 1994 Efektywny kurs wymiany funta brytyjskiego (lewa strona) 1995 1996 Stopa bazowa banków rozliczeniowych w Wlk. Brytanii (prawa strona) Źródło: Thomson DataStream, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Gospodarka, która znajdowała się w recesji przed wyjściem z mechanizmu ERM, natychmiast odżyła i w rok później wykazała wzrost na poziomie 2,8% (wykres 2). Wyjście z mechanizmu ERM oraz następujące po tym fakcie złagodzenie polityki monetarnej pozwoliły na stały wzrost gospodarczy w okresie kolejnych pięciu lat. 2 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wykres 2. Po wyjściu Wielkiej Brytanii z mechanizmu ERM gospodarka brytyjska szybko podniosła się z zapaści I kw. 1990 = 100 120 Wyjście z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM) 115 110 105 100 95 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Realny PKB Wlk. Brytanii Źródło: Thomson DataStream, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Efekty gospodarcze wyjścia ze strefy euro: droga do upadku? Porównajmy to z sytuacją, jaka może mieć miejsce, gdy jeden z peryferyjnych krajów strefy euro wychodzi z tej strefy i wprowadza ponownie własną walutę, np. Grecja i „nowa drachma”. Odsuwając na bok techniczne wyzwania związane z wprowadzeniem nowej waluty z dnia na dzień, sytuacja taka byłaby podobna z uwagi na słabość gospodarki znajdującej się w recesji oraz odpływ kapitału z kraju. Wyjście ze strefy euro oznacza jednak utworzenie nowej waluty i tym różni się od doświadczenia Wielkiej Brytanii Zaraz po tym nastąpi ucieczka kapitału... ... a kredytobiorcy zaprzestaną spłaty zadłużenia denominowanego w euro. Podobnie jak funt brytyjski stracił na wartości w momencie wyjścia z mechanizmu ERM, nowa waluta podążyłaby w tym samym kierunku, odzwierciedlając brak konkurencyjności danego państwa. Zarazem jednak kluczową różnicą pomiędzy doświadczeniem brytyjskim a sytuacją, w jakiej znajdują się obecnie członkowie strefy euro, jest fakt, że Wielka Brytania cały czas posiadała własną walutę. Wszelkie transakcje i rozliczenia wciąż były dokonywane w funtach brytyjskich, a sektor bankowy wykorzystywał funta jako walutę operacyjną. W dalszej części przedstawiamy nasze poglądy na to, co prawdopodobnie zdarzyłoby się, gdyby gospodarka jakiegoś kraju odłączyła się od strefy euro. Oczywiście nie jest to jedyna możliwa wersja i wydarzenia mogą nastąpić w innej kolejności, równocześnie lub mogą wcale nie zaistnieć. Stworzyliśmy listę obejmującą osiem etapów — swego rodzaju „mapę” wytyczającą drogę ku upadkowi. 1. Salda rachunków w euro zostały przeliczone z dnia na dzień na nową drachmę, w stosunku — przyjmijmy — 1:1. Następnego dnia na otwarciu rynków nowa waluta traci na wartości, gdyż inwestorzy poszukują dla swoich aktywów bezpiecznej przystani, np. w walucie takiej jak USD lub EUR. Kapitał odpływa z banków krajowych. Wypływ ten powiększają działania międzynarodowych inwestorów dążących do przewalutowania swoich inwestycji na euro i uniknięcia strat kapitałowych w nowej walucie. Spadek wartości waluty oznacza, że posiadacze nowej drachmy natychmiast stają się ubożsi, gdy przeliczy się ich aktywa na euro. 2. W sytuacji, gdy dług publiczny jest wyrażony w euro, a przychody publiczne w nowej drachmie — już tracącej na wartości — rząd zostanie zmuszony do renegocjacji zadłużenia z wierzycielami i prawie na pewno nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Na ten sam problem natrafią spółki, które zaciągnęły kredyty w euro. 3. W rezultacie oprocentowanie obligacji wystrzeli w górę, natomiast aktywa finansowe stracą na wartości. Zwiększony koszt finansowania zmusi rząd do dalszego ograniczania wydatków i doprowadzi do upadłości przedsiębiorstw. 3 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Banki staną w obliczu utraty finansowania Działalność gospodarcza ulegnie gwałtownemu zatrzymaniu Poziom aktywności gospodarczej gwałtownie się obniży, a kraj może zostać odcięty od rynków kapitałowych Korzyści wynikające z wprowadzenia konkurencyjnej waluty wystąpią z pewnym opóźnieniem 4. To z kolei podważy podstawy systemu bankowego, który odnotuje spadek wartości kapitału odpowiadający spadkowi wartości aktywów finansowych. 5. Banki utracą zdolność pozyskiwania finansowania od siebie nawzajem bądź od inwestorów z zewnątrz. Wystąpią problemy z płynnością w gospodarce i na rynkach finansowych, a aktywność gospodarcza ulegnie gwałtownemu zatrzymaniu. 6. Inwestorzy, tak krajowi, jak i zagraniczni, odnotują poważne straty. Obejmie to Europejski Bank Centralny, Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz fundusz EFSF, które — zamiast otrzymać spłaty w euro — prawdopodobnie otrzymają je w zdewaluowanej nowej drachmie. Wszyscy będą spierać się o to, które zadłużenie należy spłacić w pierwszej kolejności, a polityczne kłótnie będą prawdopodobnie przykre i rozciągnięte w czasie. 7. Straty ponoszone przez inwestorów międzynarodowych doprowadzą do sytuacji, w której minie jakiś czas, zanim rozpocznie się udzielanie nowych kredytów, co oznacza presję na rządy i innych kredytobiorców, zmuszającą ich do ograniczania wydatków. 8. Chaos gospodarczy może doprowadzić do niepokojów społecznych i ostatecznie do radykalnej zmiany politycznej. Spoglądając z tej perspektywy, nie należy się dziwić, iż państwa są przeciwne wyjściu ze strefy euro. Wprowadzenie na nowo walut narodowych spowodowałoby falę niewypłacalności oraz kryzys bankowo-finansowy, prowadzący do upadku gospodarki. Oczywiście nowa waluta byłaby teraz konkurencyjna i po upływie pewnego czasu powinno nastąpić ożywienie handlu I inwestycji. Ważne byłoby, aby w sytuacji znacznego wzrostu cen importowych, zyski w zakresie konkurencyjności nie zostały gwałtownie zniwelowane przez inflację. Jednak prawdziwie niebezpieczna sytuacja wystąpiłaby, gdyby inwestorzy, odstraszeni niepokojami społecznymi i politycznymi, powstrzymywali się od inwestycji, wydłużając przez to okres pomiędzy wyjściem ze strefy euro a ożywieniem gospodarczym. Istnieje możliwość, że niektóre z tych skutków dla gospodarki można by złagodzić poprzez wprowadzenie kontroli przepływu kapitału i limity wypłat z rachunków bankowych. Być może udałoby się zawrzeć porozumienia z międzynarodowymi instytucjami kredytowymi, aby nie odciąć wszystkich możliwości przyszłego finansowania. W przeszłości rządy były w stanie powrócić na rynki obligacji poprzez zaoferowanie zabezpieczeń, np. w postaci nieruchomości lub przyszłych przychodów z tytułu ceł lub podatków, w zamian za finansowanie. Były również przypadki, kiedy zmiana waluty wiązała się z mniejszym zamieszaniem. Przykładem może być rozpad korony czechosłowackiej w 1993 roku, jednak nastąpiło to w zupełnie innych okolicznościach — m.in. nadal stosowano kontrolę kapitału. Skoro wyjście Wielkiej Brytanii z mechanizmu ERM nie stanowi wzorcowego scenariusza dla wyjścia kraju ze strefy euro, czy jest jakiś lepszy przykład? Najnowszym przykładem może być Argentyna, która w styczniu 2002 roku odeszła od sztywnego kursu swojej waluty wobec dolara amerykańskiego. Jednak i to nie jest równoznaczne w wyjściem ze strefy euro, gdyż Argentyna utrzymywała własną walutę (peso) przez cały okres jej powiązania z dolarem. Zarazem jednak sztywne powiązanie jednej waluty z inną jest nieodwracalne, gdyż kraj stosujący ten mechanizm próbuje w ten sposób uzyskać wiarygodność dzięki walucie, z którą jest powiązany, a to przypomina w znacznym stopniu sytuację panującą w unii monetarnej. Kryzys waluty argentyńskiej: przed i po zastosowaniu sztywnego kursu walutowego Argentyna nie dała rady utrzymać powiązania swojej waluty z dolarem amerykańskim Argentyna związała swoją walutę z dolarem amerykańskim w 1991 roku, po latach hiperinflacji. Polityka ta początkowo odnosiła sukcesy w zakresie kontroli poziomu inflacji, jednak stopniowa utrata konkurencyjności zaczęła dawać się we znaki i wzrost gospodarczy zaczął spadać, a w roku 1998 gospodarka wpadła w recesję. Kryzys na rynkach wschodzących w latach 1997-98 przyczynił się do osłabienia gospodarki i w roku następnym Argentyna poszukiwała wsparcia ze strony Międzynarodowego Funduszu Walutowego, z którym w 2000 roku uzgodniono pakiet pomocowy o wartości 7,2 mld dolarów. 4 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Rezultatem były znaczna dewaluacja, niespłacanie zadłużenia... Rok później udzielono kolejnego wsparcia, gdyż gospodarka nie radziła sobie z osiągnięciem celów fiskalnych. W 2001 roku dokonano restrukturyzacji zadłużenia, a MFW zwiększył środki pomocowe. Rozpoczęła się panika wśród klientów banków i ucieczka kapitału z kraju, co wzmocniło presję na sztywny kurs. Rząd ustalił limity kwot, jakie można było wypłacać z rachunków. Gospodarka tonęła coraz bardziej, wybuchły zamieszki, a także wybrano nowy rząd. Na początku 2002 roku nowo wybrany prezydent podjął decyzję o odejściu od sztywnego kursu. Po zerwaniu powiązania kursów zadłużenie wyrażone w dolarach zostało przeliczone na peso w stosunku 1:1. Następnie peso straciło na wartości 75%, co oznaczało w efekcie dewaluację wartości dawnych długów w dolarach o taki sam procent. Krótkoterminowe stopy procentowe wzrosły do 100% (wykres 3). Ucieczka kapitału trwała nadal, a władze utrzymały ograniczenia dotyczące wypłat z rachunków bankowych. System bankowy dokapitalizowano, drukując peso. Wykres 3. Peso argentyńskie i stopy procentowe po odejściu od sztywnego kursu Indeks, 1.01.2002 = 100 % 160 160 Odejście od sztywnego powiązania z dolarem 140 140 ... ale w końcu ożywienie 120 120 100 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 2001 2002 2003 Peso argentyńskie, kurs walutowy odniesiony do koszyka walutowego (lewa strona) 2004 2005 2006 30-dniowa stopa oprocentowania na argentyńskim rynku międzybankowym (prawa strona) Źródło: Thompson Datastream, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Argentyna zaprzestała spłacać swoje międzynarodowe długi, a MFW kontynuował udzielanie jej pomocy. Jednak spadek wartości peso zatrzymał się w połowie 2002 roku, ponieważ inwestorów przyciągnął poziom stóp procentowych i fakt, że waluta ta była tania. Gospodarka ustabilizowała się niemal natychmiast w 2002 roku i pomimo faktu, że powrót do poziomu PKB z roku 1998 zajął trzy lata i wymagał przezwyciężenia znacznych trudności, aktywność gospodarcza dynamicznie wzrosła (wykres 4). Z tej perspektywy należy ocenić, że odejście od sztywnego kursu walutowego było momentem zwrotnym dla losów argentyńskiej gospodarki. 5 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wykres 4. Realny PKB Argentyny — przed odejściem od sztywnego kursu i po nim Indeks, I kw. 1998 = 100 130 Odejście od sztywnego powiązania z dolarem 120 110 100 90 80 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Źródło: Thomson DataStream, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Grecja i peryferyjne kraje strefy euro w dniu dzisiejszym Wiele punktów stycznych z dzisiejszą Grecją Istnieją uderzające podobieństwa pomiędzy tym, co dzieje się obecnie w Grecji, a doświadczeniem Argentyny sprzed dziesięciu lat. Mamy wszystkie elementy: środki pomocowe MFW, restrukturyzację oraz ucieczkę kapitału. Różnica polega oczywiście na tym, że EBC zaabsorbował ucieczkę kapitału, co znajduje odzwierciedlenie w bilansach Eurosystemu (TARGET 2) (patrz: wykres na pierwszej stronie). Bilanse te odzwierciedlają wzajemne roszczenia banków centralnych systemu euro oraz przepływy na rachunku bieżącym i kapitałowym. Pod tym względem EBC pomógł spowolnić proces obniżania ogólnego wskaźnika zadłużenia w Grecji, ale oczywiście system nie pozwala na żadne dostosowania w drodze dewaluacji. Innym podobieństwem jest zachowanie greckiego PKB, który — podobnie jak PKB Argentyny przed odejściem od sztywnego kursu — odnotował znaczący spadek. Gospodarka Grecji wkracza obecnie w czwarty rok recesji, notując spadek o około 12,5% od najwyższego poziomu w roku 2008. Tak więc Grecja zdaje się podążać znaną ścieżką, a tym, czego na niej brakuje, jest zmiana kierunku politycznego. Wracając do punktu wyjścia — jeżeli jakieś państwo wyszłoby ze strefy euro, czy byłoby to dla niego korzystne? Oczywiście nie istnieje jedna odpowiedź na to pytanie. Jest kilka dróg, którymi można podążyć, ponieważ nikt nie wie, jak będzie przebiegać interakcja polityki i gospodarki. Możemy być na drodze do ruiny gospodarczej i niepokojów politycznych, jak opisano powyżej. Zarazem jednak historia daje pewne wskazówki odnośnie do tego, co mogłoby umożliwić udane wyjście ze strefy euro. Kilka warunków koniecznych do uzdrowienia gospodarki, aby wyjście ze strefy euro nie doprowadziło do ruiny Patrząc wyłącznie z punktu widzenia kraju, który wychodzi ze strefy euro, i ignorując możliwości rozprzestrzenienia się skutków takiego wyjścia, tzn. zakładając, że Unia Europejska ma odpowiednie mechanizmy służące ochronie pozostałych krajów stosujących wspólną walutę, analiza wskazuje, że ożywienie gospodarcze jest możliwe, jednak wymagałoby zaistnienia kilku warunków: 1. Aby zniwelować deflacyjny efekt opuszczenia strefy euro, potrzebny jest znaczący monetarny pakiet stymulacyjny. Dla Grecji oznaczałoby to dewaluację w skali ok. 50%. Uczyniłoby to gospodarkę „superkonkurencyjną”, ale prawdopodobnie jest to konieczne do uruchomienia handlu i inwestycji. 2. Należy zadbać o to, aby nie stracić uzyskanych korzyści wskutek inflacji. 3. Konieczna będzie kontrola kapitału, aby ograniczyć jego ucieczkę i zapobiec wypływowi depozytów z rachunków bankowych. 6 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów 4. System bankowy musi zostać dokapitalizowany, aby zapobiec zatrzymaniu aktywności w sektorze finansów i w gospodarce. 5. Aby zapewnić rządowi możliwość dalszego dostępu do finansowania, należy utrzymać zaangażowanie MFW. Mamy świadomość, że jest to wyłącznie analiza sytuacji gospodarczej i nie uwzględnia ona konsekwencji politycznych, które nieuchronnie nastąpią po takim posunięciu — również dlatego, że kraje, które udzieliły Grecji pożyczki, odniosłyby ogromne straty. Z uwagi na fakt, że sektor prywatny prawie całkowicie zredukował zadłużenie lub zrobi to do chwili publikacji niniejszego wydania, straty te wywarłyby piętno na sektorze publicznym, tj. EBC, MFW I pozostałych członkach strefy euro. Uzyskanie większej ilości środków finansowych byłoby niewątpliwie trudne. Opuszczenie strefy euro pociągnęłoby za sobą koszty polityczne, ponieważ wiązałoby się z wyjściem z Unii Europejskiej. Inna kwestia to czy UE i MFW podjęłyby wtedy decyzję o pozostawieniu Grecji samej sobie. 7 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wielka Brytania Wielka Brytania: na krawędzi recesji 2011 był rokiem, który z ekonomicznego punktu widzenia należałoby zapomnieć. Gospodarka Wielkiej Brytanii wzrosła o mizerne 0,9% w ujęciu realnym, co stanowi mniej niż połowę przewidywań organizacji Consensus Economics na początku roku. Wysoka inflacja i zaostrzenie polityki fiskalnej naruszyły zdolność nabywczą gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Oczekujemy, że 2012 rok będzie kolejnym trudnym rokiem dla Wielkiej Brytanii, z dużym prawdopodobieństwem kolejnej recesji w pierwszej jego połowie oraz cyklicznym odbiciem w drugiej połowie. Kluczowym czynnikiem mającym wpływ na nasze prognozy wzrostu nie jest tempo korekty polityki fiskalnej ani kwota łagodzenia ilościowego, jakie podejmie Bank Anglii, ale wyniki rynków eksportowych Wielkiej Brytanii — w szczególności gospodarek europejskich — w obliczu kryzysu zadłużenia państw. Niemniej jednak oczekujemy od Banku Anglii większego łagodzenia ilościowego w 2012 roku, chociaż wyjaśniamy, dlaczego w naszej opinii kupowanie większej liczby obligacji skarbowych może w rzeczywistości przynieść szkodę gospodarce. Uczucie kurczenia 2011 rok zakończył się spowolnieniem gospodarczym... Najnowsze statystyki dotyczące wzrostu w Wielkiej Brytanii przyniosły niekorzystne wnioski. W ostatnim kwartale 2011 roku nastąpił spadek gospodarczy o 0,2% po wzroście w wysokości 0,6% w trzecim kwartale roku. Niższe wyniki nie były zaskoczeniem, ponieważ słabe wskaźniki produkcji przemysłowej we wrześniu i październiku dały już przedsmak tego, co wydarzy się w przyszłości. Chociaż progności zgodnie przewidywali mniejszy spadek — w wysokości 0,1% — nasza prognoza trafiła w sedno. Indeks Schroders Activity Index, który stanowi średnią ważoną PKB według wskaźnika Markit PMI dla branży usługowej, budowlanej oraz produkcyjnej (miara wielkości przerobu), wraz z badaniami Konfederacji Przedsiębiorców Brytyjskich (CBI) dotyczącymi sprzedaży dystrybucyjnej zapewnia najlepszy główny wskaźnik wzrostu PKB w ujęciu krótkoterminowym. Jak przedstawia wykres 5, zasygnalizował on prawidłowo spadek na koniec roku. ... jak sygnalizował nasz indeks Schroders Activity Index. Wykres 5. Wzrost PKB a indeks Schroders Activity Index Kw./kw. q/q 1.5% 1,5% 1.0% 1,0% 0.5% 0,5% 0.0% 0,0% -0,5% -0.5% -1,0% -1.0% -1,5% -1.5% -2,0% -2.0% -2,5% -2.5% 2007 2008 Wzrostgrowth PKB GDP 2009 2010 2011 2012 Schroders Activity Index Źródło: Thomson Datastream, ONS, Markit, CBI, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Chociaż wydaje się, że indeks wskazuje na wzrost na początku roku... Wydaje się, że indeks Schroders Activity Index sygnalizuje ożywienie na początku roku, co przeczy naszej prognozie kolejnego negatywnego kwartału (obecna prognoza zakłada wynik -0,4%). Aby uzyskać lepsze zrozumienie sygnału, warto zbadać ostatnie zmiany poszczególnych składników indeksu. 8 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wszystkie cztery badania stanowiące składniki indeksu wzrosły ponad neutralny próg 50 (wykres 6). Warto jednak zauważyć, że standaryzacja ważonego indeksu w stosunku do tendencji i zmienności danych PKB prowadzi do zlikwidowania nieznacznych preferencji rosnących wyników płynących z badań. Po korekcie miara neutralna wynosi 51,5 — a nie 50. Mimo to kluczowym wnioskiem z danych bazowych jest fakt, że największy czynnik pobudzający dla naszego złożonego indeksu pochodził z badań dystrybucji przeprowadzonych przez konfederację CBI — w których przeważały działania w sektorze detalicznym. Wykres 6. Składniki indeksu Schroders Activity Index Równowaga 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 01.2010 05.2010 09.2010 01.2011 Indeks PMI: Aktywność w sektorze budowlanym Indeks PMI: Aktywność w sektorze usługowym 05.2011 09.2011 01.2012 Indeks PMI: Wyniki sektora produkcyjnego Sprzedaż detaliczna wg CBI Dane CBI skorygowane, aby odpowiadać równowadze danych firmy Markit (50 stanowi miarę neutralną). Źródło: Thomson Datastream, Markit, CBI, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. ... było to rezultatem sprzedaży detalicznej po dużych obniżkach przed świętami Bożego Narodzenia... ... i nastąpił już spadek. Gwałtowny wzrost sprzedaży detalicznej odnotowany w badaniu CBI został potwierdzony w badaniu Brytyjskiego Konsorcjum Detalistów oraz oficjalnych danych ONS dotyczących sprzedaży detalicznej. Jednak dane te ukazują również, że chociaż nastąpił gwałtowny wzrost wolumenu sprzedaży detalicznej, był on wynikiem agresywnych obniżek cen tuż przed świętami Bożego Narodzenia. Niepotwierdzone dane sugerują, że intensywna rywalizacja ze strony mniejszych detalistów zmusiła w końcu większych detalistów do obcięcia cen w celu wyprzedania zapasów świątecznych. Rywalizacja zmniejszyła jednak również marże zysku, a w wyniku tego pewna liczba krajowych detalistów trafiła na przegraną pozycję i upadła. Zanim uwierzymy w poprawę, spójrzmy na wykres 6 (powyżej), który obejmuje także styczniowe dane pochodzące z badań CBI. Ukazują one, że sprzedaż detaliczna spadła szybciej niż w październiku, co sugeruje, że kupujący stracili impet po przedświątecznym szaleństwie. Sygnał ten wraz z danymi o słabym i malejącym zaufaniu konsumentów sugeruje, że zwiększenie oszczędności z powodów przezornościowych w gospodarstwach domowych jest bardziej prawdopodobne niż zmniejszenie ograniczeń w zakresie wydatków (wykres 7 na następnej stronie). 9 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Mniejsze zaufanie konsumentów sugeruje, że wzrost oszczędności z powodów przezornościowych jest bardziej prawdopodobny niż zmniejszenie ograniczeń w zakresie wydatków. Wykres 7. Stopa oszczędności gospodarstw domowych a zaufanie konsumentów 16 14 12 10 8 6 4 2 0 81 83 85 87 89 91 93 Stopa Savings rate (%) oszczędności (%) 95 97 99 01 Badanie* GfK GfK survey* 03 05 07 09 11 Badanie* Nationwide Nationwide survey* 13 *Badania są standaryzowane, a ich wyniki odwrócone, aby wyrównać średnie i standardowe odchylenia od oficjalnej stopy oszczędności. Źródło: Thomson Datastream, ONS, Nationwide, GfK, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Długa droga do ożywienia gospodarki Gospodarka utrzymuje się na poziomie o 3,8% niższym niż poprzednia szczytowa wartość realnego PKB Najnowsze statystyki dotyczące PKB uzupełniają czteroletnie dane gromadzone od czasu szczytowej wartości realnego PKB, a przed gospodarką jest jeszcze długa droga do pełnego uzdrowienia. Realny PKB na koniec 2011 roku był o 3,8% niższy niż jego wartość szczytowa w pierwszym kwartale 2008 roku, jednak niektóre sektory pozostały w tyle w większym stopniu niż pozostałe. Tabela 1. przedstawia załamanie wyników najważniejszych sektorów od czasu osiągnięcia wartości szczytowej PKB, ale również dla 2011 roku. Tabela 1. PKB i wyniki sektorowe w Wielkiej Brytanii Sektorsy Waga PKB (2008) Od szczytu w I kw. 2008 r. Średnia w 2011 r. IV kw. 2011 r., r/r 0,7% 15,4% 10,2% 7,6% 76,3% 100% -13,6% -11,8% -8,2% -7,4% -1,4% -3,8% 2,3% -1,0% 2,2% 3,1% 1,4% 0,9% 11,5% -2,6% -0,1% 1,3% 1,6% 0,7% Rolnictwo Produkcja Wytwórstwo Sektor budowlany Sektor usługowy PKB Źródło: Thompson Datastream, ONS, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Mniejsze sektory — jak sektor rolny i budowlany — miały w tym roku dobre wyniki, chociaż były one dużo niższe niż wartości szczytowe sprzed recesji. Sektor produkcyjny osiągnął słabe wyniki w 2011 roku pomimo wzrostu w wysokości 2,2% w sektorze wytwórczym, co stanowi niemal dwie trzecie ogólnej produkcji. Nastąpił wzrost w sektorze usługowym, ale był on niższy od średniej rynkowej. Wyniki produkcji były dość dobre w 2011 roku, ale zostały zrównoważone strukturalnym spadkiem wydobycia ropy i gazu W ramach sektora produkcyjnego i usługowego interesujące są wyniki na poziomie podsektorów. W ramach sektora produkcyjnego podsektor górniczy i wydobywczy, w tym wydobycie ropy i gazu, stanowi zdecydowanie największy czynnik hamujący dla wzrostu PKB (wykres 8 poniżej). Wyniki w tym podsektorze zmalały o prawie 30% od początku 2008 roku, chociaż był to sektor, w którym następowały spadki już od kilku lat ze względu na wyczerpanie ropy w Morzu Północnym. Jednak wydaje się, że tempo spadku wzrosło w tym roku, być może w wyniku niedoinwestowania ze strony spółek naftowych. W ramach budżetu na rok 2011 kanclerz skarbu George Osborne ogłosił wzrost dodatkowych opłat z 20% do 32% dla producentów ropy i gazu w rejonie Morza Północnego, co mogło zniechęcić do inwestycji i zaszkodzić wzrostowi. 10 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wykresy 8 i 9. Poziomy produkcji według sektora (I kw. 2008 r. = 100) 105 106 100 104 95 102 100 90 98 85 96 80 94 75 92 70 08 ii iii iv 09 ii iii iv 10 ii iii iv 11 ii iii iv 90 08 ii iii iv 09 ii iii iv 10 ii iii iv 11 ii iii iv Górnictwo i wydobycie Dystrybucja, hotele i catering Wytwórstwo Transport, magazynowanie i komunikacja Energia elektryczna, gaz, energia parowa i wiatrowa Usługi dla przedsiębiorstw Dostawa wody i kanalizacja Usługi rządowe i inne Usługi ogółem Produkcja ogółem Źródło: Thompson Datastream, ONS, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. W odniesieniu do usług sektor rządowy maskuje wiele słabych punktów pomimo tylu oszczędności... ... przy wyłączeniu sektora rządowego wyniki gospodarcze są właściwie o 4,7% niższe niż ich poprzednia wartość szczytowa Cięcia zatrudnienia w sektorze publicznym były większe niż oczekiwano... ... a biuro OBR przewiduje likwidację 710 000 miejsc pracy. W ramach sektora usługowego podsektor usług rządowych i innych jest jedynym, w którym nastąpiło pełne ożywienie (wykres 9 powyżej). W rzeczywistości jest to jedyny podsektor w całej gospodarce, który tego dokonał. Pomimo zacieśniania polityki fiskalnej i cięć wydatków produkcja w sektorze rządowym wzrastała w 2011 roku. Może to wydawać się niezwykłe, ale ze względu na fakt, że aktywność rządowa uwzględniana jest w rachunkach narodowych, dane statystyczne mogą niekiedy dawać rezultaty przeciwne do oczekiwanych. Na przykład redukcja płatności świadczeń liczona jest jako redukcja transferów pieniężnych z sektora rządowego do sektora gospodarstw domowych, ale płatności transferowe nie są liczone jako część wzrostu PKB. Podobnie redukcja zatrudnienia w sektorze publicznym nie może prowadzić do spadku wyników, jeśli poziom usług pozostał niezmieniony, a zamiast tego widać wzrost produktywności. Wyniki sektora rządowego są istotnym czynnikiem wpływającym w sposób pozytywny na całą gospodarkę. Po wyłączeniu sektora rządowego PKB byłby w rzeczywistości niższy o około 4,7% od swojej wartości szczytowej (w IV kw. 2007 roku), a nie o 3,8%, jak wspomniano powyżej. Likwidacja wielu miejsc pracy w sektorze publicznym Gospodarstwa nadal zmniejszają zadłużenie, ale jednym z powodów, dla których konsumenci są tak posępni, mogą być cięcia zatrudnienia w sektorze publicznym, które nabrały tempa w 2011 roku. W momencie, kiedy kanclerz przedstawił plan budżetowy na 2010 rok, Biuro Odpowiedzialności Budżetowej (OBR) ogłosiło, że przewiduje likwidację 330 000 miejsc pracy w sektorze publicznym w latach 2010-2014. Liczba ta wydawała się wtedy niewielka w porównaniu do wielkości rynku pracy, dlatego doszliśmy do wniosku, że nawet przy wzroście w ramach szerszego trendu sektor prywatny prawdopodobnie zrównoważy cięcia zatrudnienia w sektorze publicznym lub je przewyższy. Zgodnie z najnowszymi danymi statystycznymi pochodzącymi z biura ONS od początku 2010 roku w sektorze publicznym straciło już pracę 324 000 osób. Wynika z tego jasno, że biuro OBR nie oszacowało wystarczająco dokładnie liczby miejsc pracy, które zostaną zlikwidowane. Biuro OBR przyznało się do tego i zmieniło szacunki na 400 000 wiosną 2011 roku oraz ponownie na 710 000 jesienią. Zanim biuro OBR stanie się przedmiotem kpin, należy zauważyć, że liczb tych nie można w pełnym stopniu porównać. Po pierwsze, obie korekty uwzględniają utratę miejsc pracy począwszy od 2011, a nie 2010 roku. Po drugie, przewidują one cięcia zatrudnienia trwające dłużej — najnowsze szacunki dotyczą likwidacji 710 000 miejsc pracy pomiędzy początkiem 2011 roku a pierwszym kwartałem roku 2017. Przyczyną tego jest fakt, że w swoim tegorocznym oświadczeniu kanclerz wydłużył okres cięć wydatków o dwa lata. Ponadto biuro OBR wskazuje na większe niż oczekiwane ustalenia płacowe, które oznaczają większą liczbę utraconych miejsc pracy w przyszłości, jeśli pod uwagę wzięta zostanie ta sama wysokość ustalonych budżetów poszczególnych ministerstw. 11 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Innym możliwym powodem wyższej niż oczekiwana redukcji stanowisk pracy może być to, że biuro OBR wykorzystało do obliczenia liczby cięć zatrudnienia potrzebnej dla określonych oszczędności w wydatkach średnią kwotę wynagrodzenia. Jednak większość miejsc pracy likwidowana była na poziomie samorządowym, gdzie wynagrodzenia są mniejsze, co oznacza, że potrzeba większych cięć (wykres 10 poniżej). Tempo likwidowania stanowisk w sektorze publicznym przewyższa tworzenie miejsc pracy w sektorze prywatnym, przez co rośnie stopa bezrobocia... Wykresy 10 i 11. Wpływ likwidacji miejsc pracy w sektorze publicznym 400 60 40 300 20 200 0 -20 100 -40 0 -60 -80 -100 -100 -200 -120 -140 09 ii iii iv 10 ii iii iv 11 ii iii -300 2006 2007 2008 Przedsiębiorstwa publiczne z wyłączeniem banków Firmy publiczne Władze lokalne Firmy prywatne Rząd centralny 2009 2010 2011 Banki znacjonalizowane Ogółem Źródło: Thompson Datastream, ONS, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. ...która według oczekiwań będzie rosła jeszcze w roku 2013. Pod względem wyników rynku pracy jako całości sektor prywatny utworzył 625 000 miejsc pracy od początku 2010 roku w porównaniu do 324 000 miejsc pracy zlikwidowanych w sektorze publicznym (wykres 11). Jednak od drugiego kwartału 2011 roku cięcia zatrudnienia w sektorze publicznym nabrały tempa, podczas gdy wzrost zatrudnienia w sektorze publicznym utrzymuje się na stałym poziomie. Spowodowało to wzrost bezrobocia z 7,7% w maju 2011 roku do 8,4% w listopadzie 2011 roku w oparciu o trzymiesięczną średnią miarę Międzynarodowej Organizacji Pracy. Przewidujemy, że w przyszłości stopa bezrobocia będzie nadal rosnąć i osiągnie wartość szczytową wynoszącą ok. 9,5% w 2013 roku, kiedy to wciąż będą miały miejsce cięcia zatrudnienia w sektorze publicznym, a wzrost liczby miejsc pracy w sektorze prywatnym ucierpi z powodu przewidywanej recesji. Wpływ kryzysu w strefie euro Kryzys w strefie euro prawdopodobnie będzie miał ogromny wpływ na brytyjskich eksporterów Jak podkreśliliśmy w poprzednich wydaniach, kryzys zadłużenia w strefie euro prawdopodobnie spowoduje w tym roku co najmniej recesję w regionie. Kraje zaangażowane handlowo w unii walutowej czeka spowolnienie, jeśli nie spadek popytu na eksportowane przez nie towary i usługi. Średnio 57% całkowitego eksportu Wielkiej Brytanii w latach 2006–2010 odbywało się w strefie euro, co stanowi 9% PKB w tym okresie. Dlatego wysokie jest prawdopodobieństwo, że handel z Europą będzie miał niekorzystny wpływ na Wielką Brytanię. W rzeczywistości w danych biura ONS dotyczących dwustronnego handlu towarami widać już oznaki, że słaby wzrost w peryferyjnych krajach Europy ma negatywny wpływ na eksport do tego regionu (wykres 12 na następnej stronie). Na przykład eksport do Grecji spadał od połowy 2010 roku, chociaż wzrost eksportu do Hiszpanii, Portugalii i Włoch uległ spowolnieniu w ciągu ostatnich miesięcy. 12 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Wykresy 12 i 13. Eksport Wielkiej Brytanii według kraju partnerskiego Maleje już handel z krajami peryferyjnymi w strefie euro wzrost m/3 m 3m/3m3 growth wzrost m/3 m 3m/3m3 growth 40% 50% 30% 40% 20% 30% 10% 20% 0% 10% -10% 0% -20% -10% -30% -20% -40% 2008 2009 IT Ita 2010 ES Spa -30% 2008 2011 GR Gre 2009 FR Fra PT Por 2010 DE Ger NL Neth 2011 AT Aus Eksport towarów podany tylko w cenach bieżących. Dane do listopada 2011 r. Źródło: Thompson Datastream, ONS, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. Tymczasem silniejsze kraje europejskie na północy poradziły sobie lepiej pod względem wzrostu i w wyniku tego brytyjski eksport do tych krajów utrzymywał się na dobrym poziomie (wykres 13 powyżej). Aby otrzymać dokładniejszy obraz zapotrzebowania ze strony różnych rynków eksportowych, należy dostosować dane dotyczące handlu tak, aby uwzględniały trendy panujące ogólnie w handlu. Dlatego wykresy 14 i 15 przedstawiają zmianę udziału eksportu Wielkiej Brytanii według partnerów. Wykres 14 podkreśla spadek ilości towarów eksportowanych do krajów peryferyjnych strefy euro: na przykład brytyjski eksport do Grecji spadł o niemal 40% od początku 2010 roku. Jednak z drugiej strony zwycięzcami są takie kraje, jak Niemcy i Austria, chociaż pozostałe państwa, w których nastąpiła większa aprecjacja względem funta szterlinga, również miały dobre wyniki (wykres 15). Oczywiście należy mieć na uwadze wypływ Chin na zmiany udziału w eksporcie, ponieważ udział eksportu brytyjskiego do Chin wzrósł o ok. 26% od stycznia 2010 roku. W rzeczywistości Europa peryferyjna traci udział w eksporcie Wielkiej Brytanii w znaczącym tempie, co podkreśla wpływ kryzysu na Wielką Brytanię Wykresy 14 i 15. Zmiana udziału eksportu Wielkiej Brytanii (styczeń 2010 r. = 100) 120 135 130 110 125 100 120 90 115 80 110 105 70 100 60 95 90 50 Styczeń Kwiecień Lipiec Październik Styczeń Kwiecień Lipiec Październik 10 10 Hiszpania Grecja 10 10 11 Włochy Portugalia 11 11 11 Irlandia Styczeń Kwiecień Lipiec Październik Styczeń Kwiecień Lipiec Październik 10 10 10 10 11 11 11 11 Chiny Niemcy Eksport towarów podany tylko w cenach bieżących. Dane do listopada 2011 r. Źródło: Thompson Datastream, ONS, Schroders. Zaktualizowano 30 stycznia 2012 r. 13 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym Australia Austria Norwegia 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów Dane dotyczące handlu wykazują wczesne oznaki słabszego popytu ze strony gospodarek strefy euro, który zgodnie z oczekiwaniami ma pogorszyć się z chwilą wprowadzenia oszczędności fiskalnych w krajach rdzenia Europy. Ponieważ jednak przewidujemy również spowolnienie w Stanach Zjednoczonych i na rynkach wschodzących, regiony te mogą nie zrównoważyć słabości Europy tak, jak czyniły to w roku 2011. Dane dotyczące handlu wykazują wczesne oznaki słabszego popytu ze strony gospodarek strefy euro, który zgodnie z oczekiwaniami ma pogorszyć się z chwilą wprowadzenia oszczędności fiskalnych w krajach rdzenia Europy. Ponieważ jednak przewidujemy również spowolnienie w Stanach Zjednoczonych i na rynkach wschodzących, regiony te mogą nie zrównoważyć słabości Europy tak, jak czyniły to w roku 2011. Interwencja polityczna? Pod względem interwencji politycznej zarówno rząd, jak też Bank Anglii mają związane ręce Decydenci stają w obliczu istotnych ograniczeń, kiedy rozważają, jakie działania w zakresie polityki mogą zostać podjęte w celu złagodzenia wpływu potencjalnej recesji. Skarb Państwa chce zrobić postępy w redukcji ogromnego deficytu Wielkiej Brytanii, zwłaszcza że dług publiczny przekroczył w grudniu próg 1 bln GBP. W wyniku presji ze strony opozycji oraz lewicującej Partii Liberalno-Demokratycznej w koalicji rząd może zdecydować o podniesieniu progu kwoty wolnej od podatku, aby zmniejszyć obciążenia podatkowe pracowników otrzymujących niskie wynagrodzenia. Skarb Państwa zasygnalizował jednak, że wszelkie środki będą musiały zostać sfinansowane w inny sposób, co uwidacznia brak miejsca na manewry. Rząd zaangażowany jest w cięcia deficytu budżetowego... Jeśli Wielka Brytania doświadczy znacznej recesji, oczekujemy, że finanse publiczne nie spełnią oczekiwań biura OBR. Wątpimy jednak, że kanclerz skarbu poczyni kroki w celu dalszego zacieśnienia polityki fiskalnej, aby nadrobić niedobory finansowe. Zamiast tego powinien zająć stanowisko, że cykliczny spadek spowodowany zewnętrznym szokiem należy zneutralizować wzrostem deficytu cyklicznego. Nie oznacza to jednak, że powinien on ogłosić podjęcie dalszych środków. Zamiast tego powinien pozwolić, aby bieżące środki, nazywane „automatycznymi stabilizatorami”, pomogły ochronić gospodarkę. ... a Bank Anglii nie może dokonać dalszych obniżek stóp procentowych. Prawdopodobne jest jednak dalsze łagodzenie ilościowe. W przypadku polityki monetarnej, ograniczonej przez to, co wydaje się dolną granicą stóp procentowych w wys. 0,5%, Bank Anglii będzie zmuszony nadal koncentrować się na zakupach aktywów lub łagodzeniu ilościowym. Jak napisaliśmy we wrześniowym wydaniu „Stanowiska w sprawie sytuacji gospodarczej i strategii”, wątpimy w to, że łagodzenie ilościowe będzie miało znaczący wpływ na wzrost i przewidywane kolejne tury w przyszłości. Utrzymujemy tę opinię i oczekujemy, że po wyczerpaniu ostatniej tury łagodzenia ilościowego w wysokości 75 mld GBP Bank Anglii ogłosi kolejną turę w lutym oraz potencjalnie następne w sierpniu i na jesieni. Dalsze łagodzenie ilościowe prawdopodobnie przyniesie jednak dalsze niekorzystne rezultaty dla funduszy emerytalnych i ostatecznie może w sposób pośredni negatywnie wpłynąć na wzrost. Jedynym ograniczeniem zakupów będzie rzeczywisty rozmiar rynku obligacji skarbowych. W przypadku niektórych obligacji Bank Anglii osiągnął już swój limit i w wyniku tego zredukował płynność na rynku w odniesieniu do tych konkretnych obligacji skarbowych. Na rynkach krążą pogłoski, że oprócz bardziej konwencjonalnych obligacji skarbowych Bank Anglii podejmie decyzję o zakupie indeksowanych obligacji skarbowych. Może to mieć negatywny wpływ na fundusze emerytalne, które opierają się na dobrych zwrotach chronionych przed inflacją, aby sprostać przyszłym zobowiązaniom emerytalnym. Rekordowo niskie stopy zwrotu z obligacji skarbowych już czynią to zadanie trudnym, ale interwencja na rynku obligacji indeksowanych mogłaby spowodować duże spadki dochodów potrzebnych funduszom emerytalnym. Oznaczałoby to, że spółki i instytucje państwowe musiałyby w przyszłości zwiększyć swoje składki emerytalne, co w ostatecznym rozrachunku równałoby się z mniejszą ilością pieniędzy na inwestycje i niższymi zwrotami dla inwestorów — innymi słowy, wzrostem stopy oszczędności dla gospodarki oraz zmniejszeniem wzrostu gospodarczego. 14 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów I. Zaktualizowane wykresy z prognozami Tabela z prognozami: Scenariusz bazowy Realny PKB r/r (%) Waga (%) 2010 Stany Zjednoczone 26,4 3,0 4,1 Wielka Brytania 2,1 23,5 Strefa euro 1,8 9,5 Japonia 4,5 63,5 Kraje OECD 2,7 21,8 BRIC 8,9 Rynki wschodzące łącznie* 36,5 7,6 100,0 Świat 4,5 Wskaźnik CPI — inflacja r/r (%) Waga (%) 2010 Stany Zjednoczone 26,4 1,6 4,1 Wielka Brytania 3,3 23,5 Strefa euro 1,6 9,5 Japonia -0,7 63,5 Kraje OECD 1,4 21,8 BRIC 5,4 Rynki wschodzące łącznie* 36,5 5,2 100,0 Świat 2,8 2011 1,7 0,9 1,6 -0,5 1,3 7,0 6,0 3,0 2012 1,7 -0,4 -1,8 1,8 0,3 5,8 4,7 1,9 Consensus 2,2 0,5 -0,3 1,9 1,1 6,8 5,2 2,6 2013 2,4 0,9 0,7 1,2 1,5 6,4 5,5 3,0 Consensus 2,5 1,8 1,0 1,4 1,8 7,0 5,7 3,2 2011 3,2 4,5 2,7 -0,3 2,6 6,3 5,9 3,8 2012 1,6 1,9 1,6 -0,2 1,3 4,7 4,9 2,6 Consensus 1,9 2,7 1,9 -0,3 1,6 5,0 5,2 2,9 2013 1,0 1,6 0,8 -0,2 0,8 4,8 4,9 2,3 Consensus 1,9 2,0 1,7 0,0 1,6 4,8 5,1 2,8 *Rynki wschodzące: Argentyna, Brazylia, Chile, Kolumbia, Meksyk, Peru, Wenezuela, Chiny, Indie, Indonezja, Malezja, Filipiny, Korea Płd., Tajwan, Tajlandia, RPA, Rosja, Republika Czeska, Węgry, Polska, Słowacja, Rumunia, Turcja, Ukraina, Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Łotwa, Litwa Stopy procentowe % Stany Zjednoczone Waga (%) 12.2011 12.2012 26,4 0,25 0,25 4,1 Wielka Brytania 23,5 Strefa euro 9,5 Japonia 63,5 Kraje OECD Dane rynkowe na dzień Kluczowe zmienne Waluty Obecnie USD/GBP 1,57 1,31 USD/EUR 76,7 JPY/USD 0,83 GBP/EUR Ropa naftowa 111,3 Luka PKB w Stanach Zjednoczonych Bezrobocie % -4,9 8,7 Rynek 0,52 12.2013 0,25 Rynek 0,62 0,50 0,50 1,00 1,00 0,10 0,10 0,52 0,52 27/01/2012 0,91 0,82 0,34 0,63 0,50 1,00 0,10 0,52 1,00 0,97 0,36 0,74 12.2011 12.2012 1,55 1,45 1,30 1,15 75,0 70,0 0,84 0,79 110,0 101,2 r/r (%) -6,5 -11,5 -6,7 -5,4 -8,0 -4,9 8,7 -5,2 9,0 12.2013 1,50 1,20 70,0 0,80 97,4 r/r (%) 3,4 4,3 0,0 0,9 -3,8 -4,5 8,6 Źródło: Schroders, Datastream, Consensus Economics, styczeń 2012 r. Rzeczywiste dane z 2011 r.: PKB i wskaźnik CPI dla Stanów Zjednoczonych, PKB i wskaźnik CPI dla Wielkiej Brytanii, wskaźnik CPI dla strefy euro oraz wskaźnik CPI dla Japonii. 15 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym 30 stycznia 2012 r. Materiał przeznaczony wyłącznie dla doradców i profesjonalnych inwestorów II. Zaktualizowane wykresy prognoz — organizacja Consensus Economics W przypadku rynków wschodzących, rynków wschodzących z Azji oraz krajów Pacyfiku z wyłączeniem Japonii prognozy na temat wzrostu i inflacji są ważone względem PKB i obliczane przy użyciu prognoz organizacji Consensus Economics dla poszczególnych krajów. Wykres A. Prognozy organizacji Consensus Economics — PKB 2012 2013 % % 8 8 Rynki wschodzące w Azji 7 Rynki wschodzące w Azji 7 Rynki wschodzące 6 5 Kraje Pacyfiku z wyłączeniem Japonii 4 Stany Zjednoczone 3 Rynki wschodzące 5 Kraje Pacyfiku z wyłączeniem Japonii 4 6 3 Japonia Stany Zjednoczone 2 2 Wielka Brytania 1 Wielka Brytania Japonia Strefa euro 1 0 0 Strefa euro -1 -1 Styczeń Luty Marzec Maj Lipiec Styczeń Wrzesień Listopad Kwiecień Czerwiec Sierpień Październik Grudzień Miesiąc prognozy Miesiąc prognozy Styczeń Wykres B. Prognozy organizacji Consensus Economics — inflacja 2012 2013 % % 6 6 Rynki wschodzące Rynki wschodzące 5 5 Rynki wschodzące w Azji Rynki wschodzące w Azji 4 4 Kraje Pacyfiku z wyłączeniem Japonii 3 Kraje Pacyfiku z wyłączeniem Japonii 3 Wielka Brytania Stany Zjednoczone 2 2 Wielka Brytania Stany Zjednoczone Strefa euro 1 1 Japonia 0 0 -1 Styczeń Luty Marzec Maj Lipiec Styczeń Wrzesień Listopad Kwiecień Czerwiec Sierpień Październik Grudzień Miesiąc prognozy Strefa euro Japonia -1 Miesiąc prognozy Styczeń Źródło: Consensus Economics (styczeń 2012 r.), Schroders. Kraje Pacyfiku z wyłączeniem Japonii: Australia, Hongkong, Nowa Zelandia, Singapur. Rynki wschodzące w Azji: Chiny, Indie, Indonezja, Malezja, Filipiny, Korea Południowa, Tajwan, Tajlandia. Rynki wschodzące: Chiny, Indie, Indonezja, Malezja, Filipiny, Korea Południowa, Tajwan, Tajlandia, Argentyna, Brazylia, Kolumbia, Chile, Meksyk, Peru, Wenezuela, RPA, Czechy, Węgry, Polska, Rumunia, Rosja, Turcja, Ukraina, Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Łotwa, Litwa. Ważne informacje: Poglądy i opinie prezentowane w niniejszym dokumencie należą do zespołu ekonomistów spółki Schroder Investments Management, i nie muszą odzwierciedlać poglądów wyrażanych lub przedstawianych w innych komunikatach i strategiach spółki Schroders lub za pośrednictwem jej innych funduszy. Niniejszy dokument powstał wyłącznie w celu informacyjnym i w żadnym aspekcie nie ma stanowić materiału promocyjnego. Niniejszy materiał nie ma charakteru oferty ani ubiegania się o zakup lub sprzedaż jakichkolwiek instrumentów finansowych. Niniejszy materiał nie ma na celu udzielania porad księgowych, prawnych ani podatkowych czy wskazówek inwestycyjnych i w tych kwestiach nie należy polegać na zaczerpniętych zeń informacjach. Uważa się, że zawarte tu informacje są rzetelne, ale spółka Schroder Investment Management Ltd (Schroders) nie gwarantuje ich pełności ani dokładności. Nie przyjmujemy odpowiedzialności za błędy co do faktów i opinii. Powyższe nie wyłącza ani nie ogranicza obowiązków i odpowiedzialności spółki Schroders wobec klientów spółki wynikającej z ustawy o usługach i rynkach finansowych z 2000 r. z późniejszymi zmianami ani z jakiegokolwiek innego przepisu. Nie należy opierać się na poglądach i informacjach zawartych w dokumencie, podejmując indywidualne decyzje inwestycyjne i/lub strategiczne. Wydawca: Schroder Investment Management Limited, 31 Gresham Street, London EC2V 7QA, spółka upełnomocniona i nadzorowana przez Financial Services Authority. Dla Państwa bezpieczeństwa kontakty mogą być nagrywane lub monitorowane. Dane osób trzecich są własnością danej osoby trzeciej wskazanej powyżej i podane są jedynie do użytku wewnętrznego. Danych tych nie wolno powielać ani dalej rozpowszechniać, jak również wykorzystywać do tworzenia żadnych instrumentów lub produktów finansowych i żadnych indeksów. Dane te podano bez jakichkolwiek gwarancji. Ani właściciel danych będący osobą trzecią, ani osoba trzecia biorąca udział w publikacji niniejszego dokumentu nie ponosi odpowiedzialności za jakikolwiek błąd. Warunki konkretnych klauzul wyłączających odpowiedzialność osoby trzeciej przedstawiono w części „Ważne Informacje” na stronie www.schroders.pl 16 Wydane w styczniu 2012 r. przez spółkę Schroder Investment Management Limited. 31 Gresham Street, Londyn EC2V 7QA. Numer rej.: 1893220 Anglia. Autoryzacja od Financial Services Authority, będącego organem regulacyjnym
